Grupy definicji postaw:
1) nawiązujące do tradycji behawiorystycznej, teorii uczenia się; 2) nawiązujące do koncepcji socjologicznej; 3) nawiązujące do teorii poznawczych.
Definicje postawy:
• trwała ocena (pozytywna lub negatywna) ludzi, obiektów i pojęć (Aronson i in., 1997);
• zakodowane w pamięci uczucia dotyczące konkretnych osób, obiektów, wydarzeń lub idei (Kenrick i in., 2002);
• reakcja oceniająca wobec obiektu, odzwierciedlona w przekonaniach, uczuciach i gotowości jednostki do określonego wobec niego zachowania. Przekonania obejmują wiedzę, wyobrażenia i posiadane przez jednostkę wierzenia; uczucia sprowadzają się do lubienia/nielubienia obiektu; intencje oznaczają gotowość do reagowania na obiekt w określonej sytuacji (Wosińska, 2004);
• względnie trwała struktura (lub dyspozycja do pojawienia się takiej struktury) procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań, w której wyraża się określony stosunek wobec danego przedmiotu (Mika, 1987)
Komponent poznawczy
(wiedza, przekonania)
Komponent
emocjonalno-
Przedmiot postawy
oceniający (emocje,
oceny)
Komponent
behawioralny
(program działania)
Schematyczne przedstawienie struktury postawy
Wymiary postawy:
1) znak postawy
2) siła postawy
3) treść przedmiotowa
4) zakres postawy
5) złożoność postawy
6) zwartość postawy
7) stopień powiązania danej postawy z innymi postawami 8) trwałość
SKALA POSTAW
Definicja:
- zbiór pozycji (stwierdzeń, pytań) – bodźców, na które osoba badana udziela odpowiedzi – reakcji werbalnych, będących wskaźnikiem postawy.
Założenia przy konstrukcji skal postaw:
- w postawach jest zawarty stosunek do przedmiotu postawy (w kategoriach przychylności znak)
- przychylność jest stopniowalna (siła postawy)
- przychylność jest stopniowalna i można jej przypisać określoną liczbę
- poszczególnym twierdzeniom odpowiadają określone stopnie przychylności i stąd można im przypisać konkretną liczbę
Przy konstruowaniu skali bardzo ważne jest uwzględnienie cech danej populacji: 1) każda pozycja skali postaw zależy od danej kultury 2) populacje mogą różnić się od siebie nasileniem danej postawy
KONSTRUKCJA SKALI POSTAW THURSTONE’A
(metoda równych interwałów)
Krok 1.
Zebranie puli twierdzeń wiążących się bezpośrednio (lub pośrednio) z obiektem postawy:
- wstępna selekcja, odrzucamy stwierdzenia:
o w większym stopniu odnoszące się do przeszłości niż teraźniejszości o dotyczące faktów
o wieloznaczne
o nie związane z przedmiotem postawy
o twierdzenia z którym zgadzają się lub nie zgadają się wszyscy badani lub większość z nich
o sformułowane jako długie zdania (ponad 20 słów w j. angielskim) o niejasne i zawiłe
o zawierające więcej niż jedną myśl
o zawierające takie wyrazy jak „wszyscy, zawsze, nigdy”
o zawierające słowa niezrozumiałe dla osób badanych o zawierając podwójne przeczenie
- stwierdzenia powinny pokrywać całe continuum postawy
- Thurstone’a i Chave zebrali 130 takich twierdzeń np.:
„Sądzę, że kościół jest pasożytem w społeczeństwie”
„Jestem wierzący, ale rzadko chodzę do kościoła”
„Będąc w kościele z przyjemnością słucham dobrej muzyki i oglądam przebieg nabożeństwa”
Krok 2.
Przedstawienie pozycji do oceny sędziom:
- sędziowie powinni być z tej samej populacji co przyszłe osoby badane
- sędziowie nie muszą być kompetentnymi ekspertami od problematyki pomiaru postaw (Thurstone 300 sędziów; powinno być od 50 do 300, najczęściej jest 100)
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
(-)
neutr.
(+)
Całkowicie negatywna
Całkowicie pozytywna
postawa wobec
postawa wobec
obiektu postawy
obiektu postawy
Krok 3.
Wpisanie wyników do tabeli obliczeniowej
Kategorie
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
S
Q
Punkty
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Liczba
2
2
6
2
6
62
64
26
18
8
4
sędziów
6,8 1,7
Proporcja
0,01 0,01 0,03 0,01 0,03 0,31 0,32 0,13 0,09 0,04 0,02
Skumulowane 0,01 0,0,2 0,05 0,06 0,09 0,40 0,72 0,85 0,94 0,98 1,00
proporcje
N=200, S – wartość skalowa, Q – rozstęp między ćwiartkowy Liczba sędziów – liczba osób, które przyporządkowały dane twierdzenie do konkretnej kategorii.
Proporcja – stosunek liczby sędziów przyporządkowujących konkretne twierdzenie do danej kategorii / ogólnej liczby sędziów Skumulowane proporcje – suma proporcji w oraz poniżej danego przedziału Obliczanie wartości skalowej (mediany):
S = d + (0,50 - ∑pd)/pw
Obliczanie rozstępu ćwiartkowego (Q) – miara niejasności danej pozycji im mniejszy wynik tym lepiej:
Q = d + (0,75 -
3
∑pd)/pw
Q = d + (0,25 -
1
∑pd)/pw
Q = Q3 – Q1
- wybranie 20 – 30 pozycji o najniższych wskaźnikach Q
(zgodności sędziów, co do miejsca jakie powinna zajmować dana pozycja)
- wartości skalowe powinny być w sposób równomierny rozłożone na całym 11-to punktowym continuum postawy Krok 5.
Obliczanie natężenia postawy
- natężenie
mierzonej postawy = zsumowanie wartości
skalowych pozycji wybranych przez badanego i obliczenie średniej
- wartość skalowa podkreślonego przez osobę twierdzenia (jeżeli wybrała tylko jedno twierdzenie)
Ćwiczenie:
Zadanie: Oblicz S i Q dla pozycji X skali Thurstone’a Kategorie
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
S
Q
Punkty
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Liczba
1
1
2
3
4
4
15
25
19
6
20
sędziów
Proporcja
0,01 0,01 0,02 0,03
Skumulowane 0,01 0,0,2 0,04 0,07
proporcje
N=100, S – wartość skalowa, Q – rozstęp między ćwiartkowy
Ćwiczenie - rozwiązanie
Kategorie
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
S
Q
Punkty
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Liczba
1
1
2
3
4
4
15
25
19
6
20
sędziów
8,3 2,56
Proporcja
0,01 0,01 0,02 0,03 0,04 0,04 0,15 0,25 0,19 0,06 0,20
Skumulowane 0,01 0,0,2 0,04 0,07 0,11 0,15 0,30 0,55 0,74 0,80 1,00
proporcje
N=100, S – wartość skalowa, Q – rozstęp między ćwiartkowy S = 7,5 + (0,50 – 0,30)/0,25 = 8,3
Q = 9,5 + (0,75 – 0,74)/0,06 = 9,66
3
Q = 6,5 + (0,25 – 0,15)/ 0,15 = 7,1
1
Q = 9,66 – 7,1 = 2,56