Choroby uwarunkowane genetycznie i choroby wieku dziecięcego

Choroby dziedziczone autosomalnie dominująco

Typ zaburzenia

Charakterystyka

Nerwowy

Ch. Huntingtona

zwielokrotnienie sekwencji CAG w genie huntintyny (>40)

Nerwiakowłokniakowatość

Typ I (90%)

gen NF1 na chromosomie 17 (białko neurofibromina)

Typ II (10%)

gen NF2 na chromosomie 22 (białko merlina)

Dystrofia miotoniczna

Stwardnienie guzowate

Moczowy

Wielotorbielowatość nerek

Pokarmowy

Rodzinna polipowatość j. grubego

Krwiotwórczy

Sferocytoza wrodzona

Spektryna, ankiryna, białko 4.1

Choroba von Wil ebrandta

Kostny

Zespół Marfana

defekt genu FBN1 dla fibryliny 1 (chromosom 15)

Zespół Ehlersa-Danlosa

Typ IV

Zbyt mało kolagenu typu III

Typ VI

Niedobór hydroksylazy lizylowej (nieprawidłowe wiąz. krzyżowe

(aut. recesywnie wyjątek)

w kolagenach I i III

Typ VII

Nieprawidłowe przekształcenie: pro kolagen I  kolagen I

Osteogenesis imperfecta

Achondroplasia

Choroby metaboliczne

Rodzina hipercholesterolemia

Mutacja genu receptora dla LDL

Ostra porfiria przerywana

Zespół Marfana

• defekt genu FBN1 dla fibryliny 1 (chromosom 15)

• sylwetka pacjentów: smukła, szczupła, wydłużone kończyny górne i dolne, palce

(arachnodaktylia), podniebienie gotyckie, nadmierna ruchowość w stawach, deformacje w

obrębie kręgosłupa, możliwa lejkowata/kurza klatka piersiowa

• narząd wzroku: podwichnięcie soczewek (wiotkość więzadeł wieszadłowych)

• układ sercowo-naczyniowy: rozwarstwienie i poszerzenie aorty -> tętniaki (pęknięcie najczęstsza przyczyną zgonu), niedomykalność zastawki aortalnej, poszerzenie i wiotkość

zastawek serca (zwłaszcza mitralnej, czasem 3dzielnej)

• skóra: rozstępy skórne, mięsnie miopatyczne z utratą masy i hipotonią; płuca: odma Ehlers-Danlos

• EDS typ IV- pęknięcia jelit i dużych naczyń

• EDS typ VI (autosomalnie recesywnie) - kruchość w obrębie gałek ocznych(pękanie rogówki),

odklejanie siatkówki

• EDS typ I - przepukliny oponowe

Rodzinna hipercholesterolemia

5 kategori mutacji rec. LDL

• I - utrata możliwości syntezy receptora

• II - (najczęstsze) - prawidłowa synteza białka receptorowego, transport z retikulum endoplazma tycznego do aparatu Golgiego jest zaburzony

• III - możliwa jest prod. receptorów i ich transport na powierzchnię lecz zaburzone przyłączanie z LDL

• IV - możliwa jest prod. receptorów i ich transport na powierzchnię lecz po przyłączeniu

cz.LDL zaburzony jest proces internalizacji

• V - prawidłowy proces tworzenia receptora(są zdolne do wiązania cz. LDL i internalizacji) ,lecz

są wychwytywane przez endosomy ponieważ nie może dojść do dysocjacji receptora i związanej z nim cz. LDL.

Heterozygoty-2-3 krotnie podwyższone stężenie cholesterolu

Homozygoty – 5krotnie podwyższone stężenie cholesterolu

Cholesterol usuwany jest przez „scavenger receptor” który znajduje się w makrofagach (typ

monocytarny) i ścianach naczyń co prowadzi do powstawania przedwczesnych zmian

miażdżycowych (zawałów, plamy żólłtakowe w obrębie skóry)

Choroby sprzężone z chromosomem X

 Układ mięśniowo-szkieletowy

o Dystrofia mięśniowa Duchenne’a

 Krew

o Hemofilia A i B

o Przewlekła choroba ziarniniakowi

o Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowego

 Odpornościowy

o Agammaglobulinemia

o Zespół Wiscotta-Aldricha

 Metaboliczne

o Moczówka prosta

o Zespół Leśny Jan (Lescha-Nyhana :)

 Nerwowy

o Zespół łamliwego chromosomu X

Choroby dziedziczone autosomalnie recesywnie

Typ zaburzenia

Charakterystyka

Choroby metaboliczne

mukowiscydoza

fenyloketonuria

galaktozemia

homocystynuria

lizosomalne

choroby Glikogenozy-typII(ch.pompego)[spichrzanie glikogenu]

spichrzeniowe

Sfingolipidozy Gm1[spichrzanie gangliozydu Gm1]

Gm2(ch. Taya-Sachsa)[spichrzanie gangliozydu

Gm2

Sulfatydozy-(ch.Gauchera)[spichrzanie glukocerebrozydu]

-(ch.Niemann-Picka)[spichrzanie sfingomieliny]

Mukopolisacharydozy-(Hurler)[spichrzanie

siarczan

heparanu,siarczan dermatanu

-(Hunter)[spichrzanie

siarczan

heparanu,siarczan dermatanu

glikoproteinozy

deficyt alfa1-antytrypsyny

choroba Wilsona

hemochromatoza

Krwiotwórczy

Niedokrwistość

sierpowatokrwinkowa

talasemie

Dokrewny

Wrodzony przerost kory

nadnerczy

Kostny

Ehlers-danlos

VI

Nerwowy

ataksja friedricha

Fenyloketonuria(PKU)-[autosomalnie recesywnie], ciężki niedobór hydroksylazy fenyloalaninowej

-napady padaczkowe(inne objawy neurologiczne),nasilone wymioty, obniżona pigmentacja włosów i

skóry, rumień skóry, upośledzenie umysłowe

-leczenie wyeliminowanie fenyloalaniny z pokarmów (wczesny okres niemowlęcy)

-wykrycie testem Guthriego

Galaktozemia-autosomalnie recesywnie, brak urydylilotransferazy galaktozo-1-

fosforanugromadzenie galaktozo-6-fosforanu i innych metabolitów(galaktitol)(wątroba,śledziona,

soczewka oka, nerki, kora mózgu) -marskość wątroby,zaćma[gromadzenie galaktitolu],nieswoiste zmiany w OUN(glioza, obrzęk mózgu)-leczenieeliminacja galaktozy z diety[pierwsze 2 lata życia]

Choroby spichrzania liposomowego

Choroba Taya-Sachsa [autosomalnie recesywnie](gangliozydoza Gm2:niedobór alfa-N-

acetyloheksozaminidazyA)[najczestsza z ganglizydoza] –uszkodzenie OUN +rdzeń kręgowy+nerwy

obwodowe+autonomiczny układ nerwowy+siatkówka-najbardziej rozpowszechniona wśród Żydów

Aszkenazyjskich

Choroba Niemanna-Picka [autosomalnie recesywnie]- 2 kategorie:[zgon w pierwszych 3 latach

życia]

1.typ A i B pierwotny niedobór kwaśnej sfingomielinazyspichrzanie sfingomieliny

2.typ C mutacja w obrębie białka NPC1[przetwarzanie i transport cholesterolu LDL]

Nadmiar sfingomieliny gromadzony w fagocytach i neuronachuszkodzenie narządów

śledziona,wątroba,szpik kostny, węzły chłonne, płuca, cały OUN +rdzeń kręgowy+zwoje nerwowe

Choroba Gauchera (mutacja w genie kodującym glukocerebrozydazę

Glukocerebrozydy usuwane przez fagocyty(komórki Gauchera) w wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym.

3 warianty choroby:

• Typ I (postać nieneuropatyczna [99%])-powiększenie wątroby i śledziony(niedokrwistość, leukopenia) bez zajęcia OUN.[długi okres przeżycia]

• Typ II - ciężkie zaburzenia OUN ,uszkodzenie wątroby i śledziony. Dominują zaburzenia o charakterze neurologicznym.

• Typ III (młodzieńczy)-zmiany w OUN i w narządach wewnętrznych typ pośredni pomiędzy typem I i II Mukopolisacharydozy (MPS) [autosomalnie recesywnie wyjątek zespół Huntera recesywnie sprzężony z chromosomem X]

-nieprawidłowa degradacja



spichrzanie mukopolisacharydów, postępujące zaburzenia

wielonarządowe(wątroba, śledziona, serce[pogrubienie wsierdzia, niewydolność krążenia], naczynia krwionośne),pogrubienie rysów twarzy, zmętnienie rogówki, sztywność stawów i upośledzenie umysłowe.

MPS typI(zespół Hurlera)-niedobór L-iduronidazy [przezycie 5-10 lat] objawy jak wyżej

Mps typII(zespół Huntera)-autosomalnie recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X niedobór

sulfatazy iduronianu. brak zmętnienia rogówki, łagodniejszy przebieg kliniczny

Choroby zw. ze spichrzaniem glikogenu (Glikogenozy) wg . mechanizmów patofizjologicznych podzielono na 3 grupy:

1. Postacie wątrobowe-powiększenie wątroby, nerek, hipoglikemia przykład choroba von Gierkego(glikogenoza typ I defekt glukozo-6-fosfatazy)

2. Postacie miopatyczne-kurcze mięśni po wysiłku fizycznym, brak wzrostu mleczanów wskutek zablokowania glikolizy.Przykład choroby zespół Mc Ardle’a(glikogenowa typV obniżona aktywność fosforylazy mięśniowej)

3. Postacie mieszane –umiarkowane powiększenie wątroby, serca,

-glikogenoza typII (choroba pompego obniżona aktywność alfa- 1-4-glukozydazy[odkładanie glikogenu

w praktycznie każdym narządzie]) -glikogenoza typIV(typ „brancher” glikogen o nieprawidłowo rozgałęzionych łańcuchach odkłada się w wątrobie,

sercu i w mięśniach)

Choroby spowodowane mutacjami w obrębie genów supresorowych

Nerwiakowłókniakowatość- autosomalnie dominująco

TYPI gen NF1 chromosom 17 koduje białko supresorowe neurofibrominę dla onkogennego białka RAS

• 90% (choroba von Recklinghausena)-liczne uszypułowane nerwiakowłókniaki na skórze[mikroskopowo

proliferacja wszystkich elementów nerwów obwodowych{komórek Schwanna, włókien nerwowych,

fibroblasty} mogą wystąpić wszędzie(np. wzdłuż rdzenia kręgowego, wzdłuż nerwów)

• Zmiany barwnikowe skóry(plamy o barwie kawy z mlekiem{cafe-au-lait})

• Zmiany barwnikowe tęczówki typu hamartoma(guzki Lischa)

TYPII gen NF2 chromosom 22 koduje białko merlinę

• Obustronne nerwiaki nerwu słuchowego, liczne oponiaki

• Brak guzków Lischa

• Plamy kawowe

Nieprawidłowości cytogenetyczne dotyczące autosomów

Trisomia 21(zespół downa)

• nierozdzielenie w okresie mejozy

• wady wrodzone: -wady serca-upośledzenie umysłowe w stopniu ciężkim

• infekcje o ciężkim przebiegu

• większe ryzyko wystąpienia białaczek zwłaszcza ostrej białaczki megakariocytarnej

• objawy choroby Alzheimera

• kariotyp: -upośledzenie umysłowe-zmarszczki nakątne, spłaszczony profil twarzy,-nadmiar skóry na szyi[pogrubienie fałdu skórnego na karku],- małpia bruzda,- przepuklina pępkowa, - wrodzone wady

serca,- zwężenia w obrębie przewodu pokarmowego,- wiotkość mięśni[hipotonia]

Trisomia18(zespół Edwardsa)47,XX, +18

Objawy:- wystająca okolica ciemieniowa, - upośledzenie umysłowe, - małożuchwie, - niskie osadzenie uszów, -

skrócona szyja, - zachodzące na siebie palce, - wrodzone wady serca i nerek, - ograniczone odwodzenie w stawach biodrowych,- łukowato wygięte stopy

Trisomia 13(zespół Patau) 47, XX,+13

Objawy:-małoocze, - małogłowie, - upośledzenie umysłowe, - rozszczep wargi i podniebienia, - polidaktylia, -

wrodzone wady serca i nerek, - przepuklina pępkowa, - łukowato wygięte stopy

Zespół mikrodelecji 22q11

• wrodzona wada serca dot. stożka naczyniowego

•

nieprawidłowości rozwojowe podniebienia

•

dysmorfia w obrębie twarzy

•

opóżnienie rozwoju psycho-fizycznego

•

hipoplazja grasicy z nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną limfocytów T

• hipoplazja gruczołów przytarczycznychhipokalcemia

Zespół Di George’a-T komórkowo zależne deficyty odpornościowe + hipokalcemia

Zespół podniebienno-sercowo-twarzowy(VCFS)-

umiarkowane deficyty

odpornościowe z dominującymi cechami dysmorfi w obrębie twarzy oraz wadami

serca.

Choroby o podłożu cytogenetycznym zależne od chromosomów płciowych

Zespół Klinefeltera- hipogonadyzm męski (47XXY)

• większy wymiar od stopy do kości łonowej

• eunuchoida lny wygląd ciała

• skąpy zarost na twarzy, ginekomastia, hipogonadyzm niskie stężenie testosteronu

• niepłodność

• nieznaczne upośledzenie umysłowe

Zespól Turnera- hipogonadyzm żeński(45X)

• niski wzrost

• obrzmienie szyi w obrębie karku spowodowane poszerzeniem naczyń limfatycznych(w okresie niemowlęcym)co pozostawia obraz płetwistej szyi

• nisko schodząca na kark linia owłosienia

• koślawość łokci

• puklerzowa ta klatka piersiowa

• obrzęki limfatyczne dłoni i stóp

• nerka podkowiasta, dwupłatkowa zastawka aortalna, zwężenie aorty

• brak rozwoju II rzędowych cech płciowych-pierwotny brak miesiączki-niedojrzalłe narzady płciowe(pasmowate jajniki[brak pęcherzyków])

• 25-30% pacjentek autoimmunologiczna niedoczynność przytarczyc

Piętnowanie genomowe

Zespół Pradera-Willego delecja fragmentu chromosomu 15 pochodzenia ojcowskiego

• upośledzenie umysłowe

•

niski wzrost

•

wiotkość mięśniowa

•

otyłość

•

małe dłonie i stopy

•

hipogonadyzm

Zespół Angelmana delecja fragmentu chromosomu 15 pochodzącego od matki

• upośledzenie umysłowe

• bezładny chód

• napady padaczkowe

• wybuchy niekontrolowanego śmiechu

Choroby wieku dziecięcego

Wady WRODZONE

• Malformacje (wady rozwojowe) - pierwotne błędy morfogenezy (wewnątrzpochodny

nieprawidłowy proces rozwojowy) może być zajęty jeden układ (np. wrodzone wady serca) lub zaburzenia wieloukładowe

• Dysrupcje (przerwania) - wtórne uszkodzenie narządu lub obszaru ciała w skutek zewnątrzpochodnych zaburzeń morfogenezy (np. pasma owodniowe powstałe w skutek pęknięcia

owodni przyczepiające się do różnych części ciała rozwijającego się płodu).

• Deformacje - zewnątrzpochodne zaburzenia morfogenezy (uogólniony lub miejscowy ucisk wywierany przez nieprawidłowe siły biomechaniczne powodujące różnego rodzaju zaburzenia rozwojowe [najczęściej wywołany uciskiem przez macicę (macica dwurożna, mięśniaki macicy),bądź

przez czynnik płodowy (ciąża mnoga, małowodzie)]

• Sekwencja - mnogie nieprawidłowości rozwojowe które są wynikiem pierwotnego zidentyfikowanego zaburzenia organogenezy (np. sekwencja małowodzia które może być wywołane

przez różne czynniki matczyne, płodowe, łożyskoweucisk płodu wywołany małowodziem prowadzi

do powstania u noworodka szeregu zmian budowy (spłaszczona twarz, nieprawidłowe ułożenie rąk i

stóp, zwichnięcie stawów biodrowych, zaburzony rozwój ściany klatki piersiowej)

• Zespół malformacyjny - kilka wad bez określonego czynnika inicjującego zaburzenie morfogenezy (np. wirus albo aberracja chromosomowa)

Przyczyny wad wrodzonych u człowieka (odsetek żywo urodzonych z wadami)

• Genetyczne

o Abberacje chromosomowe (10-15%)

o Choroby monogenowe (2-10%)

o Wieloczynnikowe (20-30%)

• Środowiskowe

o Infekcje matczyne/przezłożyskowe (2-3%)



Różyczka/toksoplazmoza/kiła/CMV/HIV

o Choroby matki (6-8%)



Cukrzyca, fenyloketonuria, endokrynopatie

o Leki i środki chemiczne (ok. 1%)



Alkohol, antagoniści kwasu foliowego, androgeny, fenytoina, warfaryna,

kwas 13-cis-retinojowy

o Promieniowanie (ok. 1%)

• Nieznane (40-60%)

Infekcje okołoporodowe

Infekcje wstępujące (przez kanał szyjki macicy) - paciorkowiec B- hemolizujący, wirus opryszczki

Infekcje przez łożysko- TORCH- T(toksoplazmoza) - R(wirus różyczki) – C(wirus cytomegali ) - H (wirus opryszczki) –O(inne np. krętek blady)

Objawy: - gorączka, zapalenie mózgu, zapalenie naczyniówki i siatkówki, powiększenie śledziony i wątroby, zapalenie płuc, mięśnia sercowego oraz niedokrwistość hemolityczna

Wcześniactwo i wewnątrzmaciczne zahamowanie rozwoju płodu

Urodzenie dziecka przed 37 tygodniem ciąży masa urodzeniowa nie przekracza2500 g

Niedojrzałość wielonarządowa :

- choroba błon szklistych,

- martwicze zapalenie jelita cienkiego i grubego

IGUR (intrauterine growth retardation) przyczyny:

• Przyczyny płodowe –aberracje chromosomwe, -wady rozwojowe, - wrodzone infekcje,

∞jeśli czynnik patologiczny jest pochodzenia płodowego to opóźnienie wzrostu jest symetryczne

• Przyczyny łożyskowe-wszystkie czynniki upośledzające krążenie maciczno-łożyskowe; -przodowanie łożyska, - oddzielenie łożyska, - zawał łożyska

∞opóżnienie wzrostu płodu jest asymetryczne(np. mózg płodu jest stosunkowo duży w porównaniu z innymi narządami trzewnymi [wątroba])

• Przyczyny matczyne- najczęstsze czynniki opóźnienia wzrostu, - zatrucie ciążowe, - przewlekłe nadciśnienie,- narkotyki, alkoholizm, palenie papierosów

Zespół niewydolności oddechowej noworodków (RDS-respiratory distress syndrome)

Patogeneza: cz.ryzyka

- 15-20% urodzonych pomiędzy 32 a 36 tygodniem ciąży, 60% przed 28 tygodniem

-cukrzyca matki, - poród przez cesarskie cięcie,- ciąża bliźniacza

-słaba aktywność pneumocytów II rzęduspadek wydz. surfaktantu

Wcześniactwo

Obniżone tworzenie, magazynowanie i usuwanie surfaktantu

Obniżona ilość surfaktantu

Zwiększone napięcie pow. Pęcherzyków płucnych

Niedodma

Nierównomierna perfuzja

hipowentylacja

Hipoksemia + retencja CO2

kwasica

Zwiększony

zwężenie naczyń płucnych

gradient dyfuzji

hipoperfuzja płuc

uszkodzenie śródbłonka

uszkodzenie nabłonka

przesięk osocza do pęcherzyków

włóknik + komórki martwicze(BŁONA SZKLISTA)

Morfologia:- płuca normalnej wielkości,- ciężkie, -bezpowietrzne, - purpurowe zabarwienie,

- zapadnięte pęcherzyki(niedodmowe), - kwasochłonne błony szkliste, - silne przekrwienie naczyniowe Martwicze zapalenie jelit (NEC-necrotizing enterocolitis)

•

Przedwcześnie urodzone noworodki

•

Niedotlenienie jelita(cz. pierwotny)

•

Zajęty końcowy odcinek jelita cienkiego i grubego

•

Objęty stanem zapalnym fragment jest rozszerzony, kruchy i przekrwiony

• Powikłanieperforacja+ zap. otrzewnej

• Mikroskopowo;-śluzówkowa i śródścienna martwica rozpływna, owrzodzenia, cechy kolonizacji bakteryjnej, podśluzówkowe pęcherze gazu zmiany naprawcze, ziarninowanie i włóknienie

Zespół nagłej śmierci niemowlęcia(SIDS-sudden infant death syndrome)

-nagła nieoczekiwana śmierć niemowlęcia poniżej 1 roku życia

-pozycja leżąca na brzuchu w czasie snu

czynniki związane z SIDS

Matczyne

Niemowlęce

-młody wiek

-wcześniactwo

-matka stanu wolnego

-niska masa urodzeniowa

-ciąże w krótkich odstępach czasu

-płeć męska

-niski status socjoekonomiczny

-dziecko z ciąży mnogiej

-palenie papierosów

-dziecko posiadające rodzeństwo

-uzależnienie od narkotyków

-w wywiadzie rodzeństwo ofiar SIDS

Obrzęk uogólniony płodu - uogólnione gromadzenie się płynu przesiękowego w organizmie płodu

-niezgodność grup krwi w układzie Rh między płodem a matką(obrzęk immunologiczny)

Najwazniejsze przyczyny obrzęku uogólnionego płodu

Aberracje chromosomowe: Monosomia X, Trisomie(21,13,18)

Niedokrwistość płodu:- Spowodowana przyczynami immunologicznymi: hemoliza pod wpływem

przeciwciał dla układów Rh lub AB0

- Spowodowana przyczynami nieimmunologicznymi: homozygotyczna alfa-

talasemia,infekcja parwowirusowa B19

Zaburzenia w układzie sercowo-naczyniowym(wady serca, arytmie)

Ciąża bliźniacza(zespół przetoczenia płodowo-płodowego)

Obrzęk immunologiczny – przyczyną jest choroba hemolityczna spowodowana przeciwciałami powstałymi w wyniku niezgodności grup krwi(głownie Rh,AB0)między matką a płodem.

- w wyniku hemolizy krwinek  postępująca niedokrwistość niedokrwienie

tkanek,narządówwewnątrzmaciczna niewydolność krążeniaobrzęki obwodowe

-odpowiedź immunologiczna zależy od dawki immunizującego antygenu(objętość krwi płodu >1ml)

Obrzęk nieimmunologiczny - przyczyny – wady układu krążenia, - aberracje chromosomowe,

- niedokrwistość(zakażenie parwowirusem B19), -płodowa niewydolność krążenia (podłoże

strukturalne i czynnościowe[arytmie])

Morfologia: - izolowane wodobrzusze,płyn w jamie opłucnej, płyn w okolicy karku, - płód i łożysko jest blade, -

powiększenie wątroby i śledziony(niewydolność krążenia, zastój), - kompensacyjny przerost szpiku kostnego(ukł. czerwonokrwinkowy), - pozaszpikowa hematopoeza(wątroba, śledziona, nerki, płuca),

erytroblastoza płodowa,

- niedokrwistość hemolitycznahiperbilirubinemiażółtaczka jąder podkorowych (kernicterus)[zwoje podstawne i pień mózgu]

Mukowiscydoza (CF-cystic fibrosis)- autosomalnie recesywnie mutacja genu CFTR na chromosomie 7 –

najczęstsza letalna choroba dziedziczna ludzi rasy białej (częstość wyst. 1-2500 żywych urodzeń),

- wieloukładowe zaburzenie procesu wydzielania wszystkich gruczołów egzokrynnychnadmiernie

lepka śluzowa wydzielina blokująca drogi oddechowe i przewody wyprowadzające trzustki (nawracające przewlekłe zapalenia płuc , niewydolność trzustki)

Patogeneza: - nieprawidłowy transport jonów Cl przez nabłonki(nieprawidłowa funkcja kanałów

chlorkowych c-AMP zależnych, spowodowaną mutacją[delecją3 par zasad{fenyloalaniny}] genu CFTR[cystic fibrous transmembrane conductance regulator gene]błony komórkowe są

nieprzepuszczalne dla jonów Cl

Defekt genetyczny-z mutowany gen CFTR

Nieprawidłowe wydzielanie Cl cAMP- zależne

nadmierna absorpcja Na

Nadmierna lepkość śluzu w obrębie dróg oddechowych

zaburzone oczyszczanie z zalegającej wydzieliny

Zaczopowanie dróg oddechowych przewlekła infekcja

bakteryjna

Nadmierna

Zaburzona

akt. ze

akt.

strony

antybakteryjn

Nacieki neutrofilowe uwalnianie elastazy, DNA

neutrofili

a

oraz mediatorów procesu zapalnego

Rozstrzenia oskrzeli; niewydolność oddechowa

Morfologia:

• Zmiany w obrębie trzustki(85% chorych)-akumulacja silnie kwasochłonnej wydzieliny, - zatkanie przewodów trzustkowychatrofia gruczołów zewnątrzwydzielniczych(wysepki langerhansa są zwykle

oszczędzone ), - przewody przekształcaja się w torbiele oddzielone jedynie wysepkami Langerhansa i

otoczone zrębem łącznotkankowym

• Zmiany płucne(prawie każdy przypadek)-zaleganie nadmiernie lepkiego śluzurozszerzenie oskrzelików i oskrzeli wtórne infekcjeprzewlekłe zapalenia oskrzeli, rozstrzenia, ropnie płucogniska rozedmy, niedodmy, -najczestsze zakażenia bakteriami S.Aureus, pseudomonas aeruginosa,Bukholderia cepacia(bakteria oportunistyczna)

• Niedrożność jelit- zaczopowanie jelita cienkiego lepkim śluzem(meconium ileus), - pęknięcie jelita

smółkowe zapalenie jamy otrzewnej

• Zaczopowanie przewodów żółciowych(25%)marskość żółciowa wątroby

• Niepłodność u mężczyzn(95%)-zaczopowanie nasieniowodów , najądrzy, pęcherzyków nasiennych

Nowotwory i zmiany guzopodobne

Zmiany guzopodobne:

• Heterotopia:- odnosi się do mikroskopowo prawidłowych komórek lub tkanek występujących w

nieprawidłowych i nietypowych dla nich miejscach(np. tkanka trzustki umiejscowiona w ścianie żołądka)

• Hamartoma(komórki nowotworowe odpryskowe)-nadmierny rozrost komórek i tkanek o

charakterze ogniskowym, ale w obrębie macierzystego narządu, są to dojrzałe elementy komórkowe

identyczne z pozostałymi komórkami narządu jednak nie tworzą prawidłowej struktury otaczającej

tkanki(np. naczyniaki krwionośne, naczyniaki chłonne, mięśniaki prążkowano komórkowe serca)

Nowotwory łagodne

• Naczyniaki krwionośne(najcześciej występujące zmiany nowotworowe w okresie niemowlęcym)

-naczyniaki jamiste, włosowate, - lokalizacja skóra twarzy, głowy,

• Naczyniaki limfatyczne- przestrzenie w formie torbieli oraz tworów jamistych wysłanych komórkami

śródbłonka i otoczonych naciekami limfatycznymi, komory są wypełnione płynem, - występuja w

obrębie szyi, -pachy, - w śródpiersiu, - pozaotrzewnowo

• Wodniaki torbielowate: - pozakarkowe gromadzenie płynu limfatycznego,- brak przestrzeni jamistych wyścielonych śródbłonkiem

• Potworniaki okolicy krzyżowo-guzicznej(najczęściej występującymi [40%] guzami wywodzącymi z komórek zarodkowych)- 75% histologicznie dojrzałe, 12%złośliwe

Nowotwory złośliwe

Najczęstsze nowotwory złośliwe okresu niemowlęcego i wieku dziecięcego

0-4 r.życia

5-9 r. życia

10-14 r. życia

•

Białaczka(leukemia)

•

Białaczka(leukemia)

•

Siatkówczak

•

Siatkówczak

złośliwy(retinoblastoma)

złośliwy(retinoblastoma)

•

Nerwiak

zarodkowy

•

Nerwiak

zarodkowy

współczulny(neuroblastoma)

współczulny(neuroblastoma)

•

Guz Wilmsa

•

Rak wątroby (hepatocarcinoma)

•

Rak wątroby (hepatocarcinoma)

•

Wątrobiak

•

Mięsak tkanek miękkich

•

Mięsak tkanek miękkich

zarodkowy(hepatoblastoma)

•

Guzy OUN

•

Mięsak

tkanek

•

Guz Ewinga

miękkich(rhabdomiosarcoma)

•

Kostniakomięsak(osteosarcoma)

•

Chłoniak

•

Potworniaki

•

•

Rak tarczycy(thyroid carcinoma)

Guzy OUN

•

Choroba Hodgkina

Nerwiak zarodkowy(neuroblastoma)- po guzach OUN najczęstszy nowotwór spotykany u

dzieci(15%zgonów),- może pojawić się w dowolnym miejscu współczulnego układu nerwowego(75% w jamie brzusznej[połowa w nadnerczach,reszta w brzusznych około kręgosłupowych zwojach autonomicznych],-

rzadko w mózgu)

Morfologia:

• mikroskopijne guzki u niemowląt, bądź duże masy zajmujące całą jamę brzuszną i wrastające w sąsiadujące narządy(nerka, wątroba, trzustka),

• guz jest szarobiały, miękki i kruchy a w obrębie większych guzów często widoczne pola pokrwotoczne, zwyrodnienia torbielowate i zwapnienia,

• histologicznie komórki w litych skupiskach, komórki okrągłe, owalne o niezróżnicowanym wyglądzie,

duże hiperchromatyczne jądro otoczone skąpą cytoplazmą

• widoczne pseudorozetki Homera-Wrighta-komórki nowotworowe grupują się wokół

przestrzeni centralnie wypełnionej włókienkowymi wypustkami komórek

• immunohistochemicznie-enolaza komórek nerwowych(NSE)

• cechy różnicowania samoistnego bądź w wyniku terapii ganglioneuroblastoma większe komórki z obfitszą cytoplazmą, duże pęcherzykowate jądra z wyraźnymi jąderkami odpowiadające

komórkom zwoju nerwowego w różnych fazach dojrzałości zmieszane z niezróżnicowanymi neuroblastami ,

-ganglioneuroma- bardziej zróżnicowane zmiany zawierają wiecej komórek przypominających dojrzałe komórki zwoju nerwowego bez udziału resztkowych neuroblastów mogą dalej pojawić się komórki Shwanna

• objawy u dzieci poniżej 2 r.ż: - gorączka, - wypukły brzuch, - utrata masy ciała,

• objawy u starszych może być niezauważony do momentu przerzutów dających

objawyhepatomegalia, wodobrzusze, bóle kostne,

• przerzuty przez ukł. krwionośny i limfatyczny(do wątroby, płuc, kości)

• 90% niezależnie od lokalizacji wytwarza katecholaminy wzrost stężenia katecholamin we krwi,

wzrost stężenia metabolitów katecholamin w moczu[kwas wanilinomigdałowy VMA, kwas

homowanilinowy HVApomimo wzrostu katecholamin nadciśnienie występuje rzadziej niż w pheochromocytoma

• Na rokowanie ma wpływ stopień zaawansowania i wiek chorego

Stopnie zaawansowania nerwiaka zarodkowego

I- Guz ograniczony do narządu, z którego się wywodzi

II - Guz rozrasta się w sposób ciągły poza narząd macierzysty, nie przekracza jednak lini środkowej ciała III-Guz rozrasta się w sposób ciągły poza linię środkową ciała: węzły chłonne znajdujące się po taj samej stronie mogą być zaatakowane lub nie

IV Stwierdzone przerzuty do innych narządów, odległych węzłów chłonnych, tkanek miękkich i szkieletu IV-S Pacjenci, u których guz odpowiada stopniowi I i II, lecz którzy mają odległe przerzuty do wątroby, skóry lub szpiku kostnego(bez zajęcia samych kości)

Siatkówczak(retinoblastoma)- najczęstszy nowotwór gałki ocznej u dzieci (większość przypadków przed 4

r.ż)-forma rodzinna częściej obustronna, - forma sporadyczna(niedziedziczna) zawsze jednostronna

• Niezróżnicowane drobne okrągłe komórki z dużymi hiperchromatycznymi jądrami, i skąpą cytoplazmąniezróżnicowane retinoblasty

• Rozetki Flexnera-Wintersteinera – zbite prostopadłościenne lub walcowate komórki ułożone promieniście wokół centralnego przejaśnienia, jadra komórkowe są odsunięte od światła rozetki

• Możliwy rozsiew poza gałkę oczna wzdłuż nerwu wzrokowego do przestrzeni podpajęczynówkowej

• Przerzuty do: OUN, -czaszki, - kości obwodowe, - węzły chłonne

Guz Wilmsa (nephroblastoma, nerczak płodowy)

• Najczęstszy pierwotny npl nerki u dzieci (2-5 r.ż.)

• Częsta manifestacja wad wrodzonych.

o

Zespół WAGR (Wilms, Aniridia [brak tęczówki], genitourinary malformations, mental

retardation) – 33% ryzyka Wilmsa

o

Zespół Denys-Drasha (dysgenezja gonad, wady rozwojowe nerek)

o

2 ww. zespoły – utrata genu supresorowego WT1 na chromosomie 11

o

Zespół Beckwitha-Wiedemanna (powiększenie niektórych narządów lub całych partii ciała,

powiększenie komórek kory nadnerczy)

o

Locus dla tego genu też chromosom 11, ale inne miejsce. (piętnowanie genomowe)

• Makro:

o

Duża, pojedyncza, wyraźnie odgraniczona masa (10%-> obustronnie/wieloogniskowo)

o

Na przekroju: miękki, homogenny, sporadyczne ogniska krwotoczne, zwyrodnienia, martwica

• Mikro:

o

Wyraźna tendencja do odtworzenia różnych etapów nefrogenezy

o

W większości: 3 składnikowa kombinacja: kom. blastemy, podścieliska oraz nabłonkowe

o

Elementy nabłonkowe -> formy imitujące kanaliki/kłębuszki

o

Ok. 5% guzów ma ogniska anaplazji (hiperchromatyczne jądra, figury mitotyczne)

o

Pozostałości z okresu nefrogenezy przypuszczalnie zmiany prekursorowe dla guza Wilmsa,

czasem obecne w graniczącym z guzem miąższu nerek. Gdy są te pozostałości większe ryzyko

rozwoju guza Wilmsa w drugiej nerce.

• Ogromny rozmiar guza, łatwo wyczuwalny, czasem bóle brzucha, wzrost temp., krwiomocz, zaparcia

• Rokowanie bardzo dobre (nefrektomia + chemioterapia)

• Dwuletnie przeżycie – 90% (potem wyleczenie)

• Zmiany anaplastyczne szerzące się poza nerkę -> gorsze rokowanie