★

Odstraszacz

uniwersalny

2459

Do czego to służy?

ucichnąć po zmroku. Odstraszacz może też

częstotliwość można regulować potencjome−

W ostatnich latach dużą popularnością cieszą

wzbudzić zainteresowanie ludzi i aby nie zmie−

trem PR1 w szerokich granicach − od kilku

się najróżniejsze odstraszacze komarów.

nił właściciela, został wyposażony w alarm.

Hz do kilkudziesięciu kHz. Jest on wykorzy−

Okazało się, że i elektronika ma coś do zao−

stany także podczas alarmu. Wtedy tranzy−

ferowania w walce ze szkodnikami. Opisany

Jak to działa?

stor T2 zwiera potencjometr PR1 i stosunek

poniżej układ może odstraszać nie tylko ko−

Schemat elektryczny przedstawiony jest na

rezystorów R9R10 ustala częstotliwość alar−

mary, ale i krety czy ptaki wyjadające czere−

rysunku 1. Układ oparty jest na trzech po−

mową. Dioda D4 na wyjściu generatora VCO

śnie z sadu. Wysyła ono co pewien okres gło−

wszechnie dostępnych i tanich układach sca−

pełni rolę ogranicznika i ustala maksymalne

śne dźwięki, odstraszając w ten sposób szko−

lonych. Generator zbudowany na bramce

napięcie na wejściu wzmacniacza na pozio−

dnika. Układ wyłącza się automatycznie, gdy

US1A wytwarza krótkie (ok. 5−sekundowe)

mie ok. 1,8V. Wzmacniacz mocy został zrea−

nadejdzie zmrok. Jest także wyposażony

ujemne impulsy w odstępie ok. 1 min. Moż−

lizowany jako wzmacniacz mostkowy i po−

w alarm włączający się podczas próby jego

na je regulować ustalając wartość R3, R2,

trafi dostarczyć do obciążenia moc 22W, co

kradzieży. Może być zasilany z akumulatora

R1, gdzie rezystor R3 odpowiada za długość

jest zupełnie wystarczające. Jego wielką za−

12V lub z zasilacza o takim napięciu.

trwania impulsu ujemnego. Generator pracu−

letą jest możliwość całkowitego wyłączenia

Na początku realizacji układu musiałem się

je tylko wtedy, gdy fototranzystor Ft jest

za pomocą napięcia 0V podanego na koń−

dowiedzieć, jakich dźwięków boją się zwierzę−

oświetlony. Bramka US1D pełni funkcję

cówkę 11 US3. Kostka ta w stanie wyłącze−

ta, między innymi ptaki. Nie obyło się bez eks−

podobną do funkcji OR. Układ US2 pracuje

nia pobiera prąd mniejszy od 1µA. Czujni−

perymentów. Po serii doświadczeń z różnymi

jako generator sygnału akustycznego. Jest to

kiem alarmowym jest... przerobiony przeka−

gatunkami ptaków (szpaki, kawki, sikorki, itp.)

generator VCO (przestrajany napięciem),

wyszło na jaw, że wszystkie boją się nagłych

który idealnie nadaje się do tego celu. Jego

Rys. 1

i głośnych dźwięków,

których częstotliwość

może wynosić od kilku−

set herców do kilku ki−

loherców. Do tego celu

dobrze nadaje się czysty

przebieg prostokątny.

W przypadku kreta mu−

si to być przebieg o ni−

skiej

częstotliwości

(kilkadziesiąt Hz), mo−

gą to być nawet poje−

dyncze stuki.

Urządzenie,

choć

pożyteczne, może być

uciążliwe też dla ludzi.

Dlatego, aby zminimali−

zować jego uciążliwość,

sygnał musi się dać sły−

szeć jak najrzadziej, po−

nadto musi całkowicie

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

89

źnik. Do jego ruchomego styku została przy−

wyrywając przewody zasilające. Układ mo−

nał wzmacniacza TDA1516Q. Do nóżki 9

lutowana szpilka z ciężarkiem na końcu. Ta−

delowy został umieszczony w hermetycznej

(albo 5) należy dołączyć dodatnią nóżkę kon−

ki czujnik całkowicie wystarcza do wykrycia

puszce używanej w natynkowych instala−

densatora 470...2200µF/16V. Głośnik należy

nawet małego przyspieszenia. Każdy wstrząs

cjach oświetleniowych. Z puszki wychodzą

włączyć między ujemną nóżkę tego konden−

spowoduje chwilowe zwarcie styku przeka−

kable do zasilania i do głośnika. Warto je za−

satora a masę.

źnika, a potem, podczas alarmu styk ten zo−

bezpieczyć przed wyrwaniem wiążąc je wo−

Piotr Wójtowicz

staje zwarty w normalny sposób, bo na cew−

kół siebie wewnątrz puszki. Trzeba także

kę przekaźnika zostanie podane napięcie.

w obudowie zrobić otworek na fototranzy−

Czas alarmu wyznacza C2. Generator na

stor. Uruchomienie nie powinno sprawić kło−

Wykaz elementów

bramce US1B generuje przerywany sygnał

potów. Należy tylko wyregulować czujnik

Kondensatory

alarmowy o jednej częstotliwości. To dość

alarmowy wyginając odpowiednio styki. Za−

C1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100µF/16V

istotne, bo właściciel urządzenia łatwiej roz−

kres zmian dźwięku można zmieniać dowol−

C2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..22µF/16V

różni go od zwykłego dźwięku odstraszające−

nie, dobierając według potrzeb wartości ele−

C3 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..150nF

go zwierzęta. Dioda D3 wraz z C6 umożli−

mentów C4, R11, R12. Do układu US3 war−

C4,C5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..220nF

wiają uzyskanie sygnału charakterystyczne−

to dodać niewielki radiator – wystarczy nie−

C6 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..33µF/16V

go dla syren alarmowych.

wielki, bo przy przebiegu prostokątnym stra−

C7 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100nF cceramiczny C8 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..2200µF/16V

ty będą małe. Gdyby moc wzmacniacza mo−

Montaż i uruchomienie

Rezystory

stkowego była za duża, na przykład dla 10−

PR1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1MΩ

Układ można zmontować na płytce drukowa−

watowej tuby, można wykorzystać jeden ka−

PR2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..10kΩ

nej, pokazanej na rysunku 2. Można go też

R1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..330kΩ

wykonać na płytce uniwersalnej lub nie mon−

Rys. 2 Schemat montażowy

R10 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..5,1kΩ

tować części alarmowej, pozostawiając tylko

R11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..6,8MΩ

odstraszacz, co zresztą niewiele zmniejszy

R12 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..10kΩ

liczbę elementów. Sam montaż nie jest naj−

R2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1MΩ

ważniejszy, znacznie bardziej istotne jest za−

R3 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..150kΩ

bezpieczenie układu przed mgłą i deszczem

R4,R7 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1,5MΩ

oraz takie umieszczenie akumulatora, cen−

R5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..4,7kΩ

R6 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..2,2MΩ

tralki i głośnika, by ewentualny złodziej nie

R8 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..100kΩ

mógł od razu wyłączyć alarmu, na przykład

R9,R13 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..39kΩ

Półprzewodniki

D1−D

D3 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1N4148

D4 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..LED

Ft1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..fototranzystor N

NPN

T1,T2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..BC547

US1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..4093

US2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..4046

US3 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..TDA1516Q

Pozostałe

REL .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..przekaźnik R

RA2

S1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..microswitch Płytka jest dostępna

w sieci handlowej AVT

jako kit AVT−2459A

R E K L A M A • R E K L A M A • R E K L A M A • R E K L A M A • R E K L A M A • R E K L A M A 90

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h