P. Levinson, „Telefon komórkowy”

1. „Cud - telefon”

- Telefon komórkowy – „cud telefon” – możliwość rozmowy z każdym,

wszędzie, zawsze;

- Komórka dziś: wszechobecna, powszechna, element życia, ale:

niejednokrotnie ratowała życie;

- Telefon A. Bella – cudowne urządzenie odkąd tylko się pojawił; możliwość alarmowania o niebezpieczeństwie (wcześniej za pomocą telegrafu metody lepsze niż żadne, ale brak im subtelności, precyzyjności i interaktywności)

- Telefon: możliwość kontaktu ze światem, ale jednocześnie: zaburzenie

domowego spokoju; obawy o naruszenie prywatności (dlatego popularne

były budki telefoniczne)

- Telefon komórkowy: totalny brak prywatności; może zadzwonić zawsze i

wszędzie druga strona „cudownego urządzenia”

a) Coś za coś

- każdy środek komunikacji oznacza kompromis;

- telefon komórkowy: usprawnienie procesu komunikacji; jego postęp

(Internet, telewizja wymagają siedzenia przed monitorem – przywiązanie

użytkownika do miejsca);

- telefon komórkowy pozwala wyjść z domu (podobnie aparat fotograficzny, czy długopis); możliwość przemieszczania się i łączność ze światem; Levinson: Internet stanie się dodatkiem do komórki

- główna zaleta i zarazem problem telefonu kom.: MOBILNOŚĆ

(niebezpieczeństwa: rozmowy w trakcie jazdy samochodem, niepożądane

telefony; mimowolni świadkowie rozmów)

- Levinson: nie musimy biernie tolerować wad i zagrożeń, jakie niosą

pożyteczne pod innymi względami środki komunikacji: możliwość

zastosowania nowszych technologii – mediów zaradczych, np. Zestawy

głośno mówiące

b) Niezamierzone skutki oraz media zaradcze

- Niezamierzone skutki telefonu kom.: inni mogą dzwonić w czasie, w

którym możemy sobie tego nie życzyć, telefon z aparatem pozwala robić

kompromitujące zdjęcia

- Niezamierzone skutki są nieodłączne od wynalazków, podobnie jak środki

zaradcze (tak było chociażby z oknem)

- Środki zaradcze dla niezamierzonych skutków telefonu: możliwość

wyłączenia telefonu, dzwonki identyfikujące rozmówcę

- Wynalazki często rozwijają się w innym kierunku, niż zamierzał ich twórca (np.

fonograf T. Edisona);

c) Demokratyczne, darwinowskie media

- ludzie decydują o ewolucji mediów; media konkurują między sobą o uwagę/

poparcie swoich użytkowników

- media ewoluują dzięki naturalnym wyborom ludzi; przetrwają te, które lepiej pasują do ich potrzeb zamiary wynalazców i decyzje polityczne i gospodarcze przywódców nie są decydujące

- każdy, kto decyduje się na użycie jakiegoś środka przekazu i chce odpowiedzieć na komunikaty, przykłada rękę do procesu selekcji mediów wpływ na ewolucję mediów (nie zawsze wybieramy dobrze)

1

- telefon komórkowy zaspakaja starą potrzebę człowieka jednoczesnego

rozmawiania i chodzenia

2. Informacja w ruchu

- mowa jest kluczem; słowa mogą opisać wszystko

- umiejętność mowy rodzi naturalną potrzebę komunikacji na odległość

stąd idea telefonu komórkowego

- duże znaczenie ma tu również dwunożny chód – w „uwolnionych” rękach można coś trzymać, np. telefon komórkowy

- inteligencja i zmysł wynalazczy + potrzeba komunikacji niezależnie od miejsca = telefon komórkowy

- komórka: nie tylko przenośne urządzenie służące do komunikowania, ale także interaktywne

- zapis na tablicach, a nie na ścianach/w jaskiniach – pierwszy krok mobilnych mediów cud mobilności mediów – drukowana książka (okres renesansu); druk

pozwolił też na zwielokrotnienie liczby egzemplarzy tego samego dzieła, stało się ono trwalsze książka mogła być czytana w różnych miejscach, w różnym czasie

- umiejętność czytania – warunek wszelkiej komunikacji na piśmie – ruchomej i stacjonarnej; ma podstawowe znaczenie w świecie druku; jest trudna do

osiągnięcia;

- prasa drukarska, maszyna do pisania – urządzenia stacjonarne

- koniec XIX w. – zalążki mobilnych mediów: przenośny aparat fotograficzny; XX

w.: radio tranzystorowe, laptop, telefon komórkowy

a) Aparat Kodaka i ruchomy wytwórca mediów

- książka – przenośna z punktu widzenia jej czytelnika, nie wytwórcy

- koniec XX w. – publikacje w Internecie – łatwość nanoszenia zmian, jednak utrata

„niezawodności umiejscowienia” (książka jest „niezawodnie umiejscowiona”)

- Fotografia: przenośna, trwała (niemal jak książka), powstała, by ratować obraz przed unicestwieniem go przez czas;

- w poł. XIX w.: kieszeń, jako nosiciel mediów (np. aparat fotograficzny)

- 1889 r. – aparat kodak – nowoczesne medium; zmienia proporcję między

ilością wytwórców, a konsumentów (konsument ma możliwość

wytwarzania) wzmocnił pozycję mediów ruchomych (z wcześniejszych

mediów do ruchomych zalicza się pióro do pisania, przenośny

sekretarzyk); Kodak sprawił, że fotografowanie przestało być monopolem

profesjonalistów; Aparat fotograficzny – przedłużenie ludzkiego oka; medium

„odporne na pogodę”

- pismo i fotografia zaspokajają potrzeby zmysłu wzroku

b) Radio na kółkach

- wynalazki akustyczne: 1876 – elektryczny telefon; 1877 – mechaniczny fonograf (odtwarzał i nagrywał dźwięk)

- mobilność akustycznych wynalazków pojawiła się wraz z płytami winylowymi

- radio samochodowe – muzyka w ruchu (1929 – pierwsze radio samochodowe);

- radio: pozwala na wykonywanie innych czynności podczas słuchania;

- radio: towarzystwo i rozrywka

- tranzystor otworzył erę przenośnych mediów elektronicznych (zmniejszanie rozmiarów i zwiększanie mocy to zasada rządząca rozwojem techniki; mózg

człowieka to modelowy przykład tej zasady)

c) laptopy i przenośna produkcja

- dwutorowy rozwój mobilności mediów:

2

media udostępniające wytwory procesu komunikowania (książki, radia)

narzędzia umożliwiające produkowanie mediów (ołówek, aparat

fotograficzny)

- obie te linie – konsumenta i producenta – splatają się w telefonie

komórkowym: odbieranie i wykonywanie połączeń

- komputer osobisty: przyjmował się wolniej niż telewizja; wymagał dużych

umiejętności; miał możliwości wytwórcze (pierwsze takie medium od czasów

telefonu), jednocześnie był potężnym odbiornikiem (wymagał przy tym dużego

nakładu pracy)

- opanowanie komputera – mniej problematyczne dla dzieci, niż dla dorosłych;

- mikrochip – początek osobistych i przenośnych komputerów; 1983 – przenośny kaypro

- w czasie „narodzin” i upowszechniania się laptopów funkcjonowały już, mniej wymagające, telefony komórkowe

- poł. lat 90 XX w. – triumf WINDOWS; choć komórka nadal jest prostsza w

obsłudze, XX/XXI . to epoka komputerów osobistych - epoka cyfrowa: zarządzanie tekstem, telekomunikacją, cyberprzestrzeń – komórka staje się uzupełnieniem komputerowej kultury;

- z drugiej strony (perspektywa telefonocentryczna): telekomunikacyjne możliwości komputera były zależne od linii telefonicznych; w kontekście Internetu komputer można uznać za przystawkę do telefonu, a nie odwrotnie komórka –

lepszy rodzaj telefonu i lepszy rodzaj Internetu

d) D. Tracy, kapitan Kirk i sztabka złota

- pierwsze modele telefonu komórkowego: niewygodne, ciężkie (ok. 1 kg), w kształcie sztabki złota, drogie

- kilka lat przed pierwszą komórką – komputer osobisty Apple

-

ceny i rozmiary obu tych urządzeń wkrótce zaczęły maleć (tak jest ze

wszystkimi nowymi mediami: początkowo są bardzo drogie, jednak cena spada ze względu na nastawienie się na masowego odbiorcę)

- telefon komórkowy szybko dogania Internet: możliwość rozmawiania,

przesyłania tekstów, zdjęć, oglądania telewizji komórka może

pochłonąć mały, przenośny komputer

3. Światowa pajęczyna

- media wykorzystujące wzrok są bardziej wymagające, niż te, które

wykorzystują słuch; wyjątek: telewizja, mimo, że angażuje wzrok, nie wymaga takiego skupienia, jak np. książka

- czytanie monopolizuje uwagę człowieka bardziej niż rozmowa; zaleta słowa drukowanego – nie znika, jest trwalsze, można do niego wrócić (czyli można

odłożyć książkę na półkę)

- inaczej jest przy lekturze stron internetowych; Internet oferuje niezliczoną liczbę stron, ale wymaga przy tym największej uwagi; nie ma tu swobody „odkładania na półkę”, strony są nietrwałe; mogą być usunięte lub zmodyfikowane, znajdują się „na łasce serwera”

- większość czynności związanych z Internetem wykonuje się w budynkach:

pewniejsze zasilanie i połączenie telefoniczne (laptopy zaczęły wychodzić na zewnątrz)

- takich problemów nie ma telefon komórkowy: może opuścić pomieszczenie, bez względu na pogodę

a) Rozwalanie pokoi

- elektryczność „zamyka” człowieka w pomieszczeniach

3

- laptop – możliwość pracy poza biurem; technologie bezprzewodowe dają dostęp do sieci poza pomieszczeniami

- telefon komórkowy: wymaga bezprzewodowego zasilania podobnie jak

laptop, ale jego bateria działa dłużej i jest bardziej niezawodna (dzięki mniejszemu zużyciu energii)

- w Internecie łatwiej zatracić poczucie czasu; telefon komórkowy nie absorbuje w taki sposób, jak laptop;

- mobilność laptopa jest mniejsza niż telefonu komórkowego; laptop jest wciąż zakorzeniony w pomieszczeniu

- telefon komórkowy może być używany w dowolnym miejscu – tak został

zaprojektowany

- trzy kategorie mediów ze względu na stopień ich przywiązania do

pomieszczeń:

media, które MUSZĄ znajdować się w pomieszczeniu (telewizor, telefon

stacjonarny)

media, które mają stosunek przejściowy do pomieszczeń – łatwo je

przenosić, ale przeważnie funkcjonują w pomieszczeniach (laptopy,

gramofony)

media, które „rozstały się” z pomieszczeniami (książki, mp3, telefony

komórkowy, aparaty fotograficzne)

b) pajęczyny i gniazda

- telefon ma ogromną moc – jego dźwięk może oderwać od każdej

czynności;

- bezprzewodowy telefon stacjonarny – nieśmiały krok ku telefonowi

komórkowemu

- telefon: dał możliwość łączności ze światem z domu; jednocześnie był

wtargnięciem w przestrzeń prywatną – irytował, naruszał spokój; telefon

sam się zapowiada, dzwoni nieproszony (inne media nie włączają się

same, chyba, że tak je zaprogramowaliśmy)

4. Ruchome ognisko domowe

- ludzie – ogniska łączności, ale uwarunkowania biologiczne ograniczały zdolność komunikacji;

faza A – komunikacja bezpośrednia; trwała do pojawienia się rysunków naskalnych, rzeźb (możliwość przekazywania i odtwarzania informacji)

faza B – od pierwszych technologii (pismo – abstrakcyjna forma słowa mówionego, możliwość przedstawiania abstrakcyjnych idei, pojęć; telegraf

Morse’a – abstrakcyjna forma słowa pisanego, możliwość natychmiastowej

transmisji tekstu pisanego)

faza C – udostępnienie wszelkiej informacji w dowolnym miejscu i

czasie (jeszcze nie osiągnęliśmy tego w pełni)

- faza B wypełniła domy mediami, ale na zewnątrz człowiek wciąż był ich

pozbawiony; Z telefonem komórkowym w ręku stoimy na trasie fazy C;

- telefon komórkowy – szczyt mobilności mediów – umożliwia odbiór i

produkowanie, natychmiast i na odległość;

- przed „komórkami” media w większości funkcjonowały w pomieszczeniach (wyj.

Kina, budki telefoniczne, ale umożliwiały tylko jeden rodzaj transmisji)

- telefon komórkowy: początkowo medium jednowymiarowe; od kiedy

znalazł zaczepienie w Internecie, ma coraz więcej możliwości, jakie

oferuje sieć;

- telefon komórkowy umożliwia natychmiastowe zaspokojenie potrzeby

komunikowania w dowolnym czasie i miejscu;

4

- Internet: łatwo o nieporozumienia; łatwiej być agresywnym, niż w kontakcie bezpośrednim; skłonność do wypowiedzi prywatnych

a) Społeczeństwo telepatyczne

- media jednokierunkowe (radio, telewizja) umożliwiają odbieranie informacji w dowolnym czasie; informacje te są skierowane do masowego odbiorcy, choć dają złudzenie stworzonych dla odbiorcy indywidualnego

- - w rozmowie telefonicznej nie ma takiego złudzenia; strony komunikują się ze sobą - relacja interaktywna, aktywna i realna;

- telefoniczna telepatia polega na wypowiadaniu myśli; decydujemy, co chcemy powiedzieć; prywatność pozostaje pod kontrolą

- telefon komórkowy przemienił każdą torebkę/kieszeń w budkę

telefoniczną

- komórka maksymalizuje możliwości dialogu

- telefon komórkowy i jego wpływ - prognozy Levinsona:

większe możliwości robienia tego, co chcemy – możliwość „robienia

szybciej i więcej” dzięki możliwości szybkiego kontaktu

miejsce, jako źródło informacji, straci na znaczeniu łatwość kontaktu i uzyskiwania informacji z dowolnego miejsca przebywanie w

wielu miejscach naraz

interaktywna komunikacja

„komórka z dostępem do Internetu przyda światu mądrości”

telepatyczność społeczeństwa nie będzie oznaczała większych możliwości

fizycznego odczuwania się nawzajem; społeczeństwo telepatyczne

będzie obszarem niematerialnej informacji i nieodwzajemnionego

dotyku

5