Zarządzenie nie może być podstawą aktu skierowanego do obywateli. Akt zewnętrzny co do zasady
musi mieć oparcie w ustawie.
Rodzaje aktów administracyjnych – klasyfikacja:
Istnieje wiele kryteriów klasyfikacyjnych:
I – akty konstytutywne i deklaratoryjne
Akt konstytutywny – ma charakter prawotwórczy, sam tworzy określone prawo, bądź nakłada
obowiązek. Przykłady: wydanie prawa jazdy, decyzja o zmianie nazwiska.
Akt deklaratoryjny – rozstrzygnięcie, które potwierdza pewien skutek, zwykle o charakterze ogólnym,
odniesienia tego skutku względem oznaczonego adresata. Decyzja deklaratoryjna sama prawa nie
tworzy. Przykład takiego aktu: zezwolenie na prowadzenie sprzedaży napojów alkoholowych –
przedsiębiorca ma obowiązek uiszczać opłatę za wydanie zezwolenia, musi być ona uiszczona
jednorazowo, bądź w określonych terminach – pierwsza do 31 stycznia, następnie do 31 maja i 30
września. Jeśli przedsiębiorca uchybi obowiązkom, zezwolenie wygasa, a organ musi potwierdzić ten
skutek w formie decyzji administracyjnej (organ stwierdza wygaszenie zezwolenia) (wygasa 1 lutego)
II – akty związane i uznaniowe
Akty związane – (zdeterminowane przez podstawę prawną) – jeżeli zostaną spełnione przesłanki,
organ nie ma innej możliwości, jak wydać akt – przykładowo – typem aktu związanego jest wydanie
prawa jazdy
Akty uznaniowe - wydany jest, gdy organ administracji uzna jego wydanie za celowe, np. udzielenie
koncesji na budowę autostrady. Swoboda organu administracyjnego wynika z istnienia uznania
administracyjnego - swoistej instytucji dla tej dziedziny prawa.
III – akty pozytywne i negatywne
Akty pozytywne – w całości uwzględniają żądanie adresata aktu, jest to decyzja wydawana na
wniosek, np. pozwolenie na budowę.
Akty negatywne – decyzja, która choćby w części nie spełnia oczekiwań adresata, aktem negatywnym
jest także decyzja odmawiająca, jak i nakładająca obowiązek. Decyzja negatywna zawsze wymaga
uzasadnienia – adresat decyzji ma prawo je poznać. Decyzje pozytywne z kolei nie muszą być
uzasadniane.
W przypadku decyzji podatkowych – jeżeli organ podatkowy jest przekonany, że wyda decyzję
pozytywną, może odstąpić od zapewnienia stronie udziału w postępowaniu (coś podobnego jak
postępowanie zaoczne, decyzja zaoczna)
IV – akty osobowe i rzeczowe:
Każdy akt administracyjny spełnia cechę podwójnej konkretności – podmiotowej i przedmiotowej.
Rozgraniczenie między aktami osobowymi i rzeczowymi : rozgraniczenie, czy decyzja odnosi się do
osób – wówczas są to akty osobowe, jeżeli natomiast decyzja rozstrzyga o statusie rzeczy – są to akty
rzeczowe.
Akty osobowe nie dopuszczają następstwa prawnego. Akty rzeczowe mogą być objęte następstwem
– jest do tego potrzebny przepis prawny – mogą być przeniesione na inną osobę z mocy prawa oraz
decyzją administracyjną. Decyzje osobiste nie mogą być przenoszone.
Przykład aktu rzeczowego: spółka X ma koncesję, spółka ta zostaje „wchłonięta” przez spółkę Y, np.
przez połączenie obydwu spółek, spółka X (która jest spółką przejmującą) przejmuje z mocy prawa
wszelkie ulgi, koncesje, zezwolenia spółki Y (spółki łączonej lub przejmowanej).
Przykład aktu osobowego: ktoś uzyskuje pozwolenie na budowę i tą budowę zaczyna (bądź nie), bo
np. zabraknie środków finansowych, pojawia się więc osoba, która chce kupić nieruchomość,
następuje tym samym przeniesienie własności nieruchomości, można wystąpić do starosty również o
przeniesienie samego pozwolenia na budowę na nowy podmiot w linii: dotychczasowy właściciel
nabywca, przeniesienie to musi być całościowe, bezwarunkowe, a decyzja przenosząca jest typem
aktu związanego.
Prawidłowość aktu administracyjnego:
Muszą być spełnione trzy warunki
* akt administracyjny musi być wydany przez właściwy organ,
* akt administracyjny musi być zgodny z przepisami prawa materialnego (dotyczącymi określonej
sprawy),
* akt administracyjny musi być wydany w odpowiedniej procedurze (normy prawa procesowego).
Akt, który nie spełnia choćby jednego z tych warunków, jest aktem wadliwym, ale jest on nadal
aktem administracyjnym i istnieje w obrocie prawnym.
Aktem nieistniejącym jest np. akt niedoręczony bądź pozbawiony minimum wymogów formalnych,
np. niepodpisana decyzja.