Informacje dodatkowe

Polska Norma— jest normą o zasięgu krajowym, przyjętą w drodze konsensu i zatwierdzoną

przez krajową jednostkę normalizacyjną (Polski Komitet Normalizacyjny), powszechnie

dostępną, oznaczoną – na zasadzie wyłączności - symbolem PN. Do 31 grudnia 1993 roku

stosowanie PN było obowiązkowe i pełniły one rolę przepisów. Nieprzestrzeganie

postanowień PN było naruszeniem prawa. Od 1 stycznia 1994 roku stosowanie PN jest

dobrowolne, przy czym do 31 grudnia 2002 istniała możliwość, przez właściwych ministrów

i w pewnych przypadkach nakładania obowiązku stosowania PN.

Od 1 stycznia 2003 stosowanie PN jest już całkowicie dobrowolne.

Przywoływanie PN w rozporządzeniach ministrów nie skutkuje nałożeniem obowiązku

stosowania PN, ponieważ jest to niezgodne z regułami legislacyjnymi - akt prawny niższego

rzędu nie może zmieniać postanowień aktu wyższego rzędu. Polskie Normy są

opracowywane przez Komitety Techniczne – ciała złożone przez ekspertów delegowanych

przez instytucje zainteresowane normalizacją. PKN nie jest odpowiedzialny za treść norm i

nie jest urzędem tworzącym przepisy techniczne, nadzoruje jedynie zgodność procesów

opracowywania norm z przepisami wewnętrznymi PKN. Zatwierdzenie projektu przez PKN

jest formalnym stwierdzeniem tej zgodności i nadaniem projektowi statusu normy krajowej.

Od chwili podpisania układu akcesyjnego z UE Polski Komitet Normalizacyjny zajmuje się

przede wszystkim wprowadzaniem do PN Norm Europejskich, które są ważnym elementem

harmonizującym jednolity rynek europejski. Harmonizacja polskiego systemu norm

technicznych była w procesie akcesyjnym jednym z najważniejszych warunków do

spełnienia. Normy Europejskie nie są powszechnie dostępne (nie można kupić Normy

Europejskiej), są natomiast dostępne w implementacjach krajowych. W każdym kraju

członkowskim UE i EFTA teksty norm krajowych wprowadzających Normy Europejskie są

takie same (Polska Norma wprowadzająca Normę Europejską ma oznaczenie PN-EN,

niemiecka DIN-EN itd.). Obywatel np. Estonii posługujący się swoją normą krajową ma

pewność, że wypełniając jej postanowienia spełnia jednocześnie postanowienia norm

pozostałych krajów UE i EFTA. Ma to ogromne znaczenie przy swobodnym przepływie

towarów na rynku europejskim.

Szczególną rolę w normalizacji europejskiej pełnią Europejskie Normy zharmonizowane.

W Polsce pokutuje całkowicie błędne przekonanie o tym, że ich stosowanie na terenie UE

jest obowiązkowe. Europejskie normy zharmonizowane wspomagają legislację w ramach

tzw. Nowego Podejścia, ale ich stosowanie jest całkowicie dobrowolne.

Od chwili włączenia się w struktury Europejskich Organizacji Normalizacyjnych (nastąpiło

to 1 stycznia 2004, a więc na 5 miesięcy przed akcesją Polski do UE) PKN uczestniczy w

procesach tworzenia Norm Europejskich na równych prawach z innymi członkami UE i

EFTA. Niezależnie od współpracy z Europejskimi Organizacjami Normalizacyjnymi PKN

współpracuje z Międzynarodowymi Organizacjami Normalizacyjnymi ISO – członek

założyciel i IEC – od 1923 roku. W obszarach nie objętych normalizacją europejską PKN

wprowadza normy identyczne z normami międzynarodowymi. Te normy mają odpowiednio

oznaczenie PN-ISO i PN-IEC.

Dyrektywy i normy

W Unii Europejskiej a tym samym w Polsce funkcjonuje system harmonizacji prawa

technicznego, który pozwala na swobodny obrót towarów spełniających zasadnicze

wymagania w zakresie bezpieczeństwa produktów dla ludzi i środowiska. System ten

nazywany jest nowym podejściem (New Approach) a podstawowym jego elementem są

dyrektywy wydane przez Komisję Europejską. Dyrektywy nowego podejścia to regulacje

prawne obowiązkowe do wdrożenia przez wszystkich członków UE, opracowane w celu

stworzenia jednolitego systemu przepisów pozwalających na zlikwidowanie barier

technicznych.

W Polsce najważniejszym aktem prawnym, który transponuje dyrektywy nowego podejścia

do prawa krajowego, jest ustawa o systemie oceny zgodności. Natomiast zasadnicze

wymagania i oceny zgodności z poszczególnych dyrektyw są zawarte w rozporządzeniach

wydawanych na podstawie ustawy o systemie oceny zgodności i innych ustaw (m. in. o

wyrobach budowlanych, o transporcie kolejowym.) Przepisów ustawy o ocenie zgodności nie

stosuje się do wyrobów medycznych.

Część dyrektyw nowego podejścia uwzględnia także zasady globalnego podejścia do oceny

zgodności. Globalne podejście określa główne elementy badań i certyfikacji, zasady

wyznaczania jednostek uczestniczących w ocenie wyrobów, a także ujednolica zasady

umieszczania i oznakowania CE.

Dyrektywy nowego podejścia dotyczą wyrobów, które mają być po raz pierwszy

wprowadzone do obrotu i oddane do użytku. Ograniczają się wyłącznie do wymagań

zasadniczych, sformułowanych tak, aby zapewniały wysoki poziom ochrony.

Producent ma obowiązek spełnić wymagania zasadnicze, sam deklaruje zgodność produktu

z wymaganiami i odpowiada za prawidłowość tej deklaracji. Spełnienie przez producenta

wymagań zasadniczych daje mu możliwość wprowadzenia produktu na rynek europejski.

Sposób spełnienia wymagań zasadniczych pozostawiono do swobodnej decyzji producenta.

PKN zwraca uwagę, że producent ma wybór, może produkować wyrób i sprawdzać jego

zgodność bezpośrednio z dyrektywą lub może produkować wyrób zgodnie z wymaganiami

normy zharmonizowanej, co stwarza zaledwie domniemanie, że wyrób spełnia wymagania

zasadnicze dyrektywy. Wyjątkiem od tej ogólnej zasady jest dyrektywa dotycząca wyrobów

budowlanych, gdzie wykazanie zgodności

z wymaganiami podstawowymi dyrektywy wymusza stosowanie wymagań szczegółowych

zawartych w normach zharmonizowanych lub aprobatach technicznych.

Normy zharmonizowane to tylko te Europejskie Normy, opracowane przez Europejskie

Organizacje Normalizacyjne, które uwzględniają zasadnicze wymagania poszczególnych

dyrektyw i które powstały w odpowiedzi na mandat wydany przez Komisję Europejską po

konsultacjach z państwami członkowskimi. Lista Europejskich Norm zharmonizowanych jest

publikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Normy są ogłaszane wyłącznie w

celach informacyjnych, nie są elementem prawa europejskiego.

Stosowanie norm zharmonizowanych jest dobrowolne, ale jak najbardziej zalecane ze

względu na to, iż jest to najłatwiejszy, najpewniejszy i najtańszy sposób wykazania

zgodności wyrobu z wymaganiami dyrektyw.

Normy to dokumenty obdarzone dużym zaufaniem publicznym i jako takie mogą być

powoływane w przepisach prawnych, jako dobry sposób rozwiązywania zagadnień

technicznych i spraw spornych. Wysokie zaufanie wynika nie tylko z odpowiednich

kwalifikacji osób opracowujących te normy, lecz także z faktu, że oparte są na przejrzystości,

dobrowolności, bezstronności, efektywności, wiarygodności, spójności i uzgadnianiu na

poziomie krajowym i europejskim. Znajomość wiedzy zawartej w normach

zharmonizowanych jest zalecana nawet w przypadku rezygnacji producenta z ich stosowania.