I Wstęp ................................................................................................................1
II Definicja choroby alkoholowej i pojęcie uzależnienia alkoholowego. ...........................2
III Życie w rodzinie alkoholowej ..............................................................................2
IV Sytuacja dziecka w rodzinie alkoholowej. ...............................................................3
V Wpływ nadużywania alkoholu przez rodziców na rozwój dziecka od chwili poczęcia do
okresu dojrzewania ................................................................................................4
Dzieci poddane działaniu alkoholu w życiu płodowym ...............................................4
Wiek niemowlęcy ................................................................................................4
Okres stawiania pierwszych kroków .......................................................................4
Dziecko małe......................................................................................................4
Wiek przedszkolny ..............................................................................................5
Późne dzieciństwo ...............................................................................................5
Okres dojrzewania ..............................................................................................5
VI Role pozwalające przetrwać w rodzinie alkoholowej ................................................6
Bohater rodziny ..................................................................................................6
Kozioł ofiarny .....................................................................................................6
Dziecko zagubione ..............................................................................................7
Maskotka ...........................................................................................................7
VII Zakończenie ....................................................................................................8
Bibliografia ............................................................................................................9
I Wstęp
Rodzinę stanowi grupa ludzi zależna od siebie w zaspokajaniu potrzeb uczuciowych,
duchowych i społecznych. Podstawową funkcją rodziny jest zapewnienie bezpieczeństwa i
wsparcia swoim członkom poprzez budowanie stabilizacji emocjonalnej i materialnej.
Rodzina jest pierwszą szkołą uczuć, w której dzieci nabywają umiejętności poszanowania
drugiego człowieka, otwarcia na potrzeby innych, życia w miłości. Prawidłowa rodzina
powinna funkcjonować w sposób umożliwiający stały rozwój wszystkim swoim członkom.
Relacje między jej członkami powinny opierać się na szczerości i wzajemności, a role i
normy winny być wyraźnie określone i zaakceptowane przez poszczególnych jej
przedstawicieli. Od rodziny zależy prawidłowy rozwój osobowości dziecka.
Kiedy w rodzinie dzieje się inaczej – staje się ona dysfunkcyjna.
1
II Definicja choroby alkoholowej i pojęcie uzależnienia alkoholowego.
Alkoholizm jest to choroba polegająca na systematycznym i nadmiernym
spożywaniu napojów alkoholowych. Jest chorobą chroniczną, która ciągnie się przez wiele
lat i nie leczona prowadzi do zgonu chorego. Osoba uzależniona jest alkoholikiem.
Uzależnienie od alkoholu to choroba, która polega na utracie lub upośledzeniu
zdolności kontrolowania picia alkoholu. Jest to jedna z najcięższych chorób, jaka może
dotknąć człowieka.
III Życie w rodzinie alkoholowej
Alkoholizm w naszym społeczeństwie stanowi jeden z najgroźniejszych problemów
natury społecznej i medycznej. Rodzina z problemem alkoholowym to taka rodzina, w
której choćby jeden z jej członków jest uzależnionyod alkoholu. Jest to rodzina
dysfunkcyjna. Często spotykamy się z opinią,że alkoholizm jest chorobą całej rodziny. Aby
zrozumieć tę opinię, trzeba przyjrzeć się bliżej temu problemowi. Mówiąc, że alkoholizm
jest chorobą rodzinną, mamy na myśli to, że alkoholizm jednego z członków rodziny
oddziałuje na całą rodzinę i chorują wszyscy, a nie tylko osoba pijąca. Dzieje się tak,
ponieważ alkoholizm egzystuje nie tylko wewnątrz ciała. Jest to również choroba relacji
między członkami rodziny. Członkowie rodziny alkoholika żyją w ciągłym stresie, starają
się przystosować do sytuacji panującej w ich domu. Taka rodzina nie zapewnia
bezpieczeństwa i wsparcia swoim członkom, głównie ze względu na nieprzewidywalne i nie
liczące się z innymi zachowania jednej osoby. Ludzie związani z osobą chorą reagują na jej
zachowania.
W konsekwencji ich własne emocje ulegają zaburzeniu. Problemem i celem rodziny jest
próba wywarcia wpływu na alkoholika by przestał pić. Energia rodziny koncentruje się
głównie na osobie uzależnionej. Alkoholik pozostając w centrum uwagi ustala reguły,
których wszyscy muszą przestrzegać. Członkowie rodziny zmuszeni są funkcjonować w
klimacie reguł i oczekiwań obracających się wokół sztywnego systemu rodziny usiłującej
zachowaćw tajemnicy to, co widoczne jest na pierwszy rzut oka. Wszystkim zależy na tym,
aby uniknąć konfrontacji z rzeczywistością. Wszyscy biorą odpowiedzialnośćza sytuację
jaka jest w rodzinie, tylko nie osoba pijąca. Próba osiągnięcia poczucia stabilizacji wobec
ustawicznego braku pewności i chaosu kończy się tym, że wszyscy żyją w stałym napięciu.
Tym samym zaniedbywane są inne, ważne sfery życia rodzinnego. Najbardziej w tej
sytuacji pokrzywdzone są dzieci. Prawidłowe wychowanie staje się praktycznie niemożliwe.
Dzieciństwo spędzone w domu, w którym jedno z rodziców było alkoholikiem, pozostawia
trwały ślad w psychice i w znacznym stopniu determinuje późniejsze funkcjonowanie w
dorosłym życiu. Dzieci te w ciągu całego swojego trudnego dzieciństwa podlegają
wpływowi patogennych i stresogennych czynników. W takiej rodzinie dziecko po prostu
„nie istnieje”, nikt nie bierze pod uwagę jego interesów i potrzeb, jest niepotrzebne.
Rozwój dziecka w rodzinie alkoholowej jest obciążony brzemieniem wielu traumatycznych
2
doświadczeń. Najbliżsi osoby uzależnionej albo rozpaczliwie próbują powstrzymać jej picie
albo rezygnują z nadziei na lepsze życie.
IV Sytuacja dziecka w rodzinie alkoholowej.
W Polsce żyje około 1,5 – 2,0 mln dzieci wychowujących się w rodzinach z
problemem alkoholowym. W dramatycznej sytuacji zagrażającej ich zdrowiu
i życiu żyje około 500 tysięcy dzieci. Często mają one problemy
z konstruktywnym radzeniem sobie w trudnych sytuacjach min. z przeżywaniem
i odreagowywaniem emocji. Postrzegane są jako dzieci nadpobudliwe, bez motywacji do
podejmowania społecznych wyzwań. Na pierwszy rzut oka nie różnią się od pozostałych
rówieśników. Często są najlepszymi uczniami, są grzeczne, nie sprawiają kłopotu. Patrząc
na nie nikt nie podejrzewa, że w ich rodzinach rozgrywa się dramat.
Dziecko wychowywane w zdrowej rodzinie jest otwarte i ufne. Natomiast dziecko, które
wykształciło w sobie postawę obronną, zamyka się w sobie.
Nie podejmuje ryzyka, paraliżuje go lęk przed zmianami. Taka postawa wynika
z tego, że dziecko doświadcza bólu, przemocy, upokorzenia czy nawet nadużycia seksualnego.
Nadużycia seksualne najczęściej nie mają charakteru gwałtu. Są to przeważnie uwiedzenia,
pieszczoty i zbliżenia dziejące się bez protestu dziecka. W takich sytuacjach dzieci czują się
winne i utrudnia to jakąkolwiek ingerencję w tym kierunku. Postawa obronna wynika także z
poczucia niepokoju, braku oparcia, chaosu, wrażenia nieprzewidywalności. Nigdy nie wie, co
za chwilę się wydarzy. Nie ma pewności, czego może się po rodzicach spodziewać. Wszystko
zależy od chwilowego nastroju. Obietnice są czasem spełniane, a czasem niei niewiadomo od
czego to zależy. Tego rodzaju chaos sprawia, że dziecko jest oderwane od rzeczywistości.
Zatraca poczucie przyczyny i skutku. Aby przetrwać, uczy się trzech rzeczy: nie ufać, nie
mówić, nie odczuwać. „Nie ufać", bo zawiedzione nadzieje i niedotrzymane obietnice
sprawiają zbyt duży ból. Oznacza to często ucieczkę w fantazję i wewnętrzny świat przeżyć.
O takim dziecku mówi się jako o „dziecku zagubionym, niewidocznym, we mgle”. Jest to
dziecko nie sprawiające większych kłopotów, dziecko nieobecne. „Nie mówić”, bo w domu nie
można mówić źle o rodzicu alkoholiku, nie można mówić o tym, co boli, smuci czy złości.
Panuje zmowa milczenia, a dziecko - z konieczności - staje się jej uczestnikiem. Nie można
też poskarżyć się obcym, poprosić kogoś o pomoc, bo to przecież wstyd. To nauka, która
prowadzi do izolacji, zamknięcia się i samotności. Wstyd i nadzieja nakazują kłamać. Dziecko
uczy się nie odczuwać emocji, bo tak jest najbezpieczniej. Nie odczuwać bólu, strachu,
smutku, złości, nienawiści, by łatwiej było to wszystko znieść. „Nie odczuwać”, by nie zranić
swoimi negatywnymi emocjami któregoś z rodziców. Niektóre uczucia są zbyt wielkie i trudne,
by im sprostać. Bezpieczniej jest tłumić jew zarodku, gdy tylko się pojawią. Efektem takiego
zachowania może być ogólne „zamrożenie”. To wszystko sprawia, że w umyśle dziecka jest
totalny chaos myśli i uczuć, olbrzymie zagubienie i napięcie wewnętrzne. Takie przeżycia nie
pozostają bez wpływu na przyszłe życie dziecka. Jeśli całe jego dzieciństwo upłynie w
dysfunkcyjnym systemie, gdzie nikt nie zadba o jego zdrowie emocjonalne, dziecko może
wyrosnąć na człowieka niezdolnego do osiągnięcia szczęścia i pełnej realizacji.
3
V Wpływ nadużywania alkoholu przez rodziców na rozwój dziecka
od chwili poczęcia do okresu dojrzewania
Dzieci poddane działaniu alkoholu w życiu płodowym
Badania wskazują, że znacznie poważniejsze konsekwencje zdrowotne pojawiają się u
dziecka, gdy osobą uzależnioną od alkoholu była matka. Jeżeli podczas ciąży piła dużo
alkoholu, mogła doprowadzić do nieodwracalnych zaburzeń intelektualnych i emocjonalnych
spowodowanych trwałym uszkodzeniem układu nerwowego. Do poważnego uszkodzenia
mózgu płodu może dojść nawet wtedy, gdy matka w czasie ciąży tylko raz upiła się wypijając
dużą ilość alkoholu. Dziecko z Alkoholowym Syndromem Płodowym (FAS) ma poważne
problemy min. z zaburzeniami koncentracji, samoświadomości, zdolności poznawczych, mowy
abstrakcyjnego myślenia, pamięci i procesów wyobraźni. Może mieć zniekształconą twarz
i małą wagę ciała. Często zapada na choroby serca i defekty nerek. Zdarzają się problemy z
oczami i ze słuchem, a także ataki padaczki.
Nie u wszystkich dzieci poddanych działaniu alkoholu w życiu płodowym rozwija się
pełny FAS. U niektórych z nich rozwija się FAF (Płodowe Skutki Alkoholowe). Polega to na
tym, że u dziecka z FAF nie widać zewnętrznych nieprawidłowości. Ponieważ dziecko
wygląda normalnie, otoczenie oczekuje od niego takiego samego zachowania jak u dziecka
zdrowego. Prowadzi to do wtórnych uszkodzeń psychicznych, które są rezultatem
nieprawidłowego radzenia sobie z podstawowymi zaburzeniami.
Między 12 a 15 rokiem życia osoby z FAE mają problemy ze zdrowiem psychicznym.
Popadają w konflikty z prawem, nie potrafią samodzielnie żyć (gotować, prać, robić zakupy itp.).
Dzieci z FAS i FAE nigdy nie zdrowieją. Jednak wczesna interwencja medyczna może im pomóc.
Leczenie należy rozpocząć przed upływem 12 roku życia dziecka.
Wiek niemowlęcy
Niemowlęta są zależne od rodziców i ich konsekwentnego zaspokajania takich
potrzeb jak: potrzeba żywności, bezpieczeństwa, miłości czy bliskości.
W rodzinach czynnych alkoholików ufność niemowląt wystawiona jest na próbę od
pierwszych chwil życia dziecka. Ma to związek z tym, iż rodzice są zbyt zajęci alkoholem,
aby interesować się niemowlakiem. Maluchy z rodzin alkoholowych bardzo wcześnie uczą
się, że nie można na nikogo liczyć.
Okres stawiania pierwszych kroków
Jest to okres, który obejmuje dzieci od roku do trzech lat. Na tym etapie dziecko
zdobywa umiejętność manipulowania i kontrolowania swego ciałai swego świata. Często
decyzje te są sprzeczne z życzeniami rodziców. Wstyd i zwątpienie pojawiają się u dziecka
z rodzin alkoholowych, ponieważ maluch często jest świadkiem utraty samokontroli
rodziców. Rodzice alkoholicy ograniczają niezależność dziecka uniemożliwiając mu
podejmowanie jakichkolwiek samodzielnych decyzji.
Dziecko małe
Nagłe zmiany u małych dzieci mogą wskazywać na alkoholizm w ich rodzinach.
Przykładem może być dziecko śmiałe, które nagle wycofuje sięz kontaktu albo dziecko
4
zalęknione nagle zaczyna odgrywać znaczącą rolę w grupie. Dziecko w większości
przypadków pozostaje niezauważone, chyba że narozrabia. Jednak nawet wtedy dorośli
przeważnie koncentrują się na objawach, a nie na problemach leżących u ich podłoża i
dlatego nie udzielają właściwej pomocy. Warto pamiętać, że lata przedszkolne są
fundamentem dorosłego życia.
Wiek przedszkolny
Kolejny etap to wczesne dzieciństwo, które obejmuje swym zasięgiem cztero i
pięciolatki. Już w wieku przedszkolnym u dziecka z rodziny alkoholowej występują objawy,
po których można rozpoznać, że w rodzinie dzieje się źle. Dziecko zazwyczaj bawi się w
izolacji. W zabawie powtarza to, co widziałow domu rodzinnym: tematy alkoholowe,
brutalne sceny agresji, bijatyki rodziców. Daje to przedszkolakowi poczucie kontroli nad
własnym lękiem. Głównym objawem alkoholizmu rodziców i częstym objawem syndromu
płodu alkoholowego jest nadmierna aktywność wśród przedszkolaków. Dziecko ma
problem z koncentracją na jednej czynności. Nie może usiedzieć podczas opowiadania
krótkiej historyjki. Jest nerwowe, wybuchowe, ma częste napady złego humoru i może
nagle zmieniać zachowanie na nietypowe. Z jednej strony boi się nieznanych osób i
nowych sytuacji, z drugiej strony nadmiernie lgniedo innych. Na tym etapie życia rozwija
się egocentryzm, wywołujący przekonanie, że wszystko, co się przytrafia jest wynikiem
jego postępowania. Czuje się winne, uważa, że rodzice piją z jego powodu np. że nie zjadł
grzecznie śniadania. Dziecko, które ma kłopoty na tym etapie, nie będzie w stanie w wieku
dorosłym określić tego, co normalne.
Późne dzieciństwo
Kolejny etap to późne dzieciństwo. Obejmuje dzieci od szóstego
do jedenastego roku życia czyli dzieci w wieku szkolnym. Okres ten charakteryzuje się
walką między pracowitością a poczuciem niższości. Poczucie własnej wartości rodzi się
wówczas, gdy wysiłek i osiągnięcia dziecka spotkają się z aprobatą ze strony innych. W
przypadku, gdy dezaprobata składa się na codzienność, jak to ma miejsce w większości
rodzin alkoholowych, dziecko może dojść do wniosku, że rezultaty jego pracy są nic nie
warte. Konsekwencją tego jest słabo wykształcony nawyk pracy oraz uczucie daremnych
wysiłków.
W wieku dorosłym taki człowiek będzie miał trudności z doprowadzeniem jakiegoś planu
do końca.
Okres dojrzewania
Okres dojrzewania to konflikt pomiędzy uczuciem tożsamości a niepewności. Jest to
czas, kiedy trzeba walczyć o poglądy na życie akceptowane przez nastolatka i
społeczeństwo. Dziecko z rodziny alkoholowej ma wielkie trudności w okresie dojrzewania.
Alkoholik wpływa destrukcyjnie na emocje i umysły wszystkich członków rodziny. Jeżeli
dziecko zostanie zranione przez rodzica którego kocha, sądzi, że jest złe, niegodne
szacunku i miłości. W ten sposób uczy się nie ufać sobie i innym. Rozpoczyna życie
samotne. Uczy się udawać i kłamać nawet wtedy, gdy może mówić prawdę.
W rodzinie alkoholowej dorasta się z poczuciem winy, wstydu i strachu.
5
VI Role pozwalające przetrwać w rodzinie alkoholowej
W większości rodzin z problemem alkoholowym można zidentyfikować podobne
wzorce zachowań – ról „odgrywanych” przez poszczególnych jej członków. Role, z których
każda jest inna od pozostałych, służą do tego samego celu: do ukrycia choroby, której na
imię alkoholizm. Role te pełnią funkcję obronną po to, by rodzina mogła funkcjonować, by
mogła mieć chociaż niewielkie poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. Życie zgodne z rolami
pozwala czasem zachować chwiejną równowagę rodzinną, ale nie jest w stanie
spowodować żadnej zmiany w życiu domowników, ani uczynić go bezpiecznym
i szczęśliwym. Nie ma wątpliwości, że w takiej rodzinie najbardziej poszkodowane są
dzieci. Sytuacja panująca w dysfunkcyjnej rodzinie zmusza je do odgrywania ról: bohatera
, kozła ofiarnego, dziecka zagubionego, maskotki.
Role te często prezentowane są w taki sposób, jakby miały związek z kolejnością
narodzin. Jest to jednak pojęcie mylące, ponieważ istnieją także inne czynniki decydujące
o podziale ról w rodzinach z problemem alkoholowym.
Bohater rodziny
Bohater rodziny nazywany bywa superdzieckiem. To osoba, która pełni
w rodzinie rolę dorosłego. Jego zadaniem jest dostarczanie poczucia wartości, dumy i
sukcesu. Pełni ją zwykle najstarsze dziecko. Bierze na siebie różne obowiązki i dobrze
sobie z nimi radzi. To ktoś, kto rezygnuje z realizacji swoich celów życiowych np. nie
podejmuje interesującej go pracy w większej odległości od rodzinnego domu, ponieważ
uważa, że „musi” być blisko, aby kontrolować sytuację rodzinną. Bohater rodzinny nigdy
nie powie: nie mogę więcej. Dalsza rodzina i sąsiedzi często zazdroszczą takiego dziecka.
Tylko niektórzy zauważają, że jest to dziecko bardzo skryte, wiecznie niezadowolone z
siebie i z tego, co osiągnęło. Na zewnątrz pragnie za wszelką cenę pokazać, że jest silny.
Nigdy nie przysparza innym zmartwień, zawsze daje sobie radę. Rodzinny bohater
napotyka ogromne trudności w odgrywaniu swojej roli, gdy dorośnie i wchodzi
w świat ludzi pracujących. Często staje się pracoholikiem. Przeważnie wybiera zawód
polegający na pomaganiu innym.
Kozioł ofiarny
Kozłem ofiarnym jest na ogół dziecko nieco młodsze od bohatera. Nie potrafi ono
konkurować z bohaterem. Czuje się odsunięte i szuka wsparcia poza domem. Na nim
skupiają się problemy i frustracje całej rodziny. Na nim można wyładować negatywne
uczucia. Jest z pozoru przeciwieństwem bohatera rodzinnego. Takie dziecko postrzegane
jest jako nieodpowiedzialne i trudne, sprawiające swoim zachowaniem kłopoty i problemy.
To uczeń trudny wychowawczo, zajmujący się kradzieżami i oszustwami, uciekający
z domu. Zazwyczaj silnie identyfikuje się z pijącym rodzicem, co wcale nie oznacza,
że ma z nim dobre relacje. Strategia kozła ofiarnego polega na odciąganiu uwagi wszystkich
od alkoholizmu rodzica i na jednoczeniu rodziny poprzez własne nieudacznictwo. Takie
dziecko zapewnia dobre samopoczucie rodzinie, która może zrzucić na niego
odpowiedzialność za wszystko. Kozioł ofiarny wcześnie ucieka z domu i kończy w zbyt
wcześnie założonej rodzinie lub poprawczaku.Na ogół źle radzi sobie z problemami.
6
Wcześnie popada w konflikt z prawem, uzależnia się od narkotyków, alkoholu i papierosów.
W dorosłym życiu odnosi niepowodzenia, jest nieprzystosowany do życia w społeczeństwie.
Dziecko zagubione
Dziecko zagubione, to osoba wycofana z życia rodzinnego, ktoś kogo nie ma. Jest
samotne i zamknięte w sobie. Jego rola sprowadza się do bycia niewidzialnym. Dziecko to
na zewnątrz jest nieśmiałe. Trzyma się na uboczu zarówno w szkole, jak i w domu. Czuje
się bezwartościowe, osamotnione, niegodne uwagi innych. Zwykle jest niedostrzegane,
ponieważ nie wyróżnia się w niczym i nie zwraca na siebie uwagi. Przed awanturami w
domu ucieka w świat marzeń, świat, w którym wszystko jest znane i przewidywalne. Świat
realny spostrzega jako chaos, coś, w czym nie potrafi poruszać się sprawnie. Często mówi
się o takim dziecku, że jest nieprzytomne, buja w obłokach lub, że jest w życiu zagubione.
Może godzinami oglądać telewizję lub czytać.
W życiu takiego dziecka brak jest ciepła i miłości, co sprawia, że czuje się ono
wyobcowane. Nie potrafi przyjmować, ani okazywać uczuć. Dziecko pełniące taką rolę jest
nieśmiałe i trudne do zauważenia i zapamiętania. Nigdy nie zgłasza się na ochotnika, ale
też nigdy nie buntuje się. W życiu dorosłym najczęściej wycofuje się z aktywnego życia
społecznego i zawodowego. Nie potrafi nawiązać bliskich relacji, co sprawia, że ma małe
szanse na udany związek. Nie ujawnia swoich potrzeb i problemów, niewiele oczekuje też
od innych.
Maskotka
Za poprawienie nastroju i humoru rodziny odpowiada dziecko maskotka. To
najczęściej rola dziecka najmłodszego, którego zadaniem jest odwracanie uwagi od
rodzinnego problemu. Traktowane jest jak ktoś delikatny, niedojrzały i wymagający
troski. Dzieci te, wyczulone na najsłabsze nawet sygnały zbliżających się konfliktów,
starają się je rozładować. Ich zadaniem jest rozśmieszanie i zagadywanie innych. Rodzice
lubią popisywać się maskotką przed innymi. Bez względu na wiek, traktują ją jako osobę
niedojrzałą, niewiele rozumiejącą z tego, co się wokół niej dzieje. Maskotka ma często
poczucie, że jeśli nie może poprawić komuś nastroju, to stanie się niepotrzebna jak
porzucona przytulanka. W szkole nie stanowi poważnego problemu, chociaż czasami jest
nieznośne – śmieje się i błaznuje bez powodu. Maskotka ma zazwyczaj trudności z
koncentracją i źle radzi sobie w sytuacjach stresowych. Dziecko długo pozostaje
niedojrzałe emocjonalnie, a gdy czuje się mało bezpieczne, ucieka w zachowania
agresywne. W dorosłym życiu w pracy jest lubiany, lecz nikt nie traktuje go poważnie,
często sięga po alkohol i narkotyki.
Przyjmując określoną rolę, młody człowiek uczy się jakie uczucia ma wyrażać, a
jakie nie. Uczy się rozwijać cechy w jakiś sposób potrzebne rodzinie, a ukryć, które są w
niej niepożądane np. bohater może skrywać wewnątrz strach i osamotnienie. W ten
sposób przyjęta przez dziecko rola staje się jego zewnętrznym „ja”. Jest to sposób na
przetrwanie w dysfunkcyjnym systemie rodziny.
Omówione role odgrywane przez dzieci celem przetrwania w rodzinie alkoholowej
przynoszą tylko chwilową ulgę. W miarę jak dziecko rośnie coraz bardziej ujawnia się
dysfunkcyjność. Dorośli bohaterowie zatracają się w pracy, a ich relacje międzyludzkie są
7
odległe od przeciętnej. Kozioł ofiarny staje się często społecznym wyrzutkiem, unikanym
przez innych ludzi. Dziecko zagubione staje się samotnikiem, a maskotki nikt nie traktuje
poważnie.
VII Zakończenie
Bliskim alkoholika wcale nie jest łatwo przyznać się do tego, że w rodzinie mają
kogoś, kto stale pije i stwarza problemy. Wstydzą się i obawiają reakcji otoczenia. Często
czują się współwinni. Po latach stopniowo pogrążają się w coraz większy koszmar
zapominając, że mogą mieć własne plany.
Dzieci alkoholików to temat bolesny i wstydliwy. O tych dzieciach mówi się
najczęściej przy okazji dyskusji o ich rodzicach, traktując doświadczenia dzieci jako jeden
z ubocznych skutków nałogu, a nie jak samoistny problem. Przez lata starano się leczyć
tylko rodzica alkoholika i jego współmałżonka. Obecnie dostrzega się już fakt, iż choroba
ta dotyka całą rodzinę i że wszyscy jej członkowie powinni być leczeni. Mimo to, jeżeli
chodzi o rozpoznanie i terapię, dzieci nadal są najbardziej zaniedbanymi członkami
rodziny.
Problem dzieci alkoholików w Polsce wymaga zmiany mentalności społecznej
konkretnych działań. Chodzi o dostarczenie dzieciom doświadczeń społecznych
stanowiących przeciwwagę dla ich urazowych przeżyć. W całym kraju działają grupy
wsparcia dla dzieci alkoholików. Jednak nadal za mało jest osób odpowiednio
przygotowanych do podejmowania działań pomocnych dzieciom alkoholików, ponieważ
często osoby leczące rodziców na ogół słabo rozumieją perspektywę życiową dziecka.
Takim dzieciom należy się w pierwszym rzędzie edukacja, pomoc duchowa i pomoc
specjalistów. Tylko wówczas, gdy będą w stanie zrozumieć specyfikę choroby alkoholowej
rodziców, będą potrafiły podejść pozytywnie do tego problemu, w odniesieniu do własnej
rodziny, rodziców i własnego życia.
Opracowała: mgr Wiesława Gadomska
nauczyciel Szkoły Podstawowej
w Ciciborze Dużym
8
Bibliografia
Mellibruda J.,
Tajemnice Etoh, 1993
Miesięcznik
Problemy alkoholowe, 2/1999
Pacewicz A.,
Dzieci alkoholików, 1979
Pacewicz A.,
Dzieci alkoholików, 1994
Robinson B. E.,
Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików 1998
Sztander W.,
Pułapka współuzależnienia
Sztander W.,
Poza kontrolą, 1993
Sztander W.,
Rodzina z problemem alkoholowym, 1999
Woronowicz B. T., Alkoholizm jest chorobą, 1998
Zespół redakcyjny Dzieci alkoholików, 2006
Żak P.,
Gdzie się podziało moje dzieciństwo, 2003
9