EKOLOGIA

Ćwiczenia z dnia 12.12.2009

Interakcje miedzygatunkowe

Nisza ekologiczna – przestrzeń wielowymiarowa opisująca całokształt zachowań gatunków w ekosystemie

Siedlisko – miejsce występowania gatunku

Aby doszło do interakcji międzygatunkowej nisze tychże gatunków muszą się nałożyć albo co najmniej zetknąć

Populacja

Interakcja

Przykłady

A

B

neutralizm

0

0

bocian i gołąb, bocian i sikorka

wróbel i bocian; hiena, sęp (padlinożercy którzy wyjadają Komensalizm /

0

+

resztki jedzenia po drapieżnikach); małż i różanka, rekin i współbiesiadnictwo

podnawka

protokooperacja

+

+

pszczoła i kwiat, bąkojad i hipopotam, ukwiał i krab pustelnik (niezależne od siebie)

bakterie i układ trawienny, glony i grzyby tworzące porosty, mutualizm, symbioza

juka i molik, maślak i sosna – mikoryza (grzyby z (nieobligatoryjny); (zależne

+

+

korzeniami), bakterie brodawkowe i rośliny motylkowe, od siebie)

storczyki i grzyby

antagonistyczne (negatywne)

grzyby produkujące leki (pędzlak produkujący penicylinę), allelopatia – wytwarzanie przez korzenie jednej rośliny amensalizm

0

-

substancji hamujących rozwój drugiej rośliny (orzech włoski, brzoza i sosna); bobry które budują swoje żerenie konkurencja

-/+

+/-

raki amerykańskie i raki polskie

drapieżnictwo

-

+

lew i antylopa

pasożytnictwo

-

+

jemioła i drzewo, tasiemiec i człowiek, huba i drzewo Różnica między drapieżnictwem a pasożytnictwem jest podobna jak między symbiozą a protokooperacją. Różnica polega na sile tego związku i dopasowaniu tych którzy biorą w nich udział.

Charakterystyka populacji

Populacja – grupa osobników tego samego gatunku ograniczona w czasie i przestrzeni, czyli żyjąca tu i teraz, co zapewnia jej możliwość swobodnego krzyżowania w obrębie jednej puli genowej. Populacja jest podstawową jednostką ewolucyjną.

Cechy populacji:

1. Liczebność / zagęszczenie – ilość osobników na jednostkę powierzchni lub objętości 2. Różnorodność

Dwie strategie różnorodności („r” i „K”)

r - potencjał biotyczny (potencjalna, teoretyczna zdolność populacji do wydawania potomstwa).

K – opór środowiska, zapotrzebowanie na dane gatunki Strategia „r” –Tzw. strategia małych jaj, polega na wytwarzaniu maksymalnej liczby potomstwa, które nie jest zdolne do konkurencji, czyli przeżywa w sposób przypadkowy. Nikt się nimi nie opiekuje, populacja ta na ogół żyje w środowisku niesprzyjającym (np. żółwie) Strategia „K” – zupełnie odwrotnie niż w strategii „r” – mała ilość potomstwa, duże jaja, opieka nad potomstwem, młode osobniki są zdolne do konkurencji i przeżywają najlepsi (ptaki i duże ssaki) 3. Śmiertelność

4. Krzywe przeżywania

N

1

(liczebność)

3

2

Wiek

1. liczebność spada wraz z wiekiem (K)

2. bardzo gwałtowna śmiertelność młodych (r) 3. nie zależne od wieku (stułbia)

5. Krzywe wzrostu liczebności populacji N

4

K

3

2

Krzywa s logarytmiczna

oscylacje

K

1

T

Oscylacje – szczególny przypadek wahań liczebności populacji o w miarę stałym okresie wahań i amplitudzie

Etap 1 – powolnego wzrosty

Etap 2 – wzrostu przyspieszonego

Etap 3 – wzrostu zahamowanego (negatywnego)

Etap 4 – równowagi

N

2

funkcja J wykładnicza

fluktuacje

r

1

T

Fluktuacje – nie mają stałego okresu ani amplitudy Etap 1 – powolnego wzrostu

Etap 2 – przyspieszonego wzrostu

6. Struktura wieku

% osobników

r

K

K, r

Klasy wieku

Rozwijająca się (trójkąt)

wymierająca (urna, grzyb)

Ustabilizowana (dzwon)

7. Struktura płci

8. Struktura przestrzenna (rozmieszczenie)

Równomiernie – ingerencja człowieka, wyjątkiem są pingwiny i zwierzęta wykazujące terytorializm

skupisko – stada, grzyby, trawy

losowo – dżdżownice

równomierne i skupiskowe mogą się mieszać

9. potencjał biotyczny

(10.) migracje

(11.) struktura społeczna (tylko u dużych zwierząt)