MAKROEKONOMIA

Temat 5. Klasyczny model gospodarki.

- równowaga rynku pracy

Klasycy wyobrażali sobie ,że popyt na pracę i jej podaż nie różnią się od popytu na inne

towary.

Popyt na pracę rośnie, gdy płaca spada, a maleje – gdy płaca rośnie ; podaż pracy rośnie , gdy

rosną płace, a maleje – gdy płace się obniżają1 .

Równowaga na rynku pracy powstaje przy przecięciu się popytu i podaży , na tym poziomie

ustala się wysokość płacy. W tym przypadku istnieje tylko bezrobocie dobrowolne – brak

gotowości podjęcia pracy w zamian za płacę na poziomie równowagi.

Ustalona na danym rynku konkurencyjnym wysokość płacy realnej na poziomie W 1 określa

stan równowagi, przy którym wielkość zatrudnienia wynosi L 1 . Oznacza to, że wszyscy ci,

którym będzie odpowiadała dana płaca realna zostaną zatrudnieni2.

- równowaga oszczędności i inwestycji

Oszczędności to część dochodu, która nie została wydana na zakup dóbr i usług. Inwestycje

są to zakupy nowych dóbr3.

Oszczędności są stałym procesem, który w czasie zmienia się powoli pod wpływem

poważniejszych zmian w wysokości otrzymywanych dochodów. Inaczej jest z inwestycjami.

Charakteryzują się one nadzwyczaj dużą zmiennością, gdyż są narażone na zmiany w

oczekiwaniach, zmiany w popycie , zmiany w cenach i zyskach itp.

Wynika stąd, że oszczędności nie przekształcają się automatycznie w inwestycje. System

finansowy tworzy wprawdzie rynek kapitałowy, którego zdaniem jest harmonizowanie

decyzji oszczędzających z decyzjami inwestujących, ale rzadko udaje się osiągnąć idealną

zgodność.

Rozbieżności między oszczędnościami a inwestycjami nazywane rozbieżnościami ex ante,

gdyż dotyczą one niezgodności zamierzeń w oszczędzaniu i inwestowaniu, co wynika z

odmiennych motywów, jakimi kierują się różne podmioty gospodarcze4.

Inwestycje będąc kategorią ekonomiczną odgrywają dwie role. Po pierwsze, stanowią one

znaczącą i mało stabilną część wydatków prywatnych. Zatem istotne zmiany w inwestycjach

wpłyną na poziom globalnego popytu, a co za tym idzie, na produkcję i zatrudnienie. Po

drugie, inwestycje prowadzą do akumulacji kapitału. Dzięki nim dane społeczeństwo

zwiększa swój produkt potencjalny, co w długim okresie sprzyja wzrostowi gospodarczemu5 .

agregatowa podaż – jest definiowana w literaturze ekonomicznej jako łączna ilość towarów

jaką producenci decydują się wytworzyć przy danych warunkach i dostarczyć do sprzedaży.

Zagregowana podaż zależy przede wszystkim od: zasobów czynników produkcji i

efektywności ich wykorzystania, od ogólnego poziomu cen towarów oraz od koszów

produkcji ponoszonych przy wytwarzaniu dóbr.

1 Oyrzanowski B. , Makroekonomia, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1997 , s. 160

2 Urbaniak P. , Podstawy ekonomii część 1 Mikroekonomia , Wydawnictwo eMPi2 , Poznań 1996 , s. 136

3 Begg D. ,Fischer S. , Dornbusch R. , Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997,

s.29

4 Nasiłowski M. , System rynkowy Podstawy mikro-i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1998,

s.194-195

5 Becla A. , Czaja S. , Grabowska M. , Jakubowski R. , Jończy R. , Elementy Makroekonomii , Wydawnictwo I-BiS ,

Wrocław 2002 , s.99

MAKROEKONOMIA

Zagregowana podaż (AS) to zależność całkowita między ilością produktów, jaką wszyscy

producenci w gospodarce chcą zaoferować na sprzedaż, a poziomem cen mierzonym

deflatorem PNB w danym okresie. Czynniki oddziałujące na zagregowaną podaż na rynkach

podobnie, jak przedsiębiorstwa na indywidualnych rynkach reagują na wzrost ceny swojego

produktu zwiększając jego produkcję i podaż, tak samo wzrost poziomu cen oddziałuje na

producentów w całej gospodarce. Wzrostowi poziomu cen towarzyszy wzrost wielkości dóbr

i usług oferowanych do sprzedaży. O możliwościach zwiększających produkcję decydują

inwestycje netto, dzięki którym tworzone są nowe miejsca pracy i możliwy jest wzrost

poziomu życia ludności. Zagregowana podaż uwarunkowana jest również postępem

naukowym i technicznym, dostępnością i kosztami czynników produkcji jak również regulacją

rządową6.

Krzywa zagregowanej podaży to zależność między wielkością r-PNB oferowaną na sprzedaż

przez wszystkie przedsiębiorstwa, a poziomem cen mierzonym deflatorem PNB.

Krzywa zagregowanej podaży może przyjmować trzy różne kształty:

Krzywa ta przedstawia sytuację gospodarki w depresji. Depresja polega na tym, że

wykorzystywane są w małym stopniu możliwości produkcyjne7.

6 wg www.eit-centrum.waw.pl

7 wg www. coin.wne.uw.edu.pl

MAKROEKONOMIA

Krzywa ta przedstawia sytuację gospodarki w poziomie pełnego zatrudnienia.

Pokazuje to, że w gospodarce osiągnięto największą wielkość produkcji. Próby jej

zwiększenia prowadziłyby tylko do inflacji. Zwiększenie produkcji możliwe jest tylko w długim

okresie, po dokonaniu inwestycji zwiększających możliwości produkcyjne8

•

Krzywa ta przedstawia gospodarkę, w której występuje pewne bezrobocie. Brak wzrostu

produkcji powoduje wzrost cen.

Wszystkie wyżej wymienione krzywe stanowią w rzeczywistości część całkowitej krzywej AS.

Każda z nich odpowiada różnym poziomom gospodarki. Przy niskich poziomach r-PNB

gospodarka znajdowała się w depresji. Wraz ze wzrostem produkcji maleje bezrobocie i

8 Nasiłowski M. , System Rynkowy , Wydawnictwo Key Tex , Warszawa 1998, s.373-374

MAKROEKONOMIA

rosną ceny. Przy wysokich poziomach gospodarowania osiągnięty zostaje poziom pełnego

zatrudnienia i niemożliwy jest dalszy wzrost produkcji.

Wzrost zagregowanej podaży (AS)- jest możliwy ,gdy koszty produkcji zostały obniżone lub

zwiększa się dostępność czynników produkcji. Takie zmiany umożliwiają przedsiębiorstwu

osiąganie wyższych zysków i stanowią bodźce do zwiększenia produkcji, wynikiem czego

krzywa AS przesuwa się w prawo. Spadek zagregowanej podaży wywołany jest natomiast

podwyżkami cen czynników produkcyjnych. W odpowiedzi na wzrost kosztów

przedsiębiorstwa zmniejszają produkcję, co doprowadzi do ograniczenia zagregowanej

podaży9

9 wg www.katmakro.ue.poznań.pl