Karen Horney „Neurotyczna osobowość naszych czasów”
Cechy osobowości neurotycznej:
Formułowanie celów życiowych nieadekwatnie do swoich
rzeczywistych możliwości.
W Sieci Wartości tworzy skale wartości sprzeczne wewnętrznie ( przypisywanie szczególnej wartości doraźnemu sukcesowi w jakiejś dziedzinie, w gruncie rzeczy drobnemu i mało istotnemu dla dalszych losów tej osoby).
Sieć Operacyjną cechują nierealne programy działania, zbyt ambitne, Nie dostosowane do możliwości jednostki, realizacja takich
programów jest często przerywana i zaniechana bez istotnych
powodów.
Stosowanie mechanizmów obronnych ( projekcja).
Struktura Ja: Ja- idealne nadmiernie rozbudowane, z utrudnionym wglądem, niska samoocena, niska samoakceptacja, poczucie
przymusu działania – czyli kompulsywność.
Napięcia w Mechanizmach Popędowo- Emocjonalnych: powstające emocje ulegają tłumieniu, wypieraniu, potrzeby nie są zaspakajane,
Ja-idealne zabrania ujawnianiu negatywnych emocji, nagromadzone emocje znajdują ujście w postaci odczynów ze strony układu
autonomicznego (wegetatywnego), jak objawy naczyniowo-sercowe, oddechowe itp.
Takie ukształtowanie osobowości utrudnia czasami uniemożliwia jej dalszy rozwój.
1
Osobowość niedojrzała – (M.Jarosz) mimo dojrzałości metrykalnej, zachowuje się infantylnie, jak dziecko, ma trudność z przyjmowaniem ról społecznych.
Uzależnienie emocjonalne od różnych, znaczących osób, oczekiwanie pomocy w sytuacjach trudnych, rozwiązania problemów, postawy
bezradności, pasywności, rezygnacja z działania przy pierwszych trudnościach, trudności z pohamowaniem zachowań agresywnych,
zawyżenie wymagań wobec otoczenia, nierealne plany na przyszłość, egocentryzm, trudności w przystosowaniu się do grupy społecznej.
Osobowość paranoiczna – przesadna wrażliwość na wszystkie przejawy niepowodzeń i wszystkie domniemane i rzeczywiste
nieprzychylne reakcje otoczenia,
Sztywny sposób bronienia swoich praw, uważanie się za ofiarę otoczenia, zazdrość wyzwala często zachowania agresywne i
natarczywe.
Osobowość schizoidalna – zachowania przypominające chorych na schizofrenię, wycofanie z kontaktów społecznych, skłonność do fantazji i innych form oderwania się od rzeczywistości, uważane przez innych za ekscentryków, c4echuje ich chłód emocjonalny.
Osobowość histeryczna –
Chwiejność uczuciowa - życie uczuciowe uzależnione od otoczenia, okazywania uznania i zainteresowania,
Sugestywność i teatralność – potrzeba publiczności (mitomania-opowiadanie o sobie fantastycznych, zmyślonych historii).
Osobowość eksplozywna – wybuchowość.
Osobowość asteniczna – bierna, pozbawiona wigoru życiowego.
Osobowość antyspołeczna.
2
STRUKTURA JA
JA – REALNE, SPOSTRZEGANIE SIEBIE ZGODNIE Z
RZECZYWISTOŚCIĄ
JA - IDEALNE, OBRAZ SAMEGO SIEBIE
PRZEDSTAWIAJĄCY OCZEKIWANIA DANEJ OSOBY WOBEC
SAMEGO SIEBIE.
OBRAZ SAMEGO SIEBIE – to cechy i elementy struktury
osobowości uznanych za własne( potrzeby biologiczne, psychiczne, uzdolnienia postawy, typy reakcji emocjonalnych, obraz własnego ciała, własna pozycja wśród innych ludzi, oczekiwania wobec innych).
FUNKCJE OBRAZU SAMEGO SIEBIE ( według
L.Niebrzydowskiego):
Integrująco- scalająca (świadomość siebie samego łączy wszystkie strony naszego bytu, jest czymś co osobowość jednoczy, integruje i kieruje nią).
Poznawcza – uświadamiająca jakie jednostka zajmuje miejsce w świecie i jakie związki łączą ją ze światem.
Wartościująco-oceniająca – nastawiona na spostrzeganie swoich wartości, siebie jako osoby wartościowej, godnej raczej szacunku niż potępienia.
Elementy struktury Ja:
3
• samoocena globalna
to całościowe wartościowanie obrazu własnej osoby
• samoocena cząstkowa
to wynik wartościowania wybranych obszarów własnego „ja”, mogą się między sobą różnić, ta sama osoba uważa się za bardzo
inteligentna a jednocześnie nieatrakcyjna towarzysko).
Cechy samooceny:
Poziom – zależy od porównania obrazu własnej osoby z wzorcem zawartym w Ja-idealnym lub mogą to być zupełnie obce wzorce
osobowe, poziom może być niski lub wysoki,
Trafność – ludzie maja tendencje do zniekształceń w ocenianiu samych siebie: gdy maja wysoka samoocenę dodatkowo ja zawyżają, Gdy maja ja niską – czasem ją jeszcze zaniżają.
Nieadekwatność oceny – konsekwencje:
• Podejmowanie błędnych decyzji
• Dezorganizacja działań,
• Załamania,
• Wycofywanie się,
• Bierność,
• Choroba.
Poczucie własnej wartości
Kształtuje się od początku istnienia jednostki, sądy, opnie ważnych osób, innych ludzi.
Przeważnie wszyscy spostrzegają rozbieżność między Ja- idealnym a Ja- realnym, może to być bodźcem do rozwoju, samodoskonalenia się Lub wystąpienie zakłóceń.
4
Kontrola – umiejscowienie kontroli;
Zewnętrzna – poczucie pozbawienia kontroli i wpływu na swoje życie
Wewnętrzna –ma poczucie bycia autorem swojego życia, bierze odpowiedzialność za siebie, swoje zdrowie, cele życiowe.
Stałość obrazu własnej osoby:
Poczucie tożsamości jednostki,
Wybiórczość percepcji, czyli selekcjonowanie dopływających informacji, dopuszczanie i wykorzystywanie tych, które są zgodne z własnym obrazem, ignorowanie niezgodnych( sterowane uwagą,
pamięcią, myśleniem i stosowaniem mechanizmów obronnych).
Elastyczność obrazu – umiejętność modyfikowania obrazu w miarę potrzeb.
Umiejętność wglądu w siebie – mierzona jako różnica tego co mówi o sobie dana osoba a tym co mówią inni o niej.
Obraz własnego ciała
• Świadomość schematu ciała, jego poszczególnych elementów
(związane z doświadczeniami w dzieciństwie).
• Emocje – wstyd 9normy wpojone w okresie dzieciństwa)
• Poczucie własnej płci – identyfikacja bądź nie.
• Spostrzeganie własnego zdrowia – adekwatne, niedoceniane lub przeceniane.
• Znajomość własnych potrzeb.
.
5