Modele biznesowe
• Sklep internetowy ( e-shop) jest to jeden z
najpopularniejszych najbardziej podstawowych
modeli biznesowych.
• Służy do sprzedaży towarów czy usług firmy za
pośrednictwem internetu.
• Korzyści, jakie daje to: redukcja kosztów oraz
dodatkowy rynek zbytu towarów i usług, a także
możliwość poszukiwania nowych rynków (w
przypadku sklepów będących uzupełnieniem
tradycyjnej formy sprzedaży).
Elektroniczne zaopatrzenie ( e-procurement),
czyli elektroniczne składanie ofert i
zaopatrywanie firmy w towary i usługi.
W przypadku towarów transport odbywa się
już w formie tradycyjnej.
Korzyści dla firmy to: dodatkowy kanał
zaopatrzeniowy oraz możliwość
poszukiwania nowych dostawców.
• Aukcja elektroniczna ( e-auction) w podstawowym
zakresie oferuje elektroniczne mechanizmy prowadzenia
licytacji.
• Ze względu na możliwość zgromadzenia dużego
woluminu licytujących bez konieczności przemieszczania
się w przestrzeni, oprócz aukcji elektronicznych
będących odpowiednikami aukcji prowadzonych w
sposób tradycyjny, istnieje w sieci wiele odmian aukcji,
np. aukcja odwrócona.
• Wśród odmian aukcji możemy ponadto wyróżnić modele
wykorzystujące: licytację zwyżkującą, licytację
zniżkującą, jedno- i wieloprzedmiotowe.
Elektroniczne centrum handlowe
Elektroniczne centrum handlowe ( e-mall) to
odmiana sklepu internetowego.
W najprostszej formie składa się z wielu
elektronicznych sklepów (prowadzonych przez
niezależne podmioty).
Współpraca między nimi może być rozszerzona o
wspólne metody płatności, dostawy towarów,
agregację klientów czy wspólne dodatkowe
przedsięwzięcia biznesowe.
• Trzecia strona rynku ( third party marketplace) jest to model określający firmę zewnętrzną (trzecią), której
zleca się prowadzenie usług sieciowych (outsourcing),
często taka trzecia strona jest dodatkowym kanałem
online do już istniejących kanałów dystrybucji w
przedsiębiorstwie.
• Model ten może ponadto oferować jeszcze inne funkcje,
np.: płatności, logistykę, składanie zamówień, obsługę w
stosunku do podmiotów zewnętrznych (np. płatność
podatków), zapewnienie bezpieczeństwa transakcji.
• Wirtualna społeczność ( virtual community) to bardziej zjawisko internetowe wykorzystywane przez niektóre firmy w swojej
działalności niż model biznesowy. Jest to grupa osób (podmiotów) skupionych wokół określonego tematu czy sektora rynku,
komunikująca się za pośrednictwem usług dostępnych w sieci i
tworząca rodzaj portalu tematycznego. Grupa ta tworzy wartość dodaną poprzez umożliwienie dodawania i wymiany informacji przez jej członków na forum grupy. Może ona być również
wykorzystywana do działań Public Relations, takich jak: tworzenie profili użytkowników, budowanie lojalności dotychczasowych
klientów oraz pozyskiwanie nowych. Wirtualne społeczności
tworzone są spontanicznie bądź też mogą być kreowane przez
konkretne przedsiębiorstwa zainteresowane tą formą promocji firmy.
• Oprócz klasycznej postaci można wyróżnić następujące
odmiany tego modelu:
oprogramowanie o otwartym kodzie ( open source) -
bardzo popularny sposób rozwijania oprogramowania,
polegający na współpracy poprzez sieć komputerową
grupy programistów nad programem, który ma publicznie
dostępny kod źródłowy.
W modelu tym korzyści polegają na dostarczaniu wartości
dodanej, np. integracji systemowej, wsparcia dla
produktu, tworzenia i sprzedawania dokumentacji i
tutoriali, zamiast na sprzedawaniu licencji do programu.
Czasem użytkownicy oprogramowania proszeni są o
dobrowolne datki na rzecz twórców oprogramowania -
przykład: społeczność tworząca przeglądarkę Firefox;
• otwarta treść ( open content) - to treść
serwisu wspólnie tworzona przez
pracującą dobrowolnie społeczność
internetową, np. Wikipedia.org;
• publiczna emisja w sieci ( public
broadcasting) - model wspierany przez
użytkowników takich niedochodowych
mediów (radia, czy telewizji internetowej).
• Funkcjonuje on na zasadzie zbierania
dobrowolnych dotacji wśród użytkowników
serwisu.
• Przykład serwisu: The Classical Station
(WCPE.org);
• sieci społeczne ( social networking services) -
klasyczny przykład wirtualnej społeczności.
• Usługa nastawiona jest jednak na kontakty
towarzyskie i społeczne, zamiast na omawianie
zagadnień związanych z jakąś branżą
gospodarczą.
• W tym modelu firma zarabia na pobieraniu opłat
za zaawansowane usługi udostępniane w
serwisie.
• Przykłady to: Orkut.com czy polskie grono.net.
wartości
• Dostawca usług łańcucha wartości ( value-chain
service provider) - w tym modelu biznesowym
firma skupia się na dostarczaniu specyficznych
usług z łańcucha wartości, takich jak np.
elektroniczne płatności czy obsługa logistyki.
Integrator działa wyłącznie w wirtualnym
łańcuchu wartości, jego atutem są posiadane
dane, dotyczące relacji pomiędzy producentami,
hurtownikami, dostawcami produktów
materialnych oraz ich klientami.
wartości
• Integrator usług łańcucha wartości ( value-
chain integrator) to model biznesowy,
który koncentruje się na integracji wielu
kroków lub całego łańcucha wartości.
• Platforma współpracy ( collaboration platform)
dostarcza narzędzia i środowisko informatyczne
umożliwiające współpracę między firmami.
• Platforma taka najczęściej prowadzona jest
przez niezależną firmę, która wynajmuje ją
innym podmiotom gospodarczym.
• Najważniejsze korzyści to możliwość wejścia na
rynek e-biznesowy i szybkiej współpracy z
innymi podmiotami bez konieczności budowy
własnych rozwiązań informatycznych2.
• Pośrednictwo informacji ( information brokerage) polega na oferowaniu usług wyszukiwania i dostarczania
klientom pożądanych przez nich danych (informacji).
• Przykładowo może tu chodzić o wyszukiwanie informacji
w sieci, tworzenie profili klientów, konsultacje dotyczące
kwestii gospodarczych lub technicznych.
• Cele, jakie stawia sobie pośrednik, to udostępnienie
pojedynczego punktu kontaktu pomiędzy sprzedającymi
a kupującymi oraz koncentracja informacji.
• Model ten występuje również pod nazwą pośrednika
informacyjnego ( infomediary model).
• Usługi zaufania ( trust services) to podobny
do pośrednictwa informacji model
biznesowy dostarczający specyficznych
informacji, gwarantujących zaufanie w
procesach biznesowych pomiędzy
stronami w sieci, najczęściej w postaci
wydawania lub potwierdzania certyfikatów
autentyczności, szyfrowania danych,
płatności internetowych itp.
internet
• Udostępnianie aplikacji przez internet
( application service provider, ASP) - to
model, w którym firma oferuje
oprogramowanie dostępne w internecie,
pobierając opłaty za użytkowanie tego
oprogramowania.
• Czasami oprócz oprogramowania firma
oferuje również dodatkowe usługi, które są
udostępniane w podobny sposób.
Model pośrednika ( brokerage model) polega na kontaktowaniu ze sobą sprzedających i kupujących w celu zawarcia transakcji.
Firma zarabia poprzez pobieranie opłaty (prowizji) za dokonane operacje lub za umożliwienie przeprowadzania transakcji. Sposób naliczania opłat może być różnie skonstruowany.
Model ten występuje na wszystkich ważniejszych rynkach: B2B, B2C i C2C.
Przykładami tego typu firm są: internetowe biura podróży, czy serwisy aukcyjne.
Pośrednictwo może dotyczyć: wyszukiwania najlepszych ofert (okazji cenowych) - "określ swoją cenę" ( demand collection system, name-your-price), wspomagania uczestnictwa w aukcjach - agent (broker) aukcyjny ( auction broker), wspomagania płatności za zrealizowane transakcje - agent ( broker) płatności ( transaction broker) czy wyszukiwania dowolnych informacji gospodarczych - agent
wyszukujący ( search agent).
• Model reklamowy ( advertising model)
funkcjonuje na zasadzie udostępniania
atrakcyjnych treści w celu przyciągnięcia
internautów.
• Źródłem przychodów są opłaty pobierane od
firm zainteresowanych umieszczeniem reklam w
takim serwisie.
• Jest to internetowa odmiana sposobu, w jaki
funkcjonują media tradycyjne ( broadcast model).
• Model ten funkcjonuje najlepiej w przypadku
posiadania bardzo dużej liczby odwiedzających
(oglądających) serwis lub w przypadku bardzo
wąskiej specjalizacji serwisu.
• Dodatkowo można wyróżnić kilka
podkategorii tego modelu:
• pozycjonowanie serwisu ( query-based
paid placement);
• reklama kontekstowa i behawioralna
( content-targeted advertising, contextual
advertising / behavioral marketing);
• reklamy pełnoekranowe i interaktywne
( intromercials, ultramercials).
• Model kupca ( merchant model) to firma
handlowa (handlowiec) działająca w
przestrzeni internetu.
• W ramach tego modelu kupcy sprzedają
towary i usługi za pośrednictwem sieci.
Model producenta (bezpośredni)
• Model producenta (bezpośredni)
( manufacturer (direct) model) to model, w
którym producenci wykorzystując sieć
próbują dotrzeć do klientów końcowych z
pominięciem tradycyjnych kanałów
dystrybucji.
• Przykładem tak funkcjonującej firmy jest Dell.
• Model ten zwany jest niekiedy: prosto do
klienta ( direct-to-customer).
• Model sieci afiliowanej ( affiliate model) funkcjonuje na zasadzie wzajemnych odnośników (reklam) pomiędzy
serwisami różnych firm.
• Najczęściej w postaci bannerów reklamowych umieszczanych
w serwisie firmy współpracującej.
• Firma, w której serwisie znajduje się reklama, pobiera opłatę tylko w przypadku kliknięcia przez klienta na reklamę oraz
dokonania zakupu w firmie umieszczającej reklamę.
• System ten jest bardzo popularny, ponieważ dopóki
konsument nie dokona zakupu, kupiec zazwyczaj nie ponosi
żadnych kosztów utrzymania takiej afiliacyjnej reklamy.
• Przykłady firm, które wykorzystują ten model to: Barnes & Noble i Amazon.com.
(subskrypcyjny)
•
Model abonencki (subskrypcyjny)
( subscription model) funkcjonuje na
zasadzie wnoszenia opłaty (subskrypcji)
za dostęp do zasobów serwisu.
• Niektóre odmiany tego modelu oferują nie
tylko treści dostępne jedynie
subskrybentom, ale również treści ogólnie
dostępne.
• Model taryfowy ( utility model) polega na
naliczaniu opłat za faktyczne użytkowanie
zasobów serwisu.
• Inaczej niż w modelu abonenckim
wysokość opłat jest uzależniona od
zakresu usług, z jakich korzysta
użytkownik.
Dostawca z pełnym zakresem usług
• Dostawca z pełnym zakresem usług ( full-
service provider) - w tym modelu producent nie
ogranicza się tylko do sprzedaży własnych
towarów i/lub usług, ale buduje serwis (portal)
tematyczny, za pomocą którego oferuje produkty
innych firm.
• Firmy te oferują pokrewne produkty z tej samej
branży, np. producent noży kuchennych oferuje
także garnki, przyprawy itp. sprzedawane przez
inne firmy.
• Dostawca treści ( content provider) to
odmiana pośrednictwa informacji.
• W tym modelu firma zostaje dostawcą
treści dla większych (ogólniejszych)
portali, które płacą jej za produkty i
informacje, aby udostępniać je następnie
własnym klientom.
• Wspólna infrastruktura ( shared infrastructure). Dążąc do redukcji kosztów, firmy tworzą wspólną platformę do kontaktów z klientami.
Powstaje wspólny serwis, który skupia konkurentów rynkowych.
Wspólna infrastruktura może być też sposobem na uzyskanie przez konkurentów przewagi nad największym graczem na danym rynku.
• Przedsiębiorstwo zjednoczone ( whole-of-
enterprise/government) to firma, która
posiada wiele jednostek biznesowych
(zakładów), z których każda dysponuje
własnym produktem, tworzy jeden „punkt
kontaktu” dla wszystkich produktów firmy.
• Serwis taki ułatwia nawigowanie i
wyszukiwanie produktów klientom.
• Przykładem tak działającego
przedsiębiorstwa jest firma Sony.
Platforma handlu internetowego
• Platforma handlu internetowego ( e-business
storefront) oferuje pełny zastaw usług obejmujący cały proces przeprowadzania transakcji handlowych,
poczynając od negocjacji handlowych, aż po
dostarczenie towaru.
• Serwisy takie funkcjonują samodzielnie bądź jako
kooperacja firm całej branży, zwane wtedy rynkiem
wymiany ( marketplace exchange) lub wirtualnym
rynkiem ( virtual marketplace) - serwisy tego typu
przeznaczone są dla sprzedających online ułatwiają im
przeprowadzanie transakcji oraz wykonywanie czynności
powiązanych z realizacją transakcji (np. kampanii
reklamowych).
przedsięwzięć e-biznesowych
• Wspomaganie realizacji przedsięwzięć e-
biznesowych ( e-business enabler). W
modelu tym firma dostarcza narzędzia
bądź swoje kompetencje w celu ułatwienia
lub umożliwienia realizacji procesów
biznesowych w sieci innym podmiotom.
• Dostawca infrastruktury ( infrastructure
provider) to firma, która dostarcza
infrastrukturę (połączenia sieciowe,
bezprzewodowe, technologie
informatyczne, oprogramowanie itp.)
umożliwiającą funkcjonowanie innym
podmiotom w e-biznesie. Model ten
zbliżony jest funkcjonalnie do platformy
współpracy.
• Model agregatora kupujących ( buyer aggregator
model) łączy wielu niezależnych kupujących,
którzy mogą osiągnąć oszczędności w
normalnej sytuacji dostępne jedynie
hurtownikom kupującym duże woluminy
towarów czy usług. Dzięki większej sile
nabywczej są oni w stanie negocjować większe
rabaty na zakupione towary. Niestety, w modelu
tym pojawiają się problemy z dystrybucją tak
zamawianych towarów czy usług.
• Wspólnoty handlowe ( trading
communities, vertical web communities)
zapewniają źródło informacji i komunikację
niezbędną do prowadzenia działalności
gospodarczej w konkretnej branży.
Członkowie wspólnoty mają zapewniony
dostęp do katalogów produktów,
przewodników dla kupujących, list
dostawców czy najnowszych wiadomości
z branży, artykułów oraz ofert pracy.
(dystrybutor)
• Model dystrybucyjny (dystrybutor) ( distribution model, distributor) łączy duże grupy producentów z
hurtownikami i detalistami.
• Korzyści dla kupujących to przede wszystkim dostęp do
katalogów producentów, obniżenie kosztów zamawiania
towarów i usług oraz pośrednictwo firmy oferującej taki
model biznesowy w kontaktach z producentami i
hurtownikami.
• Producenci z kolei dzięki dużemu woluminowi
kupujących, automatyzacji procesu zamawiania oraz
ułatwieniom w komunikacji z partnerami biznesowymi
czerpią korzyści z obniżenia kosztów dystrybucji swoich
towarów.
Portal (generalny, uniwersalny)
• Portal (generalny, uniwersalny) ( general
portal) - zwany również horyzontalnym,
zawiera różnorodną gamę informacji i
usług, klasycznym przykładem jest serwis
Yahoo!
• Wortal ( vortal), to odmiana portalu
pionowego, zawierającego pogłębione
informacje dotyczące konkretnej branży.
Przykładem takiego serwisu jest Chip.pl.
• Portal spersonalizowany ( personalised portal)
- odmiana serwisów informacyjnych
zawierających interesujące treści, ale
wymagających rejestracji użytkownika.
• System ten pozwala lepiej śledzić zachowania i
przyzwyczajenia użytkownika, a także
dokonywać większej personalizacji serwisu, np.
w celu przeprowadzenia kampanii reklamowej
lub dostarczenia spersonalizowanej informacji,
dokładnie takiej, jakiej oczekuje klient.
• Przykładem takiego serwisu jest NYTimes
Digital.
Portal z ogłoszeniami drobnymi
• Portal z ogłoszeniami drobnymi
( classifieds) - serwis z ogłoszeniami, w
którym przeglądanie ofert jest zazwyczaj
darmowe, ale na przykład konieczne jest
uiszczenie opłaty członkowskiej.
• Przykłady to: Monster.com, Craigslist,
Match.com.
bezprzewodowej
• Modele technologii bezprzewodowej ( models
for mobile wireless technology) to pojawiające
się nowe modele e-biznesowe, które oparte są
na mobilności dostępu do usług, zapewniającej
dostęp do oferowanych usług praktycznie z
dowolnego miejsca i o dowolnym czasie.
• Zazwyczaj są to odmiany „zwykłych" modeli e-
biznesowych, oferujących takie same usługi,
lecz z uwzględnieniem ich większej mobilności.
• Doradztwo biznesowe ( matchmaker)
polega na pomocy firmom w ustaleniu
potrzeb biznesowych i możliwości
wykorzystania technologii do prowadzenia
handlu elektronicznego.
• Organizacja wirtualna to taki model
przedsiębiorstwa, w którym następuje
dobrowolne połączenie zasobów
współpracujących ze sobą firm z myślą o
realizacji wspólnego przedsięwzięcia, celu,
który ma im przynieść korzyści większe,
niż gdyby firmy te działały samodzielnie.
medialne
• Agencje reklamowe i domy medialne to firmy,
które działają podobnie jak tradycyjne agencje
wykorzystując sieć jako środek przekazu
marketingowego.
• Oprócz opracowywania kampanii reklamowych
firmy działające w tym modelu oferują również
inne usługi, takie jak tworzenie serwisów,
pozycjonowanie stron w przeglądarkach czy
zbieranie i analizowanie danych o zachowaniach
klientów w internecie.
• Inkubatory firm wirtualnych to firmy
oferujące wsparcie biznesowe dla osób
lub przedsiębiorstw, które zamierzają
rozpocząć nowe przedsięwzięcie e-
biznesowe, posiadają pomysł (plan
działania), biznesplan, a nie dysponują
odpowiednim zapleczem finansowym, czy
organizacyjnym.