Filozoficzno psychologiczne podstawy systemu edukacji w Polsce

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

1. Gołębniak B. D. , Szkoła wspomagają ca rozwój, w : Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B. Śliwerski cz 2, str.99 -107 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Wykład 2: Filozoficzno-psychologiczne podłoże systemu edukacji w Polsce. Edukacja monologowa a wpływ psychologii rozwoju i psychologii humanistycznej – implikacje dla pedagogiki i dydaktyki.

Edukacja holistyczna

i dialogowa w szkole

Funkcja adaptacyjna i emancypacyjna szkoły - rozwój jednostki czy społeczeństwa ?

Zewnętrzna presja na adaptację

• pojawienie się państw narodowych, rozwój nowoczesnego przemysłu, realizacja programów wychowania narodowego, państwowego

• systemy totalitarne (faszyzm, hitleryzm, komunizm)- „.kontrolująca”

edukacja

Ku szkole dla ucznia

• przełom XIX i XX w. - szkoły alternatywne, wpływ poznawczej psychologii rozwojowej Jeana Piageta, psychoanalizy Zygmunta Freuda, psychologii indywidualnej Alfreda Adlera

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Kryzys: koniec lat sześćdziesiątych - pierwsze oznaki kryzysu oświatowego, rozwój pedagogiki progresywistycznej i nowych kierunków edukacji humanistycznej, edukacji refleksyjnej, radykalnej reformy szkoły

Kategoria

Szkoła tradycyjna

Szkoła progresywistyczna

porównania

Idealizm i realizm; odwołanie do

absolutnych, ponadczasowych i Pragmatyzm, zmiana, proces i Filozofia

uniwersalnych

wartości

oraz względność świata oraz

możliwości

poznania

świata ludzkiego poznania

poprzez zmysły i rozumowanie

Ideologia

Transmisja kulturowa

Romantyczna i progresywna

Akceptacja swego miejsca w

Poprawa jakości życia,

Cel kształcenia

życiu

wspomaganie demokracji

Opanowywanie zorganizowane-

Kooperatywne rozwiązywanie

Uczenie się

go materiału nauczania (głównie problemów

faktów i poglądów)

Zorganizowana, podzielona na

przedmioty, hierarchicznie

Interdyscyplinarny, opierający

Program

ustrukturyzowana wiedza

się na doświadczeniach i

odzwierciedlająca kulturalne

zainteresowaniach ucznia

dziedzictwo ludzkości

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Bezpośrednie,

Przekaz wiedzy, modelowanie

fenomenologiczne, przez

Model

zachowań

działanie; akcent na metodę

nauczania

Ocenianie formujące

Ocenianie produktu (rezultatów)

Model

(systematyczne przekazywanie

kształcenia, świadectwa, pro-

oceniania

informacji zwrotnej dotyczącej

mocje

sposobu pracy)

Model

Rygoryzm wychowawczy

Podmiotowe traktowanie ucznia

wychowania

Model

Wspieranie motywacji

Zewnętrzny (kary i nagrody)

motywowania

wewnętrznej

Od wewnątrz, od siebie, z

pełnym podzielaniem

Inicjowana i sterowana z

Zmiana

przesłanek leżących u jej

zewnątrz

podstaw przez jej rzeczywistych

realizatorów, tzn. nauczycieli

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Modele szkoły współczesnej

Szkoła tradycyjna, czyli konserwatywna

• autokratyczne stosunki: nauczyciele uczniowie

• dominacja nauczycieli : stosowanie nauczania frontalnego, praca pod kierunkiem i według wzoru prezentowanego uprzednio przez nauczyciela

• wiedza naukowa, traktowana jako „pewna”, dobrze ustrukturyzowana i podawana w sposób jasny i przystępny: szkolne przedmioty nauczania, korzystanie z pomocy naukowych

• dbałość o wykształcenie podstawowych umiejętności

- szkolnych (czytania, pisania, rachowania)

- akademickich (zestawiania danych, porównywania, dowodzenia itp.)

• surowa dyscyplina na lekcji, sterowanie aktywnością uczniów za pomocą systemu kar i nagród

• w strategii motywowania uczniów do nauki ważną rolę odgrywają elementy rywalizacji (rankingi indywidualnych osiągnięć, klas, szkół)

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Szkoła romantyczna

• zindywidualizowane nauczanie: uczniowie uczą się według indywidualnych planów (semestralnych, miesięcznych, tygodniowych, dziennych)

• nauczyciel rezygnuje z autorytetu opartego na władzy na rzecz pobłażliwości w wychodzeniu naprzeciw ujawnianym potrzebom edukacyjnym każdej jednostki

• uczniowie działają nie tyle według wzoru demonstrowanego przez nauczyciela, ile w celu zrealizowania czegoś dla nich ważnego

• akcentuje się nie tyle przedmiot, ile metodę uczenia: uczniowie, zachęcani do odkrywania wiedzy

• wzmacnianie motywacji wewnętrznej: duża swoboda w określaniu, czego i jak uczeń chce się uczyć - troska o to, aby wiedza wynoszona przez uczniów z takiej szkoły była w pełni usystematyzowana, pozostaje wyraźnie na drugim planie

• klasa jako zbiór indywidualności, klimat wzajemnej akceptacji, gotowości do współdziałania

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Szkoła nowoczesna

• uczenie się w elastycznie tworzonych, małych grupach roboczych

• uczniowie realizują autorskie projekty edukacyjne, często wykraczając poza ramy pojedynczych przedmiotów szkolnych

• akcent położony jest na sam proces uczenia się, doświadczanie, wyzwalanie zachowań kreatywnych

• wiedza jest traktowana jako prawdopodobna, tymczasowa, wymagająca stałej weryfikacji i modyfikacji.

• demokratyczny styl kierowania pracą uczniów

• dużą wagę przywiązuje się do wielości i różnorodności materiałów edukacyjnych (podręczników, kart pracy, czasopism, technologii informacyjnej) jako zasobów naukowych

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Trzy wersje szkoły nowoczesnej

Model terapeutyczny

• wpływ psychologii A.Maslowa i C. Rogersa oraz wyników badań nad znaczeniem obrazu własnej osoby i motywacji dla osiągnięć szkolnych ucznia

• cel edukacji: pełny rozwój jednostki i jej samorealizacja

• edukacja: prowadzenie uczniów do pełnego zrozumienia i akceptacji siebie i innych, poprzez rozpoznanie mocnych stron i ograniczeń oraz wspieranie niezależności uczniów

• uczeń: indywidualność kontrolująca własne uczenie się

• rola nauczyciela: tworzenie warunków do ujawnienia osobistych celów edukacji i pomoc uczniom w ich określaniu i organizowaniu proces uczenia się i doświadczania sukcesu

• nauczanie

- dostosowane do poziomu rozwoju i zdolności uczniów

- szczególna rola informacji zwrotnej i konstruktywnego, wyrażania uznania dla osiągnięć i postępów

- kreowanie bogatego w materiały i interakcje środowiska uczenia się

- dzielenie się wiedzą, praca grupowa, wzajemne wyrażanie akceptacji 7

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

Model refleksyjny

• dydaktyczne implikacje teorii Lwa Wygorskiego, Jeana Piageta, Jerome”a Brunera, wyników badań nad związkiem między mową a myśleniem

• przywiązywanie dużej wagi do rozwoju poznawczego wspieranego czynnikami społecznymi (procesami porozumiewania się)

- uruchamianie wszystkich kanałów komunikacyjnych (mówienie „od siebie do drugiego”, aktywne słuchanie, czytanie traktowane jako „wypytywanie”

podręczników itp.)

- język medium porozumiewania się i instrument myślenia.

uczenie się opiera się na aktualne aktywności dzieci, ujętej w elastyczne ramy organizacyjne w postaci bloków ścieżek, czy tematów wiodących

• duża rola wewnętrznej motywacji uczenia się

• ocenianie formatywne (formujące i kształtujące) :

- diagnozowanie poziomu rozwoju struktur poznawczych i moralnych każdego ucznia w klasie

- monitorowanie uzyskiwanych przez niego postępów

- rozmowy na temat postępów z uczniem i jego rodzicami

(Gołębniak B.D.)

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury:

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

INTEGRACJA MIĘDZYPRZEDMIOTOWA

→ integracja procesu nauczania, kształcenia umiejętności i wychowania –

nauczyciele powinni współdziałać na rzecz tworzenia w świadomości uczniów zintegrowanego systemu wiedzy, umiejętności i postaw

Wprowadzenie:

1/ kształcenia zintegrowanego w klasach I – III szkoły podstawowej 2/ bloków przedmiotowych

3/ ścieżek edukacyjnych

Postulaty:

- przekazywanie spójnej wizji świata;

- odejście od encyklopedyzmu

- przejście od wąskiej specjalizacji poszczególnych nauczycieli ku ich szerszemu przygotowaniu pedagogicznemu i zawodowemu;

- położenie nacisku na osiąganie przez uczniów uniwersalnych umiejętności, a nie jak dotychczas – głównie wiedzy;

- współpraca nauczycieli w szkole, prowadząca do spójności szkolnych programów nauczania i wychowania

- integrowanie szkoły ze środowiskiem lokalnym, co powoduje lepsze zaspokojenie lokalnych potrzeb edukacyjnych uczniów.

(Sielatycki M.)

Opracowała M. Adamus na podstawie literatury: 1. Gołębniak B. D. , Szkoła wspomagają ca rozwój, w : Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B. Śliwerski cz 2, str.99 -107 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

2. Grondas M., Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. Sielatycki M., Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999