Leki stosowane w schorzeniach

UKŁ

K ADU O

D

O DECHO

H WE

O

GO

G

Leki przeciwkaszlowe

O DZIAŁANIU OŚRODKOWYM

1) Pochodne alkaloidów OPIUM

A: Euforyzujące i uzależniające: MORFINA, OKSYKODON, BEZYTRAMID, ETYLOMORFINA,

HYDROKODON

B: Nie euforyzujące, słabo uzależniające: KODEINA, NORMETADON

C: Nie uzależniające: DEKSTROMETORFAN, FOLKODYNA, NOSKAPINA

NIEOPIOIDOWE

• A: Estry kwasów organicznych,

OKSELADYNA, OKSOLAMINA,

PENTOKSYWERYNA, GLAUCYNA

• B: Pochodne fenotiazyny:

DIMETOKSANAT, PIPAZETAT,

OKSOMEMAZYNA, ALIMEMAZYNA

O DZIAŁANIU OBWODOWYM

• 1) Wpływające na zakończenia czuciowe w oskrzelach: benzonatat

• 2) Śluzy roślinne: korzeń prawoślazu, liść podbiału, kwiat dziewanny, liście i kwiat

malwy

Pochodne opium

1. A: Morfina:

1)

dawki przeciw kaszlowe mniejsze od

przeciwbólowych,

2)

źle wchłania się z przewodu pokarmowego,

3)

wykorzystuje się jej działanie przeciwbólowe,

uspokajające, przeciwkaszlowe – w sytuacjach zagrożenia krwo

w tokiem

e

m z

z płuc

c (

zr

z an

a ien

e ie

e k

lat

a ki p

ier

e siowe

w j

e ,

, n

iek

e tóre

e

nowotwory płuc)

Oksykodon:

1)

działanie przeciwbólowe i przeciwkaszlowe podobne do morfiny

2)

łatwo wywołuje euforie i zależność

3)

stosowany w premedykacji chirurgicznej

Bezytramid:

1)

działanie przeciwkaszlowe i przeciwbólowe

podobne do morfiny

2)

stosowany rzadko w leczeniu szpitalnym

3)

działa po 1-2 h i przez 8 h.

Et

E ylo

l mo

m rfin

i a

n :

a

1)

działa tak samo euforyzująco i przeciwbólowo

jak morfina

2)

nie ma uzasadnienia do podawanie jej jako

leku przeciwkaszlowego

Hydrokodon: w Polsce nie stosowany

1B: Kodeina:

1)

słabiej od morfiny działa przeciwbólowo, słabiej

hamuje ośrodek oddechowy, ma słabsze właściwości

uzależniające

2)

łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego

(przeciwnie do morfiny)

3)

działania niepożądane: zaparcia, nudnoś ci i wymioty

-

zmn

m iej

e szen

e ie

e c

z

c ę stoś c

ś i

c o

ddec

e h

c u,

-

senność , zawroty głowy

-

hamowanie oś rodka oddechowego ⇒ niebezpieczne u ludzi starszych i dzieci (mogą wystą pić drgawki) 4)

preparaty kodeiny: kodeina + paracetamol = Antidol, Panadeine, Solpadeine, kodeina + kwas acetylosalicylowy

= Ascodan

Normetadon: wykazuje działanie identyczne jak kodeina

• 1C: Dekstrometorfan:

• 1)

nie działa przeciwbólowo, nie wywołuje zależności, nie hamuje ośrodka oddechowego

• 2)

siła działania odpowiada kodeinie

• 3)

może uwalniać histaminę

• 4)

Preparaty: Acodin, Robitussin

• Fo

F lko

k dyna:

• 1)

syntetyczna pochodna kodeiny

• 2)

działa silnie przeciwkaszlowo i ma mało działań

niepożądanych w porównaniu z kodeiną (nie powoduje zaparć, słabiej hamuje ośrodek oddechowy)

• 3)

działania niepożądane: (przy stosowaniu większych

dawek): nudności, senność niepokój psychoruchowy

Noskapina (narkotyna):

1)

naturalny alkaloid opium (pochodna

izochinolinowa → słabe działanie spazmolityczne)

2)

siła działania przeciwkaszlowego podobna do

folkodyny

3)

działania niepożądane zależą od dawki i

obejm

j ują

j :

ą

:

-

nudności,

-

senność,

-

zwroty głowy,

-

czasem odczyny uczuleniowe

2. Leki nieopioidowe:

• Okseladyna:

• 1)

działa słabiej niż leki opioidowe,

• 2)

działa słabo wykrztuśnie,

• 3)

nie hamuje ośrodka oddechowego

• 4)

nie wywołuje zależności

• Oksolamina: analogicznie jak okseladyna

• Pentoksyweryna: (Toclase): działa przeciwkaszlowo, miejscowo znieczulająco, cholinolitycznie

• działania niepożądane – senność związana z hamującym wpływem na OUN (nie prowadzić pojazdów

mechanicznych)

• Glaucyna: działający przeciwkaszlowo alkaloid występujący w zielu siwca żółtego (Glaucium flavum)

Pochodne fenotiazyny:

Dimetoksanat:

1)

działa słabiej od kodeiny,

2)

działa na OUN,

3)

działa słabo znieczulająco

4)

działania niepożądane (występują często):

-

nudnośc

ś i

c ,

-

zawroty głowy

-

pobudzenie czynności serca

Pipazetat:

1)

działanie przeciwkaszlowe podobne do folkodyny

2)

działania niepożądane (również występują często) i są j.w.

Oksomemazyna:

1)

działania przeciwkaszlowe jak u powyższych,

2)

działa przeciwhistaminowo i uspokajająco,

3)

działania niepożądane: senność, nudności,

skórne odczyny alergiczne

Alimemazyna:

1)

pochodna alifatyczna fenotiazyny (słabe

działanie neuroleptyczne),

2)

działa przeciwhistaminowo i uspokajająco (jak

oskomemazyna)

3)

zastosowanie: jako lek przeciwkaszlowy w

anestezjologii i w premedykacji

Leki działające obwodowo: Benzonatat:

1)

działa miejscowo znieczulająco

2)

działa po około 30 min. przez 8 godzin

3)

działania niepożądane:

-

zaparcia

-

skórne odczyny alergiczne

4)

za

z s

a tosowa

w n

a ie:

e

-

wyłącznie w anestezjologii (premedykacja - przed

bronchoskopią)

Śluzy roślinne:

1)

działają osłaniając błony śluzowe

2)

łagodzą drażnienie w obrębie gardła

3)

działanie słabe - zbliżone do placebo

4) nie maja działań niepożądanych

Leki wykrztuśne

O DZIAŁANIU ODRUCHOWYM:

a)

a K

o

K rz

r e

z ń

e

ń wy

w mi

m otnicy

c (Ra

R d

a ix I

pec

e a

c c

a u

c an

a hae

a )

e

b) Saponiny: korzeń senegi (Radix Senegae), korzeń lukrecji (Radix Glycyrrhizae), korzeń pierwiosnka (Radix Primule), korzeń żywokostu (Radix Symphyti)

c) Benzoesan sodu

d) Jodek potasu i związki kreozotu

DZIAŁAJĄCE BEZPOŚREDNIO NA GRUCZOŁY OSKRZELOWE:

a) Jodek potasu

b) Związki kreozotu

c) O

le

l jk

j i

i e

te

t ryczne:

: m

ie

i szanin

i y o

le

l jk

j ów

w –

sosnowego, eukaliptusowego, tymiankowego,

terpentynowego, mię towego

ZMIENIAJĄCE ODCZYN (pH)

WYDZIELINY GRUCZOŁÓW

OSKRZELOWYCH

a) Wodorowęglan sodu

b) C

h

C lo

l rek a

monu

Leki wykrztuśne o działaniu odruchowym: 1) Podane doustnie drażnią błonę śluzową

żołądka wywołując na drodze odruchowej

wzrost wydzielania wodnistego śluzu przez

gruczoły oskrzelowe,

2) Nie powinny być stosowane u chorych z

współistniejącą chorobą wrzodową

Korzeń wymiotnicy:

1)

odwary, wyciągi, nalewki

2)

substancja czynna – EMETYNA,

3)

emetyna działa wymiotnie ⇒ w mieszankach

nie przekraczać dawki 30 mg,

4)

emetyna stosowana jest w zatruciach w celu

wywoła

ł nia

i w

ymio

i tó

t w

Saponiny: działają podobnie do emetyny

postacie stosowane: preparaty złożone, mieszanki

ziołowe, syropy

Benzoesan sodu:

1)

podany doustnie drażni błonę śluzową

żołądka, co powoduje odruchowy wzrost

wydzielania gruczołów oskrzelowych (jak emetyna),

2)

działa słabo antyseptycznie (konserwacja

produktów spożywczych),

3)

sto

t sowany w

f

ormach r

eceptu

t rowych

c

(proszkach i mieszankach)

Jodek potasu i związki kreozotu:

1)

drażnią błonę śluzową żołądka

2) działają bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe

Leki działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe:

• Podane doustnie, wydzielają się przez

gruczoły

ł

y o

skrzelo

l we p

obudzają

j c

ą j

e

j

do

zwiększonego wydzielania płynnego śluzu

• Drażnią błonę śluzową dróg oddechowych,

co dodatkowo zwiększa wydzielanie

Jodek potasu:

1)

jeden z najbardziej skutecznych leków wykrztuśnych 2)

działa bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe oraz

odruchowo podobnie od emetyny

3)

wykazuje dużo działań niepożądanych:

-

bolesny obrzęk ślinianek,

-

wyciek z nosa,

-

za

z b

a urze

z n

e ia

a ż

ołądkowo

w j

el

e itowe

w

-

objawy uczuleniowe

-

osłabia czynność tarczycy (nie stosować przed badaniami laboratoryjnymi tarczycy), nie stosować u chorych na gruźlicę ⇒ zaostrza proces chorobowy

4)

skuteczność terapeutyczna uwarunkowana jest

podaniem odpowiedniej dawki – 5,0g/24h,

5) nie należy go łączyć z innymi w mieszanki

Związki kreozotu:

1)

produkt destylacji smoły węglowej,

2)

kreozot = gwajakol (60-90%) + krezol

3)

podwójny mechanizm działania:

a)

bezpośredni – drażni błonę śluzową żołądka i odruchowo zwiększa wydzielanie dróg oddechowych

b)

pośredni – po wchłonięciu wydziela się do światła oskrzeli i tu drażniąc błonę śluzową również pobudza wydzielanie gruczołów oskrz

kr e

z l

e owyc

ow

h

yc

4)

posiada dość znaczną skuteczność wykrztuśną – stosowany w ostrych stanach zapalnych oskrzeli,

5)

działa słabiej od jodku potasu, ale ma mniej działań niepożądanych

6)

jego stosowanie ogranicza niezbyt przyjemny smak,

7)

preparaty zawierające związki krezotu: sulfagwajakol -

Apipulmol, Apisussic, Kalium guaiacolosulfonicum,

gwajfenazyna – Guajazyl

Olejki eteryczne:

1)

podane doustnie są częściowo wydalane przez

drogi oddechowe,

2)

drażnią błonę śluzową oskrzeli, zwiększają

wydzielanie płynnej wydzieliny,

3)

działają słabo odkażająco

4)

podawane w

p

osta

t ci

i c

ukie

i rków i

i p

asty

t le

l k d

o

ssania – łagodzą dolegliwości i tylko subiektywnie poprawiają drożność nosa,

5)

najskuteczniejsze w postaci inhalacji:

sosnowy, eukaliptusowy, tymiankowy,

terpentynowy, miętowy

maści: Vick, VapoBub, Pulmonil,

Leki zmieniające odczyn pH: zmiana pH powoduje upłynnienie wydzieliny

• Wodorowęglan sodu:

• 1)

podany doustnie alkalizuje wydzielinę oskrzeli, upłynnia i ułatwia eliminację

• 2)

stosowany zbyt długo ⇒ kamica nerkowa, zakażenie dróg moczowych

• 3)

występuje w wodach mineralnych

• Ch

C lore

or k

e amon

am

u:

• 1)

powoduje zakwaszenie wydzieliny dróg oddechowych

• 2)

wydala się również przez gruczoły oskrzelowe, co zwiększa ich wydzielanie

• 3)

niewielkie zakwaszenie pobudza również ośrodek

oddechowy

• 4)

podany doustnie drażni żołądek i nasila dolegliwości u chorych z chorobą wrzodową, w większych dawkach działa moczopędnie

Leki sekretolityczne

I. LEKI MUKOLITYCZNE:

a)

Pochodne cysteiny (acetylocysteina,karboksycysteina) b)

Mesna (Mistabron, Mucofluid)

c)

Bromheksyna (Bisolvon, Flegamina)

d)

Am

A b

m roksol (

Af

A leg

e an

a ,

, De

D f

e leg

e mi

m n)

II. DETERGENTY:

a)

Tyloksapol (Alevarie)

b)

Surfaktant

III. ENZYMY PROTEOLITYCZNE

a)

Dornaza

b) Trypsyna i chymotrypsyna

• Leki sekretolityczne:

• upłynniają wydzielinę oskrzeli – przez

zmianę jej składu

• działają najsilniej przy miejscowym

stosowaniu do drzewa oskrzelowego lub

pozajelitowo

Pochodne cysteiny: (acetylocysteina, carboksycysteina) 1)

zmniejszają lepkość wydzieliny dróg oddechowych przez rozrywanie wiązań dwusiarczkowych w polipeptydach śluzu 2)

wskazania: mukowiscydoza,

3)

w astmie nie stosowane – mogą wywołać skurcz oskrzeli 4)

Działania niepożądane: nieprzyjemny smak, podrażnienie błon śluzowych nosa i gardła, sporadycznie nudności i wymioty, acetylocysteina – duża reaktywność chemiczna (guma, metal, tlen) 5)

podane

poda

ne doustnie

e ma

m j

a ą skutec

e z

c no

z

ść

ć podobną

podobn do leków

e

ków

wykrztuśnych i są stosowane z nimi zamiennie w ostrych stanach zapalnych dróg oddechowych

6)

ich skuteczność zależy od dawki i od stopnia nawodnienia chorego

7)

stosowane jako antidotum w zatruciach paracetamolem 8)

preparaty:

acetylocysteiny: Mucosolvin, Tussicom, ACC, Fluimucil karboksycysteiny: Mukilina, Mucopront

Mesna:

1)

mniej działań niepożądanych w porównaniu z

pochodnymi cysteiny

2)

zastosowanie:

-

stosowana we wszystkich chorobach dróg

oddechowych,

-

podczas znieczulenia ogólnego i bronchoskopii

-

w

w stan

a ac

a h

c z

a

z p

a al

a nych

c z

a

z t

a ok p

rzy

z nosowy

w ch

c i

z

a

z p

a al

a eń

e

ucha środkowego

3)

działania niepożądane:

-

podrażnienie błony śluzowej nosa i gardła,

-

nudności i wymioty,

-

napady duszności u chorych z astmą oskrzelową,

-

nieprzyjemny smak i zapach,

nie łączyć z aminoglikozydami (osłabia ich działanie)

Bromheksyna:

1)

złożony mechanizm działania:

-

działanie wykrztuśne wywołane odruchowo,

-

działanie bezpośrednio na gruczoły

oskrzelowe

-

zmniejsza zawartość mukopolisachrydów i

alb

l umin

i w

ś

l

ś u

l zie

i

-

zwiększa wytwarzanie surfaktantu

-

podawania: doustnie, inhalacje, dożylnie,

2) działania niepożądane (występują rzadko) –

zaburzenia żołądkowo-jelitowe, napady kaszlu

(zależnie od drogi podania)

Ambroksol:

1)

jest to czynny metabolit bromheksyny

2)

działa silniej od bromheksyny

3)

wyraźnie pobudza syntezę i wydzielanie

surfaktantu

4)

zwiększa częstość ruchu rzęsek nabłonka

oddechow

o ego

g

5)

zwiększa wydzielanie wydzieliny surowiczej,

6) działania niepożądane (występują rzadko):

wzrost wydzielania z nosa, dolegliwości bólowe u

chorych na chorobę wrzodową

Detergenty:

Tyloksapol:

1)

zmniejsza napięcie powierzchniowe

2)

przywraca ruch rzęsek

3)

podawany drogą wziewną

4)

po większych dawkach – zapadnięcie pęcherzyków płucnych 5) stosowany tylko w warunkach szpitalnych (w torakochirurgii, w zespołach zaburzeń oddychania u małych dzieci i noworodków) Surfaktant:

1)

naturalna substancja wytwarzana w pęcherzykach płucnych 2)

powierzchniowo czynna, złożona głównie z

glicerofosfilipidów

3)

podawany dotchawiczo w zaburzeniach oddychania u

noworodków i wcześniaków

4) może być otrzymywany: z płuc zwierząt, płynu owodniowego kobiet, syntetycznie

Enzymy proteolityczne:

• rzadko s

to

t sowane

• skutecznością nie przewyższają

mukolityków, a wykazują znacznie więcej

działań niepożądanych,

Dornaza (deoksyrybonukleaza)

1)

silnie upłynnia wydzielinę ropną

2)

dużo działań niepożądanych:

-

podrażnienie błon śluzowych

-

skurcz oskrzeli

-

odczyny alergiczne (łącznie ze wstrząsem

anafilaktycznym)

Trypsyna i chymotrypsyna:

1)

peptydazy otrzymywane z trzustki wołu

2)

wykazują działanie głównie w obecności włókien i

śluzu,

3)

mało skuteczne przy wydzielinie ropnej

4) działania niepożądane występują częściej niż w przypadku dornazy

Leki stosowane w

AST

S MI

M E O

S

O K

S R

K ZELOWE

O

J

• ASTMA OSKRZELOWA – jest to napadowa duszność powodowana zwężeniem lub zamknięciem

oskrzeli, spowodowana skurczem mięśni gładkich;

w efekcie tego dochodzi do:

• a)

upośledzenia drożności dróg oddechowych

• b)

obrzęku błony śluzowej

• c) wzrostu wydzielania śluzu

• ASTMA ATOPOWA – powstaje na drodze

immunologicznej – w nadwrażliwych oskrzelach na

powierzchni mastocytów znajdują się przeciwciała

(IgE) reagujące na wniknięcie alergenu napadem

duszności

MEDIATORY PREFORMOWANE :

a)

histamina

b)

bradykinina

c)

serotonina

d)

heparyna

e)

czynnik

i a

kty

t wują

j c

ą y p

ły

ł tk

t i

i k

rwi

i (

PA

P F)

F

f) czynniki chemotaktyczne dla neutrofilów i

eozynofilów

MEDIATORY GENEROWANE:

a)

prostaglandyny – głównie PGF2 – silny skurcz

oskrzeli

b)

leukotrieny – LTC4, LTD4, LTE4 – ich

mieszanina to SRS-A (powoli działający czynnik

anafilaktyczny (działają 1000 razy silniej od

histaminy)

ASTMA NIEATOPOWA – napad duszności

powstaje na drodze nieimmunologicznej, bodziec

nieswoisty (zimno, wysiłek, substancje chemiczne, leki) obniży próg wrażliwości oskrzeli bądź

zwiększy miejscowe wyzwalanie mediatorów

reakcji skurczowej

LECZENIE ASTMY

CEL LECZENIA:

a)

opanowanie napadów duszności

b)

zapobieganie zaostrzeniom

c)

utrzymanie wydolności układu oddechowego

na poziomie zbliżonym do prawidłowego

d)

utr

t zymanie

i p

ełn

ł ej

j a

kty

t wnośc

ś i

i ż

y

ż cio

i wej

j (

w t

y

t m

tolerancji na wysiłek fizyczny

e)

unikanie skutków niepożądanych działań leków

stosowanych w terapii astmy

f)

niedopuszczenie do rozwoju nieodwracalnego

zwężenia oskrzeli

g) zapobieganie nagłym zgonom z powodu astmy

ASTMA PRZEWLEKŁA – stopień zaawansowania:

• 1.

Astma łagodna

• 2.

Astm

t a u

mia

i rkowana

n

• 3.

Astma umiarkowana o cięższym przebiegu

• 4. Astma ciężka

Profilaktyka:

a)

leki rozszerzające oskrzela - β-adrenomimetyki (głównie długodziałające)

b)

leki przeciwzapalne – głównie sterydy wziewne

c)

leki zapobiegające uwalnianiu mediatorów reakcji

alergicznej

d)

β2-adrenomimetyki – krótkodziałające – przed

spodziewanym wysiłkiem lub kontaktem z alergenem

ASTMA N

APADOWA (k

( ol

o e

l j

e n

j oś

o ć

ś p

ost

s ę

t powan

a ia

i )

a :

)

1)

leki pobudzające receptory β2 działające natychmiast (salbutamol, fenoterol)

2)

tlenoterapia

3)

β- adrenomimetyk

4)

aminofilina

hydrokortyzon lub metyloprednizolon (glikokotrykosteroidy zwiększają wrażliwość receptorów β2 na pobudzenie

STAN ASTMATYCZNY – jest to ciężkie rozlane zwężenie oskrzeli, trwające ponad 24h, zagrażający życiu chorego z powodu niewydolności oddechowej lub wyczerpania

Postępowanie:

1.

β2 – adrenomimetyki – w postaci wlewów dożylnych

2.

glikokortykosteroidy – dożylnie (hydrokortyzon, prednizolon, metyloprednizolon)

3.

teofilina we wlewie i.v.

4.

brome

om k ipratropium

um w

w postaci ne

bulizacji

j

5.

nawodnienie i leki mukolityczne podawane pozajelitowo lub płukanie oskrzeli

6.

potas – jeśli spada jego stężenie w surowicy (podawane leki obniż ają stęż enie potasu) 7.

uspokojenie chorego

8. w stanie bardzo ciężkim – oddech kontrolowany

LEKI ROZKURCZAJĄCE MIĘŚNIE

GŁADKIE OSKRZELI

• 1.

Leki pobudzające receptory β –

2

adrenergiczne (dzialajace przez wzrost cAMP)

Orciprenalina, fenoterol, salbutamol, fenoterol,

rimiterol, salmeterol (SEREVENT), formeterol,

bambeterol

• 2.

Le

L k

e i

k ch

c olinolitycz

c n

z e – bloker

e y M

-

2

Bromek ipratropium (Atrovent)

• 3. Leki działające bezpośrednio na mięśnie

gładkie - metyloksantyny – działające przez hamowanie rozkładu cAMP) - teofilina,

aminofilina

LEKI ZAPOBIEGAJĄCE REAKCJI ALERGICZNEJ I HAMUJĄCE ALERGICZNE ZAPALENIE

• 1.

Kromony: kromoglikan disodowy (Intal, Cromogen, Cropoz, Cromolyn), Nedokromil (Tilade), ketotifen

(Pozitan)

2. Glikokortykosteroidy:

• a)

Podawanie miejscowo do drzewa oskrzelowego:

Budezonid (Pulmicort, Horacort), Beklometazon (Beclocort, Be

B c

e l

c ome

m t

e ,

, B

e

B c

e o

c disk)

k

• b)

Podawane doustnie w astmie oskrzelowej: prednizon, prednizolon, deksametazon

• c)

Glikokortykosteroidy o przedłużonym działaniu –

depot: ( Kenalog, Polcortolon, Diprophos)

• Podawane dożylnie w leczeniu astmy: Hydrocortisonum hemisuccinatum, Fenicort (sól sodowa tertahydroftalanu prednizolonu), metyloprednizolon

LEKI PRZECIWLEUKOTRIENOWE

nowa grupa leków, hamują syntezę leukotrienów lub blokują receptor leukotrienowy

• a)

zafirlukast,

• b)

pranlu

l kast

• c)

montelukast

• d) pabilukast

LEKI WSPOMAGAJĄCE W LECZENIU

STANÓW SPASTYCZNYCH:

a) Leki wykrztuśne i mukolityczne

b) Leki przeciwhistaminowe – antagoniści receptora H – nieskuteczne w astmie

1

oskrzelo

l wej,

j w a

stm

t ie

i a

to

t powej

j s

to

t sowane w

przypadku towarzyszących objawów ze strony

górnych dróg oddechowych

c) Chemioterapeutyki – makrolidy,

cefalosporyny, penicyliny – w przypadku

zakażeń dróg oddechowych

Leki pobudzające receptory β -adrenergiczne 2

1) Lokalizacja receptorów β -adrenergicznych: 2

• a)

mięśnie gładkie (od tchawicy do oskrzelików),

• b)

pęcherzyki płucne,

• c)

komórki nabłonka, śródbłonka naczyń,

d) na mastocytach

Działanie:

a)

powoduj

pow

ą r

ą ozkurcz m

i

m ęśni

ś os

krzeli (

pobudzenie r

eceptorów

ów β

)

b)

hamują uwalnianie mediatorów z mastocytów we wcześniej fazie odczynu alergicznego

Podział:

a)

nieselektywne pobudzające receptory α i β (epinefryna, efedryna),

b)

nieselektywne pobudzające receptory β i β (izoprenalina, 1

2

orcyprenalina),

c)

selektywne (salbutamol, terbutalina)

Działania niepożądane (zależą od selektywności):

• a)

nieselektywne ⇒ zaburzenia rytmu, migotanie komór,

• b)

drżenia mięśniowe ⇒ pobudzenie receptorów β2 w

mięśniach szkieletowych

• c)

zatrzymanie moczu (u ludzi starszych)

• d)

pobudze

z n

e ie

e O

U

O N

U

(u

( ludzi s

tarszyc

y h

c )

• e)

wzrost glukozy w surowicy – u chorych na cukrzycę

• f)

rozwój tolerancji

• Leki selektywne: terbutalina, salbutamol, fenoterol, rimiretol, salmeterol, formeterol, bambeterol

Salmeterol, Formeterol, Bambeterol Nie podaje się ich w celu przerwania napadu dusznoś ci ale w długotrwałym leczeniu

zaawa

w nsowa

w ne

n j

j p

osta

t ci

i a

stm

t y (

zwł

w a

ł szcza

dusznoś ci nocnej)

Salmeterol:

1) lek o przedłużonym działaniu

2) chemicznie – długi łańcuch boczny umożliwiający połączenie leku z receptorem β2

3) wykazuje długie działanie rozkurczające oskrzela i ogranicza możliwość rozwoju tolerancji

4) działa po 30-60 min. i pozostaje bardzo długo w tkance płucnej

Cholinolityki

I. Receptory:

1) M – mięśnie gładkie dużych i małych oskrzeli, gruczoły 3

śluzowe

2) M – w części presynaptycznej, hamują uwalnianie 2

acetylocholiny

II. Leki: bromek ipratropium (Atrovent):

a)

a

powi

w nowa

w c

a t

c wo

w M >M

3

2

b) nie wpływa wydzielania śluzu, nie zwiększa jego lepkości

c)

stosowany w zapobieganiu powysiłkowemu skurczowi

oskrzeli, nie znosi skurczu wywołanego histaminą

d) droga wziewna – działa po 3-5min. przez 4-7godz.

e) działania niepożądane: paradoksalny skurcz oskrzeli, suchość w ustach, kaszel

METYLOKSANTYNY

TEOFILINA

• 1)

rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli (za wyjątkiem osób zdrowych) – hamuje fosfodiesterazę ⇒ nagromadzenie cAMP

⇒ otwarcie kanałów potasowych (aktywowanych jonami Ca2+ ).

Inny mechanizm – blokuje receptory adenozynowe, hamuje gromadzenie wapnia w komórkach mięśni

• 2)

wpływa na fazę zapalenia alergicznego (hamuje)

• 3)

dzi

z a

i ł

a a

ł

a i

m

i m

m u

m nomo

m dula

l c

a y

c jn

j ie

i

e –

ham

a u

m je

j

e l

i

l m

i f

m o

f cy

c ty

t T

• 4)

wskazania do stosowania: duszność w wyniku

upośledzenia drożności dróg oddechowych w przebiegu astmy oskrzelowej, zapalenia oskrzeli, rozedmy płuc

• 5)

wpływ na drożność dróg oddechowych:

• a)

rozkurcz mięśni oskrzeli

• b)

pobudzenie ośrodka oddechowego

• c)

zwiększenie wrażliwości ośrodka oddechowego na CO2

• d)

zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych

1)

działania niepożądane:

a)

układ krążenia – zwiększenie wydzielania amin

katecholowych (wzrost pracy serca, wzrost

zapotrzebowania na tlen)

b)

zmniejszenie przepływu mózgowego (po

dużych dawkach) ⇒ bóle i zawroty głowy

c)

przewód p

okarmowy

y –

wzrost

t k

waśn

ś ośc

ś i

i s

oku

żołądkowego (choroba wrzodowa)

d) układ moczowy – nasila diurezę

• Interakcje metyloksantyn: istnieje silna zależność eliminacji od wydolności enzymów mikrosomalnych

wątroby (leki wpływające na te enzymy mogą zmieniać stężenie leku w surowicy krwi)

• Barbiturany, leki przeciwpadaczkowe, rifampicyna (silnie indukują enzymy mikrosomalne)

• Mak

M

r

ak ol

r i

ol d

i y (

y er

e yt

r rom

r

ycyn

yc

a), d

oust

s ne ś

e r

ś od

r

ki

k

i

antykoncepcynje, chloramfenikol ( hamują enzymy mikrosomalne wą troby; mogą wywołać wzrost stęż enia teofiliny i objawy toksyczne już po dawkach terapeutycznych)

• Przy stosowaniu dużych dawek β-adrenomimetyków i wlewów dożylnych metyloksantyn wzrasta częstość

działań niepożądanych ze strony serca

KROMONY

Kromoglikan disodowy (Intal, Cromogen, Cropoz, Cromolyn)

• 1)

podawane przed zetknięciem z czynnikiem

wywołującym objawy duszności,

• 2)

je

j st

t nie

i skute

t czny

y w

okresie

i n

apadu d

usznośc

ś i,

i

a nawet może go nasilać,

• 3)

działanie ustępuje zaraz po odstawieniu,

• 4)

podawany miejscowo do drzewa

oskrzelowego,

• 5)

działania niepożądane: krótkotrwały kaszel,

czasem duszność

Nedokromil: (Tilade)

1)

bardziej skuteczny od kromoglikanu

2)

bardziej skuteczny w hamowaniu kaszlu astmatycznego niż kromoglikan

3)

działanie niepożądane związane są jedynie z nośnikiem leku,

4)

podawany do drzewa oskrzelowego

Ke

K t

e otifen

e :

1)

blokuje receptory H1

2) hamuje degranulację mastocytów

3)

podawany doustnie (często u małych dzieci)

4)

niewielka skuteczność

5) działanie niepożądane (typowe dla leków

przeciwhistaminowych I generacji)

Glikokortykosteroidy

• 1)

najbardziej aktywna grupa leków (szerokie możliwości stosowania),

• 2)

niekorzystne następstwa lecznicze

• 3)

działają przeciwzapalnie w terapii chorób alergicznych

• 4)

wc

w z

c e

z ś

e n

ś iej

e stosowa

w n

a e

e b

yły w

w przy

z pad

a ku

nieskuteczności innych leków

• 5)

glikokortykosteroidy syntetyczne (podawane do

drzewa oskrzelowego) – działaj wyłącznie miejscowo, minimalizacja działań niepożądanych ogólnoustrojowych

• 6)

obecnie stosowane do leczenia zasadniczego w astmie oskrzelowej

Mechanizm działania:

• a)

pobudzają syntezę lipokortyny-1, która blokuje

fosfolipazę A uruchamiającą przemiany kwasy

2

arachidonowego i syntezę leukotrienów i prostaglandyn (nasilających zapalenie)

• b)

powodują wzrost gęstości receptorów β i zwiększają 2

wiązanie przez nie cyklazy adenylowej

• c)

c

zm

z n

m iej

e sza

z j

a ą w

y

w ch

c wy

w t i w

i

w ąza

z n

a ie

e p

oneu

e ronal

a ne

e

katecholamin

• d)

zwiększają syntezę enzymów rozkładających kininy

(biorące udział w procesach zapalnych)

• e)

hamują wytwarzania cytokin

• 8) Glikokortykosteroidy podawane do drzewa

oskrzelowego: dipropionian beklometozonu i

budezonid,

Działania niepożądane:

a)

zakażenia grzybicze (kandydoza) jamy ustnej i

zatok przynosowych,

b)

chrypka

c)

kaszel – jako wynik drażniącego działania gazu

nośnikowego,

d)

mie

i js

j cowe d

zia

i ła

ł nie

i u

szkadzają

j c

ą e b

ło

ł nę

ę

śluzową,

e)

alergia kontaktowa

f)

wpływ na metabolizm kości oraz wzrost dzieci

Glikokotrykosteroidy podawane doustnie: prednizon i deksametazon:

• a)

podawane jedynie w ciężkich postaciach astmy

• b)

zawsze łącznie ze steroidami wziewnymi

• c)

podawane w dawce rannej lub co drugi dzień rano –

zgodnie z rytmem fizjologicznym

• d)

interakcje zależą od aktywności enzymów

mi

m krosma

m l

a nych

c w

ą

w troby –

ak

a tywa

w t

a ory p

rzy

z spies

e za

z j

a ą,

inhibitory opóźniają

• Glikokotrykosteroidy podawane dożylnie: hydrocortisonum hemisuccinatum:

• a)

wykazuje niekorzystne działanie

mineralokortykosteroidowe,

• b) może wywoływać groźne dla życia nasilenie duszności u chorych z astmą aspirynową – związane jest to z jego formą chemiczną ( sól sodowa półbursztynianu)