Paweł Barwiński

Zespół Szkół

Ogólnokształcących

Integracyjnych Nr 3 w

Krakowie

Zagrożenia płynące z Internetu.

Bardzo ważną rolę w życiu współczesnego człowieka odgrywają media. To one

pozwalają mu widzieć i słyszeć wszystko, co się dzieje w danej chwili na globie

ziemskim. I to dzięki nim właśnie nazwano naszą planetę „globalną wioską”. Jednym z

mediów jest Internet, który staje się coraz bardziej niezbędny w codziennym życiu.

Światowa sieć komputerowa niesie ze sobą wspaniałe możliwości zdobywania

informacji, kontaktów z innymi ludźmi, wymiany poglądów, przesyłania danych,

zamawiana towarów konsumpcyjnych, dokonywania zakupu książek oraz innych

publikacji jak również wykonywania wielu innych czynności bez potrzeby zbędnego

marnowania czasu.

Internet stopniowo wypiera inne media: radio, prasę, a nawet telewizję. Kilka

naciśnięć komputerowej myszki dzieli nas od tylu informacji ile ciężko byłoby

zgromadzić naszym dziadkom przez całe życie. Internet zbliża też, w pewien sposób,

do siebie ludzi: popularne są rozmowy, tzw. „chat” oraz listy dyskusyjne na różne

tematy, w których biorą udział ludzie z całego świata. Poczta elektroniczna wypiera

zwykłą pocztę, fax, a nawet telefon.

Internet to niestety nie tylko same korzyści. Niezbędne jest uzmysłowienie sobie

drugiej strony, pokus i zagrożeń czyhających na jej użytkowników. Dotyczy to głównie

osób o nie wyrobionym jeszcze światopoglądzie a więc młodzieży kształtującej swój

obraz świata w oparciu o zdobywaną ciągle wiedzę, również za pośrednictwem

Internetu.

Okres dorastania obejmuje przedział między dziesiątym a dwudziestym

pierwszym rokiem życia. Ten etap rozwoju jest jednym z najtrudniejszych w życiu

człowieka. Obejmuje bowiem radykalne zmiany fizyczne i psychiczne. Charakteryzuje

się częstymi zaburzeniami równowagi emocjonalnej, ujawnieniem sprzecznych postaw

1

i poglądów. To okres narodzin nowej świadomości, okres przeobrażania się dziecka w

osobę dorosłą. Oczywistym jest, iż właśnie w tym okresie zaznaczyć się może wpływ

różnych środków masowego przekazu, w tym również Internetu. W szczególności

odnosi się to do rozwoju umysłowego.

Oprócz niewątpliwych ogromnych korzyści płynących z Internetu, niesie on w

sobie również wiele zagrożeń.

Zagrożenia te można podzielić na kilka rodzajów:

a. fizyczne - wzrok, postawa,

b. psychiczne - uzależnienie, wirtualna rzeczywistość oderwana od życia,

c. moralne - łatwy dostęp (nie kontrolowany) do niepożądanych informacji,

d. społeczne - zachowania nieetyczne, anonimowość, brak zahamowań,

przestępczość komputerowa,

e. intelektualne - bezkrytyczne zaufanie do możliwości maszyny, „szok

informacyjny”.

Fizyczne.

Internauta, który poświęca na buszowanie po sieci wiele godzin dziennie naraża

na szwank swoje zdrowie. Najbardziej typowe problemy zdrowotne to: nadwyrężanie

mięśni nadgarstka, naprężony kark, bóle dolnych części kręgosłupa, oczy -

niewłaściwe oświetlenie powoduje męczenie się wzroku, bóle głowy i ogólne

zmęczenie organizmu. Wykrzywianie kręgosłupa nadweręża naturalne wiązadła

kręgów. Dzieci i młodzież będąc w okresie intensywnego rozwoju fizycznego są

szczególnie narażeni na niebezpieczeństwo utraty zdrowia: wady wzroku, skrzywienia

kręgosłupa. Może to mieć wpływ na dalsze życie młodego człowieka.

Zbyt długie korzystanie z sieci u niektórych osób zwiększa ryzyko depresji.

Wszystko zależy od tego, czy Internet służy zwiększaniu możliwości komunikowania

się z ludźmi, czy też zastępuje bezpośrednie kontakty z innymi. Dochodzi do zmiany

dotychczasowych zamiłowań i zainteresowań. Pojawia się pewne zagrożenie

popadnięcia w nałogi towarzyszące. Jeśli spędziliśmy w sieci całą noc, a jeszcze choć

trochę zależy nam na pracy czy szkole, to musimy wspomóc wyczerpany organizm.

Może dojść do sięgania po środki pobudzające. Nie ma też czasu na racjonalne

odżywianie. A przecież jesteśmy w dużej mierze tym, co jemy.

Dlatego należy dbać o dobre, regularne odżywianie się, o higienę pracy przy

komputerze, zapewnić bezpieczne warunki pracy, właściwy sprzęt, oświetlenie, uczyć

2

prawidłowej postawy podczas pracy na komputerze, uczyć relaksu i zmuszać do

robienia przerw rekreacyjnych podczas pracy.

Psychiczne

Istnieje niebezpieczeństwo zacierania się granic między prawdą realną a

wirtualną. Uzależnieni od Internetu utrzymują relacje z innymi ludźmi tylko poprzez

sieć, nawet nie szukają związków z innymi ludźmi - szybko zastępuje je maszyna. W

końcu zaczynają mieć do niej stosunek emocjonalny. Nie potrafią już normalnie

komunikować się z innymi ludźmi. Tracą z nimi wszelkie związki emocjonalne, całe ich

życie rozgrywa się z dala od zwykłego świata.

Internetowe rozmowy, m.in. popularne czaty cieszą się bardzo dużą

popularnością wśród młodzieży, gdyż łatwo w nich zachować anonimowość oraz bez

trudu podszyć się za kogoś kim się nie jest. Nikt nie jest w stanie tego sprawdzić, w

związku z tym można tu ukryć swoje wady i kompleksy. Taki typ kontaktu wytwarza

jednak swego rodzaju barierę, blokadę w kontaktach w świecie realnym. Pyzatym

rozmowa internetowa jest ułomna, gdyż pozbawiona jest takich informacji jak intonacja

i szybkość głosu oraz mowa ciała. Powoduje to częste nieporozumienia, np. czyjś żart

możemy odebrać jako obrazę.

Innym istotnym zagrożeniem są gry komputerowe, także gry w sieci, w których

wirtualna rzeczywistość często oderwana jest od życia. Dziecko lub młodzież

spędzając zbyt dużo czasu przy takich grach, samo przestaje orientować się w realiach

rzeczywistości. W grach, w których trup ściele się gęsto, można w każdej chwili zacząć

wszystko od nowa albo dać swojemu bohaterowi nowe życie. Występująca w wielu

grach agresja, dodana do agresji widzianej przez dziecko w telewizji, wypacza jego

wizję realnego świata i uodpornia na zło, które staje się czymś wszechobecnym w

oczach dziecka.

- Moralne

Łatwy i niekontrolowany dostęp do informacji może zagrozić moralnemu

rozwojowi dzieci i młodzieży. Problemem też jest łatwy dostęp do pornografii poprzez

sieć Internet.

Tradycyjny liberalny argument przeciw zakazom mówi: jeżeli ten materiał budzi

twoje zgorszenie, nie oglądaj go. Nikt nie zmusza do kupowania pornograficznych pism

czy oglądania scen erotycznych. Jesteśmy odpowiedzialni za swoje zachowanie.

3

Problem w tym, że dostęp do erotyki czy pornografii w Internecie jest prostszy niż

w kiosku czy w wypożyczalni wideo, co nie jest dobre zwłaszcza w przypadku

niepełnoletnich użytkowników sieci. To ich należy chronić przed niepożądanymi

treściami.

Na wiele sposobów próbuje się uchronić dzieci przed destrukcyjnym skutkiem

stron o treści erotycznej czy pornograficznej, jednak najskuteczniejszą metodą

pozostanie zawsze dobry kontakt z dziećmi rodziców i opiekunów, którzy kształtują

zdrowe i właściwe podejście do tej delikatnej sfery życia.

Innym problemem natury moralnej jest łatwy dostęp do innych nielegalnych treści,

np.:

• oferty sprzedaży pirackiego oprogramowania komputerowego oraz nagrań audio

i video,

• oferty sprzedaży przedmiotów pochodzących z kradzieży lub przemytu (nagminne

są oferty sprzedaży sprzętu elektronicznego np. telefonów komórkowych,

radioodtwarzaczy samochodowych, podzespołów komputerowych),

• informacje propagujące używanie narkotyków oraz wskazujące gdzie można się

w nie zaopatrzyć,

• propozycje współpracy w przestępczej działalności.

- Społeczne.

Przestępczość komputerowa, anonimowość i brak hamulców przy komputerze i w

sieci często powodują zachowania nieetyczne. Zdarza się, że grzeczna i dobra

uczennica rozmawiająca z kimś poprzez sieć wypluwa z siebie stek okropnych

przekleństw, których nigdy nie odważyłaby się powiedzieć na głos nawet sama przed

sobą. Na czatach internetowych tworzy się specyficzny slogan, który charakteryzuje się

coraz większym wulgaryzmem oraz ubogim słownictwem.

Buszując po sieci narażeni jesteśmy nie tylko na wypaczenie naszej kultury

osobistej, ale przede wszystkim na ataki hakerów. Wiele osób przeglądających witryny

internetowe nie zdaje sobie sprawy, że przez większość czasu ich pobytu w sieci,

zbierane są o nich informacje, do celów marketingowych lub często typowo prze-

stępczych. Odwiedzając niektóre strony zupełnie nieświadomie pozostawiamy na nich

informacje o używanym przez nas sprzęcie, o naszych danych personalnych,

zainstalowanym oprogramowaniu. Na podstawie analizy plików z historią

4

odwiedzanych przez nas stron można uzyskać informację o naszych

zainteresowaniach. Ponadto czasami poprzez wykorzystanie „dziur" czyli błędów w

kodzie oprogramowania obce osoby mogą uzyskać dostęp do zasobów na naszych

dyskach.

Podobnie wygląda sytuacja z dokonywaniem wszelkiego rodzaju transakcji za

pośrednictwem „Internetu" przy użyciu kart kredytowych. Podczas realizacji tego

typu operacji narażeni jesteśmy na przechwycenie numeru naszej karty kredytowej

przez niepowołaną osobę. Jeżeli chcemy zminimalizować zagrożenie związane z

różnego rodzaju przykrymi niespodziankami musimy podchodzić do podawania w

Internecie jakichkolwiek danych z dużą nieufnością a zwłaszcza powinno się unikać

wypełniania różnego rodzaju formularzy gdzie zmuszeni jesteśmy do podawania

informacji o sobie.

Internet to również zagrożenie wirusami komputerowymi. Niewielu

użytkowników Internetu zdaje sobie sprawę, iż zaraz po włączeniu się do sieci, ich

komputery mogą być skanowane przez komputerowych włamywaczy pod kątem

znalezienia luk w konfiguracji oprogramowania, uzyskania informacji o otwartych

portach itp. Wszystkie te działania mają na celu uzyskanie jak największej ilości

informacji w celu przejęcia kontroli nad komputerem ofiary.

Bardzo popularne wśród komputerowych włamywaczy jest stosowanie koni

trojańskich popularnie nazywanych „trojanami". Najczęściej instalowane na komputerze

ofiary są za pośrednictwem poczty e-mail. Pomijając już możliwość zainfekowania

komputera programem wirusowym, w ten sposób można zainstalować sobie „trojana"

np. przesyłającego do sieci informacje o użytkownikach komputera oraz hasłach.

Sieć Internet jest również doskonalą platformą do nawiązywania kontaktów

międzyludzkich. Zapewniając dosyć dużą anonimowość stała się wprost wymarzonym

narzędziem dla przestępców oraz różnego rodzaju dewiantów, którzy „oswajają" swoje

ofiary podając się za rówieśników nastolatków i namawiają do kontaktów, które

wielokrotnie kończą się zgwałceniem nieletnich.

Również osoby, reprezentujące różnego rodzaju sekty religijne ze względu na

specyfikę Internetu, mają ułatwione zadanie przy nawiązywaniu nowych kontaktów

oraz przekonywaniu innych do swojej ideologii i pozyskiwaniu członków sekty.

- Intelektualne

5

W strukturze zasobów intelektualnych każdego człowieka można wyróżnić dwie

zasadnicze warstwy: wiedza - podkład o aktualności długotrwałej, podlegający raczej

akumulacji niż wymianie, budowany w trybie poważnej pracy nad sobą oraz podkład

informacyjny - o aktualności szybko przemijającej, podlegający stałemu odświeżaniu i

łatwy do przyswajania. Umysł selekcjonuje napływającą informację akceptując jej

wartościowy składnik, zaś po pewnym czasie bądź usuwa jako już nieaktualną, bądź

przesuwa do kategorii wiedzy, jeśli jest to uzasadnione.

Trzeba podkreślić, że w Internecie są tylko informacje. Bardzo często jednak

mylimy informacje z wiedzą.

Gdy napływ informacji jest zbyt szybki, mózg traci zdolność racjonalnej selekcji

wiadomości na sensowne i nic nie warte - to się nazywa „szok informacyjny”. Jesteśmy

bowiem przystosowani do przyswajania wiadomości podawanych w tempie normalnej

rozmowy. Tymczasem współczesna technika, w tym także Internet, umożliwia

bombardowanie użytkownika informacjami z ogromną prędkością i w ogromnych

ilościach, w rezultacie czego znaczna ich część zamiast do umysłu świadomego trafia

do jego podświadomości, wywołując zamęt w obszarze wiedzy. Jest dość oczywiste,

że ilościowa proporcja między wymienionymi warstwami informacyjnymi powinna być

utrzymywana w rozsądnych granicach, jeśli mamy mówić o człowieku normalnym i

świadomym.

Uzależnienie od Internetu

Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę z tego, że Internet może uzależnić w taki sam

sposób jak alkohol, praca czy narkotyki. Uzależnienie początkowo jest niezauważalne.

Praktycznie nieuchwytny jest stan przejściowy, gdy osoba nie jest jeszcze uzależniona,

ale jest już na prostej, szybkiej drodze do rozwinięcia poważnego problemu. Gdy

uświadamia ona sobie że ma problem, lub gdy otoczenie to w końcu dostrzeże, może

być już głęboko uzależniona.

Test dr Kimberly Young pozwalający na wykrycie uzależnienia od Internetu:

1. Czujesz się zupełnie pochłonięty Internetem, myślisz o nim przez cały czas,

także, kiedy z niego nie korzystasz.

2. Czujesz potrzebę używania Internetu przez coraz dłuższe okresy czasu, aby

osiągnąć satysfakcję.

6

3. Odczuwasz niemożność kontrolowania czasu korzystania z Internetu.

4. Kiedy usiłujesz ograniczyć korzystanie z Internetu lub całkiem z niego

zrezygnować, odczuwasz niepokój i podenerwowanie.

5. Używasz Internetu, aby uciec od problemów lub kiedy dokucza ci poczucie

bezradności, winy, lęku albo przygnębienia.

6. Okłamujesz członków rodziny, aby ukryć swoje wzrastające zaangażowanie w

Internet.

7. Wystawiasz na szwank lub ryzykujesz utratę znaczącego związku, pracy,

możliwości nauki lub karierę z powodu Internetu.

8. Powracasz, nawet wtedy gdy rachunki za korzystanie z Internetu przekraczają

twoje możliwości finansowe.

9. Kiedy nie masz dostępu do sieci - występują u ciebie objawy zespołu

abstynencyjnego (lęk, narastające przygnębienie).

10. Korzystasz z sieci dłużej niż początkowo zamierzałaś(eś).

Za uzależnioną uważa się osobę, która odpowie twierdząco na co najmniej pięć

pytań.

Internet tak jak wszystko w życiu ma swoje wady i zalety, natomiast jak zostanie

wykorzystany zależy w znacznym stopniu od nas.

7