Władza ustawodawcza

IUP

Pojęcie i podstawy prawne

parlamentu

• Parlament – organ lub organy przedstawicielskie realizujące władzę ustawodawczą

• Usytuowanie w ramach zasady podziału władz (wzajemne

oddziaływania władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej)

• Autonomia organizacyjna – regulaminy Sejmu i Senatu określające wewnętrzną organizację izb

• Podstawy prawne działania:

– Rozdział IV Konstytucji (Sejm i Senat)

– Uchwały izb w sprawie regulaminów (prawo wewnętrzne + obowiązki innych organów)

– Ustawa z 9.5.1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora

– Ustawa z 21.1.1999 r. o sejmowej komisji śledczej

– Ustawa z 24.6.1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli

Struktura i kadencja parlamentu

• Struktura jednoizbowa lub dwuizbowa parlamentów

– odzwierciedlenie struktury społecznej, federalnej struktury państwa, terytorialnej struktury państwa

• Ograniczone kompetencje Senatu – udział w ustawodawstwie,

uczestnictwo w powoływaniu niektórych organów państwowych

(KRRiT, RPP)

• Kadencja – 4 lata (dzień pierwszego posiedzenia – dzień

poprzedzający pierwsze posiedzenie następnej kadencji)

– o kadencji Senatu przesądza kadencja Sejmu

– skrócenie kadencji (samorozwiązanie 2/3 głosów w Sejmie, rozwiązanie przez Prezydenta – niezdolność do powołania rządu, brak ustawy budżetowej)

– zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych

• Zgromadzenie Narodowe – Sejm i Senat pod przewodnictwem

Marszałka Sejmu (przyjmowanie przysięgi Prezydenta, stwierdzanie niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na

stan zdrowia, oskarżenie przed Trybunał Stanu)

Organy parlamentu

• Organy kierownicze (Marszałek, Prezydium, Konwent Seniorów) Sejmu i Senatu

– Marszałek (wicemarszałkowie) – wybór przez izbę, reprezentacja, zwoływanie posiedzeń, kierowanie pracami, nadawanie biegu

inicjatywom, Marszalek Sejmu zastępuje Prezydenta

– Prezydium – organizowanie prac izb, współpracy między komisjami

– Konwent Seniorów (Marszałek, wicemarszalkowie, przewodniczący klubów i kół) – kompetencje doradcze w sprawach organizacji prac izby

• Organy pomocnicze - komisje, sekretarze

– Komisje (stałe, nadzwyczajne) rozpatrywanie i opiniowanie dokumentów izby

– Sekretarze – zadania pomocnicze przy prowadzeniu obrad

• Organizacje posłów i senatorów – kluby, koła, zespoły

– Odzwierciedlenie struktury politycznej izby

Status posła i senatora

•

Uzyskanie mandatu – wybory, ślubowanie

•

Utrata mandatu – utrata wybieralności, zrzeczenie, pozbawienie mandatu przez Trybunał Stanu

•

Konstrukcja mandatu – mandat wolny, reprezentant całego narodu, nieodwoływalny dla wyborców

•

Gwarancje niezależności:

– Immunitety: materialny – wyłączenie karalności za czyny wchodzące w zakres sprawowania mandatu, w przypadku naruszenia praw osób trzecich – zgoda Sejmu na postępowanie, formalny – obejmuje wszelkie czyny karalne, immunitet podlega uchyleniu na mocy uchwały izby lub zrzeczenia, nietykalność – zakaz zatrzymania lub aresztowania, z wyjątkiem ujęcia na gorącym uczynku

– Incompatibilitas – zakaz łączenia mandatu z innymi stanowiskami (mandat w drugiej izbie, zatrudnienie w administracji rządowej (wyj. minister, sekretarz stanu), sędzia, prokurator, służby policyjne itp.

– Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego

•

Prawa – udział w pracach izby, wybór do organów izby, interpelacje, zapytania, podejmowanie interwencji, diety, bezpłatne przejazdy komunikacją publiczną

•

Obowiązki – informowanie wyborców, oświadczenia o stanie majątkowym

Funkcja ustawodawcza

• Wyłączność uchwalania ustaw

• Tryb ustawodawczy

– Inicjatywa (posłowie, Senat, Prezydent, Rada Ministrów, inicjatywa ludowa), uzasadnienie projektu

– Uchwalenie przez Sejm – 3 czytania, prace komisji, podkomisji, zwykła większość

– Rozpatrzenie przez Senat – 30 dni, praca komisji, debata i głosowanie (przyjęcie bez poprawek, poprawki w granicach projektu, odrzucenie)

– Rozpatrzenie przez Sejm uchwały Senatu – odrzucenie poprawek bezwzględną większością

– Podpisanie przez Prezydenta – 21 dni, wniosek do TK, weto

ustawodawcze, zwrot ustawy do ponownego rozpatrzenia przez Sejm, odrzucenie weta większością 3/5

– Ogłoszenie ustawy

– Projekty pilne (wyjątek – kodeksy, podatki, ordynacje) – pilne prace, 14

dni dla Senatu, 7 dni na podpisanie

Funkcja kontrolna

• Funkcja kontrolna Sejmu w stosunku do Rady Ministrów

– żądanie informacji (sprawozdania, udziału w posiedzeniu komisji)

– dezyderaty komisji z postulatami do RM, ministrów, NIK – obowiązek zajęcia stanowiska przez adresata

– opinie komisji w stosunku do administracji rządowej – obowiązek zajęcia stanowiska

– rezolucje Sejmu

• Procedury kontrolne

– komisje śledcze do zbadania określonej sprawy

– interpelacje w sprawach o zasadniczym charakterze – 21 dni na odpowiedź, możliwość debaty na posiedzeniu plenarnym

– zapytania

– pytania w sprawach bieżących

– kontrola wykonania budżetu państwa (sprawozdanie RM, komisje, analiza i opinia NIK, uchwała w sprawie absolutorium dla rządu)