PRĄD ELEKTRYCZNY

Natężenie prądu. Prawo Ohma

Prądem elektrycznym nazywamy uporządkowany ruch ładunków elektrycznych,

który zachodzi w przewodniku pod wpływem pola elektrycznego

wytworzonego w tym przewodniku. Prąd elektryczny w metalach polega na

ruchu swobodnych elektronów zawartych w sieci krystalicznej metalu. Prąd

elektryczny w cieczach lub gazach polega na ruchu jonów obojga znaków.

Miarą natężenia prądu jest stosunek ładunku przepływającego przez przekrój

poprzeczny przewodnika do czasu jego przepływu.

I

S

Q

1C

I =

1A =

t

1s

Gęstością prądu nazywamy stosunek natężenia prądu płynącego przez

przewodnik do pola przekroju poprzecznego przewodnika.

I

J =

S

Zgodnie z prawem Ohma, natęż enie prą du w przewodniku jest wprost proporcjonalne do napię cia na koń cach tego przewodnika.

I

-

+

∅

∅ U

U

I = 1 U

I =

R

R

 1 

Współczynnik proporcjonalności 





zale



ży od rodzaju przewodnika i

R 

temperatury.

R - opór elektryczny przewodnika. Jednostką oporu elektrycznego jest 1Ω .

Przewodnik ma opór 1Ω , jeż eli pod napię ciem 1V przez ten przewodnik płynie prą d o natęż eniu 1A.

L - długość przewodnika

S - pole przekroju poprzecznego

69

l

R = ρ

ρ - opór właściwy zależny od rodzaju materiału [ ρ

ρ ] = Ω⋅m

S

R = R 1 α∆

α

0 (

+

t)

R - opór przewodnika w temperaturze t

0

Ro - opór w temp. t = 0 C α - współczynnik temperaturowy oporu 0

R −

α =

R 0

[α] = 1

R

t

∆

K

0

Prawa Kirchhoffa

I . Suma prą dów wpływają cych do dowolnego punktu obwodu jest równa sumie prą dów wypływają cych z tego punktu .

I1

I4

I2

I

+ I

+ I

I5

1 + I2

3 = I4

5

I

3

II. Spadki napię cia na wszystkich przewodnikach łą czą cych dwa dowolnie wybrane punkty obwodu są jednakowe.

I1

R1

U

= U

1 = U2

3

I

2

R2

∅

I R = I

= I

1

1

2 R2

3 R3

I3

R3

I

R

1

2

=

I

R

2

1

Prą dy w rozgałę zieniach są odwrotnie proporcjonalne do oporów tych rozgałę zień .

Łączenie oporów

70

1. Łączenie szeregowe.

Cechą charakterystyczną szeregowego łączenia oporów jest jednakowe

natężenie prądu płynącego przez każdy z oporów.

I

R1

R

R

∅

2

∅

3

∅

U1

U2

U3

U

Spadek napięcia na końcach układu jest równy sumie spadków napięcia na

poszczególnych oporach.

U = U + U + U |:I

1

2

3

U

U

U

U

= 1 + 2 + 3

I

I

I

I

R = R 1 + R 2 + R 3

2. Łączenie równoległe.

Cechą charakterystyczną równoległego łączenia oporów jest jednakowe

napięcie na poszczególnych oporach.

I = I + I + I |:U

1

2

3

I1

R1

I

I

I

I

= 1 + 2 + 3

I

2

R2

∅

∅

U

U

U

U

I

1

1

1

1

3

R3

=

+

+

R

R

R

R

1

2

3

W przypadku dwóch oporów połączonych równolegle otrzymujemy:

I1

R1

R R

R =

1

2

∅ I

∅

R 1 + R 2

I2

R2

Dla n jednakowych oporów r połączonych równolegle otrzymujemy:

1

1

r

= n

⇒

R =

R

r

n

Pomiar oporu elektrycznego

71

1. Pomiar oporu poprzez pomiar napięcia i natężenia.

R

I

A

rv

U

V

Amperomierz wskazuje sumę natężeń prądów płynących przez mierzony opór i

U

przez woltomierz. Stosunek

wyraża zatem opór zastępczy układu - opór

I

mierzony, woltomierz - połączonych równolegle. Przyjmując ten stosunek za

wartość mierzonego oporu (R) popełniamy błąd. Błąd bezwzględny pomiaru wynosi:

Rrv

R

∆ = R − R'

;

R' =

R + rv

2

Rr

R

v

R

∆ = R −

=

R + r

R + r

v

v

Błąd względny pomiaru jest równy:

∆R

R

∆

=

R

;

→ 0 ⇔ r

v → ∞

R

R + r

R

v

Ten sposób mierzenia oporu jest stosowany do pomiaru małych oporów (dużo

mniejszych od oporu użytego woltomierza). Do pomiaru dużych oporów stosuje

się następujący układ pomiarowy:

R

r

A

I

A

U

V

Tym razem woltomierz wskazuje zbyt duże napięcie stanowiące sumę spadków

napięcia na mierzonym oporze i na amperomierzu. Błąd bezwzględny pomiaru

wynosi:

∆R = R' −R

;

R' = R + r

A

∆R = rA

Błąd względny pomiaru jest równy:

∆R rA

∆R

=

;

→ 0 ⇔ r → 0

R

R

R

A

72

Ten sposób mierzenia oporu jest stosowany do pomiaru dużych oporów (dużo większych od oporu użytego amperomierza).

2. Pomiar oporu za pomocą mostka Wheatstone'a.

Przesuwając

suwak

wzdłuż

mostka

ustalamy takie jego położenie, aby

Rx

R

galwanometr nie wskazywał różnicy

0

potencjałów. Ma to miejsce wtedy, gdy

G

spadki napięcia na oporach Rx i R1 oraz

I2

I2

R1

R2

R0 i R2 są odpowiednio równe.

I1

I1

l

R I = R I

1

l2

x

2

1 1





R I = R I

0

2

2 1

Rx - opór mierzony

R0 - opór wzorcowy

R

R

R

l

x

1

1

1

=

;

=

R1, R2 - opory poszczególnych części mostka

R

R

R

l

0

2

2

2

l1, l2 - długości poszczególnych części mostka

l

R = R

1

x

0 l2

Pomiar oporu za pomocą mostka Wheatstone'a jest najbardziej dokładny, gdy

opór mierzony jest bliski oporu wzorcowego. Punkt równowagi mostka wypada

wtedy blisko środka mostka i błąd w określeniu długości l1 i l2 jest względnie mały.

Zmiana zakresu amperomierza

Maksymalne natężenie prądu, które może mierzyć amperomierz nazywamy jego

zakresem.

rA

I

A

Amperomierz o oporze wewnętrznym rA i zakresie I może służyć do mierzenia prądu o natężeniu n razy większym, jeśli zastosujemy bocznik, przez który popłynie część prądu.

rA

I

nI

A

R

nI - I = (n - 1)⋅I

Maksymalne wychylenie wskazówki amperomierza ma miejsce wtedy, gdy

płynie przez niego prąd o natężeniu I, ale natężenie prądu w obwodzie wynosi

n⋅I. Korzystając z II prawa Kirchhoffa otrzymujemy:

73

R (n - 1)⋅I = r ⋅

A I

r

R

A

=

n − 1

Aby zwiększyć zakres amperomierza n razy, trzeba zastosować bocznik o oporze n - 1 razy mniejszym od oporu wewnętrznego amperomierza.

Zmiana zakresu woltomierza

Woltomierz o oporze wewnętrznym rv ma zakres U. Aby jego zakres zwiększyć rv

U

∅

V

∅

n razy, należy włączyć do niego szeregowo taki opór R, aby maksymalne wychylenie wskazówki woltomierza nastąpiło po przyłożeniu do zacisków

obwodu napięcia n⋅U.

rv

∅

V

∅

U

(n - 1)⋅U

Przez woltomierz i opór zabezpieczający płynie prąd o tym samym natężeniu.

Korzystając z prawa Ohma otrzymujemy:

U

(n − )1U

=

r

R

v

R = r (n − 1

v

)

Aby zwiększyć zakres woltomierza n razy, należy zabezpieczyć go oporem o wartości n - 1 razy większym od oporu wewnętrznego woltomierza.

Praca i moc prądu

Pole elektryczne przenosząc ładunek q między dwoma punktami o różnicy potencjałów U wykonuje pracę równą:

W = q⋅U

74

Jeśli proces przenoszenia ładunku odbywa się w przewodniku, w którym płynie prąd o natężeniu I, to otrzymujemy:

I

q

-

+

I =

⇒ q = It

∅

∅ U

t

W = UIt

Korzystając z prawa Ohma otrzymujemy:

U

I =

;

U = IR

R

Pracę prądu można zatem wyrazić również w postaci:

U2

2

W =

t

W = I Rt

R

Praca wykonana przez prąd płynący w oporze R zwykle prowadzi do wzrostu energii wewnętrznej przewodnika, co poznajemy po wzroście temperatury.

Efektem wykonania pracy może być również energia mechaniczna (silnik

elektryczny), lub energia świetlna (żarówka).

Moc prądu stałego wyraża stosunek pracy wykonanej przez prąd do czasu, w

którym praca ta została wykonana i wynosi:

U2

2

P = UI

P =

P = I R

R

Elektroliza

Woda ma znaczną wartość stałej dielektrycznej (ε = 81). Cząsteczki wody wnikając między atomy cząsteczek kwasów, zasad i soli zmniejszają znacznie

siły, dzięki którym istnieje struktura ciała stałego, co prowadzi do rozpadu cząsteczek tych substancji na poszczególne jony. Proces ten nazywamy

dysocjacją elektrolityczną. Rozpad substancji na jony może być również

spowodowany wzmożonym ruchem termicznym. Taki proces nazywamy

dysocjacją termiczną. W wyniku dysocjacji powstaje ciecz zawierająca jony

obojga znaków, zwana elektrolitem.

75

Pole elektryczne powoduje ruch jonów elektrolitu. W sąsiedztwie elektrod następuje wymiana ładunków między jonami i elektrodą, a także szereg reakcji

chemicznych, w wyniku których na elektrodach wydzielają się różne substancje.

Zespół zjawisk fizycznych i chemicznych, które towarzyszą przepływowi prądu

elektrycznego przez elektrolit nazywamy elektrolizą. Przebieg elektrolizy

zależy przede wszystkim od rodzaju elektrolitu i rodzaju elektrod, ale pewne znaczenie ma również stężenie elektrolitu i natężenie prądu płynącego przez

elektrolit.

Pierwsze prawo elektrolizy

Dwa prawa elektrolizy zostały odkryte doświadczalnie przez M. Faraday'a

(1791-1867).

W

wyniku

wielokrotnych

pomiarów

mas

substancji

wydzielających się podczas elektrolizy na poszczególnych elektrodach ustalono,

że są one dla danej substancji wprost proporcjonalne do natężenia płynącego prądu i do czasu trwania elektrolizy.

m = kIt lub m = kQ

Współczynnik proporcjonalności k jest zależny od rodzaju substancji i

nazywamy go równoważnikiem elektrochemicznym danej substancji. Aby na

jednej z elektrod wydzieliła się jakaś

∅

∅

substancja, to do tej elektrody muszą

(+)

(-)

A

K

dotrzeć jakieś jony. W przypadku

elektrolizy stopionej soli kuchennej,

podczas elektrolizy, do katody dążą

Na+

jony sodu, a do anody - jony chloru.

Cl-

W

wyniku

zobojętnienia,

na

elektrodach wydziela się Na i Cl.

NaCl

temp.

 →

 Na+ + Cl−

Pierwsze prawo elektrolizy jest spełnione dla każdej ilości wydzielonej

substancji, a w szczególności dla pojedynczego jonu:

mj = kQj mj - masa jonu

Qj - ładunek jonu

µ = k⋅we µ - masa molowa A - liczba Avogadra A

k =

µ

w - wartościowość e - ładunek elektronu

ewA

76

Równoważnik elektrochemiczny substancji można wyznaczyć doświadczalnie, mierząc m, l oraz t, ale można go również wyliczyć znając stałe: , e, w i A.

Drugie prawo elektrolizy

Przeprowadzając elektrolizę w kilku woltametrach połączonych szeregowo,

Faraday stwierdził, że wydzielone tam substancje są w takich stosunkach

wagowych w jakich

(+)∅

∅(-) substancje te łączą się

H2 O2

Cu Cl2

Ag O2

w związki. Wiadomo,

że substancje łączą się

H2SO4

CuCl2

AgNO3

w związki w takich

stosunkach wagowych

w jakich są ich gramo- równoważniki chemiczne.

Przez gramorównoważnik chemiczny rozumiemy stosunek masy molowej do

wartościowości:

R = µ

w

m

R

1

1

=

m

R

2

2

k Q

R

k

R

1

1

1

1

=

⇒

=

k Q

R

k

R

2

2

2

2

R

ewA

R

= µ

= F

;

F = eA ≈ 96500C ; F - stała Faradaya

k

wµ

k

Równoważniki elektrochemiczne są wprost proporcjonalne do odpowiednich

gramorównoważników chemicznych. Stała Faradaya wyraża ładunek jednego

mola elektronów.

Energetyka reakcji chemicznych

Każdy atom i każdą cząsteczkę można traktować jak zbiór ładunków

elektrycznych, między którymi zachodzą oddziaływania. Takiemu układowi

można przypisać pewną energię potencjalną. Samorzutnie zachodzą takie

reakcje chemiczne, podczas których układ cząsteczek przechodzi do stanu

niższej energii. Dla przykładu: w wyniku reakcji cynku z kwasem siarkowym

powstaje układ cząstek o mniejszej energii, co oznacza, że ta reakcja jest źródłem energii. Reakcja miedzi z kwasem siarkowym prowadziłaby do

77

powstania układu cząstek o większej energii i dlatego reakcja taka samorzutnie nie zachodzi. Można ją jednak przeprowadzić przy dopływie energii z zewnątrz

Zn

H

E

E1

2SO4

1

Cu

H2SO4

↓

↓

H2

ZnSO4

E

H2

2 < E1

CuSO4

E2 > E1

(w odpowiednio wysokiej temperaturze).

Podczas reakcji cynku z kwasem siarkowym, do kwasu przechodzą jony cynku i

Zn

płyta cynkowa ładuje się ujemnie. Wypierane z

--

roztworu jony wodorowe ulegają zobojętnieniu na

płycie cynkowej i wydziela się wodór.Wydzielona przy

tym energia powoduje wzrost energii wewnętrznej

H+

układu, co oznacza, że podnosi się jego temperatura.

SO -2

4

W ogniwach elektrycznych wykorzystuje się tak

H+

wyzwoloną

energię

chemiczną

jako

energię

Zn+2

uporządkowanego ruchu ładunków elektrycznych, czyli

energię prądu elektrycznego.

Ogniwo Volty

Ogniwo Volty stanowią dwie elektrody - cynkowa i miedziana, zanurzone w

roztworze wodnym kwasu siarkowego. Cynk przechodzi do roztworu w postaci

dodatnich jonów, a płyta cynkowa ładuje się ujemnie. W wyniku połączenia

e

elektrod, część elektronów przepływa na

elektrodę miedzianą, gdzie zobojętniają się

Zn

Cu

-

wypierane z roztworu jony wodorowe.

-

-

Energia wydzielona w reakcji cynku z kwasem

przekształca się częściowo w energię prądu

H+

elektrycznego

płynącego

w

obwodzie

zewnętrznym, a częściowo - w energię

H+

wewnętrzną roztworu. Wodór wydzielający się

Zn+2

podczas pracy ogniwa pokrywa częściowo

SO -2

elektrody co utrudnia dopływ elektrolitu do

4

elektrod i natężenie prądu w obwodzie maleje.

Ogniwo Leclanche'go

78

Ogniwo Leclanche'go stanowią elektrody - cynkowa i węglowa, zanurzone w

roztworze wodnym NH4Cl. Elektroda węglowa otoczona jest warstwą MnO2 z

dodatkiem węgla. Braunsztyn (MnO2) utlenia wodór wydzielający się podczas

pracy ogniwa. Salmiak (NH4Cl) jest zmieszany z krochmalem lub żelem

krzemionkowym (uwodniony dwutlenek krzemu), stanowiąc półpłynną papkę.

Podczas pracy ogniwa zachodzą następujące reakcje:

Zn: Zn → Zn+2 + 2e

C

Zn

C:

2NH +

4 + 2e → 2NH3 + H2

MnO2

NH4Cl

2MnO2 + H2 → MnO2 + H2O

Zn+2 + 4NH3 → [Zn(NH3)4]+2

Cynk przechodzi do roztworu w postaci dodatnich jonów i elektroda cynkowa

ładuje się ujemnie. W wyniku połączenia elektrod, część elektronów przechodzi

na elektrodę węglową, gdzie zobojętniają się wypierane z roztworu jony

amonowe.

Siła elektromotoryczna ogniwa

Siłą elektromotoryczną ogniwa nazywamy napięcie, które powoduje przepływ

prądu w obwodzie zamkniętym zawierającym ogniwo.

r E

I

E - siła elektromotoryczna ogniwa (SEM)

r - opór wewnętrzny ogniwa

R - opór zewnętrzny

R

I - natężenie prądu w obwodzie

E

I = R + - prawo Ohma dla obwodu zamkniętego

r

E = IR + Ir

SEM ogniwa stanowi sumę spadków napięcia na oporze zewnętrznym i

wewnątrz ogniwa.

R → ∞ ⇒ I → 0 ⇒ Ir → 0 ⇒ IR → E

79

SEM ogniwa stanowi spadek napięcia na biegunach ogniwa otwartego (tzn. na biegunach ogniwa połączonych nieskończenie wielkim oporem). Prąd płynący

w obwodzie zawierającym ogniwo wykonuje pracę:

W

W = EIt = EQ ⇒ E =

Q

SEM ogniwa wyraża stosunek energii wydzielonej w obwodzie zawierającym

ogniwo do ładunku jaki w tym czasie przepłynął przez obwód. SEM ogniwa

Volty wynosi 1 V, a ogniwa Leclanche'go - 1,5 V.

Sprawność ogniwa

Jeśli prąd płynie w obwodzie zamkniętym zawierającym ogniwo, to część

energii wydziela się na oporze zewnętrznym, a część wewnątrz ogniwa.

r E

I

E

I = R + - natężenie prądu w obwodzie

r

R

E2R

P =

- moc użyteczna (wydzielona w

u

(

2

R + r)

obwodzie zewnętrznym)

E2r

P =

- moc stracona (wydzielona wewnątrz ogniwa)

s

(

2

R + r)

E2

P =

- moc całkowita.

R + r

Wykresy mocy użytecznej, mocy

2

straconej i mocy całkowitej w

E

r

funkcji

oporu

zewnętrznego

P

zamieszczono obok. Wykres mocy

E2

użytecznej ma maksimum dla

r

2

Pu

Ps

2

oporu

zewnętrznego

równego

E

4r

oporowi wewnętrznemu ogniwa.

R

Stosunek mocy użytkowej do mocy

R = r

całkowitej

wyraża

sprawność

ogniwa.

80

2

η

η = Pu =

I R

P

I2 (R + r)

1

R

1

η =

2

R + r

R = r

R

Sprawność ogniwa rośnie ze wzrostem

oporu

zewnętrznego.

Przy

takim

obciążeniu, przy którym moc

użyteczna jest największa, sprawność

ogniwa wynosi 50 %.

Łączenie ogniw

1. Łączenie szeregowe.

E1 r1

E1 r1

E1 r1

∅

∅

Eb = E1 + E2 + E3

rb = r1 + r2 + r3

W przypadku n jednakowych ogniw połączonych szeregowo otrzymujemy:

E r

E r

E r

Eb = nE rb = nr

nE

E

I =

; R → 0 ⇒ I → I

max =

R

R + nr

r

Wadą szeregowego łączenia ogniw jest ograniczone natężenie prądu, jaki

można uzyskać z takiej baterii. Maksymalne natężenie prądu nie zależy od

liczby ogniw. Szeregowe łączenie ogniw stosujemy do zasilania odbiorników o

dużym oporze, nie wymagających prądu o dużym natężeniu.

2. Łączenie równoległe.

E r

Równolegle łączy się zwykle ogniwa o jednakowej SEM.

W przypadku ogniw o różnych SEM, ogniwa silniejsze

E r

ulegają rozładowaniu przez słabsze nawet wtedy, gdy

bateria nie jest używana. Dla n jednakowych ogniw

połączonych równolegle otrzymujemy:

E r

r

Eb = E

rb =

n

R

81

E

nE

I =

; R → 0 ⇒ I → I

max =

r

r

R + n

Zaletą równoległego łączenia ogniw jest możliwość uzyskania prądu o

znacznym natężeniu. Takie połączenie stosujemy do zasilania odbiorników o

niewielkim oporze, lecz wymagających prądu o dużym natężeniu.

Maksymalna moc jaką można uzyskać z baterii ogniw nie zależy od sposobu

połączenia ogniw.

Akumulatory

Procesy zachodzące podczas pracy ogniwa elektrycznego są nieodwracalne.

Można jednak tak dobrać elektrody i elektrolit, aby procesy chemiczne

zachodzące podczas pracy ogniwa można było odwrócić na drodze elektrolizy.

Takie ogniwa elektryczne nazywamy akumulatorami.

1. Akumulator ołowiowy.

W stanie rozładowanym, obie płyty akumulatora są pokryte PbSO4 i są

zanurzone w roztworze wodnym H2SO4. Podczas ładowania zachodzą

następujące reakcje:

K: PbSO4 + 2H+ +2e

H

2SO4 + Pb

A: PbSO4 + SO-2 - 2e + 2H2O

2H2SO + PbO2

Podczas rozładowania reakcje te zachodzą w przeciwnym kierunku. SEM

akumulatora ołowiowego wynosi ok. 2V. Podczas ładowania, gęstość kwasu

siarkowego wzrasta od 1.16 kg/dm3 do 1,25 kg/dm3 .

Wielkością charakteryzującą akumulator jest jego pojemność. Jest to ładunek

jaki przepływa przez akumulator podczas jego rozładowania. Mierzymy ją w

amperogodzinach (Ah). Sprawność akumulatora ołowiowego wynosi ok. 80 %.

2. Akumulator żelazo-niklowy.

W stanie rozładowanym obie płyty akumulatora są zanurzone w wodnym

roztworze KOH, przy czym elektroda ujemna jest pokryta Fe(OH)2, a elektroda dodatnia - Ni(OH)2. Podczas ładowania zachodzą następujące reakcje:

K: Fe(OH)2 + 2K+

2KOH + Fe

A:

2Ni(OH)2

+

2OH- 2Ni(OH)3

82

Podczas rozładowania reakcje te zachodzą w przeciwnym kierunku. SEM

akumulatora wynosi ok. 1,4 V, a jego sprawność - ok. 60 %. Akumulatory zasadowe mają w porównaniu z akumulatorem ołowiowym większą trwałość.

Obraz mikroskopowy prądu w metalach

Atomy metalu są rozmieszczone tak gęsto, że elektrony walencyjne stają się

swobodne. Mogą one przemieszczać się w sieci krystalicznej metalu. Najlepsze

przewodniki, takie jak Cu i Ag mają jeden elektron walencyjny.

1. Koncentracja elektronów w przewodniku. Prędkość nośna.

Koncentracja elektronów swobodnych w przewodniku wyraża ilość elektronów

swobodnych

w

jednostce

objętości

przewodnika.

Dla

najlepszych

przewodników, koncentracja elektronów swobodnych równa jest koncentracji

atomów.

m A

N

µ

m

n =

=

;

= ρ - gęstość metalu

V

V

V

A - liczba Avogadra

µ

µ - masa molowa

A

n = ρµ

Przyłożenie napięcia do końców przewodnika wytwarza w nim pole

elektryczne. Pod wpływem tego pola, elektrony swobodne zawarte w

przewodniku zaczynają się przemieszczać. Zderzają się przy tym sprężyście z

jonami sieci krystalicznej pobudzając je do drgań. Oznacza to wzrost

temperatury przewodnika. Ruch elektronów przypomina dyfuzję.

I

S

Jeśli w przewodniku płynie prąd o natężeniu I, to przez przekrój poprzeczny tego przewodnika w czasie t przepływa N elektronów, z których każdy przenosi ładunek e.

Ne

I =

;

N = nsl

t

nsle

l

I =

;

= V - prędkość nośna elektronów

t

t

83

Prędkość nośna elektronów w przewodniku jest zatem proporcjonalna do natężenia płynącego prądu.

2. Prawo Ohma w ujęciu molekularnym.

Zgodnie z prawem Ohma, natężenie prądu w przewodniku jest wprost

proporcjonalne do napięcia na końcach tego przewodnika.

1

l

1 l

I =

U

;

R = ρ' =

;

σ - przewodnictwo właściwe

R

s

σ s

U

σ s

U

I =

;

= E - natężenie pola elektrycznego w przewodniku

l

l

I = s

σ E

Natężenie prądu w przewodniku jest zatem wprost proporcjonalne do natężenia

pola elektrycznego w tym przewodniku.

84