Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Dyrektywa Rady Europy 96/82/WE
z dnia 9 grudnia 1996 r.
dotycząca zarządzania zagrożeniami poważnymi awariami
z udziałem substancji niebezpiecznych
(Dyrektywa Seveso II)
Dyrektywa Rady Europy 82/501/EWG z 24 czerwca 1982 roku w sprawie zagrożenia poważnymi
awariami, przez niektóre rodzaje działalności przemysłowej (Dyrektywa SEVESO )
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Geneza
Poważne awarie przemysłowe
Flixborough (GB) 1974
Seveso (I) 1976
Bophal (IND) 1984
Platforma wiertnicza  Piper Alpha 1988
Tankowiec morski  Exxon Valdez 1989
Enschede (NL) 2000
Baie Mare (RO) 2000
Toulouse (F) 2001
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Geneza
Flixborough, Wielka Brytania (1974)
- Zakład chemiczny
- Uwolnienie cykloheksanu z systemu obejść (bajpasów) spowodowało powstanie
łatwopalnej mieszaniny, która wywołała eksplozję oraz pożar
- 28 ofiar, ranni wśród personelu zakładu oraz poza zakładem, całkowite
zniszczenie przemysłowej części zakładu
- Przyczyna: modyfikacja (zmiana) w zakładzie bez oceny potencjalnych skutków
(słabe zarządzanie bezpieczeństwem)
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Geneza
Włochy - SEVESO 1976
- Zakład przeróbki pestycydów i herbicydów
- Po eksplozji nastąpiło uwolnienie  toksycznej chmury z reaktora zawierającego
TCDD (tetrachlorodibenzoparadioksyna)
- Ewakuacja 600 ludzi, 2.000 osób zatrutych dioksynami,
- Zanieczyszczenie 10 mil2 terenu, choroby skóry,
- 81.000 sztuk bydła zlikwidowanych (unieszkodliwionych)
- Przyczyna: błąd ludzki, słaby pod względem bezpieczeństwa projekt instalacji.
Mieszkańcy oraz władze lokalne nie wiedziały o ryzyku jakie wiązało się z
zakładem
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Piper Alpha 1988 r.
- Platforma naftowa
- Wyciek gazowego kondensatu spowodował eksplozję
oraz pożary oleju
- Efekt domina: rozerwanie rurociągu z gazem
spowodowało inne eksplozje
- 167 ofiar śmiertelnych, 62 osoby przeżyło
- Przyczyna: słabe zarządzanie bezpieczeństwem na
terenie platformy, brak przestrzegania
zaleceń pozwolenia na eksploatację
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Bhopal, Indie (1984)
- Zakład chemiczny
- Po eksplozji nastąpiło uwolnienie trującego gazu złożonego m.in. z izocyjanku metylu,
HCN oraz CO.
- Narażonych 500.000 ludzi, 16.000 ofiar śmiertelnych, dziesiątki tysięcy wciąż
cierpiących (odczuwających skutki)
- Przyczyna: słabe zarządzanie bezpieczeństwem, słabe systemy wczesnego ostrzegania
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Dyrektywa Seveso II
Artykuł 1
Cel
Celem niniejszej dyrektywy jest zapobieganie poważnym awariom z udziałem
substancji niebezpiecznych oraz ograniczanie ich skutków dla człowieka i
środowiska. Ma ona na względzie zapewnienie w sposób konsekwentny i efektywny
wysokiego poziomu ochrony przed zagrożeniami we Wspólnocie
Przeciwdziałanie poważnym awariom z udziałem substancji niebezpiecznych.
Ograniczenie skutków dla ludzi i środowiska.
Zapewnienie wysokiego poziomu ochrony życia i zdrowia ludzi oraz środowiska.
Podejście do kwestii zarządzania w oparciu o ryzyko wystąpienia awarii.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Dyrektywa Seveso II
Artykuł 2
Zakres stosowania
1. Dyrektywa ma zastosowanie do każdego zakładu, gdzie znajdują się substancje
niebezpieczne w ilościach równych bądz
przekraczających wartości wymienione w
załączniku I, [& ], które stosują się do zakładów, gdzie znajdują się substancje
niebezpieczne w ilościach równych bądz
przekraczających wartości wymienione w
załączniku I,[& ].
Dla celów niniejszej dyrektywy, obecność niebezpiecznych substancji oznacza faktyczną
bądz
przewidywaną obecność tych substancji w zakładzie albo prawdopodobną
obecność takich substancji, jeśli mogą one powstać w przypadku utraty kontroli nad
przemysłowym procesem chemicznym, w ilościach równych bądz
przekraczających
wartości wymienione w części 1 i 2 załącznika I.
2. Postanowienia niniejszej dyrektywy powinny być stosowane bez naruszenia postanowień
Wspólnoty dotyczących środowiska pracy oraz, w szczególności, bez naruszenia
postanowień dyrektywy Rady 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 roku o wprowadzeniu
środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas
pracy.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Dyrektywa Seveso II
Artykuł 3
Definicje
3. operator oznacza dowolną osobę fizyczną lub prawną, która zarządza bądz

sprawuje kontrolę nad zakładem lub instalacją, lub która, na podstawie krajowych
przepisów prawnych, została upoważniona do sprawowania decydującej kontroli
ekonomicznej nad działalnością techniczną tam prowadzoną;
5. poważna awaria oznacza zdarzenie, takie jak: poważna emisja, pożar lub eksplozja
w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji dowolnego
zakładu objętego zakresem zastosowania niniejszej dyrektywy, prowadzące do
powstania, natychmiast lub z opóz
nieniem, na terenie lub poza terenem zakładu,
poważnego niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, związanego z
obecnością jednej bądz
wielu substancji niebezpiecznych;
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Dyrektywa Seveso II
Artykuł 4
Wyjątki
Niniejsza dyrektywa nie dotyczy:
1. zakładów, instalacji i magazynów wojskowych;
2. zagrożeń stwarzanych przez promieniowanie jonizujące;
3. przesyłania substancji niebezpiecznych transportem drogowym, kolejowym, wodnym
śródlądowym, morskim i powietrznym oraz czasowego ich magazynowania poza
zakładami objętymi niniejszą dyrektywą, włączając załadunek, rozładowywanie oraz
transport do i ze środków transportowych w dokach, na nabrzeżach lub stacjach
rozrządowych;
4. przesyłania substancji niebezpiecznych rurociągami, włączając pompownie, poza
zakładami objętymi niniejszą dyrektywą;
5. eksploatacji (eksploracji, wydobycia i przetwarzania) minerałów w kopalniach,
odkrywkach, lub metodą odwiertową, z wyjątkiem chemicznego i termicznego przerobu
minerałów oraz powiązanego z tymi operacjami magazynowania, w których występują
substancje niebezpieczne, zdefiniowane w załączniku I;
6. przylądowego (na morzu) poszukiwania oraz wydobycia minerałów włączając
węglowodory;
7. składowisk odpadów, z wyjątkiem obiektów składowania odpadów procesowych, łącznie
z osadnikami i odstojnikami, zawierającymi substancje niebezpieczne zdefiniowane w
załączniku I, w szczególności gdy są one wykorzystywane w związku z chemicznym i
termicznym przerobem minerałów.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
USTAWA
z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska
Dziennik Ustaw z 2008 r. Nr 25 poz. 150
TYTUA
IV
POWAŻNE AWARIE
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Definicje
poważna awaria - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję,
pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego,
magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej
niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania
zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego
zagrożenia z opóz
nieniem
poważna awaria przemysłowa - rozumie się przez to poważną awarię w
zakładzie
ryzyko - rozumie się przez to prawdopodobieństwo wystąpienia konkretnego
skutku w określonym czasie lub w określonej sytuacji
substancja niebezpieczna - rozumie się przez to jedną lub więcej substancji
albo mieszaniny substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne,
biologiczne lub promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia
się z nimi, spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska;
substancją niebezpieczną może być surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a
także substancja powstała w wyniku awarii
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Prowadzący zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii, dokonujący przewozu
substancji niebezpiecznych oraz organy administracji są obowiązani do ochrony
środowiska przed awariami
Zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, zwanej
dalej "awarią przemysłową", w zależności od rodzaju, kategorii i ilości substancji
niebezpiecznej znajdującej się w zakładzie uznaje się za zakład o zwiększonym
ryzyku wystąpienia awarii, zwany dalej "zakładem o zwiększonym ryzyku", albo za
zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii, zwany dalej "zakładem o dużym ryzyku"
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Przepisów ustawy nie stosuje się do (wyłączenia) :
1) komórek i jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony
Narodowej albo przez niego nadzorowanych;
2) transportu materiałów niebezpiecznych i ich czasowego magazynowania
poza zakładami;
3) poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż, z wyjątkiem
ich składowania i magazynowania oraz chemicznych i cieplnych procesów
przetwarzania tych kopalin;
4) składowania i magazynowania odpadów,
Minister właściwy do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw zdrowia, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz ministrem
właściwym do spraw środowiska, określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje i ilości
substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o
zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku lub zakładu o dużym ryzyku.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Obowiązki prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowej
Każdy, kto zamierza prowadzić lub prowadzi zakład o zwiększonym ryzyku lub o
dużym ryzyku, jest obowiązany do zapewnienia, aby zakład ten był
zaprojektowany, wykonany, prowadzony i likwidowany w sposób zapobiegający
awariom przemysłowym i ograniczający ich skutki dla ludzi oraz środowiska
Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku jest
obowiązany do zgłoszenia zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży
Pożarnej.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku sporządza
program zapobiegania poważnym awariom przemysłowym, zwany dalej
"programem zapobiegania awariom", w którym przedstawia system bezpieczeństwa
gwarantujący ochronę ludzi i środowiska, stanowiący element ogólnego systemu
zarządzania zakładem.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do opracowania i wdrożenia
systemu bezpieczeństwa gwarantującego ochronę ludzi i środowiska, stanowiącego element
ogólnego systemu zarządzania zakładem.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do opracowania raportu o
bezpieczeństwie.
2. Raport o bezpieczeństwie powinien wykazać, że:
1) prowadzący zakład o dużym ryzyku jest przygotowany do stosowania programu
zapobiegania awariom i do zwalczania awarii przemysłowych;
2) zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu bezpieczeństwa;
3) zostały przeanalizowane możliwości wystąpienia awarii przemysłowej i podjęto środki
konieczne do zapobieżenia im;
4) rozwiązania projektowe instalacji, w której znajduje się substancja niebezpieczna, jej
wykonanie oraz funkcjonowanie zapewniają bezpieczeństwo;
5) zostały opracowane wewnętrzne plany operacyjno-ratownicze oraz dostarczono
informacje do opracowania zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
środowiska, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej,
określi, w drodze rozporządzenia, wymagania, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie
zakładu o dużym ryzyku.
4. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 3, zostaną ustalone:
1) forma sporządzenia raportu;
2) zakres zagadnień, które powinny zostać w raporcie określone i ocenione;
3) zakres terytorialny raportu;
4) rodzaje dokumentów, z których informacje powinny zostać uwzględnione w raporcie.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do przedłożenia raportu o
bezpieczeństwie właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiemu
inspektorowi ochrony środowiska co najmniej na 30 dni przed dniem uruchomienia nowego
zakładu lub jego części albo w terminie roku od dnia zaliczenia istniejącego zakładu do zakładu o
dużym ryzyku.
2. Raport o bezpieczeństwie oraz jego zmiany zatwierdzane są w drodze decyzji przez
komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, po uzyskaniu opinii
wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Rozpoczęcie ruchu zakładu o dużym ryzyku może nastąpić po zatwierdzeniu raportu o
bezpieczeństwie.
Art. 256.1. Raport o bezpieczeństwie podlega, co najmniej raz na 5 lat, analizie i uzasadnionym
zmianom, dokonywanym przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Raport o bezpieczeństwie powinien być zmieniony przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku,
jeżeli potrzebę zmiany uzasadniają względy bezpieczeństwa wynikające ze zmiany
stanu faktycznego, postępu naukowo-technicznego lub analizy zaistniałych awarii przemysłowych.
3. Jeżeli prowadzący zakład o dużym ryzyku nie dokonuje zmian, o których mowa w ust. 2,
komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej wzywa do zmiany raportu o
bezpieczeństwie, wyznaczając termin dokonania zmian.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Art. 259. 1. Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej może ustalić, w
drodze decyzji, grupy zakładów o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku,
których zlokalizowanie w niedużej odległości od siebie może zwiększyć
prawdopodobieństwo wystąpienia awarii przemysłowej lub pogłębić jej skutki, w
szczególności ze względu na skoncentrowanie posiadanych rodzajów, kategorii i
ilości substancji niebezpiecznych.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Art. 260. 1. W celu zapobiegania, zwalczania i ograniczania skutków awarii przemysłowej
opracowuje się wewnętrzny i zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy.
2. Plany operacyjno-ratownicze zawierają w szczególności:
1) zakładane działania służące ograniczeniu skutków awarii przemysłowej dla ludzi i
środowiska;
2) propozycje metod i środków służących ochronie ludzi i środowiska przed skutkami awarii
przemysłowej;
3) informację o występujących zagrożeniach, podjętych środkach zapobiegawczych i o
działaniach, które będą podjęte w przypadku wystąpienia awarii przemysłowej, przedstawianą
społeczeństwu i właściwym organom Państwowej Straży Pożarnej, wojewodzie, wojewódzkiemu
inspektorowi ochrony środowiska, staroście, wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta;
4) wskazanie sposobów usunięcia skutków awarii przemysłowej i przywrócenia środowiska do
stanu poprzedniego, a w przypadku gdy nie jest to możliwe - określenie zabiegów, których celem
jest rekultywacja;
5) wskazanie sposobów zapobiegania transgranicznym skutkom awarii przemysłowej.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
środowiska, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej,
określi, w drodze rozporządzenia, wymagania, jakim powinny odpowiadać wewnętrzne i
zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze.
4. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 3, zostaną ustalone:
1) forma sporządzenia planów;
2) zakres zagadnień, które powinny zostać określone, ocenione i ustalone;
3) zakres terytorialny planów.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Art. 261. 1. Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do:
1) opracowania wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, a w razie zagrożenia
awarią przemysłową lub jej wystąpienia - do niezwłocznego przystąpienia do jego realizacji;
2) dostarczenia komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej
informacji niezbędnych do opracowania zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego,
z uwzględnieniem transgranicznych skutków awarii przemysłowych.
2. Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do przedłożenia wewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej co
najmniej na 30 dni przed dniem uruchomienia nowego zakładu lub jego części albo w terminie
roku od dnia zaliczenia istniejącego zakładu do zakładu o dużym ryzyku.
3. Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do przeprowadzania analizy i
przećwiczenia realizacji wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego co najmniej raz na 3
lata, w celu jego aktualizacji i dokonania w nim uzasadnionych zmian; w szczególności należy
brać pod uwagę zmiany wprowadzone w instalacji, w sposobie funkcjonowania jednostek
ochrony przeciwpożarowej, stan wiedzy dotyczącej zapobiegania, zwalczania i usuwania skutków
awarii przemysłowej, a także postęp naukowo-techniczny.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Art. 264. Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku w
razie wystąpienia awarii przemysłowej jest obowiązany do:
1) natychmiastowego zawiadomienia o tym fakcie właściwego organu Państwowej
Straży Pożarnej oraz wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska;
2) niezwłocznego przekazania organom, o których mowa w pkt 1, informacji:
a) o okolicznościach awarii,
b) o niebezpiecznych substancjach związanych z awarią,
c) umożliwiających dokonanie oceny skutków awarii dla ludzi i środowiska,
d) o podjętych działaniach ratunkowych, a także działaniach mających na celu
ograniczenie skutków awarii i zapobieżenie jej powtórzeniu się;
3) stałej aktualizacji informacji, o których mowa w pkt 2, odpowiednio do zmiany
sytuacji.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Obowiązki organów administracji związane z awarią przemysłową
Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, na podstawie informacji
przedstawionych przez prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia
awarii przemysłowej, sporządza zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy dla
terenu narażonego na skutki awarii przemysłowej, położonego poza zakładem o
dużym ryzyku.
Zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy sporządza się przed uruchomieniem
zakładu.
Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej jest obowiązany do
przeprowadzania analizy i przećwiczenia realizacji zewnętrznego planu operacyjno-
ratowniczego co najmniej raz na 3 lata
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej w razie zagrożenia awarią
przemysłową lub jej wystąpienia niezwłocznie przystępuje do realizacji
zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego.
Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej może odstąpić od
sporządzenia zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, jeżeli z informacji
dostarczonych przez prowadzącego zakład wynika w sposób niebudzący wątpliwości,
że nie występuje ryzyko rozprzestrzenienia się skutków awarii poza zakład.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej podaje do publicznej
wiadomości:
- rejestr substancji niebezpiecznych znajdujących się w zakładach zlokalizowanych
na obszarze jego właściwości miejscowej
- informacje o zatwierdzonych raportach o bezpieczeństwie lub ich zmianach;
- informacje o przyjętych zewnętrznych planach operacyjno-ratowniczych lub ich
zmianach;
- instrukcje o postępowaniu mieszkańców na wypadek wystąpienia awarii.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Właściwe organy Państwowej Straży Pożarnej w razie wystąpienia awarii przemysłowej
są obowiązane do:
1) podjęcia działań operacyjno-ratowniczych we współpracy z prowadzącym zakład;
2) zebrania informacji niezbędnych do dokonania analizy awarii i sformułowania
zaleceń dla prowadzącego zakład;
3) sprawdzenia, czy prowadzący zakład podjął wszystkie konieczne środki zaradcze;
4) opracowania zaleceń dotyczących zastosowania w przyszłości określonych
środków zapobiegawczych;
5) sprawdzenia, czy prowadzący zakład wdrożył zalecenia właściwego organu
Państwowej Straży Pożarnej.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Prawo ochrony środowiska
Komendant powiatowy Państwowej Straży Pożarnej, w ramach czynności
kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych co najmniej raz w roku w zakładzie
stwarzającym zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowych, ustala spełnienie
wymogów bezpieczeństwa, a w szczególności czy:
1) podjęto środki zapobiegające wystąpieniu awarii przemysłowej;
2) zapewniono wystarczające środki ograniczające skutki awarii przemysłowej w
zakładzie i poza jego granicami, uwzględniając skutki transgraniczne;
3) dane zawarte w dokumentach, o których mowa w ustawie, takich jak
zgłoszenie zakładu o zwiększonym ryzyku lub dużym ryzyku, program
zapobiegania awariom, raport o bezpieczeństwie, wewnętrzny plan
operacyjno-ratowniczy, informacje niezbędne do opracowania
zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, przedkładane właściwym
organom Państwowej Straży Pożarnej - są rzetelne i odzwierciedlają stan
bezpieczeństwa w zakładzie.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Dokumentacja dotycząca poważnych awarii
1. Zgłoszenie zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej
2. Program Zapobiegania Poważnym Awariom
3. Raport o Bezpieczeństwie
4. Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
5. Informacja do Zewnętrznego Planu Operacyjno-Ratowniczego
6. System bezpieczeństwa
7. Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zgłoszenie zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej
Zgłoszenie powinno zawierać następujące dane:
1) oznaczenie prowadzącego zakład oraz kierującego zakładem, ich adresy zamieszkania lub siedziby; przez
kierującego zakładem rozumie się osobę zarządzającą zakładem w imieniu prowadzącego zakład;
2) adres zakładu;
3) informację o tytule prawnym;
4) charakter prowadzonej lub planowanej działalności;
5) rodzaj instalacji i istniejące systemy zabezpieczeń;
6) rodzaj, kategorię i ilość oraz charakterystykę fizykochemiczną, pożarową i toksyczną substancji niebezpiecznej;
7) charakterystykę terenu w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu, ze szczególnym uwzględnieniem czynników
mogących przyczynić się do zwiększenia zagrożenia awarią przemysłową lub pogłębienia jej skutków.
3. Do zgłoszenia należy dołączyć dokument potwierdzający, że zgłaszający jest upoważniony do występowania w
obrocie prawnym, jeżeli prowadzący zakład nie jest osobą fizyczną.
4. Prowadzący zakład jest obowiązany do dokonania zgłoszenia co najmniej na 30 dni przed dniem uruchomienia
nowego zakładu lub jego części albo w terminie 3 miesięcy od dnia zaliczenia istniejącego zakładu do zakładu o
zwiększonym ryzyku lub do zakładu o dużym ryzyku.
5. Każda istotna zmiana ilości lub rodzaju substancji niebezpiecznej albo jej charakterystyki fizykochemicznej,
pożarowej i toksycznej, zmiana technologii lub profilu produkcji oraz zmiana, która mogłaby mieć poważne skutki
związane z ryzykiem awarii, w stosunku do danych zawartych w zgłoszeniu powinna zostać zgłoszona właściwemu
organowi Państwowej Straży Pożarnej w terminie 14 dni przed dniem jej wprowadzenia.
7. Istotną zmianę rodzaju substancji lub jej charakterystyki fizykochemicznej, pożarowej i toksycznej stanowi zmiana,
która wiąże się z zaliczeniem do innej kategorii substancji niebezpiecznych w stosunku do danych przedstawionych w
zgłoszeniu.
8. Termin przewidywanego zakończenia eksploatacji instalacji lub zamknięcia zakładu prowadzący zakład jest
obowiązany zgłosić właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej co najmniej 14 dni przed zamknięciem.
9. Zgłoszenie prowadzący zakład przekazuje równocześnie do wiadomości wojewódzkiemu inspektorowi ochrony
środowiska.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zasady klasyfikacji zakładów do grup ryzyka awarii przemysłowych
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji
niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku
albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. (Dz. U. z dnia 17 maja 2002 r.) z póz. zm.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zasady klasyfikacji zakładów do grup ryzyka awarii przemysłowych
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zasady klasyfikacji zakładów do grup ryzyka awarii przemysłowych
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zasady klasyfikacji zakładów do grup ryzyka awarii przemysłowych
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Program Zapobiegania Poważnym Awariom
Program zapobiegania awariom powinien zawierać w szczególności:
1) określenie prawdopodobieństwa zagrożenia awarią przemysłową;
2) zasady zapobiegania oraz zwalczania skutków awarii przemysłowej
przewidywane do wprowadzenia;
3) określenie sposobów ograniczenia skutków awarii przemysłowej dla ludzi i
środowiska w przypadku jej zaistnienia;
4) określenie częstotliwości przeprowadzania analiz programu zapobiegania
awariom w celu oceny jego aktualności i skuteczności.
Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku przedkłada program
zapobiegania awariom właściwemu organowi Państwowej Straży
Pożarnej oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska co
najmniej na 30 dni przed dniem uruchomienia nowego zakładu lub jego
części albo w terminie 3 miesięcy od dnia zaliczenia istniejącego zakładu
do zakładu o zwiększonym ryzyku lub do zakładu o dużym ryzyku.
Uruchomienie zakładu o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku może nastąpić po
upływie 14 dni od dnia otrzymania przez właściwy organ Państwowej
Straży Pożarnej programu zapobiegania awariom, jeśli w tym terminie
organ ten nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOA
ECZNEJ z dnia 29 maja 2003 r.
w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku
(Dz. U. z dnia 13 czerwca 2003 r.)
W raporcie o bezpieczeństwie zamieszcza się:
1) informacje o zakładzie, jego działalności, systemie zarządzania oraz organizacji,
istotne dla zapobiegania awariom;
2) analizę możliwości wystąpienia awarii i informacje o środkach koniecznych do
zapobieżenia im;
3) informacje, że prowadzący zakład opracował program zapobiegania awariom i jest
przygotowany do jego stosowania;
4) informacje, że zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu bezpieczeństwa;
5) informacje, że zastosowane rozwiązania projektowe, konstrukcja oraz eksploatacja
instalacji zakładu zapewniają wystarczający poziom bezpieczeństwa;
6) informacje, że prowadzący zakład opracował wewnętrzny plan operacyjno-
ratowniczy oraz dostarczył informacje do opracowania zewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
Informacje o zakładzie, jego działalności, systemie zarządzania oraz organizacji,
istotne dla zapobiegania awariom:
1) ogólnego opisu zakładu, z uwzględnieniem jego położenia geograficznego i
dominujących warunków atmosferycznych, geologicznych i wodnych,
zewnętrznych z
ródeł zagrożenia awarią, działalności zakładu i przyjętych w
nim zasad zarządzania bezpieczeństwem;
2) opisu instalacji zakładu, z uwzględnieniem ich usytuowania przestrzennego,
odległości od sąsiednich instalacji, terenów zamieszkałych, szlaków
komunikacyjnych, stref zagrożeń, dróg dojazdu, dróg pożarowych i
ewakuacyjnych;
3) opisu procesów technologicznych, z uwzględnieniem prowadzonych operacji i
procesów fizykochemicznych, magazynowania, gospodarki odpadami;
4) opisu niebezpiecznych substancji chemicznych, z uwzględnieniem ich
maksymalnych ilości, parametrów fizykochemicznych w warunkach normalnych i
przewidywanych warunkach awaryjnych oraz powołania się na posiadane przez
zakład karty charakterystyki niebezpiecznych substancji chemicznych.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
Analiza możliwości wystąpienia awarii i informacje o środkach koniecznych do
zapobieżenia im dotyczy
1) identyfikacji instalacji zakładu oraz rodzajów działalności w zakładzie, które
mogą stwarzać zagrożenie poważną awarią;
2) opisu możliwych scenariuszy awarii oraz prawdopodobieństwa ich
wystąpienia i warunków, w których mogą wystąpić, z uwzględnieniem oceny
ich zasięgu i skutków;
3) opisu technicznych, organizacyjnych i proceduralnych środków zapobiegania
awariom i minimalizacji ich skutków, z uwzględnieniem oceny
skuteczności tych środków;
4) organizacji systemu alarmowania i działań ratowniczych.
Analiza obejmuje informacje na temat podmiotu wykonującego analizę, daty
wykonania analizy, ustaleń będących wynikiem analizy i środków
przeciwdziałania wystąpieniu awarii.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
Informacja, że prowadzący zakład opracował program zapobiegania awariom i
jest przygotowany do jego stosowania dotyczy
1) powołania się na opracowany przez prowadzącego zakład program
zapobiegania awariom;
2) sposobów wdrażania zasad określonych w programie zapobiegania awariom;
3) określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności programu
zapobiegania awariom.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
Informacja, że zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu bezpieczeństwa dotyczy
1) określenia sposobów wdrażania zasad określonych w systemie bezpieczeństwa,
a w szczególności przedstawienia systemów:
a) szkolenia i określania obowiązków pracowników w zakresie obsługi instalacji
zakładu w czasie rozruchu, normalnej eksploatacji, wyłączenia oraz w
stanach awaryjnych,
b) nadzoru nad poziomem bezpieczeństwa instalacji, z uwzględnieniem normalnej
eksploatacji, konserwacji i czasowych przerw w ruchu, oraz
wprowadzania zmian w procesach technologicznych,
c) prowadzenia systematycznej oceny prawdopodobieństwa wystąpienia i skutków
potencjalnych awarii przemysłowych;
2) określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności systemu
bezpieczeństwa.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
Informacja, że zastosowane rozwiązania projektowe, konstrukcja oraz eksploatacja
instalacji zakładu zapewniają wystarczający poziom bezpieczeństwa dotyczy
1) potwierdzenia istnienia i określenia zasad wprowadzania zmian w profilu
produkcji, konstrukcji, obsłudze i organizacji;
2) potwierdzenia istnienia i określenia środków przedsięwziętych dla kontroli
zgodności z wymaganiami bezpieczeństwa oraz przepisami
bezpieczeństwa pracy, takich jak regularne przeglądy instalacji pod
kątem zapewnienia bezpieczeństwa, włączając w to:
a) testy systemów ostrzegawczych, generowania alarmów i urządzeń
bezpieczeństwa,
b) awaryjne zaopatrzenie w media istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa,
c) kontrolę ważnych dla bezpieczeństwa parametrów procesowych,
d) środki techniczne dla zapobiegania błędom obsługi,
e) potwierdzenie prowadzenia audytów i przeglądów dla oceny przyjętych zasad
zarządzania bezpieczeństwem oraz kontroli organów nadzoru nad warunkami
pracy.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
Informacja, że prowadzący zakład opracował wewnętrzny plan operacyjno-
ratowniczy oraz dostarczył informacje do opracowania zewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego
1) powołania się na opracowany przez prowadzącego zakład wewnętrzny plan
operacyjno-ratowniczy;
2) określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności wewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego;
3) powołania się na dostarczone informacje do opracowania zewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Raport o Bezpieczeństwie
Raport o bezpieczeństwie powinien być opracowany z uwzględnieniem informacji
zawartych w:
1) zgłoszeniu zakładu o dużym ryzyku;
2) programie zapobiegania awariom zakładu o dużym ryzyku;
3) instrukcjach:
a) technologicznej,
b) stanowiskowej,
c) bezpieczeństwa i higieny pracy,
d) postępowania na wypadek sytuacji awaryjnych,
e) działania zakładowej straży pożarnej i innych służb ratowniczych;
4) kartach charakterystyki niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych;
5) dokumentacji dotyczącej:
a) stanowisk pracy,
b) zapobiegania awariom,
c) systemu bezpieczeństwa,
d) zdarzeń wypadkowych na terenie zakładu mających miejsce w
przeszłości,
e) przeprowadzonych w przeszłości ocen ryzyka;
6) mapach i planach zakładu.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOA
ECZNEJ z dnia 17 lipca 2003 r. w sprawie
wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze (Dz. U. z dnia 25 lipca 2003 r.) z póz. zm.
Plan wewnętrzny sporządzany przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku obejmuje
teren tego zakładu i zawiera:
1) podstawowe informacje dotyczące lokalizacji i działalności zakładu;
2) określenie występujących zagrożeń i procedur prowadzenia na terenie zakładu
działań ratowniczych służących ochronie ludzi i środowiska przed skutkami
awarii, wraz ze wskazaniem przewidzianych do tego celu środków i
metod;
3) wskazanie sposobu postępowania poawaryjnego;
4) dokumentację graficzną sporządzoną w skali zapewniającej czytelne
przedstawienie wymaganych informacji.
5) wykaz osób i obiektów użyteczności publicznej, które mogą zostać dotknięte
skutkami awarii, do których prowadzący zakład przekaże informację o
występujących zagrożeniach, przewidywanych skutkach tych zagrożeń,
zastosowanych środkach zapobiegawczych i działaniach, które będą
podjęte w przypadku wystąpienia awarii.
Plan wewnętrzny sporządza się w formie pisemnej. Po uzgodnieniu z właściwym
komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej plan może być
również sporządzony na elektronicznym nośniku informacji.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Podstawowe informacje dotyczące lokalizacji i działalności zakładu zawierają
1) opis zakładu z uwzględnieniem jego położenia geograficznego i
charakterystykę warunków atmosferycznych;
2) charakter działalności zakładu i określenie struktury organizacyjnej zakładu;
3) opis instalacji technologicznych z uwzględnieniem ich otoczenia, a w
szczególności odległości od:
a) sąsiednich instalacji i dróg komunikacyjnych,
b) terenów zamieszkałych, ze wskazaniem gęstości zaludnienia,
c) obiektów użyteczności publicznej i budynków zamieszkania zbiorowego,
d) istotnych dla prowadzonych działań ratowniczych elementów środowiska oraz
infrastruktury terenu: rzek, zbiorników wodnych, lasów, linii
energetycznych, rurociągów z niebezpiecznymi mediami, stacji pomp i
ujęć wody pitnej, obiektów hydrotechnicznych;
4) opis stosowanych procesów technologicznych;
5) wykaz substancji niebezpiecznych, które mogą znajdować się w zakładzie, z
określeniem ich maksymalnych ilości i wskazaniem przyporządkowanych
im numerów kart charakterystyk.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Określenie występujących zagrożeń i procedur prowadzenia na terenie zakładu
działań ratowniczych służących ochronie ludzi i środowiska przed skutkami awarii,
wraz ze wskazaniem przewidzianych do tego celu środków i metod obejmują
1) określenie czynników wewnętrznych i zewnętrznych, w tym przyczyn naturalnych, umożliwiających
zapoczątkowanie awarii, oraz prawdopodobne warianty rozwoju zdarzeń wraz ze wskazaniem
przewidywanego zasięgu i skutków awarii;
2) wskazanie osób upoważnionych do kierowania działaniami ratowniczymi na terenie zakładu oraz
współdziałania z komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej;
3) opis systemu wykrywania stanu zagrożenia awarią, sposobu alarmowania o wystąpieniu awarii oraz
sposobu prowadzenia ewakuacji ludzi i mienia;
4) opis struktury organizacyjnej i stanu osobowego zakładowej służby ratowniczej lub zakładowej
straży pożarnej oraz środków przewidzianych do działań ratowniczych;
5) opis sposobu alarmowania przez pracowników zakładu: kierownictwa zakładu, zakładowych służb
ratowniczych, jednostek Państwowej Straży Pożarnej, jednostek ochrony zdrowia oraz innych
podmiotów przewidzianych do prowadzenia działań;
6) opis sposobu alarmowania i ostrzegania pracowników zakładu o zagrożeniu;
7) opis postępowania pracowników zakładu podczas awarii instalacji i urządzeń, z uwzględnieniem:
a) działań ograniczających skutki awarii na stanowisku pracy,
b) sposobów udzielania pierwszej pomocy medycznej poszkodowanym i ich ewakuacji oraz
ostrzegania zagrożonych,
c) współdziałania z podmiotami ratowniczymi;
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
8) opis postępowania zakładowej służby ratowniczej lub zakładowej straży pożarnej podczas awarii
instalacji i urządzeń, w tym:
a) uruchamiania sił i środków ratowniczych i dysponowania nimi,
b) powiadamiania specjalistów wspomagających działania ratownicze lub
zabezpieczających instalacje i urządzenia zagrożone skutkami awarii albo
pracujące w trybie awaryjnym,
c) ratowania życia, zdrowia pracowników, środowiska i mienia zakładu podczas wystąpienia
awarii lub innego zagrożenia,
d) stosowania urządzeń i instalacji zabezpieczających proces technologiczny,
e) powiadamiania Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiego inspektora ochrony
środowiska;
9) opis postępowania i współdziałania specjalistów oraz kierownictwa nadzorującego pracę instalacji,
urządzeń lub wydziałów zakładu z kierującym działaniem ratowniczym i jego sztabem;
10) opis sposobu koordynacji działań ratowniczych w zdarzeniach z dużą ilością poszkodowanych
oraz z udziałem innych podmiotów spoza zakładu;
11) opis sposobu wymiany informacji pomiędzy zakładami, których zlokalizowanie w niedużej odległości od
siebie może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia awarii lub zwiększyć jej skutki;
12) opis postępowania kierownictwa zakładu;
13) opis postępowania dotyczącego zapewnienia pomocy w usuwaniu skutków awarii na zewnątrz
zakładu;
14) określenie zasad i metod szkolenia pracowników zakładu w zakresie obowiązków wynikających z
określonych procedur prowadzenia działań ratowniczych i usuwania skutków awarii oraz
zasad współpracy i koordynacji z zewnętrznymi służbami ratowniczymi.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Wskazanie sposobu postępowania poawaryjnego określa
1) metody zabezpieczania miejsca awarii i dokumentowania powstałych awarii;
2) metody i środki usuwania skutków awarii;
3) miejsca i metody neutralizacji niebezpiecznych substancji chemicznych oraz odkażania
terenu;
4) podmioty przewidziane do podjęcia działań związanych z usuwaniem skutków awarii
lub rekultywacji gruntu oraz procedury ich powiadamiania.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Dokumentacja graficzną sporządzona w skali zapewniającej czytelne
przedstawienie wymaganych informacji obejmuje
1) plan sytuacyjny terenu zakładu, wraz z terenem przyległym, jeżeli obejmuje go przewidywany
zasięg awarii, uwzględniający:
a) obiekty, urządzenia techniczne i składowiska,
b) miejsca występowania substancji niebezpiecznych oraz wewnętrznych dróg ich
transportu,
c) przeznaczenie terenów przyległych z określeniem liczby zagrożonych osób na
terenie objętym przewidzianym zasięgiem awarii,
d) instalacje technologiczne, w tym podziemne, ze wskazaniem kierunku ruchu
mediów lub ścieków, naziemne linie elektroenergetyczne z
zaznaczeniem rozdzielni i transformatorów, zbiorniki i cieki wód
powierzchniowych ze wskazaniem kierunku ich spływu,
e) drogi pożarowe i inne drogi dojazdowe, z zaznaczeniem wjazdów na teren
zakładu,
f) drogi i kierunki ewakuacji, miejsca zbiórki dla ewakuowanych, docelowe rejony
ewakuacji,
g) dostęp do budynków, wjazdy i dojazdy do z
ródeł przeciwpożarowego
zaopatrzenia wodnego,
h) miejsca utrudnień w ruchu pojazdów na terenie zakładu, w szczególności
przejazdy przez tory kolejowe, lokalne zwężenia przejazdów, estakady i
mosty;
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
2) plany sytuacyjne poszczególnych obiektów uwzględniające:
a) rzuty pierwszej kondygnacji nadziemnej z naniesieniem informacji dotyczących
układu komunikacyjnego, zagrożenia pożarowego i wybuchowego,
zagrożenia skażeniem środowiska oraz charakterystyki pożarowej
obiektów,
b) rzuty innych kondygnacji, w przypadku gdy analiza zagrożeń wykaże taką
konieczność,
c) miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków
głównych instalacji gazowej, zaworów odcinających oraz zbiorników
awaryjnych,
d) istniejące systemy ograniczające skutki awarii, takie jak kurtyny wodne i
układy zraszające, oraz miejsca ich uruchamiania,
e) miejsca usytuowania sprzętu i urządzeń pomiarowo-sygnalizacyjnych do
wykrywania stężeń wybuchowych oraz skażeń chemicznych,
f) miejsca usytuowania sprzętu i urządzeń ratowniczych oraz urządzeń
przeciwpożarowych i agregatów awaryjnych,
g) kierunki ewakuacji oraz miejsca ewakuacji ludzi w przypadku awarii.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Wykaz osób i obiektów użyteczności publicznej, które mogą zostać dotknięte
skutkami awarii, do których prowadzący zakład przekaże informację o
występujących zagrożeniach, przewidywanych skutkach tych zagrożeń,
zastosowanych środkach zapobiegawczych i działaniach, które będą podjęte w
przypadku wystąpienia awarii zawierają
1) oznaczenie prowadzącego zakład oraz adres zakładu;
2) wskazanie osoby przekazującej informacje, poprzez podanie zajmowanego przez nią
stanowiska;
3) oświadczenie, że zakład podlega przepisom dotyczącym zakładów o dużym ryzyku oraz że
właściwy organ Państwowej Straży Pożarnej otrzymał zgłoszenie, o którym mowa
w art. 250 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.  Prawo ochrony Środowiska;
4) opis zastosowanych środków zapobiegawczych i działań, które będą podjęte w przypadku
wystąpienia awarii;
5) powszechnie używane nazwy, nazwy rodzajowe lub ogólna klasyfikacja pod katem rodzaju
zagrożenia powodowanego przez substancje mogące przyczynić się do awarii,
określone w odrębnych przepisach dotyczących rodzajów i ilości substancji
niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do
zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii przemysłowej, wraz ze wskazaniem ich podstawowych właściwości
niebezpiecznych;
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Wewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
6) opis rodzajów zagrożeń awariami, z uwzględnieniem ich potencjalnych skutków dla
ludności i środowiska;
7) opis sposobów ostrzegania ludności zagrożonej oraz informowania jej w razie awarii;
8) opis działań, które ludność zagrożona powinna podjąć, oraz sposobu, w jaki powinna się
zachować w razie wystąpienia awarii;
9) oświadczenie o ustaleniach dokonanych na terenie zakładu przez prowadzącego zakład, w
szczególności o podjęciu współpracy ze służbami odpowiedzialnymi za
bezpieczeństwo, w zakresie postępowania w przypadku wystąpienia awarii oraz
ograniczenia jej skutków;
10) odniesienie do zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, przygotowanego w celu
likwidowania skutków awarii poza terenem zakładu, zawierające zalecenie
stosowania się podczas awarii do instrukcji lub poleceń służb ratowniczych;
11) wskazanie miejsca uzyskania innych informacji, z zastrzeżeniem zachowania wymogów
określonych w odrębnych przepisach dotyczących ochrony informacji niejawnych
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
System bezpieczeństwa
W systemie bezpieczeństwa należy uwzględnić:
1) określenie, na wszystkich poziomach organizacji, obowiązków pracowników
odpowiedzialnych za działania na wypadek awarii przemysłowej;
2) określenie programu szkoleniowego oraz zapewnienie szkoleń dla pracowników, o
których mowa w pkt 1, oraz dla innych osób pracujących w zakładzie;
3) funkcjonowanie mechanizmów umożliwiających systematyczną analizę zagrożeń awarią
przemysłową oraz prawdopodobieństwa jej wystąpienia;
4) instrukcje bezpiecznego funkcjonowania instalacji, w której znajduje się substancja
niebezpieczna, przewidziane dla normalnej eksploatacji instalacji, a także konserwacji i
czasowych przerw w ruchu;
5) instrukcje sposobu postępowania w razie konieczności dokonania zmian w procesie
przemysłowym;
6) systematyczną analizę przewidywanych sytuacji awaryjnych, służącą właściwemu
opracowaniu planów operacyjno-ratowniczych;
7) prowadzenie monitoringu funkcjonowania instalacji, w której znajduje się substancja
niebezpieczna, umożliwiającego podejmowanie działań korekcyjnych w przypadku wystąpienia
zjawisk stanowiących odstępstwo od normalnej eksploatacji instalacji;
8) systematyczną ocenę programu zapobiegania awariom oraz systemu bezpieczeństwa,
prowadzoną z punktu widzenia ich aktualności i skuteczności;
9) analizę planów operacyjno-ratowniczych.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Plan zewnętrzny, sporządzany przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej,
obejmuje teren poza zakładem o dużym ryzyku, który może być narażony na skutki poważnej
awarii, i zawiera:
1) wskazanie osób upoważnionych do uruchamiania procedur ratowniczych, osoby kierującej
działaniami ratowniczymi oraz nadzorującej i koordynującej działania w zakresie
usuwania skutków awarii;
2) zbiorczy wykaz sił i środków służb ratowniczych oraz służb wspomagających,
przewidzianych do prowadzenia działań ratowniczych i usuwania skutków awarii;
3) opis systemu przedstawiania społeczeństwu informacji o występujących zagrożeniach
związanych z działalnością zakładu, podjętych środkach zapobiegawczych i
działaniach, które będą podejmowane w razie wystąpienia awarii;
4) procedury powiadamiania ludności i właściwych organów administracji o zagrożeniu
awarią lub jej wystąpieniu;
5) procedury dotyczące ewakuacji ludności;
6) procedury udzielenia pomocy medycznej osobom poszkodowanym;
7) procedury postępowania związane z możliwością wystąpienia transgranicznych skutków
awarii;
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
8) procedury postępowania poawaryjnego;
9) określenie sposobów zabezpieczenia logistycznego działań ratowniczych;
10) inne niezbędne informacje wynikające ze specyfiki zagrożenia oraz lokalnych
uwarunkowań, w szczególności:
a) procedury powiadamiania właściwych organów o możliwości wystąpienia lub
wystąpieniu poważnej awarii,
b) informacje dotyczące działań podejmowanych przez właściwe organy w celu
ograniczenia skutków awarii dla ludzi i środowiska.
2. Plan zewnętrzny sporządza się na podstawie planu wewnętrznego oraz danych
określonych w raporcie o bezpieczeństwie, o którym mowa w art. 253 ustawy z
dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.
3. Plan zewnętrzny sporządza się w formie pisemnej. Plan może być sporządzony również
na elektronicznym nośniku informacji.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Zbiorczy wykaz sił i środków służb ratowniczych określa:
1) siły i środki służb zakładowych i zewnętrznych w odniesieniu do
prawdopodobnych wariantów rozwoju awarii obejmujących teren poza
zakładem;
2) procedury alarmowania oraz dysponowania siłami służb ratowniczych i
wspomagających;
3) organizację łączności;
4) podział zadań i zasady współdziałania podczas prowadzenia działań
ratowniczych;
5) procedury odwoływania alarmu;
6) procedury dotyczące zapewnienia pomocy w usuwaniu skutków awarii
wewnątrz zakładu.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Procedury dotyczące ewakuacji ludności obejmują:
1) określenie kolejności ewakuacji, z uwzględnieniem osób wymagających
specjalnych środków podczas jej przeprowadzania, w szczególności
dotyczy to dzieci, pacjentów szpitali, pensjonariuszy domów pomocy
społecznej oraz innych osób zamieszkałych w obiektach użyteczności
publicznej i zamieszkania zbiorowego;
2) sposoby prowadzenia ewakuacji i zabezpieczenia potrzeb socjalnych
ewakuowanej ludności;
3) wykaz instytucji i służb odpowiedzialnych za przeprowadzenie ewakuacji,
zabezpieczenie potrzeb socjalnych i pomocy psychologicznej
ewakuowanej ludności, wraz z wyszczególnieniem realizowanych
przez nie zadań;
4) sposoby alarmowania podmiotów odpowiedzialnych za przyjęcie oraz
ochronę ewakuowanej ludności;
5) sposoby zabezpieczenia mienia ewakuowanej ludności.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Procedury udzielania pomocy medycznej osobom poszkodowanym obejmują:
1) wykaz podmiotów udzielających kwalifikowanej pomocy medycznej, w tym:
a) szpitalnych oddziałów ratunkowych,
b) specjalistycznych placówek ochrony zdrowia na terenie powiatu i
województwa, ewentualnie na terenie województw
sąsiadujących,
c) zespołów ratownictwa medycznego,
d) innych podmiotów przewidzianych w powiatowym lub wojewódzkim
planie ratowniczym;
2) sposoby alarmowania podmiotów:
a) udzielających pierwszej pomocy medycznej,
b) odpowiedzialnych za transport i przyjęcie poszkodowanych;
3) sposoby postępowania jednostek ochrony zdrowia podczas zdarzeń z dużą
liczbą poszkodowanych;
4) sposoby organizacji dekontaminacji poszkodowanych.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Procedury postępowania związane z możliwością wystąpienia transgranicznych
skutków awarii obejmują:
1) opis prawdopodobnych zdarzeń podczas awarii;
2) sposoby powiadamiania właściwych służb ratowniczych kraju zagrożonego
transgranicznymi skutkami awarii o wielkości zagrożenia i możliwych
skutkach awarii.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Procedury postępowania poawaryjnego obejmują:
1) metody i środki usuwania skutków awarii;
2) ustalenie miejsc i sposobów neutralizacji substancji niebezpiecznych oraz
odkażania terenu;
3) ustalenie podmiotów przewidzianych do podjęcia działań związanych z
usuwaniem skutków awarii lub rekultywacją gruntu oraz procedur ich
powiadamiania.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Zewnętrzny Plan Operacyjno-Ratowniczy
Integralną część planu zewnętrznego stanowi dokumentacja graficzna
obejmująca:
1) mapę terenu narażonego na skutki awarii przemysłowej położonego poza
zakładem o dużym ryzyku, przedstawiającą na jednym arkuszu
maksymalny zasięg skutków awarii;
2) plan sytuacyjny terenu, o którym mowa w pkt 1, z zaznaczeniem terenów
zamieszkałych, obiektów użyteczności publicznej i budynków
zamieszkania zbiorowego, dróg komunikacyjnych, cieków i zbiorników
wodnych, ujęć wody, kierunków przewidywanej ewakuacji ludności oraz
miejsc jej przyjęcia;
3) przebieg sieci elektroenergetycznych i wodno-kanalizacyjnych, trasy
rurociągów z niebezpiecznymi substancjami na terenie;
4) inne elementy infrastruktury terenu istotne z punktu widzenia prowadzenia
działań ratowniczych.
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne
Poważne awarie przemysłowe
Obowiązki
Obowiązki ZZR Obowiązki ZDR
Przegląd wymogów dyrektywy Seveso II
kompetentnych
władz krajów UE
Wymogi ogólne X X
Notyfikacja (zgłoszenie) X X
Program Zapobiegania Awariom X X
Raport o Bezpieczeństwie X
Uwzględnienie efektu  domino X
Plany operacyjno - ratownicze X
Uwzględnianie w planach przest. zagospodar X
Zgłaszanie awarii X X X
Informowanie społeczeństwa X X
Informowanie Komisji UE X