Techniki mycia i/lub dezynfekcji
ręczne
Techniki mycia i dezynfekcji
- na miejscu
- po wymontowaniu (cleaning out of place - COP)
Techniki mycia i/lub dezynfekcji
mechaniczne
- wysokociśnieniowe i strumieniem pary
Techniki ręczne
- pianowe
- w obiegu otwartym
- w obiegu zamkniętym (cleaning in place - CIP)
Techniki ręczne
Za pomocą narzędzi typu: szczotki, skrobaczki itp.
Techniki wysokociśnieniowe
To najbardziej rozpowszechniona metoda mycia.
Usuwa także i te zanieczyszczenia, których nie usuwa mycie
i strumieniem pary
mechaniczne.
To metoda bardzo powolna - w ciągu minuty można oczyścić
jedynie 0,1 do 0,2 m2 powierzchni.
1
Techniki wysokociśnieniowe Techniki wysokociśnieniowe
i strumieniem pary i strumieniem pary
Przykład urządzeń:
Brud usuwa się gorącą wodą o temp. 40-60oC i ciśnieniu 3-6
urządzenia wysokociśnieniowe pracujące na zimną lub gorącą wodę
MPa.
(o temp. do 95oC).
Wadą tej metody jest powstawanie bardzo niekorzystnych
aerozoli, które po zakończeniu procesu mycia powtórnie
osadzają się na umytych powierzchniach wraz z porwanymi
drobinami mikroorganizmów i brudu.
Techniki wysokociśnieniowe i strumieniem
Techniki wysokociśnieniowe i strumieniem
pary
pary
Przykład mycia ciśnieniowego powierzchni tablicy sterowniczej Przykład mycia ciśnieniowego powierzchni tablicy sterowniczej
Techniki pianowe
Polega na wytworzeniu piany poprzez silne napowietrzenie
roztworu środka myjącego lub dezynfekującego.
Piana jest to zbiorowisko dużej ilości pęcherzyków powietrza
Techniki pianowe
otoczonych detergentem.
Po nałożeniu piany na powierzchnie następuje pękanie
pęcherzyków i zwilżanie powierzchni środkiem myjącym
lub dezynfekującym.
2
Techniki pianowe
Wytwornica piany
Dla przeprowadzenia mycia lub dezynfekcji metodą pianową Urządzenie jest agregatem pianotwórczym o pojemności 40 l
konieczne jest dysponowanie: lub 120 l, wykonanym ze stali kwasoodpornej.
" środkiem myjącym (myjąco-dezynfekującym
lub dezynfekującym) przeznaczonym do mycia pianowego,
Wytworzona w nim piana służy do mycia i/lub dezynfekcji
" wytwornicą piany, urządzeń przemysłu spożywczego i przetwórczego (komór
chłodniczych, autoklawów itp.), utrzymania w czystości
" dostępem do sprężonego powietrza i wody zdatnej do picia.
pomieszczeń produkcyjnych w mleczarniach, browarach,
zakładach mięsnych itp.
Techniki pianowe
Techniki pianowe
Składa się z następujących etapów: " etap 2. Nałożenie równomiernej warstwy piany środka
myjącego i/lub dezynfekującego otrzymywanej
" etap 1. Przepłukanie (w przypadku mycia) powierzchni wodą
z wytwornicy piany. Odległość dyszy lancy od oczyszczanej
zdatną do picia o ciśnieniu do 3 MPa w celu usunięcia grubych
powierzchni powinna być nie mniejsza niż 0,5 m.
i łatwo usuwalnych zanieczyszczeń. W przypadku
zanieczyszczeń z dużą zawartością tłuszczu stosować wodę
o temperaturze topnienia tłuszczu (np. ok. 60oC).
W przypadku powierzchni pionowych
i skośnych, pianę nakładać
od dołu do góry:
W przypadku płukania powierzchni
pionowych i skośnych, strumień wody
prowadzić od góry do dołu:
Techniki pianowe Techniki pianowe
Wpływ temperatury na skuteczność techniki pianowej:
" etap 3. Pozostawienie piany na okres 10-20 min na mytych lub
dezynfekowanych powierzchniach.
" Ogrzanie powierzchni (np. wewnętrzne powierzchnie komór
wędzarniczych, frytownic, kotłów warzelnych itp.)
" Stosowanie ogrzanej wody do płukania wstępnego i spłukiwania
" etap 4. Spłukanie mytych lub dezynfekowanych powierzchni piany
strumieniem wody zdatnej do picia o ciśnieniu 0,5-3 MPa.
" Przy zabrudzeniach tłuszczowych wskazanym jest,
aby temperatura tej wody była wyższa od temperatury topnienia
tłuszczów (np. w zakładach przetwórstwa mięsnego temperatura
wody do płukania powinna być nie niższa niż 60oC)
W przypadku powierzchni pionowych
i skośnych, płukanie prowadzić " Stosowanie podgrzanych roztworów środków myjących
lub dezynfekujących (tzn. sporządzonych z koncentratu
od góry do dołu:
i podgrzanej wody)
3
Techniki pianowe - zalety Techniki pianowe - zalety
" ekonomiczność: " ekologiczność:
Z 2 kg skoncentrowanego środka myjącego lub dezynfekującego, Mały jednostkowy rozchód środków myjących i dezynfekujących
48 dm3 wody i 450 dm3 powietrza można wytworzyć 500 dm3 oznacza małą zawartość środków w powstających ściekach.
piany.
Taka ilość piany wystarcza na pokrycie ok. 100 m2 powierzchni
warstwą piany o grubości 0,5 cm.
Techniki pianowe - zalety Techniki pianowe - zalety
" skuteczność i efektywność:
" dokładność:
Wynikająca z przedłużonego czasu kontaktu środka myjącego
(myjąco-dezynfekującego lub dezynfekującego)
z zabrudzeniami.
Dzięki łatwości wzrokowego rozróżnienia powierzchni poddanych
Jest to łatwe do zauważenia zwłaszcza na powierzchniach pionowych
działaniu piany lub wymagających spłukania, nie istnieje
i skośnych. Niespieniona ciecz szybko spływa z takich
możliwość niestarannego i niedokładnego przeprowadzenia
powierzchni.
procesu mycia lub dezynfekcji.
Natomiast odpowiednio stabilna piana  przykleja się do nich,
uwalniając jednak stopniowo nowe porcje roztworu myjącego (lub
dezynfekującego).
W ten sposób przy myciu (lub dezynfekcji) pianowym powierzchnia
pokryta jest przez dłuższy czas ciągłym, stale odnawianym filmem
roztworu myjącego (lub dezynfekującego).
Techniki pianowe - zalety
Techniki pianowe - zalety
" mała uciążliwość dla robotników:
" brak niszczącego działania mechanicznego:
Związana z małą (w porównaniu do mycia wysokociśnieniowego
Z uwagi na stosowane niskie ciśnienie (0,4-0,6 MPa) strumień
lub dezynfekcji parą wodną) siłą odrzutu lancy i niewielką
piany nie oddziałuje niekorzystnie mechanicznie na myte (lub
hałaśliwością pracy całego urządzenia.
dezynfekowane) podłoże jak ma to miejsce podczas mycia
wysokociśnieniowego (lub dezynfekcji parą wodną).
4
Techniki pianowe - zalety
Techniki pianowe - zastosowania
mycie, mycie połączone z dezynfekcją, dezynfekcja:
" praktycznie pomijalne tworzenie się aerozolu:
" ścian i sufitów pomieszczeń produkcyjnych, inwentarskich
i magazynowych
Zarówno środka myjącego (lub dezynfekującego) jak i usuwanego
" instalacji i urządzeń produkcyjnych (komory wędzarnicze,
zabrudzenia.
frytownice, transportery taśmowe i łańcuchowe itp.)
Aerozole te, tworzące się szczególnie efektywnie podczas mycia
" środków transportu (wagony, parowozy, samochody, cysterny
wysokociśnieniowego, przemieszczają się w sposób
itp.)
niekontrolowany. Mogą oddziaływać niekorzystnie na
" odtłuszczanie powierzchni dużych konstrukcji metalowych
pracowników i instalacje produkcyjne. Mogą też być przyczyną
przed malowaniem (zbiorniki, rurociągi, konstrukcje ażurowe
wtórnych skażeń i zakażeń.
itp.)
Przy pianowej metodzie mycia (lub dezynfekcji) takie zagrożenia
" mycie elewacji budynków
nie występują.
Systemy mycia i dezynfekcji
tanków i zbiorników
Podawanie środka myjącego (lub dezynfekującego) pod ciśnieniem
Systemy mycia i dezynfekcji
(0,2-0,3 MPa) na głowice rozpryskujące.
otwartych i zamkniętych
Głowice mogą być nieruchome lub ruchome (zamontowane na
stałe lub wprowadzane do zbiornika), mogą być obrotowe lub
tanków i zbiorników
nie.
Rodzaje głowic rozpryskujących (I)
Rodzaje głowic rozpryskujących (II)
5
Rodzaje głowic
- do różnych zbiorników
Systemy mycia i dezynfekcji
zamkniętych linii technologicznych
Systemy mycia i/lub dezynfekcji zamkniętych
Stacje mycia CIP
linii technologicznych
Projekty instalacji CIP mogą być bardzo różne.
Spotykane są proste systemy, w których przygotowuje się partię
roztworów myjących (i/lub dezynfekujących) i pompuje przez
system, a następnie odprowadza do kanalizacji.
Stacje mycia CIP Stacje mycia CIP
6
Systemy mycia i/lub dezynfekcji zamkniętych
Stacje mycia CIP
linii technologicznych
Projekty instalacji CIP mogą być bardzo różne.
Można też stosować w pełni automatyczne instalacje CIP
składających się ze zbiorników na wodę i roztwory myjące (i/lub
dezynfekujące), co umożliwia ponowne wykorzystanie części
wody i stosowanych roztworów.
Systemy mycia i/lub dezynfekcji zamkniętych
Systemy mycia i/lub dezynfekcji zamkniętych
linii technologicznych
linii technologicznych
System w obiegu otwartym
(bez recyrkulacji):
" System mycia (i/lub dezynfekcji)
w obiegu otwartym (bez recyrkulacji środków)
Nowo przyrządzony roztwór myjący
(i/lub dezynfekujący)
" System mycia (i/lub dezynfekcji)
jest wprowadzany do urządzenia
w obiegu zamkniętym (z recyrkulacją)
w celu przeprowadzenia mycia
(i/lub dezynfekcji), a następnie jest
odprowadzany do kanału.
W wielu przypadkach proces mycia
właściwego poprzedzony jest etapem
dokładnego płukania urządzenia wodą
z pozostałości zanieczyszczeń.
Systemy mycia i/lub dezynfekcji
Systemy mycia i/lub dezynfekcji zamkniętych
w obiegu zamkniętym
linii technologicznych
System w obiegu zamkniętym
(z recyrkulacją):
" z użyciem 1 zbiornika na roztwór preparatu myjącego (i/lub
Roztwór myjący jest przyrządzany
dezynfekującego)
w tanku i cyrkuluje w obiegu
zamkniętym pomiędzy mytym lub:
urządzeniem i tankiem.
" z użyciem dwóch zbiorników na roztwory preparatu myjącego
(i/lub dezynfekującego): na świeży roztwór
i roztwór już użyty
7
Systemy mycia i/lub dezynfekcji Systemy mycia i/lub dezynfekcji
w obiegu zamkniętym w obiegu zamkniętym
system z 1 zbiornikiem: system z 2 zbiornikami:
- scentralizowany - w zakładzie jest zainstalowana centralna
stacja i peryferyjne obwody środków myjących (i/lub
dezynfekujących).
- zdecentralizowany - duża stacja CIP jest zastąpiona szeregiem
małych satelitarnych jednostek, które mogą być ulokowane w
pobliżu mytych linii.
Systemy mycia i/lub dezynfekcji w obiegu Systemy mycia i/lub dezynfekcji w obiegu
zamkniętym - system zdecentralizowany
zamkniętym - system scentralizowany
Systemy mycia i/lub dezynfekcji w obiegu
Jednostka satelitarna CIP
zamkniętym - system zdecentralizowany
W skład instalacji wchodzi:
" jednostka centralna
" układ rozprowadzania preparatów myjących
i/lub dezynfekujących
" końcówki robocze z wymiennymi lancami
" zespół stacji satelitarnych rozmieszczonych w wybranych
punktach zakładu
8
Systemy mycia i/lub dezynfekcji w obiegu
Mycie w obiegu zamkniętym - typowe etapy
zamkniętym - system zdecentralizowany
- woda - ług - woda - kwas - woda
lub:
Przy stacji satelitarnej montowane są
- woda - kwas - woda - ług - woda
końcówki robocze - węże ciśnieniowe
z wymiennymi lancami, umieszczane
lub skrócony programy mycia, np. bez etapu kwasowania. Taki
są na specjalnych wieszakach
program stosowany jest np. do mycia linii nie zawierających
lub na automatycznych zwijaczach
wymienników ciepła:
pozwalających na uporządkowanie
- woda - ług - woda
stanowiska pracy.
Mycie w obiegu zamkniętym - typowe etapy Parametry mycia w typowym systemie CIP
W niektórych programach po kwasowaniu i płukaniu bieżącą wodą
1. przepłukanie instalacji ciepłą wodą bieżącą (usunięcie resztek
następuje ponowna cyrkulacja słabego roztworu ługu (np. 0,5%)
produktu), np. 10 minut
w celu całkowitego zneutralizowania resztek kwasu.
2. mycie roztworem 0,5-1,5% NaOH o temp. 70-75oC, obieg
Po tym dodatkowym etapie linia ponownie musi być przepłukana
zamknięty, czas np. 30 minut
wodą.
3. płukanie letnią wodą bieżącą, do całkowitego usunięcia ługu
(kontrola odczynu pH)
W ten sposób można myć cysterny samochodowe:
4. mycie roztworem 0,5-1% HNO3 o temp. 70oC, obieg zamknięty,
- woda - ług - woda - kwas - woda - ług - woda
czas np. 20 minut
5. płukanie zimną wodą, do całkowitego usunięcia kwasu
Zalety systemu mycia i/lub dezynfekcji
Mycie i/lub dezynfekcja w obiegu zamkniętym
w obiegu zamkniętym
Należy zwracać uwagę na: - oszczędność siły roboczej
- zmniejszenie zużycia wody o 25-30%, pary wodnej o 12-15%,
- utrzymywanie właściwego stężenia środków myjących i/lub środków myjących i/lub dezynfekujących
dezynfekujących krążących w obiegu zamkniętym o 10-12% (dzięki automatycznej regulacji ich stężenia
i temperatury roztworów)
- częstą wymianę roztworów środków myjących i/lub - obniżenie ryzyka zanieczyszczenia linii po umyciu i dezynfekcji
dezynfekujących (przy myciu wzbogacają się w resztki - zmniejszenie liczby uszkodzonej aparatury
substancji organicznych i tracą swoją aktywność) i przedłużenie jej żywotności
- redukcja kosztów remontów urządzeń
9
Zalety systemu mycia i/lub dezynfekcji
w obiegu zamkniętym
Optymalizacja instalacji CIP pozwala na oszczędności w zużyciu
wody i energii oraz w obniżeniu ładunku agresywnych ścieków po
stosowanych środkach.
Korozja
Typowymi technikami są:
- neutralizacja ścieków z CIP (np. ścieki zasadowe zobojętniane
CO2, wzajemne zobojętnianie ścieków kwaśnych i zasadowych)
- regeneracja roztworów ługu sodowego poprzez sedymentację
zanieczyszczeń.
Definicja
Rdza
" Jest to stopniowe niszczenie tworzyw metalowych i niemetalowych
" Rdza - krucha warstwa tworząca się na żelazie i stali
pod wpływem chemicznego i elektrochemicznego oddziaływania.
w wyniku działania naturalnych czynników korodujących.
Zawiera tlenki, wodorotlenki i czasami sole żelaza.
" Dotyczy głównie metali i stopów.
" Produkt korozji żelaza i jego stopów nosi nazwę rdzy.
" Sprzyja zanieczyszczeniu żywności, gromadzeniu się
i rozwojowi drobnoustrojów, utrudnia proces mycia i dezynfekcji.
" Korozja zachodzi tylko w obecności wody!!!
Korodujące działanie środków myjących i Rodzaje korozji
dezynfekujących według normy DIN 50900
Bez obciążeń mechanicznych Przy obciążeniu
mechanicznym
Korozje Korozje mechaniczne Korozje naprężeniowe
" kwasy i ługi - głównie mineralne, użyte niewłaściwie
powierzchniowe
- Nieckowa - Międzykrystaliczna - Naprężeniowa
" chlor - roztwory o zbyt dużym stężeniu chloru (> 100 ppm), - Wżerowa - Śródkrystaliczna - Kruchość wodorowa
- Szczelinowa - Punktu rosy stali
zbyt wysoka temperatura działania (> 60oC),
- Stykowa - Wywołana - Pękanie korozyjne
zbyt długi czas działania, kwaśne środowisko (uwalniają się
- Wywołana skroplinami - Połączona z erozją
wolne jony Cl> sprzyjające korozji)
nierównomiernym - Spoczynkowa - Kawitacyjna
napowietrzeniem - Mikrobiologiczna - Cierna
- Tworząca się pod - Nalotowa
nagarem - Tworzenie się
zgorzeliny
10
Korozja międzykrystaliczna
Korozja punktowa (wżerowa)
" podatna na nią jest nawet stal nierdzewna 18/10.
" powstaje po uszkodzeniu wierzchniej warstwy ochronnej tlenku
chromu pod wpływem działania mechanicznego lub chloru.
Tworzy się na granicy kryształków
- zanika tlenek chromu, a w odsłoniętym miejscu tworzy się
Niewielkie uszkodzenia ulegają samoreparacji,
korozja.
ale odcięcie dostępu tlenu spowodowane niedomyciem sprzyja
korozji.
Rozwijające się drobnoustroje wytwarzają kwasy organiczne, co
wzmacnia korozję.
Takiej korozji sprzyja też niewłaściwe użycie środków myjących i
dezynfekujących
Przyczyny korozji
Przeciwdziałanie korozji
" niewłaściwy dobór materiału na urządzenia (kontakt
" dobór odpowiedniego materiału konstrukcyjnego
np. z artykułami kwaśnymi: produkty owocowe, ukwaszone
" przestrzeganie parametrów mycia i dezynfekcji
produkty mleczarskie, serwatka, solanka)
" ochrona urządzeń przed wilgocią
" stosowanie drastycznych metod czyszczenia (skrobaczki,
" stosowanie inhibitorów (opóz
niaczy) korozji - tworzą one na
druciaki, ostre szczotki)
powierzchni metalu warstewki ochronne hamujące szybkość
" uszkodzenia mechaniczne powierzchni (szczególnie wrażliwe
korozji
spawy)
" stosowanie powłok ochronnych nieorganicznych (metalowych
" niewłaściwe środki myjące i dezynfekujące
i niemetalowych) lub organicznych (farby, lakiery, żywice,
" niewłaściwe parametry mycia i dezynfekcji (stężenie środków,
tworzywa sztuczne, smoła i smary)
temperatura, czas)
" działanie czynnikami utleniającymi (wzmocnienie warstwy tlenku
" niedostateczne mycie (środki spożywcze pozostałe
metalu)
na niedomytych powierzchniach odcięcie dostępu powietrza
zniszczenie pasywującej warstewki chromu)
Przeciwdziałanie korozji
Przeciwdziałanie korozji
" ochrona katodowa - polega na połączeniu chronionej konstrukcji " Za pomocą protektorów chroni się przed korozją duże obiekty
z metalem mniej szlachetnym (protektorem), tworzącym anodę stalowe: rurociągi i podziemne zbiorniki.
ogniwa, natomiast katodą jest obiekt chroniony. Protektorami są blachy lub sztaby wykonane z metali aktywnych
jak: cynk, magnez lub glin.
Połączenie takiej anody z konstrukcją chronioną wykonuje się
przez bezpośredni styk lub za pomocą przewodnika. W utworzonym ogniwie protektor ulega korozji.
Po zużyciu protektory wymienia się na nowe.
11