Kabała i \
ydowski mistycyzm
Poziom: Zaawansowany
Mistycyzm w Judaizmie
Kiedy ktoś nie\
ydowskiego pochodzenia pyta o Judaizm, zwykle zadawane przez niego
pytania to: "Czy wierzycie w niebo i piekło? W anioły czy diabła? Co dzieje się z duszą po
śmierci? Jaki jest Bóg i wszechświat?". Odpowiedzi na pytania tego typu pozwalają
zdefiniować większość religii; w zasadzie słyszałem, \
e niektórzy utrzymują, i\
udzielanie
odpowiedzi na powy\
sze pytania stanowi cel religii sam w sobie. Jednak\
e o Judaizmie
pytania natury kosmogonicznej i kosmologicznej są kwestią indywidualnego pojmowania i
interpretacji. Dziedziny myśli \
ydowskiej zajmujące się w najbardziej szczegółowym stopniu
tymi problemami, Kabała i \
ydowski mistycyzm, nie były przewa\
nie nauczane a\
do
momentu osiągnięcia przez adepta wieku lat 40, kiedy to kończyła się jego nauka Talmudu
oraz Tory .
Mistycyzm i doświadczenia mistyczne stanowiły część Judaizmu od zarania jego dziejów. W
Torze znalez
ć mo\
na wiele przypowieści o doświadczeniach mistycznych, na nawiedzeniach
aniołów począwszy, a na snach i wizjach proroczych skończywszy. Talmud uznaje istnienie
duszy i momentu jej połączenia się z ciałem. Według tradycji \
ydowskiej, dusze wszystkich
śydów istniały w momencie nadania Tory, były obecne natenczas i zgodziły się na zawarcie
Przymierza. Ponownie, istnieje wiele przypowieści o miejscach podobnych do
chrześcijańskiego nieba czy czyśćca, o wędrówce dusz bądz
reinkarnacji. W Talmudzie
odnalez
ć mo\
na mgliste wskazówki, wzmianki, je\
eli chodzi o istnienie szkoły myśli
mistycznej, która miała być przeznaczona wyłącznie najbardziej zaawansowanym adeptom.
Przekaz z kolei miałby być wyłącznie ustny. W staro\
ytnych z
ródłach istnieje kilka odniesień
do ma"aseh bereishit (czynu stworzenia) oraz ma"aseh merkavah (pracy rydwanu [z wizji
Ezechiasza]), dwóch głównych nurtów myśli mistycznej tamtych czasów.
W Średniowieczu, wiele z tych\
e nauk mistycznych zostało przeznaczonych do spisania w
takich księgach jak Zohar. Wiele z tych zapisów uznanych zostało za tajne zapisy staro\
ytne,
bądz
te\
ich przetworzenia (kompilacje).
Tak jak większość gałęzi wiary \
ydowskiej, obszar z zakresu mistycyzmu jest jak najszerzej
otwarty na wszelkie osobiste interpretacje. Niektórzy, bardziej tradycjonalni śydzi
postrzegają mistycyzm w bardzo powa\
nych kryteriach. Mistycyzm bowiem stanowi
integralną część, przykładowo, Chasydyzmu , a fragmenty z
ródeł kabalistycznych są
zwyczajnie zawarte w tradycyjnych modlitewnikach. Inni tradycjonalni śydzi patrzą na
mistycyzm nieco sceptycznie. Pewien wa\
ny ortodoksyjny śyd , przedstawiając
przemawiającego na temat mistycyzmu \
ydowskiego, po prostu rzekł: "Jest to nonsens, ale
\
ydowski. A studiowanie czegokolwiek, co \
ydowskie, nawet nonsensu, jest warte naszego
czasu."
Szkoła myśli mistycznej została nazwana Kabałą, od rdzenia Kuf-Bet-Lamed, oznaczającego
po hebrajsku "otrzymywać, akceptować". Słowo to zazwyczaj tłumaczy się jako
"tradycja". Po hebrajsku, słowo to jednak nie ma zdradliwego, negatywnego, czy złego
wydz
więku, którego nabrała w języku angielskim, czy polskim. Przykładowo, słowo
"cabal", oznacza w angielskim tajną grupę spiskowców, a po polsku tłumaczy się je jako
spisek, zdrada. Pochodzi ono właśnie od hebrajskiego "Kaballah". Ani słowo hebrajskie ani
\
adna doktryna mistyczna nie implikuje niczego szatańskiego śydom.
Kabała: doktryna niezrozumiana
Kabała jest jedną z najczęściej nierozumianych części Judaizmu. Otrzymałem kilka
wiadomości od ludzi pochodzenia nie\
ydowskiego, którzy opisywali Kabałę jako "ciemną
stronę Judaizmu". Takie nieporozumienia wynikają z faktu tak częstych nawiązań czy
przypadków zastosowań nauk mistycznych w okultyzmie i mistycyzmie nie\
ydowskim.
Kabała była popularna pośród intelektualistów chrześcijańskich okresu Renesansu i
Oświecenia, którzy usiłowali wtłaczać jej doktryny w dogmaty Chrześcijańskie. Na przykład,
jedno z tego typu z
ródeł (Ogołocenie [Denudata] Kabały, powszechnie dostępna w
księgarniach związanych z wydawnictwami ruchu new-age) oznajmia, i\
Dziesięć Sefirot
mają coś wspólnego z Chrześcijańską Trójcą, poniewa\
czasem dzieli się je na trzy grupy.
Mimo faktu, \
e Sefirot podzielone są na wiele grup ró\
nej liczebności, z których część
ugrupowań nachodzi się na tamte, tak, \
e ugrupowanie, do którego ono się odnosi rozumiane
jest nie pod postacią Ojca, Syna i Ducha Świętego, lecz kobiety, mę\
czyzny i płci neutralnej i
tak dalej. Inni wyjmowali kabalistyczną symbolikę z kontekstu w celu odczytywania kart
Tarota lub do u\
ytku w innych formach przepowiadania przyszłości i magii, które nie miały
wiele wspólnego z oryginalnymi tekstami nauk \
ydowskich.
Nie pragnę sugerować, i\
magia nie stanowi części Kabały. Najlepiej ukryta, zatajona część
Kabały, powszechnie znana jako "Kabała praktyczna" wspomina o u\
ywaniu wiedzy
tajemnej w celu zmieniania świata w taki sposób, który mógłby zostać nazwany magicznym.
Talmud i inne z
ródła przypisują ponadnaturalne dokonania wielu wielkim rabinom. Niektórzy
rabini wymawiali imię Boga i przenikali do nieba w celu skonsultowania z Nim i aniołami
ziemskich kwestii o wielkiej wadze. Pewien adept podobno stworzył sztucznego człowieka
recytując jedynie ró\
ne imiona Boga. Znacznie póz
niejsze przypowieści traktują o rabinie,
który stworzył człowieka z gliny i o\
ywił go wkładając mu w jego usta skrawek papieru z
zapisanym tam imieniem Boga. Jednak\
e ta część Kabały znana jest jedynie małej grupie
ludzi, praktykowana przez grupę jeszcze mniej liczną.
Wart odnotowania jest fakt, i\
wszystkie te czyny magiczne zostały dokonane poprzez Boga,
ogólnie mówiąc, przez wypowiedzenie jego imion. Takie praktyki nie są jednak bardziej złe
ni\
te cuda, które Chrześcijaństwo przypisuje Jezusowi. W zasadzie, według niektórych z
moich zainteresowanych mistycyzmem przyjaciół, Jezus dokonał swoich cudów korzystając z
technik kabalistycznych. Pasuje to do dowodów historycznych: wielu adeptów wierzy, i\

Jezus związany był z Essenistami, sektą zajmującą się mistycyzmem \
ydowskim.
Ein Sof i Dziesięć Sefirot
Aby uzmysłowić Wam, czym jest Kabała, pokrótce omówię jedną z lepiej znanych,
fundamentalnych koncepcji myśli kabalistycznej: koncepcji Boga jako Ein Sof, Dziesięciu
Sefirot i kabalistycznego drzewa \
ycia. Wyjaśnienie to będzie w najlepszym razie wielkim
uproszczeniem. Nie próbuję nawet udawać, \
e w pełni rozumiem te koncepcje.
Według Kabały, prawdziwa esencja Boskości jest tak wielce transcendentna, i\
nie mo\
na jej
opisać - tego czym jest, za wyjątkiem tego, czym nie jest. Ta prawdziwa istota, esencja Boga
zwana jest Ein Sof, co dosłownie oznacza "bez końca", co zawiera w sobie koncepcję Jego
braku ograniczeń tak w czasie jak równie\
w przestrzeni. W tej
najprawdziwszej formie, Ein Sof jest tak transcendentny, \
e nie mo\
e
bezpośrednio oddziaływać na wszechświat. Ein Sof oddziałuje na wszechświat
poprzez dziesięć emanacji swojej esencji, znanych jako Dziesięć Sefirot.
Te Sefirot odpowiadają cechom Boga. Składają się z, w kolejności malejącej,
Keter (korony), Chokmah (mądrości), Binah (intuicji, zrozumienia), Chesed
(litości) lub Gedulah (wielkości), Gevurah (siły), Tiferet (chwały), Netzach
(zwycięstwa), Hod (majestatu), Yesod (podstawy) oraz z Malkut
(suwerenności). O środkowej piątce cech istnieje jedynie wzmianka w
kolejności w Kronikach 29:11: Twoja, O P-nie jest wielkość (gedulah), siła
(gevurah), chwała (tiferet), moc (netzach) i splendor (hod). Doszukałem się ju\

wielu bardzo tłumaczeń tego fragmentu, ale hebrajski odpowiada nazwom
Sefirot w tym porządku.
Dziesięć Sefirot zawiera tak cechy męskie jak i \
eńskie. Kabała zwraca szczególną uwagę na
\
eńskie aspekty Boga.
Sefirot często są przedstawiane w formie schematu przedstawionego po lewej stronie.
Schemat ten zwany jest powszechnie Drzewem Sefirot bądz
te\
Kabalistycznym Drzewem
śycia. Wielce znaczące jest umiejscowienie tych poszczególnych atrybutów i ich wzajemne
przenikanie się.
Sefirot nie stanowią odrębnych bóstw, choć mo\
na to w ten sposób rozumieć, pojmując rzecz
zbyt dosłownie. Są one istotnie częścią Boga, ale równie\
są one w taki sposób połączone ze
światem w jaki Ein Sof połączony nie jest. Sefirot połączone są ze wszystkim we
wszechświecie z ludzkością włącznie. Dobro i zło, które czynimy rezonuje poprzez Sefirot i
wpływa na cały wszechświat, a\
po i z Samym Bogiem .
Zalecane lektury
Czytanie lektur z tej tematyki powinno się odbywać przy zachowaniu szczególnej
ostro\
ności. Dostępnych jest zdecydowanie zbyt wiele materiałów w dziedzinie Kabały,
których związek z rzeczywistą nauką \
ydowską jest znikomy lub \
aden. Jakakolwiek ksią\
ka
traktująca o praktycznej Kabale natychmiast powinna zostać zignorowana; \
adne wiarygodne
z
ródło nie zajęłoby się taką dydaktyką, przeznaczając ją dla masowego odbiorcy. Do ksią\
ek
autorstwa Chrześcijan nale\
y podchodzić bardzo sceptycznie, poniewa\
wiele z
ródeł
chrześcijańskich dokonało reinterpretacji Kabały tak, aby pasowała ona do dogmatów
Chrześcijaństwa.
Aby uzyskać informacje do celów akademickich, czy naukowych na temat \
ydowskiego
mistycyzmu i Kabały sięgnąć warto po prace Profesora Gershom Scholem. Był on bardzo
płodnym literacko autorem w tej dziedzinie, a jego prace są łatwo dostępne i uznane w
świecie \
ydowskim i nie\
ydowskim.
W celu zapoznania się z podejściem bardziej osobistym i doświadczalnym do Kabały i
mistycyzmu \
ydowskiego, warto przejrzeć prace Arye Kaplan. Wiadomo mi, \
e na jego
ksią\
ki mo\
na się spokojnie powoływać oraz są one w pełni ortodoksyjne. Jego materiały na
temat modlitwy i medytacji stały się dla mnie szczególnie u\
yteczne w mojej własnej
praktyce religijnej. Prace jego są generalnie mniej dostępne od Scholem"a; jednak mo\
na
pozyskać je w księgarniach \
ydowskich w internecie, jeśli jest to konieczne. Aby uzyskać
więcej informacji, sprawdz
Bibliografię .
Oczywiście, je\
eli chce się powa\
nie podejść do Kabały, nale\
y samemu zdobyć nauczyciela,
z którym praca przebiegałaby na poziomie indywidualnym