THE HISTORY OF INTIMATE PARTNER ABUSE AND HEALTH PROFESSIONALS
339
Rozdział 13
Badanie rejonu
stawu biodrowego
prawdopodoBne prZYCZYnY
SPIS TREŚCI
dolegliwośCi BÓlowYCh i/lUB
Prawdopodobne przyczyny dolegliwości
ograniCZenia rUChoMośCi
bólowych i/lub ograniczenia ruchomości 339
Badanie podmiotowe 340
• Urazy:
Oznaczenie dolegliwości na karcie schematu
– złamania szyjki lub trzonu kości udowej, ciała 340
– zwichnięcia ,
Przebieg dolegliwości 340
– stłuczenia,
Pytania dodatkowe 341
– naderwanie więzadeł,
Przebieg obecnie występujących
– przeciążeniowe uszkodzenia mięśni.
dolegliwości 342
• Choroby zwyrodnieniowe: gościec zwyradniający.
Przebyte choroby 342
• Choroby o charakterze zapalnym – reumato-Wywiad socjalny i rodzinny 343
idalne zapalenie stawów (RZS), ostre ropne Planowanie badania fizykalnego 343
zapalenie stawu.
Badanie fizykalne 344
• Choroby wieku dziecięcego:
Obserwacja 344
– wrodzone zwichnięcia stawów biodrowych, Ocena ruchomości czynnej 345
– choroba Pertesa,
Ocena ruchomości biernej 347
– gruźlica.
Testy mięśniowe 348
• Choroby wieku młodzieńczego – punkcikowa Testy neurologiczne 348
dysplazja nasad.
Testy dodatkowe 349
• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa Badanie palpacyjne 349
(ZZSK).
Ocena ruchomości dodatkowej 351
• Choroba nowotworowa – pierwotne i wtórne Zakończenie badania 352
guzy tkanki kostnej.
• Stany zapalne kaletek maziowych – podkręta-rzowej, kulszowo-pośladkowej i mięśnia bio-drowo-lędźwiowego.
• Hipermobilność.
• Objawy przeniesione z odcinka lędźwiowego, stawu krzyżowo-biodrowego i narządów we-wnętrznych jamy brzusznej.
Więcej szczegółów dotyczących pytań zadawanych podczas badania subiektywnego i testów
przeprowadzanych w trakcie badania fizykalnego Odczucia nietypowe
można znaleźć w rozdz. 2 i 3.
Zależnie od potrzeb badanego pacjenta można Powinno się sprawdzić każde nieprawidłowe zmieniać kolejność zadawanych pytań i opisanych wrażenia, np. parestezje i drętwienia pojawiające poniżej testów funkcjonalnych.
się w okolicy biodra czy innych ważnych rejonach ciała.
Badanie podMiotowe
Objawy stałe lub przerywane
oznaczenie dolegliwości na karcie
schematu ciała
Należy ustalić częstotliwość występowania objawów i sprawdzić, czy są one stałe, czy też wy-Na karcie schematu ciała można zapisać nastę-
kazują charakter przerywany. Jeśli natężenie obja-pujące informacje dotyczące charakteru i obszaru wów jest stałe, to powinno się ocenić, czy podlega występowania obecnych objawów (ryc. 2.3).
ono jakimkolwiek zmianom, ponieważ ciągły, nie-zmienny ból może wskazywać na chorobę nowo-Lokalizacja aktualnych objawów
tworową.
Odwzorowując obszar symptomów, należy być do-kładnym. Może on bowiem rozciągać się w rejon pa-Zależności pomiędzy objawami
chwiny, przedniej części uda i okolicę stawu kolanoW trakcie badania zachodzi również potrzeba wego. Należy się upewnić, który objaw jest uznawa-ustalenia związków pomiędzy obszarami ciała, ny przez badanego za najgorszy i zaznaczyć miejsce, w których pojawiają się dolegliwości – czy wystę-
z którego – według pacjenta – pochodzą objawy.
pują one łącznie, czy też oddzielnie? Pacjent mo-
że odczuwać ból w rejonie uda bez dolegliwości Obszary związane z badanym rejonem ciała ze strony kręgosłupa lub objawy te mogą zawsze Wszystkie inne istotne obszary sprawdza się pod występować razem.
kątem objawów. Ważne, aby pytać o ból lub na-wet sztywność, ponieważ może to być związane przebieg dolegliwości
z głównym symptomem występującym u pacjenta. Okolice wolne od objawów należy zaznaczyć Czynniki zaostrzające dolegliwości na diagramie ciała symbolem (√). Powinno się sprawdzić, czy objawy występują w odcinku lędź-
Dla każdej okolicy ciała, w której pacjent odczuwa wiowym, w rejonie stawu krzyżowo-biodrowego, objawy, ustala się, jakie ruchy i/lub pozycje wywo-stawu kolanowego czy skokowego.
łują dolegliwości (lub je zaostrzają). Należy zwe-ryfikować, czy pacjent jest w stanie utrzymać taką pozycję, czy też powtarzać taki ruch (ocena stop-Jakość bólu
nia nasilenia), co dzieje się z innym objawem (ob-Należy ustalić charakter dolegliwości bólowych.
jawami) w trakcie wyzwalania (lub zwiększania natężenia) dolegliwości poddawanych badaniu, ile czasu potrzeba na ich ustąpienie od momentu Nasilenie bólu
wyeliminowania czynnika drażniącego. Uzyskane Stopień nasilenia objawów bólowych można informacje pozwalają na potwierdzenie związków zmierzyć, wykorzystując np. analogową skalę wi-pomiędzy poszczególnymi objawami.
zualną (ryc. 2.8).
Terapeuta zadaje również pytania o inne, po-tencjalnie znane czynniki zaostrzające dolegliwo-
ści. W przypadku stawu biodrowego to przysia-Głębokość bólu
dy, chodzenie, wchodzenie i schodzenie ze scho-Należy ustalić głębokość występowania objawów dów i leżenie bokiem z wyżej ułożoną kończyną bólowych. Czy ból odczuwany przez pacjenta ma dolną, w której występują objawy, co powoduje charakter powierzchowny, czy głęboki?
przemieszczenie stawu biodrowego w kierunku
Badanie rejonu stawu biodrowego 341
przywiedzenia. Czynniki zaostrzające dla innych Zmienność objawów w cyklu dobowym
rejonów ciała, o które należałoby zapytać w przypadku podejrzenia o rzutowanie objawów, przed-Dzięki pytaniom o występowanie dolegliwości stawiono w tab. 2.3.
o różnych porach dnia i nocy terapeuta ustala do-Terapeuta upewnia się, jak objawy oddziałują bowy wzorzec zmienności objawów.
na funkcjonowanie, takie jak przyjmowanie sta-objawy nocne. Można zadać następujące pyta-tycznych i aktywnych pozycji, np.: siedzenie, sta-nia:
nie, leżenie, pochylanie się, chodzenie, bieganie, chodzenie na nierównym podłożu, wchodzenie
• Czy ma Pan/i jakikolwiek problem z udaniem i schodzenie ze schodów, prowadzenie samocho-się na spoczynek?
du, aktywność zawodową, sportową i społeczną.
• Jaka pozycja jest najbardziej wygodna/niewy-Należy zanotować szczegóły programu treningo-godna?
wego dla każdej aktywności sportowej. Terapeuta
• Jaka jest nawykowa pozycja podczas spania?
stwierdza też czy pacjent jest lewo-, czy prawo-
• Jaka jest obecna pozycja podczas spania?
ręczny, ponieważ może to zwiększać obciążenie
• Czy objawy budzą Panią/a w nocy? Jeśli tak, strony dominującej.
to:
Szczegółowe informacje dotyczące każdej
– jakie?
z wymienionych powyżej form aktywności mo-
– ile razy w ostatnim tygodniu?
gą okazać się pomocne w wykryciu nieprawidło-
– ile razy w ciągu nocy?
wo działającej struktury (struktur) i rozpoznaniu
– ile czasu potrzeba, by móc ponownie za-ograniczeń funkcjonalnych. Wiedzę taką wyko-snąć?
rzystuje się przy ustalaniu celów terapeutycznych
• Ile jest poduszek i jakiego są one rodzaju?
i niezbędnych konsultacji specjalistycznych. Naj-
• Czy materac jest twardy, czy miękki i czy był
bardziej istotne restrykcje funkcjonalne oznacza ostatnio wymieniany?
się gwiazdką (*), a następnie poddaje badaniu objawy poranne i wieczorne. Terapeuta ustala, fizykalnemu, które dla oceny efektywności tera-jak odczuwane są objawy z samego rana, w ciągu pii powtarza się w trakcie kolejnych sesji leczni-dnia i pod jego koniec. Kilkuminutowa sztywność czych.
poranna może sugerować chorobę zwyrodnieniową; sztywność i ból trwające kilka godzin wska-Czynniki hamujące dolegliwości
zują na proces zapalny jak reumatoidalne zapalenie stawów czy zesztywniające zapalenie stawów Dla każdego obszaru symptomatycznego terapeu-kręgosłupa.
ta pyta pacjenta, jakie ruchy i/lub pozycje łagodzą objawy, jak długo trwa ich znoszenie i co się dzieje z pozostałymi, kiedy ten zanika. Pytania te pomo-Etap dysfunkcji
gą ustalić relacje pomiędzy objawami.
W celu określenia etapu dysfunkcji terapeuta usta-Terapeuta pyta pacjenta również o znane z teo-la, czy natężenie aktualnych objawów zmniejsza rii czynniki, które powodują złagodzenie struktur się, wzrasta, czy też pozostaje na stałym pozio-mogących być źródłem objawów. Na przykład mie.
symptomy ze strony stawu biodrowego mogą być zmniejszane przez pozycje, w których nie do-chodzi do obciążenia ciężarem ciała, a objawy ze pytania dodatkowe
strony stawu krzyżowo-biodrowego można zła-Należy zawsze zadawać pytania specjalne, po-godzić dzięki zastosowaniu szerokiego pasa za-nieważ mogą one ujawnić potrzebę zastosowania piętego wokół miednicy. W celu ustalenia, która ze pewnych środków ostrożności czy obecność prze-struktur nie działa prawidłowo, terapeuta może ciwwskazań do badania fizykalnego i/lub leczenia przeanalizować pozycję lub ruch zmniejszający (tab. 2.4). Jak wspomniano w rozdz. 2, klinicysta objawy.
musi odróżniać stan odpowiedni dla postępowania zachowawczego od zmian ogólnoustrojowych,