Promotor 3/06

Ocena ryzyka zawodowego

na stanowisku obróbki skrawaniem metali Ryszard Bryła

Wymagania ogólne

metodą skrawania, m.in.: tokar-pomieszczenia oraz co najmniej dotyczące stanowiska

ki, frezarki, strugarki, wiertarki 2 m2 wolnej powierzchni podłogi, nie Informacje dotyczące wyma-i szlifierki.

zajętej przez urządzenia techniczne, gań, odnoszących się do tego Montaż i eksploatacja obrabia-sprzęt itp. Wysokość pomieszczenia stanowiska pracy, znaleźć można rek powinna być zgodne z doku-stałej pracy nie może być mniejsza m.in. w Rozporządzeniu Mini-mentacją techniczno-ruchową. Na-niż 3 m w świetle, jeżeli nie wystę-

stra Gospodarki z dn. 6 listopada leży dbać szczególnie o właściwe pują czynniki szkodliwe dla zdrowia.

2002 r. w sprawie bezpieczeństwa posadowienie maszyn. Obrabiarki W pomieszczeniu należy zapewnić: i higieny pracy przy obsłudze ob-powinny być wyposażone w osłony oświetlenie zgodne z normami, od-rabiarek skrawających do metali chroniące przed urazami, w tym powiednią wentylację naturalną lub (Dz.U. nr 204/2002, poz.1723) powodowanymi przez wióry oraz sztuczną (mechaniczną), a także oraz w Rozporządzeniu Ministra przed rozbryzgiem cieczy chłodzą-

wymaganą temperaturę otoczenia, Pracy i Polityki Socjalnej z dn.

cych. Podczas przerw w pracy ob-dostosowaną do stanowiska, nie 26 września 1997 r. w sprawie rabiarki, narzędzia skrawające mu-mniejszą jednak niż 14ºC.

ogólnych przepisów bezpieczeń-

szą być odsunięte od obrabianego stwa i higieny pracy (tekst jednolity: przedmiotu. Stanowisko pracy przy Opis stanowiska

Dz.U. nr 169/2003, poz. 1650).

obrabiarce powinno znajdować się Miejscem zatrudnienia pracowni-Zgodnie z pierwszym Rozporządze-na powierzchni równej, bez progów ka jest pomieszczenie warsztatowe, niem przez „obrabiarki skrawające i śliskich nawierzchni. Na stanowi-w którym znajdują się obrabiarki do metali” rozumie się maszyny sku musi znajdować się aktualna skrawające do metali. Zatrudniony służące do nadawania obrabianym instrukcja BHP. W pomieszczeniu posiada uprawnienia do obsługi przedmiotom żądanego kształtu pracy należy dokonywać pomiaru tych maszyn, przeszedł wymagane wartości NDN i NDS, zgodnie

badania lekarskie oraz szkole-z Rozporządzeniem Ministra Pracy nie w zakresie BHP. Pracownik, i Polityki Społecznej z dn. 29 listo-w zależności od potrzeb, oprócz pada 2002 r. w sprawie najwyż-

toczenia wykonuje także frezowanie szych stężeń i natężeń czynników i struganie elementów metalowych.

szkodliwych dla zdrowia w środo-Dokonuje również wiercenia oraz wisku pracy (Dz.U. nr 217/2002, szlifowania detali, na przeznaczo-poz. 1833 ze zm.).

nych do tego celu maszynach.

Transpor t zmechanizowany

przedmiotów przeznaczonych do Szacowanie ryzyka

obróbki skrawaniem i ich odbiór zawodowego

po wykonanej obróbce powinny Szacowanie ryzyka odbywa się być tak zorganizowane, aby nie tutaj dwoma metodami – zgodnie powodowały zagrożenia bezpie-z normą PN-N-18002/2000; skala czeństwa dla ruchu pracowników trójstopniowa – R = f (C,P) oraz wg i transportu wewnętrznego. Drogi metody Risk Score – R = f (S, E, P).

transportowe w pomieszczeniu lub Pierwsza z metod jest tzw. metodą hali fabrycznej, w której zainstalo-matrycową, a druga stanowi meto-wano obrabiarki, powinny spełniać dę wskaźnikową. Opis tych metod wymagania określone w przepi-przedstawiliśmy w numerze 9/05

sach. Przejścia między maszynami

„Promotora”.

‰

a innymi urządzeniami lub ścianami powinny mieć szerokość co naj-Wymienione akty prawne są

mniej 0,75 m; jeżeli w przejściach dostępne w wersji pdf na stronie tych odbywa się ruch dwukierun-Promotor PLUS.

kowy, to szerokość ich powinna wynosić co najmniej 1 m. Na każ-

dego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach Więcej w serwisie

stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości www.elamed.com.pl/promotor

42 www.elamed.com.pl/promotor

Promotor 3/06

Karta oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska obróbki skrawaniem metali według PN-N-18002/2000

Przed oceną

Po realizacji

zadań

Pra

Pra

Cię

wdopodobień-

R

Cię

Uwagi

Możliwe

stw

y

wdopodobień-

R

Możliwe źródła

żk

zyk

stw

y

o reali-

Lp.

Zagrożenie

skutki

ość (C)

Środki profilaktyczne

żk

zyk

zagrożenia

o (P)

o

ość (C)

zacji

zagrożenia

(R)

o (P)

o (R)

zadań

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Potłuczenia,

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obu-złamania

Upadek na

Śliskie i nierówne

wie. Utrzymywanie porządku na terenie zakładu, kończyn,

1.

tym samym

powierzchnie na

S

S

S

a szczególnie na drogach transportu wewnętrznego.

S

M

M

zwichnięcia,

poziomie.

terenie zakładu.

Natychmiastowe usuwanie z podłoża plam oleju, pły-urazy we-

nu chłodzącego, wody – jeżeli takie się pojawią.

wnętrzne.

Stosowanie wymaganych w dokumentacji, sprawnych osłon. Podczas pracy na obrabiarce używać wyłącznie narzędzi skrawających i przyrządów dostosowanych do określonych procesów skrawania. Prace prowadzić w zapiętym, bez luźnych części, ubraniu i z nakryciem głowy. Podczas wiercenia otworów przy użyciu wiertarki Urazy spowo-Narzędzia

niedopuszczalne jest trzymanie w dłoni przedmiotu pod-dowane przez

Uszkodze-

skrawające.

dawanego wierceniu. Przed przystąpieniem do czyszcze-2.

ruchome

nia ciała.

D

D

D

S

S

S

Mechanizmy

nia lub konserwacji obrabiarki należy wyłączyć jej napęd elementy

Śmierć.

napędowe.

i zabezpieczyć przed przypadkowym załączeniem.

maszyn.

Wokół strugarki podłużnej, w krańcowym położeniu jej stołu i obrabianego przedmiotu zapewnić wolną przestrzeń. Przy ustawianiu strugarki poprzecznej uwzględnić wolną przestrzeń o szerokości co najmniej 0,6 m za tylnym i przednim końcem suwaka lub w jego krańcowych położeniach.

Prawidłowo mocować materiał obrabiany. Właściwie Źle zamocowa-mocować narzędzia skrawające w uchwycie. Stoso-ny obrabiany

wać urządzenia pomocnicze do podnoszenia i zakła-materiał lub źle

dania ciężkich elementów na obrabiarkę. Obrabiarki umocowane

wyposażone w uchwyt hydrauliczny lub pneumatyczny Uderzenie

narzędzia skra-

Uszkodze-

muszą być wyposażone w sprawne urządzenie blo-przedmiotem.

3.

wające. Pęknięta

nie ciała.

D

D

D

kujące, uniemożliwiające wyrwanie zamocowanego S

S

S

Skaleczenie.

tarcza ścierna

Śmierć.

przedmiotu w przypadku zaniku ciśnienia w układzie w szlifierce.

zasilania. Nie usuwać bezpośrednio ręcznie wiórów, Wióry powstające

lecz wykorzystywać do tego celu szczotkę lub środki podczas pracy

techniczne. Stosować sprawne osłony zabezpieczają-

obrabiarki.

ce. W razie potrzeby stosować środki ochrony indywidualnej, w tym okulary ochronne i osłony twarzy.

Obrabiarka powinna być wyposażona w ochrony chroniące obsługującego przed urazami spowodo-Oparzenie.

Rozgrzane wióry,

Rany

4.

S

S

S

wanymi przez wióry oraz przed rozbryzgiem cieczy M

M

M

ciecz chłodząca.

oparzeniowe.

chłodzących. Podczas usuwania wiórów stosować szczotkę lub wymagane środki techniczne.

Maszyny służące

Zapewnić sprawność techniczną stosowanych do skrawania ma-Uszkodzenia

maszyn i właściwe ich posadowienie.

teriałów. Dźwięki

narządu

Przy wartościach progowych (80 dB) wyposażyć pra-5.

Hałas.

dochodzące

S

D

D

M

M

M

słuchu.

cowników w ochronniki słuchu, a przy przekroczeniu z innych stano-Nerwice.

NDN (85 dB) zapewnić kontrolę stosowania tychże wisk i środków

ochronników.

transportu.

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony prze-Przetarte przewo-

ciwporażeniowej. Bieżąca kontrola stanu instalacji Porażenie

dy, uszkodzony

elektrycznej. Systematyczne sprawdzanie działania 6.

Śmierć.

D

S

D

S

M

M

prądem.

osprzęt, przebicie

zabezpieczeń różnicowo-prądowych. Stosowanie elektryczne.

lamp elektrycznych, przeznaczonych do oświetlania bezpośredniego, zasilanych napięciem 24 V.

Osłabienie

Przeciążenia

Niedostateczne

Zapewnić, w miarę możliwości, oświetlenie natu-wzroku,

7.

narządu

oświetlenie stano-

S

D

D

ralne. Stosować zgodne z normami oświetlenie M

M

M

bóle oczu,

wzroku.

wiska pracy.

sztuczne.

łzawienie.

Przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale Bóle

Źle zorganizowane

pozycji stojącej zapewnić pracownikowi możliwość Przeciążenie

mięśniowe.

stanowisko pracy

siedzenia. Przy wykonywaniu pracy wymagającej 8.

narządu

Zwyrodnienia

D

S

D

S

M

M

– nadmiar pracy

stale pozycji stojącej lub chodzenia zapewnić pra-ruchu.

kręgosłupa

w pozycji stojącej.

cownikowi możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca i stawów.

pracy w pozycji siedzącej.

Dostosowanie wymagań do możliwości psycho-Zbyt duże wyma-

Choroby

fizycznych, wykształcenia i praktyki zawodowej gania w stosunku

ogólno-

pracownika. Ustalenie jasnych zasad wynagradza-9.

Stres.

do możliwości pra-

S

S

S

S

M

M

ustrojowe,

nia, premiowania i kar regulaminowych. Wyjaśnianie cownika. Konflikty

nerwice.

zaistniałych nieporozumień i łagodzenie konfliktów międzyludzkie.

przez kierownictwo zakładu.

44 www.elamed.com.pl/promotor

Promotor 3/06

Karta oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska obróbki skrawaniem metali według metody RISK SCORE

Przed oceną

Po realizacji zadań

Pra

Pra

Eks

Eks

Sk

wdopodobień-

R

Sk

wdopodobień-

R

Uwagi

Możliwe

Możliwe

pozy

stw

yzyk

pozy

stw

yzyk

utki (S)

utki (S)

o reali-

Lp. Zagrożenie

źródła

skutki

Środki profilaktyczne

o (P)

o (R)

o (P)

o (R)

zacji

zagrożenia

zagrożenia

cja (E)

cja (E)

zadań

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Potłuczenia,

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie. Utrzy-

Śliskie i nierów-

złamania

Upadek na

108

mywanie porządku na terenie zakładu, a szczególnie ne powierzch-kończyn,

54

1.

tym samym

3

6

6

Śred-

na drogach transportu wewnętrznego. Natychmiastowe 3

6

3

nie na terenie zwichnięcia, Małe

poziomie.

nie

usuwanie z podłoża plam oleju, płynu chłodzącego, wody zakładu.

urazy we-

– jeżeli takie się pojawią.

wnętrzne.

Stosowanie wymaganych w dokumentacji, sprawnych osłon. Podczas pracy na obrabiarce używać wyłącznie na-rzędzi skrawających i przyrządów dostosowanych do okre-

ślonych procesów skrawania. Prace prowadzić w zapiętym, bez luźnych części, ubraniu i z nakryciem głowy. Podczas Urazy

wiercenia otworów przy użyciu wiertarki niedopuszczalne spowodo-Narzędzia

Uszkodze-

jest trzymanie w dłoni przedmiotu poddawanego wierce-108

wane przez

skrawające.

252

2.

nia ciała.

7

6

6

niu. Przed przystąpieniem do czyszczenia lub konserwacji 7

6

3

Śred-

ruchome

Mechanizmy

Duże

Śmierć.

obrabiarki należy wyłączyć jej napęd i zabezpieczyć przed nie

elementy

napędowe.

przypadkowym załączeniem.

maszyn.

Wokół strugarki podłużnej, w krańcowym położeniu jej stołu i obrabianego przedmiotu zapewnić wolną przestrzeń. Przy ustawianiu strugarki poprzecznej uwzględnić wolną przestrzeń o szerokości co najmniej 0,6 m za tylnym i przednim końcem suwaka lub w jego krańcowych położeniach.

Źle zamocowa-

Prawidłowo mocować materiał obrabiany. Właściwie ny obrabiany

mocować narzędzia skrawające w uchwycie. Stosować materiał lub źle

urządzenia pomocnicze do podnoszenia i zakładania umocowane

ciężkich elementów na obrabiarkę. Obrabiarki wyposażone Uderzenie

narzędzia

w uchwyt hydrauliczny lub pneumatyczny muszą być wypo-Uszkodze-

108

przedmio-

skrawające.

252 sażone w sprawne urządzenie blokujące, uniemożliwiające 3.

nie ciała.

7

6

6

7

6

3

Śred-

tem. Skale- Pęknięta tarcza

Duże

wyrwanie zamocowanego przedmiotu w przypadku zaniku Śmierć.

nie

czenie.

ścierna w szli-

ciśnienia w układzie zasilania. Nie usuwać bezpośrednio fierce. Wióry

ręcznie wiórów, lecz wykorzystywać do tego celu szczotkę powstające

lub środki techniczne. Stosować sprawne osłony zabez-podczas pracy

pieczające. W razie potrzeby stosować środki ochrony obrabiarki.

indywidualnej, w tym okulary ochronne i osłony twarzy.

Obrabiarka powinna być wyposażona w ochrony chronią-

Rozgrzane

108

ce obsługującego przed urazami spowodowanymi przez 6

Rany

4.

Oparzenie.

wióry, ciecz

3

6

6

Śred-

wióry oraz przed rozbryzgiem cieczy chłodzących. Pod-1

6

1

B.

oparzeniowe.

chłodząca.

nie

czas usuwania wiórów stosować szczotkę lub wymagane małe

środki techniczne.

Maszyny służą-

ce do skrawa-

Zapewnić sprawność techniczną stosowanych maszyn nia materiałów. Uszkodzenia i właściwe ich posadowienie.

Dźwięki docho-

narządu

252

Przy wartościach progowych (80 dB) wyposażyć 54

5.

Hałas.

7

6

6

3

6

3

dzące z innych

słuchu.

Duże

pracowników w ochronniki słuchu, a przy przekroczeniu Małe

stanowisk

Nerwice.

NDN (85 dB) zapewnić kontrolę stosowania tychże i środków

ochronników.

transportu.

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwpo-Przetarte prze-

rażeniowej. Bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycz-wody, uszko-

540

Porażenie

nej. Systematyczne sprawdzanie działania zabezpieczeń 42

6.

dzony osprzęt,

Śmierć.

15

6

6

B.

7

6

1

prądem.

różnicowo-prądowych. Stosowanie lamp elektrycznych, Małe

przebicie

duże

przeznaczonych do oświetlania bezpośredniego, zasila-elektryczne.

nych napięciem 24 V.

Niedostateczne Osłabienie

Przeciążenia

oświetlenie

wzroku,

252

Zapewnić, w miarę możliwości, oświetlenie naturalne.

54

7.

narządu

7

6

6

3

6

3

stanowiska

bóle oczu,

Duże

Stosować zgodne z normami oświetlenie sztuczne.

Małe

wzroku.

pracy.

łzawienie.

Źle zorganizo-

Bóle mię-

Przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale pozycji wane stano-Przeciążenie

śniowe. Zwy-

stojącej zapewnić pracownikowi możliwość siedzenia.

wisko pracy

252

54

8.

narządu

rodnienia

7

6

6

Przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji sto-3

6

3

– nadmiar

Duże

Małe

ruchu.

kręgosłupa

jącej lub chodzenia zapewnić pracownikowi możliwość pracy w pozycji

i stawów.

odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej.

stojącej.

Zbyt duże

wymagania

Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych, Choroby

w stosunku

108

wykształcenia i praktyki zawodowej pracownika. Ustale-ogólno-

54

9.

Stres.

do możliwości

3

6

6

Śred-

nie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar re-3

6

3

-ustrojowe,

Małe

pracownika.

nie

gulaminowych. Wyjaśnianie zaistniałych nieporozumień nerwice.

Konflikty mię-

i łagodzenie konfliktów przez kierownictwo zakładu.

dzyludzkie.

www.elamed.com.pl/promotor

45