© Marek Masztalerz
PODSTAWY KSIĘGOWOŚCI
Konto jest podstawowym urządzeniem księgowym, na którym ujmowane są skutki operacji gospodarczych.
Każde konto posiada dwie strony: Winien (Debet) i Ma (Credit). Konto można przedstawić poglądowo w układzie „teowym” (od literki T):
Winien (Debet) NAZWA Ma (Credit) Wn (Dt) KONTA Ma (Ct) Zapisy po stronie Wn, czyli w ciężar
Zapisy po stronie Ma. Czyli na dobro
konta (obciążenie konta).
konta (uznanie konta)
W zależności od rodzaju konta, zapis po konkretnej stronie oznacza zwiększenie bądź zmniejszenie wartości składnika:
K o n t o
D t
C t
A K T Y W N E
+
–
P A S Y W N E
–
+
K O S Z T O W E
+
–
P R Z Y C H O D O W E
–
+
Przykładowo, konto „Rachunek bankowy” jest kontem aktywnym, bo jest to składnik aktywów bilansu. Stan początkowy oraz wszelkie zwiększenia tego konta będą wykazywane po stronie Wn, natomiast zmniejszenia będą wykazywane po stronie Ma:
Winien Rachunek bankowy Ma Wypłaty/przelewy z rachunku
Wpływy na rachunek bankowy
bankowego
Zapisy na kontach są dokonywane zgodnie z regułą podwójnego zapisu, zgodnie z którą każda operacja gospodarcza musi być ujęta:
- na co najmniej dwóch kontach,
- po przeciwnych stronach,
- w tej samej kwocie.
Ujmowanie operacji po obu stronach konta pozwala uniknąć stosowania liczb ujemnych w księgowości, ponieważ zwiększenia wartości składnika są ujmowane po jednej stronie konta, a zmniejszenia – po przeciwnej.
Przykład. Wpłata gotówki z kasy do banku 400 zł. Saldo począ tkowe kasy wynosiło 1000 zł, saldo począ tkowe rachunku bankowego wynosiło 50 zł. Zamknąć konta i ustalić obroty i salda koń cowe: Wn Kasa Ma
Wn Rachunek bankowy Ma
Sp. 50
Sp. 1000
400
400
operacja gospodarcza
Ob.Dt 1000
Ob. Ct 400
Ob. Dt 450
Ob. Ct 0
Sk. Dt 600
Sk. Dt 450
Stan kasy na koniec wynosi 600 zł a stan rachunku bankowego wynosi 450 zł.
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
1
© Marek Masztalerz
Księgowań na kontach dokonuje się na podstawie dowodów (dokumentów) księgowych.
PODSTAWOWE DOKUMENTY KSIĘGOWE
Skrót
Nazwa dokumentu
Operacje gospodarcze
Fa VAT
Faktura VAT
Operacje zakupu i sprzedaży
KP
Kasa przyjmie
Wpływ gotówki do kasy
KW
Kasa wyda
Wydanie gotówki z kasy
RK
Raport kasowy
Zestawienie operacji w kasie (np. tygodniowe)
WB
Wyciąg bankowy
Operacje na rachunku bankowym
Naliczenie wynagrodzeń, składek na ubezpieczenia
LP
Lista płac
społeczne i zaliczki na podatek dochodowy.
Pz
Przyjęcie z zewnątrz
Przyjęcie do magazynu materiałów i towarów
Wydanie towarów, materiałów i wyrobów gotowych
Wz
Wydanie na zewnątrz
odbiorcy zewnętrznemu
Pw
Przyjęcie wyrobów
Przyjęcie do magazynu wyrobów gotowych
Wydanie towarów, materiałów i wyrobów gotowych
Rw
Rozchód wewnętrzny
na potrzeby wewnętrzne
OT
Odbiór techniczny
Przyjęcie środka trwałego do użytkowania
LT
Likwidacja środka trwałego
Likwidacja środka trwałego (zakończenie używania)
Różne operacje (np. wyniki kalkulacji kosztu
PK
Polecenie księgowania
wytworzenia wyrobów)
Zadanie 1.
Bilans otwarcia spółdzielni „Sigma” sporządzony na dzień 01 kwietnia 2006 roku zawiera następujące pozycje:
Budynek administracyjny 10 000
Samochód dostawczy
5 000
Rachunek bankowy
25 000
Fundusz udziałowy
40 000
Lp.
Dokument
Treść zdarzeń gospodarczych
Wartość
Zakupiono środki trwałe i przyjęto je do użytkowania, zapłata nastąpi w 1
OT, Faktura
10 000
terminie późniejszym
2
KP, WB
Podjęto gotówkę z rachunku bankowego do kasy
5 000
3
KW, PK
Zakupiono za gotówkę materiały i przyjęto je do magazynu
2 000
4
KW
Wypłacono z kasy dla pracownika zaliczkę na zakupy
1 500
5
WB
Poleceniem przelewu spłacono zobowiązanie wobec dostawcy
10 000
Zakupiono komputer i przyjęto go do użytkowania, zapłata nastąpi w 6
OT, Faktura
4 500
terminie późniejszym
Zakupiono oprogramowanie komputerowe, zapłata nastąpi w terminie 7
Faktura
3 000
późniejszym
8
PK
Przyjęto do magazynu materiały zakupione przez pracownika z zaliczki 1 200
9
OT
Przyjęto aport od wspólnika w postaci środków trwałych
4 000
10 KP
Pracownik rozliczył się w kasie z pobranej zaliczki na zakupy
...............
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
2
© Marek Masztalerz
Czynności do wykonania:
1. Sporządzić bilans otwarcia
2. Otworzyć konta „teowe” stanami początkowymi z bilansu otwarcia.
3. Zaksięgować operacje gospodarcze .
4. Sporządzić zestawienie obrotów i sald, zamknąć konta oraz sporządzić bilans zamknięcia na 30 kwietnia 200X roku.
BILANS OTWARCIA
AKTYWA
zł
PASYWA
zł
Razem aktywa
Razem pasywa
KSIĘGOWANIA OPERACJI GOSPODARCZYCH
Wn Środki trwałe Ma Wn Zobowiązania wobec dostawców Ma
Wn Kasa Ma Wn Rachunek bankowy Ma
Wn Materiały Ma Wn Należności od pracowników Ma Wn Wartości niematerialne i prawne Ma
Wn Fundusz udziałowy Ma
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
3
© Marek Masztalerz
Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych w spółdzielni „Sigma” na dzień 30 kwietnia 200X roku: Sp.
Obroty bież. okresu
Salda
Lp Nazwa konta
Dt
Ct
Dt
Ct
Dt
Ct
1.
Środki trwałe
2.
Wartości niematerialne
i prawne
3.
Kasa
4.
Rachunek bankowy
5.
Zobowiązania wobec
dostawców
6.
Należności od
pracowników
7.
Materiały
8.
Fundusz udziałowy
BILANS ZAMKNIĘCIA
AKTYWA
zł
PASYWA
zł
Razem aktywa
Razem pasywa
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
4
© Marek Masztalerz
Zadanie 2.
Przedsiębiorstwo „Remont” spółka z o.o. świadczy usługi remontowe dla indywidualnych odbiorców. Na dzień 1.01.XX r. Sporządzono następujący bilans otwarcia:
Aktywa
zł
Pasywa
Zł
Aktywa trwałe
50 000 Kapitały własne
47 000
Środki trwałe
50 000 Kapitał zakładowy
35 000
Aktywa obrotowe
45 000 Kapitał zapasowy
12 000
Materiały
20 000 Kapitały obce
48 000
Rozrachunki z odbiorcami
15 000 Kredyt bankowy
19 000
Rachunek bankowy
7 000 Rozrachunki z dostawcami
29 000
Kasa
3 000
Razem aktywa
95 000 Razem pasywa
95 000
W styczniu zaszły następujące operacje gospodarcze:
1. Przelewem z rachunku bankowego uregulowano część zobowiązań wobec dostawców 5 000 zł
2. Na potrzeby działalności remontowej wydano materiały o wartości 3 200 zł
3. Wystawiono fakturę za wykonany remont. Odbiorca uregulował należność gotówką.
9 800 zł
4. Pracownikowi wypłacono z kasy zaliczkę na zakup środków czystości 520 zł
5. Zakupiono i przyjęto do magazynu materiały. Zapłata nastąpi w terminie późniejszym 8 000 zł
6. Odbiorcy uregulowali należność przelewem na rachunek bankowy 12 000 zł
7. Podjęto z rachunku bankowego do kasy
6 500 zł
8. Opłacono gotówką rachunek telefoniczny
820 zł
9. Sporządzono listę płac pracowników za styczeń (płace brutto) 4 100 zł
10. Za gotówkę kupiono komplet mebli do sekretariatu
5 100 zł
11. Otrzymano wyciąg bankowy potwierdzający potrącenie odsetek od kredytu bankowego 950 zł
Czynności do wykonania:
1. Otworzyć konta stanami początkowymi z bilansu otwarcia i zaksięgować operacje gospodarcze.
2. Obliczyć wielkość kosztów, przychodów i wyniku finansowego.
3. Sporządzić bilans zamknięcia i rachunek zysków i strat.
Wn
Środki trwałe
Ma
Wn
Kapitał zakładowy
Ma
Sp.
Wn
Materiały
Ma
Wn
Kapitał zapasowy
Ma
Sp.
Wn
Rozrachunki z odbiorcami
Ma
Wn
Kredyt bankowy
Ma
.
Sp.
Wn
Rachunek bankowy
Ma
Wn
Rozrachunki z dostawcami
Ma
Wn
Kasa
Ma
Wn
Sprzedaż usług
Ma
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
5
© Marek Masztalerz
Wn
Pozostałe rozrachunki z
Zużycie materiałów
Ma
Wn
Ma
pracownikami
Rozrachunki z pracownikami z
Wn
Usługi obce
Ma
Wn
Ma
tytułu wynagrodzeń
Wn
Wynagrodzenia
Ma
Wn
Koszty finansowe
Ma
Bilans zamknięcia
Aktywa
zł
Pasywa
Zł
Aktywa trwałe
Kapitały własne
Środki trwałe
Kapitał zakładowy
Aktywa obrotowe
Kapitał zapasowy
Materiały
WF
Rozrachunki z odbiorcami
Kapitały obce
Pozostałe rozrachunki z pracownikami
Kredyt bankowy
Rachunek bankowy
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Kasa
Rozrachunki z dostawcami
Razem aktywa
Razem pasywa
Rachunek zysków i strat
Przychody ze sprzedaży.........................................................................
Koszty wg rodzajów.................................................................................
ZYSK ZE SPRZEDAśY ..........................................................................
Pozostałe przychody operacyjne.............................................................
Pozostałe koszty operacyjne....................................................................
ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ.............................................
Przychody finansowe................................................................................
Koszty finansowe......................................................................................
ZYSK Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ..........................................
Zyski nadzwyczajne..................................................................................
Straty nadzwyczajne.................................................................................
ZYSK BRUTTO........................................................................................
Podatek dochodowy 19%.........................................................................
ZYSK NETTO...........................................................................................
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
6
© Marek Masztalerz
Zadanie 3.
Firma „Dobra Rada” zajmująca się doradztwem ekonomiczno-prawnym rozpoczęła działalność 2 maja br. Jako spółka z ograniczona odpowiedzialnością. Pięciu właścicieli wpłaciło do kasy udziały po 30 000 zł każdy.
Kierownictwo spółki zatwierdziło plan kont, który zawiera m. In. Następujące konta syntetyczne: 010 Środki trwałe
100 Kasa
130 Rachunek bankowy
150 Inne aktywa pieniężne
201 Rozrachunki z odbiorcami
202 Rozrachunki z dostawcami
220 Rozrachunki publicznoprawne
231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
234 Inne rozrachunki z pracownikami
310 Materiały
401 Amortyzacja
402 Usługi obce
405 Wynagrodzenia
407 Podatki i opłaty
409 Pozostałe koszty rodzajowe
700 Sprzedaż produktów
800 Kapitał zakładowy
870 Podatek dochodowy
W maju działalność firmy charakteryzowały następujące operacje gospodarcze: 1. Otrzymano i opłacono gotówką fakturę za wynajem lokalu
2 000 zł
2. Kupiono komputer o wartości początkowej. Fakturę opłacono gotówką.
11 000 zł
3. Za gotówkę kupiono materiały biurowe na bieżące potrzeby
1 800 zł
4. Gotówką opłacono fakturę za rozmowy telefoniczne
1 350 zł
5. Naliczono i wypłacono wynagrodzenia z tytułu zawartych umów zlecenia: a. Wynagrodzenie brutto
10 000 zł
b. Potrącone zaliczki na podatek dochodowy
1 600 zł
c. Kwota do wypłaty
8 400 zł
6. Pracownik przedłożył rozliczenie delegacji służbowej, potwierdzającej poniesione 850 zł
wydatki na kwotę
7. Wystawiono fakturę za opracowanie dokumentacji prywatyzacyjnej przedsiębiorstwa 21 000 zł
„Moderator”. Odbiorca uregulował należność czekiem. Wartość faktury 8. Naliczono zaliczkę na podatek dochodowy (19% zysku)
.......... zł
Czynności do wykonania:
1. Na podstawie informacji wstępnych sporządź bilans otwarcia firmy „Dobra Rada”.
2. Zaksięgować operacje gospodarcze.
3. Sporządzić bilans zamknięcia i rachunek zysków i strat.
Rozwiązanie:
BO
Aktywa
zł
Pasywa
Zł
Aktywa trwałe
Kapitały własne
Aktywa obrotowe
- Kapitał zakładowy
- Kasa
Kapitały obce
Razem aktywa
Razem pasywa
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
7
© Marek Masztalerz
Księgowania operacji gospodarczych
Wn
Kasa
Ma
Sp.
.
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Wn
Ma
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
8
© Marek Masztalerz
Bilans zamknięcia
Aktywa
zł
Pasywa
zł
Razem aktywa
Razem pasywa
Rachunek zysków i strat
Przychody ze sprzedaży.........................................................................
Koszty wg rodzajów.................................................................................
ZYSK ZE SPRZEDAśY ..........................................................................
Pozostałe przychody operacyjne.............................................................
Pozostałe koszty operacyjne....................................................................
ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ.............................................
Przychody finansowe................................................................................
Koszty finansowe......................................................................................
ZYSK Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ..........................................
Zyski nadzwyczajne..................................................................................
Straty nadzwyczajne.................................................................................
ZYSK BRUTTO........................................................................................
Podatek dochodowy 19%.........................................................................
ZYSK NETTO...........................................................................................
Dekretacje operacji gospodarczych - rozwiązanie
Op.
Konto Wn
Kwota
Konto Ma
Kwota
1.
Usługi obce
2.000 Kasa
2.000
2.
Środki trwałe
11.000 Kasa
11.000
3.
Zużycie materiałów
1.800 Kasa
1.800
4.
Usługi obce
1.350 Kasa
1.350
Wynagrodzenia
10.000 Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń
10.000
5.
Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń
8.400 Kasa
8.400
Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń
1.600 Rozrachunki publicznoprawne
1.600
Pozostałe koszty rodzajowe
6.
850 Inne rozrachunki z pracownikami
850
(Podróże służbowe)
7.
Inne aktywa pieniężne (Czeki obce)
21.000 Sprzedaż produktów
21.000
8.
Podatek dochodowy
950 Rozrachunki publicznoprawne
950
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
9
© Marek Masztalerz
Zadanie 4.
W przedsiębiorstwie handlowym „Grosik” spółka z o.o. na dzień 1.01.XX r. sporządzono bilans otwarcia: Aktywa
zł
Pasywa
zł
Aktywa trwałe
52 000 Kapitały własne
95 000
Środki trwałe
52 000 Kapitał zakładowy
50 000
Aktywa obrotowe
159 000 Kapitał zapasowy
35 000
Towary
113 000 Wynik finansowy lat ubiegłych
10 000
Rozrachunki z odbiorcami
25 000 Kapitały obce
116 000
Rachunek bankowy
19 200 Kredyt bankowy
49 000
Kasa
1 800 Rozrachunki z dostawcami
67 000
Razem aktywa
211 000 Razem pasywa
211 000
Plan kont spółki „Grosik” zawiera m. in. Następujące konta syntetyczne: 010 Środki trwałe
100 Kasa
130 Rachunek bankowy
201 Rozrachunki z odbiorcami
202 Rozrachunki z dostawcami
220 Rozrachunki publicznoprawne
231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
310 Materiały
402 Zużycie materiałów i energii
404 Usługi obce
405 Wynagrodzenia
409 Pozostałe koszty rodzajowe
730 Sprzedaż towarów
731 Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu
755 Koszty finansowe
800 Kapitał zakładowy
810 Kapitał zapasowy
820 Rozliczenie wyniku finansowego
870 Podatek dochodowy
W styczniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1. Przyjęto do magazynu towary od dostawcy „S”. Termin zapłaty faktury – luty br.
6 100 zł
2. Odbiorcy wpłacili na rachunek bankowy część należności
8 500 zł
3. Wystawiono fakturę za sprzedane towary. Termin zapłaty luty. Wartość sprzedanych 30 000 zł
towarów w cenie zakupu 21 800 zł.
4. Część zysku z lat ubiegłych przekazano na kapitał zapasowy.
7 000 zł
5. Przelewem z rachunku bankowego spłacono część kredytu bankowego 15 000 zł oraz 16 700 zł
odsetki 1 700 zł
6. Za gotówkę kupiono materiały biurowe do bieżącego zużycia
1 200 zł
7. Sporządzono listę płac pracowników za styczeń (płace brutto) 3 800 zł
8. Podjęto z rachunku bankowego do kasy
5 500 zł
9. Wypłacono z kasy wynagrodzenia
3 400 zł
10. Opłacono gotówką fakturę za wynajem magazynów
1 2100 zł
Czynności do wykonania:
1. Otworzyć konta stanami początkowymi z bilansu otwarcia i zaksięgować operacje gospodarcze.
2. Na podstawie informacji zawartych na kontach wynikowych obliczyć poniesione koszty, uzyskane przychody, wynik finansowy brutto oraz wielkość podatku dochodowego (19% zysku brutto).
3. Zaksięgować zaliczkę na podatek dochodowy za styczeń.
4. Sporządzić bilans zamknięcia i rachunek zysków i strat.
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
10
© Marek Masztalerz
Dekretacja operacji gospodarczych:
Op.
Konto Wn
Kwota
Konto Ma
Kwota
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Rachunek zysków i strat
Przychody ze sprzedaży.........................................................................
Koszty wg rodzajów.................................................................................
ZYSK ZE SPRZEDAśY ..........................................................................
Pozostałe przychody operacyjne.............................................................
Pozostałe koszty operacyjne....................................................................
ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ.............................................
Przychody finansowe................................................................................
Koszty finansowe......................................................................................
ZYSK Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ..........................................
Zyski nadzwyczajne..................................................................................
Straty nadzwyczajne.................................................................................
ZYSK BRUTTO........................................................................................
Podatek dochodowy 19%.........................................................................
ZYSK NETTO................................................................................
Bilans zamknięcia
Aktywa
zł
Pasywa
zł
Razem aktywa
Razem pasywa
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
11
© Marek Masztalerz
Księgowania na kontach teowych (rozwiązanie)
Wn
Środki trwałe
Ma
Wn
Kapitał zakładowy
Ma
Sp.
52 000
50 000
Sp.
Wn
Towary
Ma
Wn
Kapitał zapasowy
Ma
Sp.
113 000
21 800
(3b
35 000
Sp.
1)
6 100
7 000
(4
Rozliczenie wyniku
Wn
Rozrachunki z odbiorcami
Ma
Wn
Ma
finansowego
Sp.
25 000
8 500
(2
4)
7 000
10 000
Sp.
3a)
30 000
Wn
Rachunek bankowy
Ma
Wn
Kredyt bankowy
Ma
Sp.
19 200
16 700
(5
5)
15 000
49 000
Sp.
2)
8 500
5 500
(8
Wn
Kasa
Ma
Wn
Rozrachunki z dostawcami
Ma
Sp.
1 800
1 200
(6
67 000
Sp.
8)
5 500
3 400
(9
6 100
(1
1 200
(10
Wartość sprzedanych towarów
Wn
Ma
Wn
Sprzedaż towarów
Ma
w cenie zakupu
3b)
21 800
30 000
(3a
Rozrachunki z tytułu
Wn
Koszty finansowe
Ma
Wn
Ma
wynagrodzeń
5)
1 700
9)
3 400
3 800
(7
Wn
Zużycie materiałów i energii
Ma
Wn
Wynagrodzenia
Ma
6)
1 200
7)
3 800
Wn
Usługi obce
Ma
Wn
Podatek dochodowy
Ma
10)
1 200
11)
57
Wn Rozrachunki publicznoprawne
Ma
57
(11
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007
12