SZCZEPIONKI = PREPARATY BIOLOGICZNE STOSOWANE

W UODPORNIANIU CZYNNYM, ZAWIERAJĄCE ANTYGENY,KTÓRE

WPROWADZONE DO ORGANIZMU POBUDZAJĄ GO DO

WYTWORZENIA SWOISTEJ ODPORNOŚCI KOMÓRKOWEJ I

HUMORALNEJ.

Ze względu na postać antygenu wchodzącego w skład preparatu rozróżnia się szczepionki zawierające:

- żywe drobnoustroje szczepów atenuowanych ( odzjadliwionych )

# bakteryjnych (np. szczepionka BCG),

# lub wirusowych (np. szczepionka przeciw odrze, polio (OPV), różyczce, śwince, ospie wietrznej, żółtej febrze))

- zabite albo rozbite drobnoustroje lub ich fragmenty (szczepionki podjednostkowe) 1. Zabite komórki bakterii zawierają preparaty takie jak np. szczepionka przeciw cholerze, durowi brzusznemu, krztuścowi.

2.

Zabite wirusy – szczepionka przeciw wściekliźnie i szczepionka p/o polio wg Salka.

3. Rozbite bakterie zawiera np. szczepionka przeciw durowi brzusznemu wg Grasseta.

4. Wybrane fragmenty bakterii (acelularna szczepionka przeciw krztuścowi, szczepionka p/o HiB (Haemophilus influenze typ b) , p/o Niesseria meningitis, p/o Streptococcus pneumoniae.

- zawierające produkty metabolizmu drobnoustrojów

Szczepionki zawierające odpowiednio przetworzone metabolity drobnoustrojów noszą nazwę anatoksyn (synonim = toksoidy ). Należą do nich m. i. szczepionki przeciw tężcowi i przeciw błonicy.

- rekombinowane otrzymane metodami inżynierii genetycznej. Ich wytwarzanie polega na izolacji z drobnoustroju fragmentu jego genomu kodującego białko stanowiące antygen, który wzbudza odpowiedź odpornościową. Odpowiednia sekwencja genomu zostaje następnie wbudowana do komórek ssaków lub drożdży.

Ze względu na swoistość szczepionek rozróżnia się preparaty:

- monowalentne, zawierające jeden rodzaj drobnoustroju lub antygeny pochodzące z drobnoustroju jednego rodzaju, jeżeli drobnoustrój ten nie dzieli się na typy

- poliwalentne (wieloważne), które zawierają wszystkie lub kilka typów tego samego drobnoustroju lub antygenów pochodzących z kilku typów tego drobnoustroju.

- skojarzone, zawierające różne drobnoustroje lub antygeny pochodzące z różnych drobnoustrojów (lub rekombinowane), które uodporniają p/o kilku chorobom zakaźnym jednocześnie (jak szczepionki DTP, DT, Td, TyTe, MMR).