WYKŁAD 4 Gatunki Dziennikarskie TRANSFORMACJA GATNKU REPRTAŻOWEGO W LATACH 1945-2000.
Reportaż funkcjonował wówczas jako najczulszy sejsmograf zmieniającej się wówczas sytuacji.
Polska po II wojnie światowej jest wszak niesamowicie okaleczonym państwem.
I OKRES ROZWOJU REPORTAŻU (1945-1949) tzw. Okres dużej stabilizacji.
• Zjazd Literatów Polskich (styczeń 1945 roku)
• można pisać dużo, cenzura nie działa jeszcze zbyt wyraźnie
• czasopisma:
„Odrodzenie”
„Nowiny literackie”
„Tygodnik Powszechny”
„Kuźnica”
• twórcy:
Edmund Osmańczyk
Karol Małcużyński
Wanda Melcer
Władysław Obrodziński – 1946 rok- cykl reportaży o Warmii i Mazurach Paweł Jasienica
Jerzy Putament
Kazimierz Koźniewski
Eugeniusz Paukszta
• w swoich utworach zawierali zapis podnoszenia się z gruzów polskiego społeczeństwa i państwa polskiego
• stosunek do ludności z terenów ziem odzyskanych
• stosunek do dziedzictwa niemieckich niegdyś terenów II OKRES (1949-1955) – okres zapaści reportażu, stalinizm, degradacja patriotyzmu Teresa Torańska „Oni”- cykl wywiadów z intelektualistami, którzy poparli komunizm.
Bohaterem reportaży był zazwyczaj:
- chłop, przynależny do spółdzielni produkcyjnej
- oborowy, ślusarz, majster
- często pracownik PGR-u
Reportaż czerpał źródła z powieści naturalistycznej, realistycznej.
Jerzy Andrzejewski pisał o rzeczach kuriozalnych, pozostawał zakłamany w swoim pisaniu.
1956 rok- czas wolności słowa w Polsce; rewolucja, zmiany Czasopismo „Po prostu” (w 1957 roku nastąpiło zamknięcie czasopisma) Przepisała Marta, grupa V
TEMATY PODEJMOWANE W REPORTAŻACH:
• kwestia istnienia Ukraińców w Polsce
• trauma akcji „Wisła”
• doświadczenia więźniów stalinowskich
• gospodarka ziem odzyskanych i stan repatriacji ludności
• obecność Niemców w Polsce
Twórcy reportaży:
• Krystyna Garwolińska
• Paweł Jasienica
• Eugeniusz Paukszta
• Hanna Krall
• Ryszard Kapuściński
Reportaż nie wniósł wówczas rewelacji w formie reportażowej.
Dał się zauważyć brak czasu na artyzm.
Pojawiły się bardzo wyraźne naciski na naładowanie tekstu informacją.
III OKRES ROZWOJU REPORTAŻU: LATA 60. ZŁOTY OKRES REPORTAŻU.
Twórcy:
• Krzysztof Gągolewicz
• Barbara Sajdler
• Klemens Krzyżagórski
• Jerzy Lowel
• Jerzy Urban
• Hanna Krall
• Ryszard Kapuściński
Czasopisma:
• „Tygodnik kulturalny”
• „Polityka”
• „Tygodnik powszechny”
• „Życie literackie”
• „Argumenty” - czasopismo laickie, prosocjalistyczne.
Tematyka opisywana:
• Podróże po Polsce
• Prowincjonalność opisywana
• Wielka budowa (np. Nowej Huty)
• Awans chłopów na robotników
Cykl reportaży Ryszarda Kapuścińskiego: „Busz po Polsku” 1962 r.
Jeden z reportaży: „Reklama pasty do zębów” ukazuje opisaną prowincję z punktu widzenia Przepisała Marta, grupa V
człowieka miastowego, który rozmawia z przedstawicielami prowincji o ich marzeniach. Bardzo wyraźny pojawia się kontekst niepojawienia się na prowincji szczoteczki do zębów, przez co tamtejsza młodzież jest szczerbatą.
IV OKRES ROZWOJU REPORTAŻU: LATA 70. (dobra forma reportażu) Od 1973 roku pojawia się „ZASŁONA DYMNA” w formie reportażowej, podczas lektury reportażu trzeba odnajdywać „drugie dno”.
Lata 70. są czasami dużego zakłamania ale i dużej popularności reportażu.
Twórcy:
• Jerzy Lowel
• Hanna Krall
• Kazimierz Koźniewski
• Barbara Sajdler
• Cezary Chlebowski
• Karol Dziewanowski
REPORTAŻ staje się:
• przypowieścią
• przemycaniem, a nie informowaniem
• „pudełkiem w pudełku” (Michał Mońko)
• wielką metaforą
• aluzyjnością
• wielką groteską
Przepisała Marta, grupa V