W następnych podrozdziałach analizujemy najbardziej znane wyjaśnienia agresji seksualnej, omawiamy tak zwane czynniki ryzyka wiktymizacji seksualnej, to jest zmienne powiązane ze zwiększonym ryzykiem doświadczenia agresji seksualnej, oraz analizujemy jej skutki dla ofiar. W przeważającej większości badań na ten temat zajmowano się agresją heteroseksualną z udziałem sprawców-mężczyzn i ofiar-kobiet. Jednakże stopniowo rośnie świadomość skali gwałtów mężczyzny na mężczyźnie i one także stają się przedmiotem badań. Ostatnia część tego rozdziału poświęcona jest kwestii, która dopiero niedawno stała się przedmiotem badań nad agresją seksualną - używaniu strategii przymusu przez kobiety w stosunku do partnerów-męźczyzn. Definicja i powszechność agresji seksualnej Agresja seksualna obejmuje szeroki zakres wymuszonych działań seksualnych, takich jak stosunek seksualny, seks oralny, pocałunki i pieszczoty, z zastosowaniem wielu strategii przymusu, takich jak groźba, użycie siły fizycznej, wykorzystanie niezdolności ofiary do oporu czy przymus werbalny (zob. Abbey, McAuslan, Ross, 1998). Zalicza się do niej również niepożądane zainteresowanie seksualne w formie nękania, chodzenia za ofiarą i obscenicznych rozmów telefonicznych (Belk-nap, Fisher, Cullen, 1999; Sheffield, 1993; nękanie seksualne w kontekście znęcania się w miejscu pracy - zob. rozdział szósty). Pomimo zgodności co do ogólnego znaczenia agresji seksualnej, poszczególne definicje są bardzo zróżnicowane. Można wyróżnić co najmniej trzy poziomy, na których opracowuje się definicje agresji seksualnej, stosowane następnie jako podstawa różnego typu decyzji: (1) poziom definicji prawnych, na którym określa się zachowania stanowiące wykroczenia seksualne; (2) poziom definicji badawczych, które tworzą podstawę pracy teoretycznej i empirycznej na temat powszechności i przyczyn agresji seksualnej; (3) poziom potocznego dyskursu, na którym decyduje się, czy konkretny incydent można uznać za agresję seksualną, a biorącym w nim udział osobom przypisać rolę ofiar i sprawców. Definiowanie agresji seksualnej Prawne definicje różnią się w zakresie uwzględnianych typów aktów seksualnych i strategii przymusu składających się na gwałt. Koss i Cook (1998) zwracają uwagę, że w Stanach Zjednoczonych FBI przyjmuje definicję gwałtu ograniczającą się do wymuszonego rzeczywistego lub usiłowanego stosunku waginalnego z ko-