MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Żaneta A
opuszyńska
Montaż sieci wodociągowej
713[03].Z1.06
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Elwira Krzemieniewska
mgr inż. Małgorzata Skowrońska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Żaneta A
opuszyńska
Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek
Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z1.06
 Montaż sieci wodociągowej zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
monter sieci komunalnych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu sieci wodociągowych 11
5.1.1. Ćwiczenia 13
5.2. Rodzaje sieci wodociągowych 13
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. y
ródła wody i jej ujęcia 15
5.3.1. Ćwiczenia 13
5.4. Urządzenia do oczyszczania i magazynowania wody 16
5.4.1. Ćwiczenia 16
5.5. Rurociągi sieci wodociągowych i ich montaż 18
5.5.1. Ćwiczenia 18
5.6. Uzbrojenie sieci wodociągowej 20
5.6.1. Ćwiczenia 20
5.7. Montaż sieci wodociągowych. Bloki oporowe 22
5.7.1. Ćwiczenia 22
5.8. Przyłącze wodociągowe 26
5.8.1. Ćwiczenia 26
5.9. Próba szczelności i odbiór techniczny sieci i przyłącza wodociągowego 28
5.9.1. Ćwiczenia 28
5.10. Eksploatacja sieci wodociągowej 30
5.10.1. Ćwiczenia 30
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 31
7. Literatura 40
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.
W poradniku zamieszczono:
- Wymagania wstępne, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, które uczeń
powinien mieć opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
- Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wiadomości i umiejętności jakie uczeń
ukształtuje podczas pracy z poradnikiem.
- Przykładowe scenariusze zajęć.
- Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.
- Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
- Wykaz literatury uzupełniającej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania tj. tekstu przewodniego,
samokształcenia kierowanego, ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Montaż sieci wodociągowych , jest jednostką modułową w module  Technologia
montażu sieci komunalnych  schemat 1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 713[03].Z1
Technologia montażu sieci wodociągowych
713[03].Z1/2/3/4.01
Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci
komunalnych
713[03].Z1/2/3/4.02
Montaż instalacji z rur stalowych
713[03].Z1/2/3/4.03
Montaż rurociągów stalowych
713[03].Z1/2/3/4.04
Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
713[03].Z1/2/3/4.05
Montaż rurociągów żeliwnych kamionkowych
i innych
713[03].Z1.06
Montaż sieci wodociągowej
713[03].Z1.07
Montaż i instalacja urządzeń regulujących
ciśnienie wody w sieci
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- rozróżniać rodzaje i zadania sieci komunalnych,
- wykonywać roboty ziemne niezbędne do budowy sieci komunalnych,
- rozróżniać materiały budowlane,
- wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci,
- wykonywać połączenia rur z tworzyw sztucznych, rur stalowych, żeliwnych,
- dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-
zakończeniowych oraz do wykonania montażu połączeń rur sieciowych,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i przeciwporażeniowej obowiązującej podczas
montażu i demontażu rurociągów i uzbrojenia sieci wodociągowych,
- rozpoznać uzbrojenie sieci wodociągowej,
- rozróżnić rodzaje sieci wodociągowej,
- rozróżnić z
ródła wody i jej ujęcia ,
- zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu sieci,
- dobrać i przygotować materiały, potrzebne do montażu rurociągów i uzbrojenia sieci
wodociągowej,
- ocenić stan techniczny rur, kształtek i uzbrojenia,
- dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do obróbki rur oraz montażu rurociągów i uzbrojenia,
- dobrać środki do transportu elementów sieci wodociągowych na miejsce montażu,
- przetransportować elementy sieci wodociągowych na miejsce montażu,
- zmontować rurociągi wodociągowe oraz odgałęzienia do przyłączy ze spadkiem,
określonym w dokumentacji technicznej,
- sprawdzić poprawność zachowania spadków rurociągów,
- dokonać demontażu rurociągów i uzbrojenia,
- zamontować urządzenia kontrolno-pomiarowe zabezpieczające i sygnalizacyjne na sieci,
- zamontować uzbrojenie na sieci,
- sprawdzić poprawność zamontowania uzbrojenia,
- zdemontować uzbrojenie i wymienić uszkodzone elementy,
- wykonać bloki oporowe na sieci,
- sprawdzić poprawność wykonania bloków oporowych na sieci,
- wykonać prace związane z konserwacją sieci wodociągowych,
- zamontować i zdemontować wodomierze w sieciach wodociągowych,
- wykonać połączenie przyłącza z rurociągiem sieciowym,
- wykonać przyłącze wodociągowe zgodnie z dokumentacją,
- sprawdzić poprawność wykonania przyłącza wodociągowego,
- przeprowadzić próby szczelności, ciśnienia sieci oraz przyłączy wodociągowych,
- przeprowadzić płukanie i dezynfekcję sieci i przyłączy wodociągowych,
- przygotować sieć i przyłącza do odbioru technicznego,
- wykonać prace związane z oznakowaniem uzbrojenia,
- przygotować materiały potrzebne do montażu urządzeń oczyszczania i magazynowania
wody,
- ocenić stań techniczny urządzeń do oczyszczania i magazynowania wody,
- zamontować i zdemontować urządzenia do oczyszczania i magazynowania wody,
- przeprowadzić próbę szczelności urządzeń do oczyszczania i magazynowania wody,
- wykonać prace związane z konserwacją urządzeń do oczyszczania i magazynowania
wody,
- sporządzić obmiar wykonanych robót,
- zlokalizować awarie eksploatowanej sieci,
- dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do eksploatacji i konserwacji sieci wodociągowej,
- przeprowadzić konserwację sieci wodociągowej,
- stosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i przeciwporażeniowych obowiązujących podczas
eksploatacji i konserwacji sieci wodociągowych,
- wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania: Montaż sieci wodociągowej
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych.
Jednostka modułowa: 713[03].Z1.06
Temat: Charakterystyka ujęć wody
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania ujęć wody.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- podać cel ujmowania wody,
- rozróżnić rodzaje ujęć wody w zależności od z
ródła wody,
- omówić wady i zalety stosowanych ujęć wody,
- omówić budowę poszczególnych rodzajów ujęć wody,
- omówić zasadę działania poszczególnych rodzajów ujęć wody,
- zdefiniować strefę ochronną ujęcia i podać jej rodzaje,
- współpracować w grupie,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład, pokaz z objaśnieniem, dyskusja i ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach,
- wycieczka przedmiotowa.
Środki dydaktyczne:
- foliogramy: rodzaje ujęć wody oraz elementy budowy,
- foliogramy: obrazujące oznaczenie stref ochronnej ujęcia wody
- modele przykładowych ujęć wody np. model ujęcia brzegowego, model studni wierconej,
- zdjęcia przykładowych ujęć wody.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Definicja ujęcia wody:
- wstęp  nauczyciel omawia definicję ujęcia wody,
- uczniowie razem z nauczycielem starają się ustalić zadanie ujęcia wody i cel
ujmowania wody.
B. Klasyfikacja ujęć wody:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- wstęp  rodzaje ujęć w zależności od miejsca ujmowania wody (pokaz
z objaśnieniem),
- uczniowie razem z nauczycielem dobierają do poznanych już z
ródeł wody
odpowiednie rodzaje ujęć wody.
C. Budowa i zasada działania ujęć wód powierzchniowych:
- wstęp  nauczyciel wyjaśnia budowę i zasadę działania i zastosowanie zależnie od
z
ródła ujęć wód powierzchniowych (ujęcia nurtowe, brzegowe, denne, szybowe,
wieżowe, zatokowe),
- uczniowie otrzymują przykładowe modele i zdjęcia ujęć wód powierzchniowych
i w grupach rozpoznają je i charakteryzują.
D. Budowa i zasada działania ujęć podziemnych:
- wstęp  nauczyciel wyjaśnia budowę, zasadę działania i zastosowanie zależnie od
warunków geologicznych różnych rodzajów ujęć wód podziemnych (systemy
drenażowe, studnie kopane, studnie wiercone i abisyńskie),
- uczniowie otrzymują przykładowe modele i zdjęcia ujęć wód podziemnych
i w grupach rozpoznają je i charakteryzują.
E. Strefy ochronne ujęć wody:
- wstęp  nauczyciel wyjaśnia definicję i cel stosowania strefy ochronnej ujęcia wody
oraz jej rodzaje i zakres występowania,
- uczniowie razem z nauczycielem rozpoznają na schematach, zdjęciach
i foliogramach, zasięg i oznakowanie strefy ochrony bezpośredniej ujęcia oraz strefy
ochrony pośredniej ujęcia wody, zależnie od rodzaju ujęć wody.
3. Podsumowanie zajęć:
- uczniowie określają zadanie ujęć wody, rozróżniają rodzaje i charakteryzują ujęcia
wody, oraz strefy ochronne ujęć wody,
- uczniowie dobierają rodzaj ujęcia do konkretnego z
ródła wody na podstawie jego
charakterystyki.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:
- metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów
i grup podczas wykonywania ćwiczeń,
- ocena prawidłowości wykonania ćwiczenia.
Uwagi:
Uzupełnieniem zajęć lub formą organizacyjną może być tematyczna wycieczka przedmiotowa
na miejscowe ujęcie wody.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania: Montaż sieci wodociągowej
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych.
Jednostka modułowa: 713[03].Z1.06
Temat: Uzbrojenie czerpalne sieci wodociągowej
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozróżniania i charakteryzowania elementów
uzbrojenia czerpalnego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- podać zadanie uzbrojenia czerpalnego,
- podać rodzaje uzbrojenia czerpalnego,
- omówić budowę i zasadę działania hydrantów podziemnych i nadziemnych,
- omówić rozmieszczenie i zasady oznakowania hydrantów na sieci wodociągowej,
- omówić budowę i zasadę działania zdrojów ulicznych,
- odczytać rozmieszczenie uzbrojenia czerpalnego na planach sytuacyjnych na podstawie
oznaczeń graficznych uzbrojenia,
- współpracować w grupie,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda aktywizacji uczniów  JiGSAW (tzw. puzzle).
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
- foliogramy: rodzaje uzbrojenia czerpalnego,
- model elementu uzbrojenia,
- foliogramy: miejsca lokalizacji na sieci wodociągowej,
- schematy, zdjęcia elementów uzbrojenia czerpalnego,
- dokumentacja techniczna dotycząca uzbrojenia czerpalnego,
- katalogi uzbrojenia sieci wodociągowej,
- tabliczki orientacyjne do oznaczania uzbrojenia czerpalnego.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Cel stosowania uzbrojenia czerpalnego:
- wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zadań
uzbrojenia czerpalnego na sieci wodociągowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
- uczniowie razem z nauczycielem starają się ustalić cel stosowania uzbrojenia
czerpalnego.
B. Rodzaje uzbrojenia czerpalnego:
- wstęp  nauczyciel przedstawia poszczególne rodzaje uzbrojenia czerpalnego
wykorzystując modele, schematy i foliogramy,
- uczniowie w grupach rozpoznają na zdjęciach i rysunkach rodzaje uzbrojenia i robią
krótką notatkę na temat zadania i podziału uzbrojenia czerpalnego.
C. Budowa i zasada działania hydrantów pożarowych podziemnych i nadziemnych oraz
zdrojów ulicznych:
- wstęp  nauczyciel dokonuje podziału uczniów na 3 grupy i przydziela każdej z nich
do opracowania w oparciu właściwą literaturę oraz dokumentację techniczną
materiał na temat budowy i zasady działania elementów uzbrojenia czerpalnego:
grupa I  opracowuje budowę zdroju ulicznego, grupa II  budowę hydrantu
podziemnego, grupa III  budowę hydrantu nadziemnego,
- uczniowie sporządzają w grupach notatki na dany temat.
- nauczyciel dokonuje ponownego podziału na grupy tak aby w każdej z grup byli
przedstawiciele trzech poprzednich grup,
- uczniowie w grupach przekazują sobie informacje dotyczące charakterystyki
poszczególnych rodzajów uzbrojenia, ucząc się wzajemnie,
- uczniowie robią samodzielnie notatkę w zeszycie na temat wszystkich elementów
uzbrojenia i następnie wspólnie korzystając z modeli, schematów i zdjęć omawiają
budowę i zasadę działania uzbrojenia czerpalnego.
D. Zasady rozmieszczenia uzbrojenia czerpalnego na sieci wodociągowej:
- wstęp  nauczyciel omawia zasady rozmieszczenia poszczególnych elementów
uzbrojenia czerpalnego na sieci wodociągowej,
- uczniowie w grupach odnajdują poszczególne elementy uzbrojenia czerpalnego na
planach sytuacyjnych sieci wodociągowej,
E. Oznakowanie uzbrojenia na sieci wodociągowej:
- wstęp  nauczyciel wyjaśnia zasady oznakowania uzbrojenia na sieci wodociągowej,
- uczniowie otrzymują przykładowe tabliczki orientacyjne dotyczące oznakowania
uzbrojenia na sieci wodociągowej i w grupach określają rodzaj uzbrojenia i jego
lokalizację.
3. Podsumowanie zajęć:
- uczniowie rozróżniają i określają zadania poszczególnych elementów uzbrojenia
czerpalnego,
- charakteryzują rodzaje, budowę i zasady działania tych urządzeń,
- uczniowie określają zasady rozmieszczania i oznakowania uzbrojenia czerpalnego na
sieci wodociągowej,
- uczniowie wspólnie wykonują plakat dotyczący porównania elementów uzbrojenia
czerpalnego pod względem zadania, budowy, zasady działania.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:
- metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów
i grup podczas wykonywania ćwiczeń,
- ocena prawidłowości wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji sieci
wodociągowej
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z układaniem sieci
wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy
układaniu sieci wodociągowej
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające układanie sieci wodociągowej
i stosowanie przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy montażu sieci
wodociągowej,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film przedstawiający montaż sieci wodociągowej,
 zdjęcia lub ilustracje z miejsc budowy sieci wodociągowej,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z wykonywaniem prac
eksploatacyjnych na sieci wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy
eksploatacji sieci wodociągowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przebieg prac eksploatacyjnych na
sieci wodociągowej i stosowanie przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp podczas eksploatacji sieci
wodociągowej,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film przedstawiający prace eksploatacyjne na sieci wodociągowej,
 zdjęcia lub ilustracje prac eksploatacyjnych na sieci wodociągowej,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Rodzaje sieci wodociągowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ jakie zadanie spełnia sieć wodociągowa, na podstawie dokumentacji technicznej
określ układ sieci wodociągowej w miejscowości, w której mieszkasz.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami sieci wodociągowej,
2) zapoznać się ze schematem układu wodociągowego na (plan, mapy geodezyjne danego
terenu) danym terenie,
3) odczytać informacje przedstawione na mapach geodezyjnych,
4) zidentyfikować układ wodociągowy zastosowany na danym terenie,
5) zapisać wyniki w zeszycie,
6) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 zeszyt przedmiotowy,
 mapy geodezyjne z naniesioną siecią wodociągową,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Porównaj układy pierścieniowy i rozgałęziony sieci wodociągowej. Wybierz korzystniejszy
układ i uzasadnij wybór.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi charakterystyki układów sieci wodociągowej,
2) zapoznać się ze schematami lub modelami sieci pierścieniowej i rozgałęzionej,
3) określić cechy sieci wodociągowej pierścieniowej i rozgałęzionej,
4) zestawić cechy układów sieci wodociągowej w formie porównania,
5) wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
6) zaprezentować wyniki grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 modele i schematy różnych układów sieci pierścieniowej i rozgałęzionej,
 opracowania zawierające charakterystyki układów wodociągowych (literatura z rozdziału 7).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. y
ródła wody i jej ujęcia
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ jakie z
ródła wody występują na terenie Twojego miejsca zamieszkania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami z
ródeł wody,
2) określić rodzaj z
ródeł wody występujących na danym terenie,
3) scharakteryzować występujące z
ródła wody pod względem ich jakości i wykorzystania,
4) wyniki zapisać w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 mapa danego terenu,
 opracowania dotyczące zasobów wodnych danego terenu,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ z jakich rodzajów ujęć pobierana jest woda na cele wodociągowe na terenie
miejscowości, w której mieszkasz.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami i charakterystyką ujęć wody,
2) określić rodzaj ujęć wody na danym terenie,
3) scharakteryzować występujące ujęcia wody,
4) zapisać wyniki w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- mapy terenu z naniesionymi ujęciami wodnymi na danym terenie,
- opracowania dotyczące ujęć wody na danym terenie,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.4. Urządzenia do oczyszczania i magazynowania wody
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji technicznej, określ jakie rodzaje urządzeń do uzdatniania
wody stosuje się w SUW na terenie Twojego miejsca zamieszkania, omów ich działanie
i zasady montażu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami i zastosowaniem urządzeń do uzdatniania wody,
2) określić rodzaje urządzeń do uzdatniania wody stosowanych w miejscowych SUW,
3) scharakteryzować urządzenia pod względem budowy, zasady działania.
4) na podstawie dokumentacji technicznej określić zasady montażu i demontażu urządzeń
oraz dobrać odpowiednie materiały,
5) wyniki zapisać w zeszycie,
6) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film dotyczący technologii uzdatniania wody na danym terenie,
 schemat technologiczny SUW na danym terenie,
 dokumentacja przygotowana przez nauczyciela,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Na podstawie modelu lub schematu określ rodzaj, budowę, przeznaczenie oraz zasadę
montażu i demontażu zbiornika wodociągowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami i charakterystyką zbiorników wodociągowych,
2) przeanalizować budowę zbiornika wodociągowego na podstawie modelu, schematu
(ewentualnie filmu tematycznego),
3) określić rodzaj i zastosowanie danego zbiornika wodociągowego,
4) określić budowę i zasady montażu zbiornika,
5) zapisać wyniki w zeszycie,
6) zaprezentować wyniki grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 model, schemat, zdjęcie lub film dotyczący danego zbiornika wodociągowego,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.5. Rurociągi sieci wodociągowych i ich montaż
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedstaw zalety i wady materiałów rurowych stosowanych do budowy sieci
wodociągowej zaprezentowanych przez prowadzącego (rur żeliwnych, stalowych i rur
z tworzyw sztucznych). Dokonaj oceny stanu technicznego materiałów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
itechnikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami materiałów rurowych do budowy sieci wodociągowej i ich
charakterystyką,
2) określić zalety i wady poszczególnych rodzajów rur,
3) zestawić cechy poszczególnych materiałów w tabeli stosując odpowiednie kryteria,
4) dokonać oceny stanu technicznego rur i kształtek zaprezentowanych przez prowadzącego,
5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 fragmenty rur i kształtek wodociągowych z różnych materiałów,
 zdjęcia i rysunki przewodów wodociągowych,
 katalogi techniczne rur do budowy sieci wodociągowych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ rodzaje połączeń rur żeliwnych, stalowych i z tworzyw sztucznych używanych do
budowy sieci wodociągowej na podstawie dostępnych materiałów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami i charakterystyką materiałów rurowych do budowy sieci
wodociągowej,
2) przeanalizować modele, zdjęcia i rysunki przedstawiające połączenia rur żeliwnych,
stalowych i rur z tworzyw sztucznych,
3) wykonać zestawienie połączeń dla określonych rodzajów rur,
4) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Środki dydaktyczne:
 modele połączeń rur wodociągowych z różnych materiałów,
 zdjęcia i rysunki połączeń rur wodociągowych,
 katalogi techniczne rur do budowy sieci wodociągowej,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Określ skutki niewłaściwego transportu i magazynowania rur żeliwnych, stalowych i rur
z tworzyw sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania rur do budowy sieci wodociągowej,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania
materiałów do budowy sieci wodociągowej,
3) określić skutki niewłaściwego transportu i magazynowania rur z poszczególnych
rodzajów materiałów,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do budowy sieci
wodociągowej,
- literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.6. Uzbrojenie sieci wodociągowych
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Posługując się modelem lub schematem przedstaw budowę i zasadę działania zaworu
zwrotnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami uzbrojenia sieci wodociągowej i ich charakterystyką,
2) przeanalizować budowę zaworu zwrotnego posługując się modelem lub schematem tego
urządzenia,
3) określić zasadę działania zaworu zwrotnego,
4) zapisać wyniki swojej w zeszycie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 model zaworu zwrotnego,
 rysunki i zdjęcia przedstawiające budowę i zasadę działania zaworu zwrotnego,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Posługując się dokumentacją techniczną określ zasady lokalizacji elementów uzbrojenia
na sieci wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami lokalizacji uzbrojenia na sieci wodociągowej,
2) przeanalizować lokalizację uzbrojenia sieci wodociągowej korzystając z przygotowanej
przez nauczyciela dokumentacji technicznej,
3) określić zasady lokalizacji uzbrojenia regulującego przepływ wody na sieci wodociągowej,
4) określić zasady lokalizacji uzbrojenia zabezpieczającego na sieci wodociągowej,
5) określić zasady lokalizacji uzbrojenia czerpalnego na sieci wodociągowej,
6) określić zasady lokalizacji uzbrojenia pomiarowego na sieci wodociągowej,
6) zapisać wyniki swojej w zeszycie,
7) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 dokumentacja techniczna sieci wodociągowej,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Wykonaj oznaczenie hydrantu na sieci wodociągowej według dokumentacji technicznej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami oznakowania uzbrojenia na sieci wodociągowej,
2) określić w kolejności czynności związane z oznakowaniem hydrantu,
3) dobrać materiały i narzędzia do wykonania oznaczenia,
4) wykonać prace związane z oznakowaniem hydrantu na sieci wodociągowej.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 tabliczki orientacyjne do oznakowania uzbrojenia,
 narzędzia niezbędne do wykonania prac.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.7. Montaż sieci wodociągowych. Bloki oporowe
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj
montaż, a następnie demontaż odcinka przewodu sieci wodociągowej z rur PE w gotowym
wykopie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu przewodów sieci wodociągowej
z rur PE,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu przewodów sieci
wodociągowej,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu i demontażu fragmentu sieci
wodociągowej,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż odcinka przewodu sieci wodociągowej z rur PE,
7) wykonać demontaż odcinka przewodu sieci wodociągowej.
Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
wodociągowej),
 dokumentacja techniczna odcinka sieci wodociągowej,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu przewodów sieci wodociągowej z rur PE,
 materiały potrzebne do montażu (rury i kształtki PE o odpowiedniej średnicy),
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (zgrzewarka dostosowana do technologii
zgrzewania).
Ćwiczenie 2
Wykonaj montaż zasuwy żeliwnej kielichowej na przewodzie z PVC w gotowym
wykopie, posługując się przygotowaną dokumentacją techniczną. Następnie sprawdz

poprawność zamontowania uzbrojenia i zdemontuj zasuwę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia sieci wodociągowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu i demontażu
uzbrojenia,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem zasuwy,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż zasuwy na przewodzie wodociągowym w gotowym wykopie,
7) sprawdzić poprawność montażu uzbrojenia i zdemontować zasuwę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
wodociągowej),
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu i demontażu uzbrojenia sieci wodociągowej,
 materiały potrzebne do montażu (króćce rur PVC o odpowiednich średnicach, zasuwa
żeliwna kielichowa),
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu i demontażu (przymiar taśmowy, narzędzia do
cięcia rur).
Ćwiczenie 3
Posługując się dokumentacją techniczną zamontuj zdrój uliczny na przewodzie sieci
wodociągowej wykonanym z rur żeliwnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia sieci wodociągowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu uzbrojenia sieci
wodociągowej,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem uzbrojenia sieci wodociągowej,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż zdroju ulicznego na przewodzie sieci wodociągowej z rur żeliwnych,
7) sprawdzić poprawność montażu zdroju ulicznego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
wodociągowej),
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu uzbrojenia sieci wodociągowej,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (przymiar taśmowy, klucz do skręcania śrub),
 materiały potrzebne do montażu (zdrój uliczny, trójnik kołnierzowy, rury żeliwne
kołnierzowe, materiały uszczelniające).
Ćwiczenie 4
Posługując się dokumentacją techniczną zamontuj hydrant przeciwpożarowy podziemny
na przewodzie sieci wodociągowej wykonanym z rur stalowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia sieci wodociągowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu uzbrojenia sieci
wodociągowej,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem uzbrojenia sieci wodociągowej,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż hydrantu podziemnego na przewodzie sieci wodociągowej z rur
stalowych w gotowym wykopie,
8) sprawdzić poprawność montażu hydrantu podziemnego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
wodociągowej),
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu uzbrojenia sieci wodociągowej,
 materiały potrzebne do montażu (hydrant podziemny, trójnik ze stopką kołnierzowy, rury
stalowe kołnierzowe, materiały uszczelniające i pomocnicze),
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (przymiar taśmowy, klucz do skręcania śrub).
Ćwiczenie 5
Na podstawie dokumentacji technicznej przedstawionej przez nauczyciela wykonaj
montaż bloku oporowego na odcinku przewodu sieci wodociągowej w gotowym wykopie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
 Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu przewodów sieci wodociągowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu przewodów sieci
wodociągowej,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać narzędzia i materiały potrzebne do montażu i demontażu bloków oporowych,
5) wykonać montaż bloku oporowego na przygotowanym odcinku sieci wodociągowej,
6) sprawdzić poprawność montażu bloku oporowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
wodociągowej),
 dokumentacja techniczna odcinka sieci wodociągowej,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu przewodów sieci wodociągowej,
 materiały i narzędzia potrzebne do montażu bloku oporowego (prefabrykowany blok
oporowy).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.8. Przyłącze wodociągowe
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z dokumentacji technicznej przyłącza wodociągowego, przygotowanej przez
nauczyciela, wykonaj  wcinkę na rurociągu z PVC w gotowym wykopie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu podłączenia wodociągowego,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu podłączenia
wodociągowego,
3) określić kolejność czynności związanych z montażem wcinki,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania wcinki,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać wcinkę na przewodzie wodociągowym w gotowym wykopie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z wykonanym wykopem (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
wodociągowej),
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznym montażu podłączenia wodociągowego,
 dokumentacja techniczna wykonania przyłącza wodociągowego,
 materiały potrzebne do montażu (trójnik PVC, rury PVC o odpowiedniej średnicy),
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (piłka ręczna do cięcia rur, przymiar taśmowy,
poziomnica).
Ćwiczenie 2
Wykonaj montaż przyłącza wodociągowego z rur PE za pomocą opaski w gotowym
wykopie zgodnie ze spadkiem określonym w dokumentacji technicznej. Sprawdz
poprawność
wykonania przyłącza.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami układania i montażu przyłącza wodociągowego za pomocą
opaski,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną przyłącza wodociągowego,
3) dobrać materiały i narzędzia do montażu przyłącza,
4) zamontować przyłącze wodociągowe zgodnie z dokumentacją techniczną,
5) sprawdzić poprawność wykonania przyłącza wodociągowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 dokumentacja techniczna przyłącza wodociągowego,
 materiały i narzędzia do montażu przyłącza wodociągowego (rury PE o odpowiedniej
długości i średnicy, opaska do wykonania podłączenia z zasuwą, zgrzewarka, przymiar
taśmowy),
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Na podstawie modelu wodomierza określ jego zastosowanie, budowę i zasadę działania.
Wykonaj montaż wodomierza skrzydełkowego na podstawie dokumentacji technicznej
i schematu montażowego, a następnie zdemontuj uzbrojenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami wodomierzy i ich charakterystyką,
2) określić zastosowanie, budowę i zasadę działania wodomierza skrzydełkowego na
przykładowym modelu,
3) określić zasady montażu i demontażu wodomierza skrzydełkowego,
4) zamontować wodomierz zgodnie z przygotowanym schematem,
5) zdemontować wodomierz,
6) zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 wodomierz, rury stalowe ocynkowane i kształtki o odpowiednich średnicach,
 narzędzia do montażu (klucze do skręcania połączeń gwintowanych, przymiar taśmowy),
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.9. Próba szczelności i odbiór techniczny sieci wodociągowej
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj próbę szczelności odcinka sieci wodociągowej zgodnie z warunkami
technicznymi badania szczelności i odbioru sieci wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności sieci
wodociągowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem próby szczelności odcinka sieci i warunkami
technicznymi,
3) dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
4) określić przebieg próby szczelności odcinka sieci,
5) wykonać próbę szczelności odcinka sieci wodociągowej,
6) określić wynik próby.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z zamontowanym odcinkiem sieci
wodociągowej (najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach
rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci wodociągowej),
 urządzenie do wykonania próby szczelności z manometrem, zaślepki do rur,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
próby szczelności i warunkami technicznymi.
Ćwiczenie 2
Wykonaj płukanie i dezynfekcję wykonanego fragmentu sieci wodociągowej zgodnie
z warunkami technicznymi.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z warunkami płukania i dezynfekcji sieci wodociągowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą zasady płukania i dezynfekcji sieci wodociągowej
oraz przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) przygotować sprzęt i materiały do płukania i dezynfekcji,
4) wykonać płukanie oraz przeprowadzić dezynfekcję odcinka sieci wodociągowej zgodnie
z warunkami technicznymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne tzw.  piaskownica z zamontowanym odcinkiem sieci
wodociągowej (najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach
rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci wodociągowej),
 sprzęt i materiały do płukania i dezynfekcji (środki chemiczne do dezynfekcji, pompa do
napełniania przewodu w czasie płukania),
 instrukcja dla ucznia zawierająca zasady płukania i dezynfekcji sieci wodociągowej oraz
przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5.10. Eksploatacja sieci wodociągowej
5.10.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ zakres robót ekipy eksploatacyjnej związane z przeglądem uzbrojenia sieci
wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami eksploatacji sieci wodociągowej,
2) opisać czynności jakie należy wykonać w ramach prac konserwacyjnych  przeglądów
hydrantów pożarowych, zdrojów ulicznych i zasuw,
3) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 modele, zdjęcia lub rysunki przedstawiające elementy uzbrojenia sieci wodociągowej,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ w jaki sposób usuwa się osady przewodów sieci wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z metodami oczyszczania przewodów z osadów,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub rysunki przedstawiające metody czyszczenia przewodów,
3) opisać czynności związane z czyszczeniem przewodów wodociągowych z osadów
różnymi metodami,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film przedstawiający czyszczenie przewodów,
 zdjęcia lub rysunki przedstawiające czyszczenie przewodów,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
6. EWALUACJA OSIGNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Montaż sieci wodociągowej
Test składa się z 20 zadań jednokrotnego wyboru, z których:
- zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 12, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania: 9, 10, 11, 13, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. b, 5. a, 6. d, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. a,
12. c, 13. a, 14. d, 15. c, 16. c, 17. c, 18. c, 19. b, 20. b,
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zidentyfikować rodzaj uzbrojenia sieci
wodociągowej, na podstawie oznaczenia A P a
graficznego
2 Rozróżnić przewody sieci wodociągowej A P b
3 Określić warunki techniczne
przeprowadzenia próby ciśnieniowej sieci B P c
wodociągowej
4 Rozpoznać rodzaj sieci wodociągowej A P b
5 Zaplanować kolejność robót przy budowie
B P a
sieci wodociągowej
6 Rozpoznać na schemacie rodzaj uzbrojenia
A P d
sieci wodociągowej
7 Dobrać narzędzia i sprzęt do opuszczania rur
C P a
do wykopu
8 Dobrać rodzaj połączenia do rodzaju rur B P b
9 Wskazać zasady zabezpieczenia uzbrojenia
C PP b
podczas montażu
Określić zagłębienie przewodu
10 D PP b
wodociągowego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Obliczyć spadek przewodu wodociągowego
11 D PP a
na podstawie rzędnych
12 Rozróżnić rodzaje prac eksploatacyjnych
C P c
zależnie od warunków robót
13 Wskazać skutki zamontowania materiałów
D PP a
bez sprawdzenia ich jakości
14 Dobrać środki ochrony indywidualnej
niezbędne podczas montażu sieci B P d
wodociągowej
15 Obliczyć rzeczywiste wymiary przewodu na
C PP c
podstawie podanej skali
16 Rozpoznać na planie sytuacyjnym elementy
B P c
uzbrojenia czerpalnego sieci wodociągowej
17 Rozpoznać i zlokalizować uzbrojenie sieci
wodociągowej na podstawie tabliczek B P c
orientacyjnych
18 Dobrać materiały rurowe do budowy sieci
B P c
wodociągowej
19 Dobrać zabezpieczenia wykonywanych
robót w zależności od miejsca ich C P b
wykonywania
20 Wskazać zasady udzielania pierwszej
C P b
pomocy w razie wypadku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniem termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna
z nich jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy zakreślić kółkiem,
następnie ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- karta odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne uzbrojenia sieci wodociągowej
przedstawia:
a) wodomierz.
b) zasuwę.
c) zawór zwrotny.
d) zawór bezpieczeństwa.
2. Odcinek przewodu łączący sieć wodociągową z instalacją w budynku to:
a) przewód rozdzielczy.
b) przyłącze wodociągowe.
c) przykanalik.
d) przewód magistralny.
3. Ciśnienie próbne podczas badania szczelności dla przewodów z rur PVC, PE, stalowych
i żeliwnych powinno wynosić nie więcej niż:
a) 0,2 MPa.
b) 0,1 MPa.
c) 1,0 MPa.
d) 0,01 MPa.
4. Który z układów sieci wodociągowej przedstawia schemat:
a) układ mieszany.
b) układ pierścieniowy (obwodowy).
c) układ rozgałęziony.
d) układ rozbudowany.
5. Jaka jest kolejność robót podczas budowy sieci wodociągowej:
a) wytyczenie trasy, wykonanie i zabezpieczenie wykopu, układanie i montaż przewodów,
próba szczelności, prace wykończeniowe.
b) wykonanie i zabezpieczenie wykopu, wytyczenie trasy, układanie i montaż przewodów,
prace wykończeniowe.
c) wykonanie i zabezpieczenie wykopu, wytyczenie trasy, układanie i montaż przewodów,
próba szczelności, prace wykończeniowe.
d) wykonanie i zabezpieczenie wykopu, układanie i montaż przewodów, próba szczelności,
prace wykończeniowe.
6. Jaki rodzaj uzbrojenia przedstawia rysunek:
a) hydrant podziemny.
b) hydrant nadziemny.
c) odpowietrznik.
d) zawór zwrotny.
7. Wielokrążki używane są przy opuszczaniu do wykopu rur o średnicy:
a) powyżej 250 mm.
b) powyżej 280 mm.
c) powyżej 150 mm.
d) powyżej 300 mm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
8. Za pomocą przedstawionego połączenia, łączy się rury:
a) żeliwne.
b) PE.
c) stalowe.
d) PVC.
9. Aby zabezpieczyć kształtki i uzbrojenie na przewodach wodociągowych przed
wysadzeniem i wyboczeniem złączy stosuje się:
a) rury ochronne.
b) bloki oporowe.
c) gniazda montażowe.
d) studzienki.
10. Ile wyniesie zagłębienie przewodu wodociągowego jeżeli głębokość przemarzania gruntu
wynosi 1,0 m:
a) 1,2 m.
b) 1,4 m.
c) 1,6 m.
d) 1,8 m.
11. Oblicz spadek przewodu sieci wodociągowej o długości 20 m jeżeli rzędna dna na
początku odcinka wynosi 123,15 m n.p.m., a na końcu 122,55 m n.p.m. :
a) 3 %o.
b) 5 %o.
c) 5 %.
d) 3%.
12. Prace eksploatacyjne wykonywane na sieci wodociągowej wymagające przerwania
dopływu wody do odbiorców to:
a) prace konserwacyjne.
b) przeglądy.
c) roboty naprawcze.
d) drobne remonty.
13. Przewody wodociągowe z PVC zostały ułożone i zamontowane w wykopie bez
sprawdzenia stanu technicznego, jakie będą skutki takiego postępowania:
a) pękanie przewodów.
b) odkształcenie przewodów.
c) korozja przewodów.
d) niedrożność przewodów.
14. Środki ochrony indywidualnej podczas montażu w sieci wodociągowej to:
a) okulary ochronne, tarcze, skórzany fartuch do ochrony ubrania.
b) rękawice gumowe, maska przeciwgazowa, kask ochronny.
c) odzież ochronna, okulary, nauszniki przeciwhałasowe.
d) odzież robocza, kask ochronny, rękawice ochronne, trzewiki ochronne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
15. Podaj rzeczywisty wymiar fragmentu przewodu wodociągowego, który na rysunku
w skali 1:100 ma długość 55 mm:
a) 2,5 m.
b) 5 m.
c) 5,5 m.
d) 0,55 m.
16. Podaj liczbę hydrantów pożarowych na odcinku sieci wodociągowej przedstawionej na
planie sytuacyjnym:
a) 21.
b) 6.
c) 22.
d) 16.
17. Na podstawie przedstawionej tabliczki orientacyjnej określ rodzaj uzbrojenia i jego
lokalizację:
a) zasuwa " 100 w odległości od tabliczki w kierunku
prostopadłym 6,3 m i równoległym 3,0 m
b) hydrant " 150 w odległości od tabliczki w kierunku
prostopadłym 6,3 m i równoległym 3,0 m
c) zasuwa " 150 w odległości od tabliczki w kierunku
prostopadłym 6,3 m i równoległym 3,0 m
d) zasuwa " 150 w odległości od tabliczki w kierunku
prostopadłym 3,0 m i równoległym 6,3 m
18. Do budowy sieci wodociągowej stosuje się następujące materiały rurowe:
a) rury żeliwne, kamionkowe, PE, PP.
b) rury kamionkowe, betonowe, PVC.
c) rury żeliwne, stalowe, PE, PVC.
d) rury żelbetowe, kamionkowe, stalowe.
19. W czasie prowadzenia robót montażowych lub eksploatacyjnych należy zapewnić
bezpieczeństwo ruchu pieszego poprzez ustawienie:
a) znaków drogowych, mostków komunikacyjnych dla pojazdów.
b) barierek ochronnych, mostków komunikacyjnych nad wykopami dla pieszych.
c) barierek ochronnych, znaków ostrzegawczych.
d) teren nie musi być zabezpieczony.
20. Podczas wykonywania robót montażowych robotnik poważnie zranił się narzędziem
w nogę, w związku z czym wystąpiło duże krwawienie. Jakie działania należy podjąć
przed przybyciem lekarza:
a) zastosować sztuczne oddychanie.
b) założyć opatrunek uciskowy.
c) udrożnić drogi oddechowe.
d) unieść kończyny ku górze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko.............................................................................................................................
Montaż sieci wodociągowych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Zadanie praktyczne  próba pracy
Wykonaj, zgodnie z załączoną dokumentacją techniczną, montaż fragmentu sieci
wodociągowej z rur PVC tj. odcinka przewodu o długości 10 m wraz z zasuwą odcinającą, na
zadanym podłożu.
Zespół w składzie:
1. ................................................
2. ................................................
3. ................................................
4. ................................................
Czas wykonania: 8 godzin lekcyjnych
Zakres zadania:
1. Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:
a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) sporządzić plan działania związany z wykonaniem fragmentu sieci wodociągowej.
c) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych.
d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice pomocnicze i obliczenia związane z wyznaczeniem
długości montażowej rur oraz rzędnych rurociągu.
2. Zorganizować stanowisko pracy:
a) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu.
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami
bhp.
c) sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d) sprawdzić jakość materiałów do montażu.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.
3. Wykonać montaż przewodów i uzbrojenia sieci wodociągowej zgodnie z warunkami
technicznymi i zasadami bhp:
a) przygotować podłoże pod rurociągi i uzbrojenie sieci wodociągowej.
b) odmierzyć właściwe długości rur, dociąć je i przygotować końce bose do montażu.
c) ułożyć rury w wykopie.
d) zamontować zasuwę podziemną z przedłużeniem teleskopowym, kielichową z PVC.
e) wykonać połączenia rur.
f) sprawdzić osiowość i spadek oraz zagłębienie wykonanego odcinka sieci
wodociągowej.
g) wykonać próbę szczelności.
h) wykonać płukanie i dezynfekcję wykonanego odcinka sieci wodociągowej.
4. Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt oraz wykonać obmiar
wykonanych robót.
5. Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz
oceniając jakość wykonania.
Wyposażenie stanowiska roboczego
- stanowisko symulacyjne do montażu sieci wodociągowej lub stanowisko robocze
w rzeczywistych warunkach budowy sieci wodociągowej, na którym jest wykonany
i zabezpieczony wykop, odpowiednio odwodniony, wymiary wykopu i spadek jego dna
powinny być zgodne z dokumentacją techniczną przewidzianą do tego zadania
praktycznego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
- dokumentacja techniczna fragmentu sieci wodociągowej przewidzianego do wykonania
w ramach zadania praktycznego,
- materiały potrzebne do montażu przewodów  rury PVC o średnicy 160 mm i różnych
długościach, tak aby konieczne było docięcie do wymaganej długości montażowej,
zasuwa PVC kielichowa,
- sprzęt potrzebny do montażu np. urządzenie do wciskania bosego końca w kielich
(wciskarka rur PVC), poziomica, przymiar, ołówek, piła brzeszczotowa, pilniki, liny
bawełniano-konopne,
- sprzęt do sprawdzania osiowości, spadku i zagłębienia przewodów wodociągowych tj.
celowniki, krzyż niwelacyjny, piony.
Kryteria oceny i schemat punktowania
Proponuje się następującą punktacje za wykonanie poszczególnych części zadania
praktycznego:
1. W sumie 15 pkt:
a)  3 pkt.
b)  3 pkt.
c)  3 pkt.
d)  3 pkt.
e)  3 pkt.
2. W sumie 10 pkt:
a)  2 pkt.
b)  2 pkt.
c)  2 pkt.
d)  2 pkt.
e)  2 pkt.
3. W sumie 60 pkt:
a)  5 pkt.
b)  5 pkt.
c)  5 pkt.
d)  10pkt.
e)  10 pkt.
f)  10 pkt.
g)  10pkt.
h)  5pkt.
4.  5 pkt.
5.  10 pkt.
W sumie 100 punktów.
Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być
ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z CKE stosowanymi w odniesieniu do części praktycznej
egzaminów zawodowych).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. LITERATURA
1. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne. Technologia. WSiP, Warszawa 2000.
2. Chudzicki J., Sosnowski.: Instalacje wodociągowe. Projektowanie, wykonanie
i eksploatacja. Wydawnictwo  Seidel  Przywecki Sp. z o.o., Warszawa 2005.
3. Dindorf J.: Technologia robót sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. WSiP, Warszawa
1998.
4. Furtak L., Rabiej St., Wild J.: Warunki techniczne wykonania i odbioru rurociągów
z tworzyw sztucznych. Polska Korporacja Techniki Sanitarnej, Grzewczej, Gazowej
i Klimatyzacji. Warszawa 1994.
5. Gabryszewski T.: Wodociągi.Arkady, Warszawa 1983.
6. Heidrich Z.: Wodociągi i kanalizacja cz. 1 i cz. 2.WSiP, Warszawa 1998.
7. Kowalczyk Z., Loska F., Czarkowski M.: Kosztorysowanie w budownictwie. Warszawa
1995.
8. Płaski H., Płaski J.: Sieci wodociągowe z tworzyw sztucznych, Arkady Warszawa 1976.
9. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.
10. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano Montażowych, Tom II.
Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.
11. Wymagania Techniczne COBRIT Instal Zeszyt nr 3  Warunki techniczne wykonania
i odbioru sieci wodociągowych. Warszawa 2001.
Czasopisma:
1. Gaz, Woda i Technika Sanitarna
2. Polski Instalator
3. Rynek instalacyjny
4. Instalacje sanitarne
Wykaz norm
PN-87/B-01060 Sieć wodociągowa zewnętrzna  Obiekty i elementy wyposażenia
 Terminologia.
PN-B-01700:1999 Wodociągi i kanalizacja  Urządzenia i sieć zewnętrzna  Oznaczenia
graficzne.
PN-85/B-01705 Obiekty i urządzenia ujęć wody  Terminologia.
PN-86/B-09700 Tablice orientacyjne do oznaczania uzbrojenia na przewodach
wodociągowych
PN-91/B-10728 Studzienki wodociągowe.
PN-B-10702:1999 Wodociągi i kanalizacja  Zbiorniki  Wymagania i badania.
PN-92/B-10703 Wodociągi  Przewody z rur żeliwnych i stalowych układanych w ziemi
 Ochrona katodowa  Wymagania i badania.
PN-88/B-9192-07 Wodomierze. Zasady montażu i badań.
PN-B-10725:1997 Wodociągi  Przewody zewnętrzne  Wymagania i badania.
PN-EN 805:2002 Zaopatrzenie w wodę  Wymagania dotyczące systemów zewnętrznych
i ich systemów składowych.
PN-EN 545:2004 Rury, kształtki i wyposażenie z żeliwa sferoidalnego oraz ich połączenia
do rurociągów wodnych  Wymagania i metody badań.
PN-EN 640:2000 Rury ciśnieniowe żelbetowe i rury ciśnieniowe żelbetowe ze zbrojeniem
równomiernie rozłożonym (bez płaszcza blaszanego) oraz złącza i kształtki.
Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów materiałów rurowych do budowy
sieci wodociągowych oraz informacje techniczne zawarte na stronach internetowych
tych firm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40