Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Uniwersalny układ
ładowania akumulatorów
NiCd i NiMH
2143
Jednym z układów, o który najczęściej ków i w razie potrzeby wymieniać naj-
upominają się Czytelnicy EdW jest dobra słabsze egzemplarze na nowe. W jednym
Dużym zainteresowaniem Czytelni-
ładowarka akumulatorów NiCd i NiMH. z najbliższych numerów EdW zostanie
ków EdW cieszyły się artykuły Akumulatory takie, o wymiarach standar- przedstawiony prosty układ miernika po-
dowych baterii R6, R14 i R20 są bardzo jemności akumulatorów.
z cyklu  Dodatnie sprzężenie zwrot-
popularne. Drugą przyczyną kłopotów bywają nie-
ne opisujące akumulatory kwaso-
Jednocześnie trzeba stwierdzić, że właściwe parametry stosowanej ładowar-
we i zasadowe.
niemal wszyscy, którzy zamiast jednora- ki. Dawniej powszechnie ładowano aku-
Jednocześnie wyniki ankiety do-
zowych baterii zaczęli używać akumulato- mulatorki prądem dziesięciogodzinnym
wiodły, że istnieje olbrzymie zainte- rów NiCd i NiMH, napotkali kłopoty. Nie przez 14...16 godzin. Taki sposób jest bez-
znaczy to, że akumulatorów takich nie pieczny i nie grozi uszkodzeniem akumu-
resowanie praktycznymi układami
warto stosować: wprost przeciwnie. Na- latorków, gdyby przypadkowo były łado-
do ładowania akumulatorów wszel-
leży rozważyć możliwość wykorzystania wane przez czas dłuższy od przewidziane-
kiego typu.
akumulatorków wszędzie tam, gdzie wy- go. Dziś wiele ładowarek pracuje przy
Przedstawiony dziś układ umożliwia miana baterii następuje częściej niż raz większych prądach, a czas ładowania jest
na dwa miesiące. krótszy. I to może być przyczyną kłopo-
bezpieczne ładowanie akumulato-
Jednak faktem jest, że w trakcie użyt- tów. Z jednej strony ładowanie przez czas
rów niklowo-kadmowych i wodorko-
kowania akumulatorów NiCd i NiMH dłuższy od przewidzianego grozi przełado-
wych.
często występują problemy. waniem, wzrostem temperatury i nieod-
Co najważniejsze, układ skutecznie
Powodów jest kilka. wracalną utratą pojemności. Dotyczy to
Przede wszystkim trzeba przyznać, że zwłaszcza sytuacji, gdyby ładowane były
zapobiega wystapieniu efektu pa-
w naszym kraju sprzedaje się dużo aku- akumulatory rozładowane tylko częścio-
mięciowego  jest to właściwość
mulatorów miernej jakości, a tym samym wo  praktyka pokazuje, że sytuacja taka
bardzo rzadko spotykana w fabrycz-
tanich. Klient jest zachęcony niską ceną zdarza się naprawdę często.
nych ładowarkach.
i nie zwraca uwagi, że jest to wyrób nie- Z drugiej strony ładowarki wyposażo-
markowy, wręcz zupełnie nieznanego ne w wyłącznik czasowy mogą nie w peł-
producenta. Szybko się okazuje, że nie- ni naładować puste akumulatory, w przy-
które egzemplarze już po niewieli cyklach padku, gdy rzeczywisty prąd ładowania
ładowania tracą pojemność. okaże się mniejszy od podanego w in-
Korzystając z zestawu akumulatorów strukcji. Dotyczy to zwłaszcza akumulato-
należy pamiętać, że obowiązuje tu zasa- rów o większych pojemnościach
da:  łańcuch jest tak mocny, jak mocne (800...1100mAh dla ogniw R6).
jest jego najsłabsze ogniwo . Dlatego co W naszym kraju stosuje się po-
jakiś czas koniecznie trzeba kontrolować wszechnie prostsze i tańsze ładowarki.
pojemność poszczególnych akumulator- Wiele z nich nie zawiera żadnych obwo-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/97 7
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
dów zabezpieczenia, inne mają tylko Autor artykułu nie ma zdania na ten temat. latora przed rozpoczęciem ładowania.
prosty układ czasowy. Nawet te, które W każdym razie dla uniknięcia kłopo- Właśnie ta właściwość pozwoli uniknąć
mają wbudowane układy automatyki nie tów należy wyeliminować przyczyny, mo- zarówno przeładowania, jak i efektu pa-
zawsze sprawdzają w praktyce. Nie za- gące prowadzić do ich wystąpienia należy: mięciowego.
wsze zdają egzamin ładowarki wyposażo-  unikać najtańszych akumulatorków Koniec ładowania następuje po upły-
ne w obwód zabezpieczenia termiczne- nieznanej produkcji, wie wyznaczonego czasu, ale może on
go, wyłączający ładowanie przy nadmier-  stosować sposoby i parametry ładowa- być skrócony jeśli napięcie akumulatora
nym wzroście temperatury. A zupełnie nia dokładnie dopasowane do konkret- nadmiernie wzrośnie, albo gdy wzroś-
nieskuteczne mogą się okazać ładowarki nych akumulatorów, nie temperatura. Po zakończeniu łado-
wyłączające ładowanie po osiągnięciu  podjąć stanowcze kroki uniemożliwia- wania głównego układ przechodzi
określonego napięcia  jak podano we jące przeładowanie, w tryb podładowywania małym prądem
wcześniejszych numerach EdW, metoda  przedsięwziąć kroki zapobiegające konserwującym.
kontroli napięcia ładowania zupełnie nie efektowi pamięciowemu, Ponieważ poszczególne egzemplarze
zdaje egzaminu w przypadku akumulato- Wszystkie te wymagania spełni opisa- starzeją się w różnym stopniu, należy ła-
rów NiCd i NiMH, a jest skuteczna jedy- na dalej ładowarka z układem scalonym dować każdy akumulator oddzielnie. Dla-
nie w przypadku akumulatorów litowych firmy Telefunken o oznaczeniu U2400. tego właśnie opisany dalej układ w wers-
oraz kwasowo-ołowiowych. Celowo wybrano tę właśnie, nieco star- ji podstawowej przeznaczony jest do ła-
Na akumulatorkach podane są para- szą kostkę, choć obecnie na rynku do- dowania tylko jednego ogniwa.
metry ładowania: prąd i czas. To są dane, stępnych jest wiele nowszych układów
Tylko dla dociekliwych 
które powinieneś znać, jeśli chcesz scalonych do szybkich ładowarek. Mają
opis kostki U2400
w pełni wykorzystać możliwości opisanej one rozbudowane systemy detekcji nała-
dalej ładowarki. dowania, na przykład przez monitorowa- Schemat blokowy wnętrza układu sca-
Uwaga! Nie powinieneś przekraczać nie szybkości i kierunku zmian napięcia lonego U2400 pokazany jest na rysunku 1.
U
w
a
g
a
!
r
y
s
u
n
k
u
1
maksymalnego dopuszczalnego prądu ła- podczas ładowania (dU/dt, d2U/dt2). Końcówki zasilania kostki to 11 minus,
W
s
p
o
m
n
i
a
n
e
m
e
t
o
d
y
(
i
w
y
k
o
r
z
y
s
t
u
j
ą
c
e
dowania. Wspomniane metody (i wykorzystujące czyli masa, oraz 8  plus.
j
e
u
k
ł
a
d
y
s
c
a
l
o
n
e
)
s
ą
s
k
u
t
e
c
z
n
e
t
y
l
k
o
p
r
z
y
Przykładowo jeśli na akumulatorze zna- je układy scalone) są skuteczne tylko przy Kostka ma wewnętrzny stabilizator 3V
d
u
ż
y
c
h
p
r
ą
d
a
c
h
ł
a
d
o
w
a
n
i
a
,
a
w
i
ę
c
w
i
e
l
e
jdziesz napis: Charge: 90mA 14...16HRS, nie dużych prądach ładowania, a więc wiele do zasilania wewnętrznych bloków. Wy-
z
n
o
w
o
c
z
e
s
n
y
c
h
k
o
s
t
e
k
j
e
s
t
n
i
e
p
r
z
y
d
a
t
powinieneś stosować prądu ładowania z nowoczesnych kostek jest nieprzydat- jściem stabilizatora jest nóżka 7, oznaczo-
n
y
c
h
d
l
a
u
ż
y
t
k
o
w
n
i
k
ó
w
,
k
t
ó
r
z
y
s
t
o
s
u
j
ą
większego, niż podany. Jeśli znajdziesz nych dla użytkowników, którzy stosują na Ref  panuje tam napięcie równe 3V.
t
a
ń
s
z
e
a
k
u
m
u
l
a
t
o
r
y
,
n
i
e
n
a
d
a
j
ą
c
e
s
i
ę
d
o
napis: Normal charge 90mA 15HRS tańsze akumulatory, nie nadające się do Pracą układu steruje generator
ł
a
d
o
w
a
n
i
a
d
u
ż
y
m
i
p
r
ą
d
a
m
i
r
z
ę
d
u
Quick charge 350mA 4HRS to znaczy, że ładowania dużymi prądami rzędu (200Hz). Jego częstotliwość wyznaczają
0
,
5
.
.
.
1
,
5
C
.
twój akumulator nie powinien być łado- 0,5...1,5C. elementy RC dołączone do końcówki 3.
wany prądem większym niż 350mA. Natomiast kostka U2400 doskonale Poszczególne fazy cyklu ładowania
Nie próbuj ładować takich akumula- nadaje się do pracy przy dowolnych war- sygnalizowane są świeceniem dwóch
torków dużym prądem w ciągu jednej tościach prądu ładowania. diod dołączonych do końcówki 9.
czy dwóch godzin. Owszem, są akumu- Tylko układ U2400 ma obwody umoż- A
adowarka jest stale włączona  świe-
latory przeznaczone do tak szybkiego ła- liwiające całkowite rozładowanie akumu- ci ciągle dioda czerwona. Włożenie aku-
dowania, ale są one wyraz
nie oznaczone
stosownym napisem. Użycie ładowarki
przeznaczonej do bardzo szybkiego
(1...2 godzin) ładowania dużym prądem
jest wręcz groz
ne dla nieprzystosowa-
nych do tego akumulatorów. Tymcza-
sem zdecydowana większość akumula-
torów dostępnych na rynku nie nadaje
się do ładowania tak dużymi prądami,
i próba wykorzystania szybkiej ładowarki
może skończyć się ich uszkodzeniem,
a nawet wybuchem.
Trzecią przyczyną kłopotów (ale tylko
w przypadku akumulatorów NiCd) może
być tak zwany efekt pamięciowy. Polega on
na tym, że akumulatory NiCd tracą pojem-
ność, jeśli nie rozładowuje się ich do końca.
Niejako zapamiętują, ile ładunku pobiera się
z nich w kolejnych cyklach rozładowania i po
jakimś czasie zachowują się, jakby miały ta-
ką właśnie, niewielką pojemność.
Poszczególne z
ródła podają różne opi-
nie na temat powszechności występo-
wania efektu pamięciowego. Niektórzy
twierdzą, że jest to zjawisko stosunkowo
rzadkie i nie warto się nim przejmować.
Inni uważają, że koniecznie należy pode-
jmować środki zapobiegające efektowi
Rys. 1. Schemat blokowy kostki U2400.
pamięciowemu.
8 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/97
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
wet przy czasie ładowania 0,5 i 1 godziny
Podstawowe dane kostki U2400
wystąpi ładowanie impulsowe, a współ-
2
6
,
5
V
Maksymalne napięcie zasilania (nóżka 8): 26,5V czynnik wypełnienia impulsów będzie za-
1
,
5
.
.
.
5
m
A
Pobór prądu przez kostkę (typ) : 1,5...5mA leżał od napięcia na końcówce
2
,
8
2
.
.
.
3
,
1
8
V
Napięcie odniesienia (nóżka 7): 2,82...3,18V 2 (0,9...2,1V).
1
0
0
.
.
.
1
3
5
m
A
Maksymalny prąd końcówki rozładowania (n. 10): 100...135mA Schemat ideowy ładowarki pokazany
r
y
s
u
n
k
u
2
jest na rysunku 2. Układ z podanymi war-
1
0
0
.
.
.
1
3
5
m
A
Maksymalny prąd końcówki ładowania (n. 12): 100...135mA
tościami elementów przewidziany jest do
8
.
.
.
1
5
m
A
Prąd diod LED (n. 9): 8...15mA
ładowania jednego akumulatora NiCd lub
2
0
0
H
z
Częstotliwość oscylatora, nóżka 3 (15nF, 430k&!): 200Hz
NiMH o napięciu nominalnym 1,2V.
5
2
5
m
V
ą
5
%
Napięcie końcowe rozładowania (n. 6): 525mVą5%
Układ jest zasilany z małego transfor-
5
2
5
m
V
ą
5
%
Napięcie końcowe ładowania (n. 4) z histerezą 15mV: 525mVą5%
matora TS2/16  maksymalny prąd łado-
1
4
0
.
.
.
2
0
0
m
V
Napięcie monitorowania obecności baterii (n. 4): 140...200mV
wania wynosi przy tym 220mA, co wyda-
5
2
5
m
V
ą
5
%
Napięcie przełączania czujnika temperatury (n. 5): 525mVą5%
je się być całkowicie wystarczające.
*Dalsze szczegóły dotyczące parametrów i możliwości zastosowania kostki U2400 są dostępne
Akumulator jest ładowany napięciem
w karcie katalogowej (po angielsku) oraz z zeszycie USKA UA 3/95 (po polsku).
tętniącym z prostownika D5...D8. Nato-
miast układy scalone zasilane są napię-
mulatora (a właściwie pojawienie się na z małego współczynnika wypełnienia im- ciem filtrowanym za pomocą diody D4
końcówce 4 napięcia wyższego niż pulsów ładujących (może to być korzyst- i kondensatora C3.
0,18V) rozpoczyna z dwusekundowym ne przy ładowaniu akumulatorów NiMH, Układ U2400 może być zasilany napię-
opóz
nieniem cykl pracy. Najpierw nastę- które według niektórych z
ródeł,  lubią ciem do 26V, natomiast kostka 4060, tyl-
puje faza rozładowania. Na nóżce 10 po- taki rodzaj ładowania). Takie rozwiązanie ko do 18V, dlatego na wypadek pracy
jawia się napięcie dodatnie i sterowany utrudnia jednak wykorzystanie kostki do przy tak dużych napięciach przewidziano
przez nią tranzystor rozładowuje akumu- zbudowania ładowarki klasycznych aku- obwód redukcji napięcia z elementami
lator. W tym czasie miga dioda czerwona. mulatorków NiCd starszego typu. R3, C1, D1. W proponowanym rozwiąza-
Gdy napięcie na nóżce 6 spadnie poniżej Na pierwszy rzut oka, aby uzyskać niu nie trzeba stosować elementów C1
0,53V rozładowanie zostaje zakończone dłuższe czasy ładowania (mniejszym prą- i D1, a R3 należy zastąpić zworą.
i rozpoczyna się faza ładowania. Gaśnie dem) wystarczyłoby zmniejszyć częstotli- W stanie oczekiwania świeci czerwo-
dioda czerwona, a pulsuje dioda zielona wość generatora (nóżka 3). Jest to nie- na dioda D2. Po dołączeniu akumulatora,
sygnalizująca ładowanie. Nóżka 10 jest praktyczne, ponieważ wewnętrzny gene- który ma napięcie choć 0,5V, zostanie
teraz zwarta do masy. A
adowaniem ste- rator wyznacza też inne funkcje układu, zapoczątkowany cykl rozładowania. Dio-
ruje nóżka 12. W fazie ładowania na nóż- w tym częstotliwość migania diod LED. da D2 będzie pulsować, a tranzystor T2
ce tej pojawia się potencjał masy. Dla rozszerzenia zakresu zastosowań zostanie otwarty napięciem z nóżki 10
Po upływie wyznaczonego czasu koń- wzbogacono kostkę o układy synchroni- układu U1. Akumulator rozładuje się
czy się faza ładowania i lampka zielona zacji zewnętrznej. Można tu wykorzystać przez rezystor R16 do napięcia około
zapala się na stałe, a akumulator jest do- częstotliwość sieci energetycznej  we- 930mV  napięcie określające koniec
ładowywany niewielkim prądem konser- jściem jest końcówka 1 (należy wtedy ze- rozładowania jest wyznaczone dzielni-
wującym. wrzeć niepodłączoną zwykle nóżkę 14 do kiem R15, PR4, R14.
A
adowanie zostanie przerwane wcześ- końcówki Ref). Po rozładowaniu zacznie się faza łado-
niej, jeśli napięcie na nóżce 4 pojawi się Ale można też zastosować zewnętrzny wania. Pulsować będzie zielona dioda D3.
napięcie wyższe niż 0,53V. Bywa to wyko- generator taktujący dołączony do nóżki Napięcie na końcówce 12 kostki U1 spad-
rzystywane do zapobiegania przeładowa- 16. Wewnętrzny oscylator (nóżka 3) bę- nie i tym samym włączy tranzystor T1.
niu oraz do przerwania ładowania w przy- dzie pracował przy częstotliwości 200Hz, Prąd ładowania jest wyznaczony wartoś-
padku rozłączenia się akumulatorów (ła- natomiast zewnętrzny generator dołączo- cią napięcia transformatora i rezystancją
dowanie może też być przerwane w przy- ny do nóżki 16 wyznaczy dowolny czas R10. W modelu prąd ten sięga 220mA.
padku zwarcia akumulatora). ładowania. Taki właśnie sposób przyjęto Końcówka 13 kostki U1 jest połączona
Przerwanie ładowania nastąpi też, gdy w prezentowanym dalej rozwiązaniu do masy, co znaczy, że układ pracuje
napięcie na nóżce 5 spadnie poniżej praktycznym. w trybie ładowania jednogodzinnego.
0,53V  jest to wykorzystywane w obwo- Końcówka nr 15 określa zachowanie W tym trybie ładowanie jest ciągłe.
dzie zabezpieczenia akumulatora przed układu w przypadku rozłączenia lub zwar- W układzie przewidziano możliwość płyn-
przegrzaniem. cia baterii podczas ładowania. nej regulacji prądu ładowania za pomocą
Nóżka 13 pozwala wybrać potrzebny Jeśli ta nóżka będzie niepodłączona, po potencjometru PR2 w zakresie od zera
czas ładowania: zwarcie jej do masy daje takim zdarzeniu ładowanie zostanie prze- do wartości maksymalnej.
czas ładowania równy 1 godzinę, pozosta- rwane i zapali się czerwona dioda LED. Ale jedna godzina to zdecydowanie za
wienie  w powietrzu  0,5 godziny, Jeśli nóżka 15 będzie zwarta do końców- mało dla ładowania starszych akumula-
a zwarcie do nóżki 7  12 godzin. Przy cza- ki 7, wtedy przekroczenie określonego na- torków. Dlatego dodano układ U2 będący
sach 0,5 i 1 godziny ładowanie jest ciągłe, pięcia akumulatora (ściśle napięcia na z
ródłem zewnętrznego sygnału dla ukła-
natomiast przy czasie 12 godzin ładowa- nóżce 4) nie przerwie ładowania, tylko du czasowego. Sygnał ten jest podawany
nie ma charakter impulsowy: włącza się spowoduje przemienne pulsowanie obu na nóżkę 16. Wewnętrzny układ czasowy
na 100ms co każde 1,2 sekundy. Końco- diod LED  ten tryb pracy bywa stosowa- kostki U2400 zlicza 1800 impulsów poda-
we ładowanie prądem konserwującym ny przy ładowaniu starych akumulatorów, nych na wejście 16, a następnie wyłącza
też ma charakter impulsowy  włączane które mają dużą oporność wewnętrzną ładowanie. To znaczy, że aby uzyskać
jest na 100ms co każde 16,8 sekundy. Jak i napiecie ładowania może wzrosnąć czas ładowania równy 1 godzinie, częs-
z tego widać, w każdym trybie następuje ponad normalnie spotykane wartości. totliwość musi wynosić 0,5Hz (okres 
ładowanie dużym prądem  przy czasie Nóżka 2 może być stosowana do płyn- 2 sekundy). Jeśli częstotliwość wyniesie
12 godzin średni niewielki prąd wynika nej regulacji prądu ładowania  wtedy na- 0,1Hz (okres -10 sekund), wtedy czas ła-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/97 9
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Rys. 2. Schemat ideowy ładowarki.
dowania wyniesie 5 godzin. Właśnie ze wać rezystor stały. Jeśli stosowany był- logu, ładowanie powinno być kontynuo-
względu na tak długie czasy impulsów by jakikolwiek inny termistor, rezystancję wane normalnym prądem; w modelu
zastosowano kostkę 4060, zawierającą potencjometru PR5 należy tak dobrać, prąd ładowania w tym awaryjnym trybie
wielostopniowy dzielnik  wykorzystano aby przy temperaturze +40 C, na nóżce znacznie maleje.
podział częstotliwości przez 512. Częs- 5 występowało napięcie 525mV. W praktyce okazało się, że nie trzeba
totliwość generatora (wyznaczona przez W większości zastosowań termistor nie stosować potencjometrów PR3 i PR4 
C4, R2, PR1) jest tak dobrana, aby będzie stosowany  jednak dla zapew- wystarczy zastosować rezystory R11,
w efekcie uzyskać czasy ładowania od nienia prawidłowej pracy kostki U2400 R12, R14 i R15 o tolerancji 5%. Dlatego
2 do 20 godzin. należy ustalić na nóżce 5 napięcie wyno- ostatecznie potencjometry te są zwarte.
Po upływie tego czasu prąd ładowania szące około połowy napięcia odniesienia Potencjometry PR3 i PR4 zastosują tyko
zmniejszy się do małej wartości rzędu mi- (dopuszczalny zakres to 0,6...2,8V). Z po- ci, którzy chcą bardzo dokładnie ustawić
liampera  prąd ten jest prądem konser- wyższego względu w zestawie AVT- progi przełączania (trzeba wtedy przeciąć
wującym pokrywającym straty samoroz- 2143 w miejsce PR5 przewidziano rezys- ścieżki oznaczone literkami Y).
ładowania oraz zapobiega powolnemu tor stały; taki sam rezystor należy zamon-
Montaż i uruchomienie
rozładowaniu się akumulatora przez ob- tować w miejsce R13, a punkty A,
wody R11, R12 i R14, R15. B  zewrzeć. Schemat montażowy pokazany jest na
r
y
s
u
n
k
u
3
A
adowanie zostanie skrócone, jeśli na- W układzie przewidziano punkty ozna- rysunku 3. Montaż nie sprawi kłopotów 
pięcie akumulatora wzrośnie powyżej czone Z, W. Jeśli nie będą zwarte, po należy kolejno wlutować elementy, po-
1,6V  próg wyłączania jest wyznaczony przekroczeniu napięcia ładowania 1,6V, czynając od najniższych.
elementami R11, PR3 i R12. układ wyłączy ładowanie i zaświeci się Zamiast rezystora R3 i termistora Rt
A
adowanie zostanie również przerwa- światłem ciągłym dioda czerwona. Nato- trzeba wlutować zwory. W wersji podsta-
ne w przypadku, wowej nie należy
gdy napięcie na montować ele-
Uwaga! R15 = R11 = 100k&!
nóżce 5 spadnie mentów C1, D1,
I
l
o
ś
ć
o
g
n
i
w
poniżej 0,53V. Ilość ogniw 1 2 3 4 5 6 7 PR3, PR4, Rt.
W układzie przewi- R14 [k&!] 47 18 10 8,2 6,2 5,6 4,7
W miejsce poten-
R
1
4
[
k
&!
]
dziano zastosowa- cjometru PR5 i re-
R12 [k&!] 130 39 24 15 12 10 8,2
R
1
2
[
k
&!
]
nie czujnika tempe- zystora R13 najeży
ratury Rt, mierzą- wlutować dwa jed-
cego temperaturę akumulatora. Jest to miast przy wykonaniu zwory Z-W po nakowe rezystory o wartościach
termistor o rezystancji nominalnej przekroczeniu dopuszczalnego napięcia 22...100k&!.
10k&!.. Przy użyciu zalecanego termisto- ładowania (1,6V) ładowanie nie zostanie W miejsce rezystora R16 trzeba wlu-
ra o współczynniku B=3474, rezystancja przerwane, natomiast na przemian będą tować dwa połączone równolegle oporni-
PR5 wyniesie 30k&!  można zastoso- migać obie diody świecące. Według kata- ki 4,7&! 0,5W.
10 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/97
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Układ nie wymaga żadnego urucho-
miania, zmontowany ze sprawnych ele-
mentów od razu pracuje poprawnie.
Przy pierwszym włączeniu należy
ustawić potencjometry PR1 i PR2
w środkowym położeniu.
Zakres czasów ładowania, ustawiany
z pomocą PR1 wynosi około 2...20 go-
dzin, natomiast zakres prądów ładowania
można regulować potencjometrem PR2
w zakresie od 0 do 200mA.
Większość Czytelników będzie chciała
sprawdzić działanie układu czasowego
w trybie przyspieszonym  nic prostsze-
go: wystarczy jako C3 zamiast kondensa-
tora o pojemności 330nF wlutować na
próbę kondensator o pojemności 2,2 lub
4,7nF. Zakres uzyskiwanych czasów łado-
wania będzie rzędu 1...10 minut.
Rys. 3. Schemat montażowy.
W sumie budowa ładowarki nie wy-
maga żadnego doświadczenia.
Póz
niej, przy jej wykorzystywaniu trze- Przykładowo dla pojemności 750mAh bę- Przy większych prądach, zamiast re-
ba tylko dobrać prąd i czas ładowania tak, dzie to prąd 75mA. zystorów R10 i R16 można zastosować
by władowany ładunek był równy 150% odpowiednio dobrane żarówki.
Możliwości zmian
nominalnej pojemności akumulatorka. Układ przewidziany jest w pierwszym
(dla zaawansowanych)
Wszystkie akumulatory NiCd można rzędzie do ładowania pojedynczych aku-
z powodzeniem ładować prądem dziesię- Jeśli ktoś posiada akumulatorki, które mulatorków R6 i R14. Nic nie stoi na prze-
ciogodzinnym przez piętnaście godzin. mogą być ładowane prądem większym szkodzie, by go dostosować do ładowania
niż 200mA, może bez większego proble- zestawów akumulatorów o wyższych na-
mu przerobić ładowarkę. W tym celu na- pięciach. W tym celu trzeba jednak
Wykaz elementów
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
leży zastosować transformator o więk- dobrać we własnym zakresie transforma-
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
szej mocy. Należy też wymienić rezystor tor oraz rezystory R10 i R16. Trzeba także
R1, R11,R15: 100k&!
R10. Musi to być rezystor o odpowied- dostosować napięcia wymieniając rezys-
R2, R18: 10k&!
niej mocy strat. Przy takich zmianach nie tory R12 i R14. Poniższa tabela pokazuje
R3: ZWORA
należy stosować transformatorów dają- wartość tych rezystorów w zależności od
R4: 22k&!
R6,R5: 270R cych napięcie wyprostowane większe liczby ładowanych ogniw NiCd.
R8,R7: 8,2k&!
niż 26V (na kondensatorze C3). Przy Podane informacje wystarczą do więk-
R9: 390k&!
większych napięciach niepotrzebnie szości praktycznych zastosowań. Jeśli
R10: 10R 0,5W
wzrastają też straty na rezystorze R10. Czytelnicy EdW byliby zainteresowani dal-
R12: 47k&!
Nie można jednak stosować transforma- szymi szczegółami budowy i możliwościa-
R13: montować rezystor 47k&!
tora o napięciu zbyt niskim  napięcie za- mi zastosowania, mogą nadsyłać listy.
(patrz tekst)
silania układu (na C3) przy obciążeniu W niedługim czasie w ramach Klubu
R14: 130k&!
maksymalnym prądem nie może być konstruktorów zostaną przedstawione
R16: 2 x 4,7R 0,5W
mniejsze niż 5V. kostki do szybkiego ładowania, a potem
(połączone równolegle)
Dla przyspieszenia procesu rozłado- pojawi się opis układu ładowarki akumu-
R19,R17: 180&!
R20: 2,2k&! wania można również zmniejszyć war- latorów kwasowych.
PR1: 100k&!
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
tość rezystora R16. Piotr Górecki
PR2: 10k&!
PR5: montować rezystor 47k&!
Rt: montować rezystor 47k&! (patrz tekst)
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
C2: 10�/16V
C3: 220�/16V
C4,C6,C7: 330nF
C5: 15nF
Półprzewodniki
P
ó
ł
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
D1,C1,PR3,PR4, NIE STOSOWAĆ
(patrz tekst)
D2: LED czerwona 3mm
D3: LED zielona 3mm
D4-D9: 1N4001....7
TRAFO: TS2/16
T1: BD282 lub podobny
T2: BD285 lub podobny
U1: U2400B
U2: 4060
koszyk baterii 4 x R6
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/97 11