Szkolna klasyfikacja części mowy
Tradycyjnie mówi się o 10 częściach mowy. Są to (podaję na razie uproszczone kryteria ich
wyróżnienia):
1. rzeczowniki  nazywają osoby i przedmioty (kto? co?),
2. przymiotniki  nazywają cechy jakościowe osób i przedmiotów (jaki?),
3. liczebniki  określają liczbę lub kolejność przedmiotów (ile? który z kolei?),
4. zaimki  nie mają treści znaczeniowej, pełnią funkcję różnych innych części mowy,
5. czasowniki  informują o czynnościach, stanach i zjawiskach (co robi? co się z nim
dzieje?),
6. przysłówki  nazywają cechy jakościowe czynności (jak? gdzie? kiedy?),
7. przyimki  informują o stosunkach między przedmiotami, łącząc części zdania o
niejednakowej funkcji składniowej,
8. spójniki  informują o stosunkach między przedmiotami i czynnościami, łącząc części
zdania o tej samej funkcji,
9. wykrzykniki  wyrażają uczucia lub pełnią funkcję apeli,
10.partykuły (wyrazki)  wzmacniają lub modyfikują znaczenie innych wyrazów.
Pierwsze pięć części mowy, tj. rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki, czasowniki, określane
są jako części mowy odmienne. Dalej dzieli się je na odmienne przez przypadki (deklinowalne:
rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki  czasem określane łącznie jako imiona) oraz na
odmienne przez osoby (koniugowalne: czasownik  czasem określane jako słowa). Pozostałe, tj.
przysłówki, przyimki, spójniki, wykrzykniki i partykuły, to części mowy nieodmienne. Określenia
 odmienny i  nieodmienny są tradycyjne i czasami nie zgadzają się z rzeczywistością językową 
pewne przysłówki odmieniają się bowiem przez stopniowanie (np. daleko  dalej  najdalej),
istnieje też sporo nieodmiennych zaimków (np. tam) i liczebników (np. pojedynczo). Nieodmienne
są też pewne rzeczowniki obcego pochodzenia (np. menu).
Rzeczowniki to wyrazy nazywające. Przymiotniki, liczebniki i przysłówki to wyrazy określające.
Przyimki i spójniki określamy jako wyrazy relacyjne, czasowniki jako informujące. Wykrzykniki
również mogą być określone jako informujące albo wydzielone w odrębną grupę jako
symptomatywno-apelatywne. Partykuły można określić jako modyfikujące. Zaimki nie należą
właściwie do żadnej z tych grup, jednak zaimki rzeczowne można włączyć do klasy wyrazów
nazywających, zaś zaimki przymiotne, liczebne i przysłowne  do wyrazów określających.
Wyrazy samodzielne mogą tworzyć skończone wypowiedzi w pewnych sytuacjach  czyli mogą
pełnić funkcje zdań lub równoważników zdań. Oto przykłady takich jednowyrazowych
wypowiedzi:
" Pies.
" Kudłaty.
" Dwa.
" Szczeka.
" Głośno.
" Ona.
" Aj!
Te 7 skończonych wypowiedzi, wyrażonych kolejno rzeczownikiem, przymiotnikiem, liczebnikiem,
czasownikiem, przysłówkiem, zaimkiem i wykrzyknikiem, mogło paść jako odpowiedzi na
następujące kolejno zadawane pytania:
" Co to za zwierzę biega przed twoim domem?
" Jaki on jest?
" Ile masz razem psów?
" Co ten kudłaty najczęściej robi?
" Jak?
" Kto ci go podarował?
" (na końcu dialogu pies ugryzł swojego nowego właściciela& )
Przyimki, spójniki i partykuły należą do wyrazów niesamodzielnych, nie mogą bowiem spełniać
funkcji równoważników zdań. Np. przed, lub, czy nie mogą być skończonymi wypowiedziami.
Wyrazy niesamodzielne nie mogą też pełnić funkcji części zdania. Np. w zdaniu Pies biega przed
domem przyimek przed nie stanowi części zdania  okolicznik miejsca buduje grupa dwóch
wyrazów przed domem.
http://www.eksiegarnia.o7.pl