Współczesne systemy polityczne [konwersatorium - 30 h]
I rok studiów dziennych
Stosunki Międzynarodowe
rok akademicki 2013/2014
Prowadzący: dr Grzegorz Zackiewicz
[Zajęcia nr 1] Zajęcia organizacyjne (przedstawienie planu zajęć; omówienie literatury przedmiotu; warunki zaliczenia).
• Ocena końcowa będzie wystawiana na podstawie: obecności i aktywności na zajęciach oraz ewentualnie wyników uzyskanych z (jednego lub dwóch) pisemnych sprawdzianów zaliczeniowych.
• Nieobecności i nieprzygotowania do zajęć można zaliczać na dyżurach.
Nie został określony „limit” zajęć, które należy zaliczyć w trakcie semestru. Ewentualne zaliczanie nieobecności i nieprzygotowań pozostaje więc w sferze indywidualnych decyzji każdego studenta. Jak jednak wskazano wyżej ocena będzie uzależniona od obecności i aktywności na zajęciach!
Zaliczenie nieobecności/nieprzygotowań zasadniczo powinno się odbyć w ciągu trzech tygodni od danych zajęć. W uzasadnionych przypadkach (np. długotrwała choroba) termin ten może zostać przedłużony.
•
Na jednym dyżurze możliwe jest zaliczenie nie więcej niż jednych zajęć.
• P o zajęciach nr 7 studenci zostaną poinformowani jak został oceniony ich dotychczasowy udział w zajęciach (tzn. w zajęciach nr 2-7).
• N
a zajęciach nr 8 będzie możliwość pisania kolokwium zaliczeniowego z zajęć nr 2-7.
Zakres tematyczny kolokwium obejmuje wszystkie zagadnienia przewidziane w programie zajęć (a więc również te, których - być może - nie uda się omówić podczas zajęć).
Kolokwium jest nieobowiązkowe, będą je pisali tylko chętni.
Osoby które zdecydują się pisać kolokwium zaliczeniowe muszą wziąć pod uwagę, że uzyskana ocena: 1) nie „kasuje” oceny proponowanej przez prowadzącego; 2) niezależnie od tego jaka będzie (a więc np. gorsza od proponowanej!) ocena z kolokwium zostanie uwzględniona przez prowadzącego przy wystawianiu oceny końcowej.
• P o zajęciach nr 14 studenci zostaną poinformowani jak został oceniony ich udział w zajęciach w drugiej części semestru (tzn. w zajęciach nr 8-14).
• N
a zajęciach nr 15 będzie możliwość pisania kolokwium zaliczeniowego z zajęć nr 8-14.
Zakres tematyczny tego kolokwium, formuła i wpływ na ocenę końcową pozostają analogiczne jak w przypadku kolokwium z zajęć nr 2-7.
[Zajęcia nr 2-3] System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej (część I-II).
Zagadnienia do opracowania:
Część I:
[a] Transformacja ustrojowa w Polsce.
[b] Geneza konstytucji z 1997 roku.
[c] Systematyka ustawy zasadniczej.
[d] Podstawowe zasady ustroju RP.
[e] Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela.
[f] Źródła prawa w Polsce.
[g] Parlament polski: prawo wyborcze do parlamentu RP; struktura parlamentu, kadencja; organizacja prac, kompetencje, pozycja w systemie naczelnych organów państwa.
1
[a] Prezydent RP: wybory prezydenckie w Polsce; prezydent w systemie naczelnych organów państwa polskiego.
[b] Rada Ministrów i administracja centralna.
[c] Sądy i trybunały w Polsce.
[d] Organy kontroli państwowej i ochrony prawa.
[e] Stany nadzwyczajne.
[f] Samorząd terytorialny.
[g] Tryb zmiany konstytucji w Polsce.
[h] System partyjny w Polsce.
Źródło:
•
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku (różne wydania)*
*tekst dostępny także w internecie: http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm
Literatura [do wyboru]:
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu (różne wydania).
• Kallas M., Historia ustroju Polski X-XX w. (różne wydania), rozdz.: Prace parlamentarne nad Konstytucją III Rzeczpospolitej (1989-1997); Ustrój polityczny według Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dnia 2 IV 1997.
• Skrzydło W., Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 roku, (różne wydania).
Przydatne adresy internetowe:
•
•
•
[Zajęcia nr 4] System polityczny Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Geneza państwa amerykańskiego i okoliczności uchwalenia konstytucji.
[b] Ewolucja systemu politycznego USA w XIX i XX wieku.
[c] Stany Zjednoczone jako państwo federalne.
[d] Prezydent USA i administracja federalna; wyborach prezydenckie w 2012 roku.
[e] Kongres – władza ustawodawcza w USA.
[f] System partyjny Stanów Zjednoczonych.
[g] Sądownictwo w USA.
Źródło:
• Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki (różne wydania)*
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/usa.html
Literatura[do wyboru]:
•
Dziemidok-Olszewska B., System polityczny Stanów Zjednoczonych, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M. Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s. 145-162.
•
Pułło A., System konstytucyjny Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1997.
•
Pułło A., Współczesne ustroje państwowe – Stany Zjednoczone Ameryki, Gdańsk 1990.
•
Pułło A., Wstęp, [w:] Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, Warszawa 2002.
Literatura uzupełniająca:
•
Kiełmiński Z., Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki, Warszawa 1994.
•
Wojtaszczyk K. A., Współczesne systemy... , rozdz. IV.1: System polityczny Stanów Zjednoczonych.
•
Zakrzewski W. , Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych Ameryki, [w:] Ustroje państw współczesnych, red. nauk. W. Skrzydło, Lublin 2002 (lub inne wyd.).
2
•
•
[Zajęcia nr 5] System polityczny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Źródła prawa konstytucyjnego Wielkiej Brytanii; ewolucja brytyjskiego systemu politycznego.
[b] Głowa państwa: monarcha w brytyjskim systemie politycznym.
[c] Parlament Wielkiej Brytanii.
[d] Rząd i gabinet.
[e] System partyjny Zjednoczonego Królestwa.
Źródło:
• Podstawowe zasady ustrojowe Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Warszawa 2010*:
1) Ustawa o następstwie tronu z 1700 r.
2) Ustawa o parlamencie z 1911 r.
3) Ustawa o Izbie Lordów z 1999 r.
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/brytania.html
Literatura[do wyboru]:
• Gdulewicz E., Kręcisz W., Ustrój polityczny Wielkiej Brytanii, [w:] Ustroje państw współczesnych, red. nauk. W. Skrzydło, Lublin 2002 (lub inne wyd.), s. 9-52.
• Podolak M., System polityczny Wielkiej Brytanii, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M. Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s.191-207.
Literatura uzupełniająca:
• Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Leksykon systemów… , rozdz. Wielka Brytania
lub: Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Mały leksykon... , rozdz. Wielka Brytania.
• Wojtaszczyk K. A., Współczesne systemy... , rozdz. IV.2: System polityczny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
• Zięba A., Parlament Wielkiej Brytanii, Warszawa 1994.
• ht
[Zajęcia nr 6] System polityczny V Republiki Francuskiej.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Geneza V Republiki Francuskiej.
[b] Prezydent Francji.
[c] Parlament francuski.
[d] Rząd we Francji.
[e] System partyjny współczesnej Francji.
Źródło:
• Konstytucja Republiki Francuskiej (różne wydania)*: rozdziały II-V
*tekst dostępny także w internecie: ht
tp://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/francja.html
Literatura [do wyboru]:
• Dziemidok-Olszewska B., System polityczny V Republiki Francuskiej, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M. Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s.
57-75.
• Gdulewicz E., System konstytucyjny Francji, Warszawa 2000.
3
• Skrzydło W., Wstęp, [w:] Konstytucja Francji, Warszawa 1997 lub: tenże, Ustrój polityczny Francji, Warszawa 1992.
Literatura uzupełniająca:
• Gdulewicz E., Parlament Republiki Francuskiej, Warszawa 1993.
• Morabito M., Bourmaud D., Historia konstytucyjna i polityczna Francji (1789-1958), Białystok 1996, s.
465-537.
• Wojtaszczyk K. A., Współczesne systemy... , rozdz. IV.3: System polityczny V Republiki Francuskiej.
•
tp://www.parties-and-elections.eu/
[Zajęcia nr 7] System polityczny Federacji Rosyjskiej.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Rosja: od totalitaryzmu do rządów autorytarnych.
[b] Prezydent w systemie politycznym Rosji.
[c] Ogólna charakterystyka pozostałych instytucji ustrojowych Federacji Rosyjskiej: parlament, rząd Źródło :
•
Konstytucja Federacji Rosyjskiej przyjęta w ogólnonarodowym referendum w dniu 12
grudnia 1993 r. , Warszawa 2000*: preambuła, rozdz. I-VI
*tekst dostępny w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/rosja.html
Literatura[do wyboru] :
•
Bosiacki A., Wstęp, [w:] Konstytucja Federacji Rosyjskiej przyjęta w ogólnonarodowym referendum w dniu 12 grudnia 1993 r. , Warszawa 2000.
•
Kowalska M., System polityczny Federacji Rosyjskiej, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M. Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s. 123-142.
•
Zieliński E., System konstytucyjny Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2005.
Literatura uzupełniająca:
•
Chwalba A., Historia powszechna 1989-2011, Warszawa 2011, s. 150-174.
•
Zieliński E., Współczesna Rosja. Studium polityczno-ustrojowe, Warszawa 1995.
•
•
[Zajęcia nr 8] Kolokwium zaliczeniowe (zajęcia nr 2-7) / System polityczny Konfederacji Szwajcarskiej.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Geneza specyficznych szwajcarskich rozwiązań ustrojowych; ewolucja systemu politycznego Szwajcarii.
[b] Ogólna charakterystyka systemu politycznego Szwajcarii.
Źródło:
•
Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej z 18 IV 1999, Warszawa 2000*: zwłaszcza preambuła, tytuł I i V.
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/szwajcaria.html
Literatura [do wyboru]:
•
Czeszejko-Sochacki, System konstytucyjny Szwajcarii, Warszawa 2002, lub: tenże, Wstęp,
[w:] Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej, Warszawa 2000.
•
Podolak M., System polityczny Szwajcarii, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M.
Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s. 165-182.
4
•
Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Mały leksykon... , rozdz. Szwajcaria.
•
Sarnecki P., Zgromadzenie Federalne. Parlament Konfederacji Szwajcarskiej, Warszawa 1995.
•
Wojtaszczyk K. A., Współczesne systemy... , rozdz. IV.6: System polityczny Konfederacji Szwajcarskiej.
•
tp://www.parties-and-elections.eu/switzerland.html
[Zajęcia nr 9] System polityczny Republiki Federalnej Niemiec.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Konstytucja RFN – geneza, nowelizacje.
[b] Zjednoczenie Niemiec.
[c] Parlament niemiecki.
[d] Rząd i kanclerz w RFN.
[e] Prezydent Niemiec.
[f] System partyjny RFN. Niemcy po wyborach parlamentarnych w 2013 roku.
Źródło:
•
Konstytucja Niemiec, Warszawa 1993 lub: Konstytucja Niemiec, Warszawa 2008*: preambuła, rozdz. I-VII
* tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/niemcy.html
Literatura [do wyboru]:
• Banaszak B., System konstytucyjny Niemiec, Warszawa 2005.
• Banaszak B., Wstęp, w: Konstytucja Niemiec, Warszawa 2008, s. 3-35.
• Kowalska M., System polityczny Republiki Federalnej Niemiec, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M. Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s. 99-120.
Literatura uzupełniająca:
• Chwalba A., Historia powszechna 1989-2011, Warszawa 2011, s. 120-130.
• Gdulewicz E., Ustrój polityczny Niemiec, w: Ustroje państw... , s. 93-125.
• Słownik polityki, pod red. M. Bankowicza (różne wyd.), hasło: Niemiec, system polityczny.
• Wojtaszczyk K. A., Współczesne systemy... , rozdz. IV.5: System polityczny Republiki Federalnej Niemiec.
• ht
tp://www.parties-and-elections.eu/germany3.html
[Zajęcia nr 10] System polityczny RFN (dokończenie) / System polityczny Królestwa Szwecji.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Ewolucja systemu politycznego Szwecji w XIX i XX wieku.
[b] Ogólna charakterystyka systemu politycznego Królestwa Szwecji.
Źródło:
•
Akt o formie Rządu ( rozdz. 1, 3-6), [w:] Konstytucja Szwecji (różne wydania)*:
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/szwecja.html
Literatura [do wyboru]:
•
Grzybowski M., Wstęp, [w:] Konstytucja Królestwa Szwecji, wyd. 2, Warszawa 2000.
•
Grzybowski M., Systemy polityczne współczesnej Skandynawii, Warszawa 1989 (fragm. dot.
Szwecji).
•
Grzybowski M., Systemy konstytucyjne państw skandynawskich, Warszawa 1998 (fragm. dot.
Szwecji).
•
Michalczuk M., System polityczny Szwecji, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M.
Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s. 183-190.
5
•
Sagan S., Zarys ustroju politycznego Szwecji, Katowice 1992.
•
tp://www.riksdagen.se/pl/Start/Polski-polska/
[Zajęcia nr 11] System polityczny Królestwa Hiszpanii.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Hiszpania: od autorytaryzmu do demokracji
[b] Król w systemie politycznym Hiszpanii
[c] Kortezy Generalne (parlament)
[d] Rząd w hiszpańskim systemie politycznym
[e] System partyjny Hiszpanii
Źródło:
•
Konstytucja Hiszpanii, Warszawa 1993*: tytuł wstępny oraz II-V
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/hiszpania.html
Literatura [do wyboru]:
• Grylak B., Michalczuk M., System polityczny Hiszpanii, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M. Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s. 77-98.
• Mołdawa T., System konstytucyjny Hiszpanii, Warszawa 2012.
Literatura uzupełniająca:
• Łabno-Jabłońska A., Iberyjska droga do demokracji. Studium prawnokonstytucyjne, Warszawa 1996.
• Mołdawa T., Procedura legislacyjna w Hiszpanii, „Przegląd Sejmowy” 1993, nr 4.
[Zajęcia nr 12] System polityczny Państwa Izrael.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Okoliczności powstania Państwa Izrael.
[b] Ewolucja systemu politycznego Izraela.
[c] Kneset w systemie politycznym kraju.
[d] Rząd i Prezydent w Izraelu.
[e] Scena polityczna Izraela, ewolucja systemu partyjnego państwa.
Źródło:
•
Konstytucja Państwa Izrael, Warszawa 2001*:
1) Deklaracja Niepodległości Państwa Izrael
2) Ustawa zasadnicza o Knesecie
3) Ustawa zasadnicza o Prezydencie
4) Ustawa zasadnicza o Rządzie
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/izrael.html
Literatura [do wyboru]:
•
Bożyk S., System konstytucyjny Izraela, Warszawa 2002.
•
Wojtyczek K., Wstęp, [w:] Konstytucja Państwa Izrael, Warszawa 2001 .
Literatura uzupełniająca:
•
Bożyk S., Kneset parlament Izraela, Warszawa 2002.
•
Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Leksykon... , rozdz.: Izrael lub: . Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Mały leksykon... , rozdz. Izrael.
•
Konstytucja Państwa Izrael, Warszawa 2001.
6
tp://knesset.gov.il/main/eng/home.asp
[Zajęcia nr 13] System polityczny Republiki Włoskiej.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Ewolucja systemu politycznego Włoch po II wojnie światowej.
[b] Parlament włoski
[c] Rząd we Włoszech
[d] Prezydent Republiki
[e] System partyjny Włoch.
Źródło:
•
Konstytucja Republiki Włoskiej z 27 grudnia 1947 r. , Warszawa 2004*: fragmenty dotyczące parlamentu, rządu i prezydenta
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/wlochy.html
Literatura [do wyboru]:
• Sokół W., System polityczny Włoch, [w:] Współczesne systemy polityczne, pod red. M.
Żmigrodzkiego i B. Dziemidok-Olszewskiej, Warszawa 2007, s. 209-236.
• Witkowski Z., System konstytucyjny Włoch, Warszawa 2000.
Literatura uzupełniająca:
• Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Leksykon..., rozdz. Włochy lub: Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Mały leksykon... , rozdz. Włochy.
• Wojtaszczyk K. A., Współczesne systemy... , rozdz. IV.4: System polityczny Republiki Włoskiej.
• ht
tp://www.parties-and-elections.eu/italy.html
[Zajęcia nr 14] System polityczny Brazylii.
Zagadnienia do opracowania:
[a] Zarys historii konstytucjonalizmu brazylijskiego.
[b] Główne instytucje ustrojowe Brazylii: prezydent, administracja centralna, parlament.
[c] System partyjny Brazylii.
Źródło:
•
Konstytucja Federacyjnej Republiki Brazylii, Warszawa 2004*: fragmenty dotyczące federalnego charakteru państwa, parlamentu, rządu i prezydenta
*tekst dostępny także w internecie: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/brazylia.html
Literatura [do wyboru] :
• Goduń T., Cygnarowski M., Dudek S., Iwaniszczuk P., Leksykon..., rozdz. Brazylia.
• Spyra J., System konstytucyjny Brazylii, Warszawa 2001.
Literatura uzupełniająca:
• Kula M., Historia Brazylii, Wrocław-Warszawa 1987.
• ht
• ht
[Zajęcia nr 15] Kolokwium zaliczeniowe (zajęcia nr 8-14) / Podsumowanie zajęć: przemiany ustrojowe na świecie na przełomie XX i XXI wieku.
7