Budowa i funkcje białek w organiazmach żywych

BIAŁKA - największa grupa związków organicznych, podstawowe jednostki budulcowe.

Monomerami białek są aminokwasy zbudowane z C, H, O, N, S.

W białkach występuje 20 aminokwasów. Wspólną ich cechą jest obecność gruby karboksylowej – COOH i grupy aminowej – NH2. Resztę aminokwasową – R stanowi łańcuch boczny charakterystyczny dla poszczególnych aminokwasów.

W cząsteczce białka sąsiadujące ze sobą aminokwasy połączone są wiązaniami peptydowymi.

STRUKTURA I RZĘDOWA – rodzaj i kolejność aminokwasów w łańcuchu białkowym jest warunkowana

Genetycznie i decyduje o własnościach chemicznych i fizycznych.

STRUKTURA II RZĘDOWA – powstaje w wyniku oddzielenia między O a H w obrębie wiązania.

Wyróżnia się stronę L – helisy (alfa helisy) dla pojedynczych łańcuchów, B -

harmonijki (beta – harmonijki) dla białek zbudowanych co najmniej z 2

łańcuchów peptydowych.

STRUKTURA III RZĘDOWA – powstaje w wyniku skręcenia L – helisy lub B- harmonijki co uwarunkowane

jest oddziaływaniem między grupami bocznymi aminokwasów w łańcuchu.

- decyduje o jego właściwościach biologicznych. Jego zniszczenie powoduje inaktywację białka.

STRUKTURA IV RZĘDOWA – utworzona przez kilka łańcuchów peptydowych struktury III rzędowej

połączonych ze sobą i stanowiących funkcjonalną całość.

np. hemoglobina.

BIAŁKA PROSTE:

PROTEINY – NIE ROZPUSZCZALNE W WODZIE

SFEROPROTEINY SKLEROPROTEINY

1

- struktura kłębkowa - tworzą układ przestrzenny

silnie zwinięte w przestrzeni w formie włókien

albuminy kalogen – białko tkanki łącznej

globuliny keratyna – rogi, kopyta

histony fibryna – w czasie krzepnięcia krwi

protaminy fibroina – nici oprzędu owadów

gluteliny

grolaniny

BIAŁKA ZŁOŻONE:

PROTEIDY – BARWINIKI – chromoproteidy np. hemoglobina

- CUKRY – glikoproteidy np. antygeny krwinkowe

- TŁUSZCZE – lipoproteidy np. składnik błon cytoplazmatycznych

FUNKCJE BIAŁEK:

- podstawowy budulec większości struktur komórkowych

- znajdują się w płynach ustrojowych

- umożliwiają zachowanie procesów chemicznych

- umożliwiają zamianę energii chemicznej na mechaniczną w mięśniach, uczestniczą w procesach regulacji funkcji jądra komórkowego i działania narządów wewnętrznych.

2