Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl

"Zakres potrzeb i kierunków szkoleń doradców zawodowych w urzędach pracy" - Jacek Grabowski

Rynek pracy, to w dzisiejszej Polsce, bodajże jedno z takich miejsc gdzie toczą się bardzo szybkie, wręcz burzliwe przemiany. Tempo tych zmian jest bardzo wysokie a ich implikacje i skutki dotyczą bardzo wielu dziedzin aktywności społecznej i są odzwierciedleniem zarówno rozwoju samej gospodarki jak i konsekwencji wzrostu konsumpcji wytworzonych przez nią dóbr.

To właśnie współczesny rynek pracy określać może zasobność i rozwój społeczeństwa bądź wyznacza granicę jego pauperyzacji a co za tym idzie degradacji dużych grup społeczno-zawodowych, ich przewidywane przyszłe zapóźnienia i problemy z tym związane. To rynek pracy w jakiejś znaczącej mierze decyduje o rozwoju technicznym, komunikacyjnym czy naukowym, a więc cywilizacyjnym postępie w państwie. I wreszcie to jakość rynku, pracy ma ogromny wpływ na publiczne życie polityczne, jakość elit i grup przedstawicielskich.

Problemy bardzo istotne dla państwa jako organizacji społecznej, związane z rozwojem rynku pracy i zaspokajaniem jego priorytetowych potrzeb, a także problemy związane z bezrobociem i łagodzeniem jego skutków to kwestie, za które w myśl ustawy zasadniczej odpowiada właśnie państwo a ściślej, stojący na jego czele rząd. Obowiązujące w naszym kraju regulacje prawne, dotyczące tych kwestii, cedują z kolei zadania rządu na samorządy lokalne - powiatowy i wojewódzki, a ich realizacją szczegółową w imieniu tychże samorządów zajmują się podległe im urzędy pracy. Oczywiście finansowanie tych działań pozostaje nadal w gestii państwowego Funduszu Pracy i budżetu państwa.

Wiodącym przepisem prawnym dotyczącym regulacji rynku pracy, zatrudnienia i bezrobocia jest ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 20 kwietnia 2004 r. Określa ona jasno powinności poszczególnych szczebli samorządowych w stosunku do rynku pracy i kwestii zatrudnienia, a także reguluje sprawy związane z realizacją zadań państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej bezrobotnych.

Szczególnie istotnym i priorytetowym zadaniem jest owa aktywizacja bezrobotnych, która ma przynieść efekty, przede wszystkim w skutecznym powrocie osób dotychczas bezrobotnych, na rynek pracy. W

urzędach pracy, zagadnieniem tym, ową aktywizacją bezrobotnych, zajmują się specjaliści zatrudnieni w kluczowych zawodach, a przede wszystkim doradcy zawodowi i to na nich spoczywa główny ciężar tego zadania.

Aby w pełni i satysfakcjonująco, zarówno dla bezrobotnych jak i urzędu wykonać zadania przewidziane ustawą, i zgodnie z istotą aktywizacji zawodowej, pracownicy świadczący usługi poradnictwa zawodowego http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl winni być do tego właściwie przygotowani. A co równie ważne, na bieżąco muszą odnawiać swoją wiedzę i nabywać nowych umiejętności w tym zakresie.

Jaki jest więc zakres potrzeb szkoleniowych doradców zawodowych? Jakie kierunki szkoleń są najbardziej adekwatne i najbardziej potrzebne tej grupie zawodowej? Aby odpowiedzieć na te dwa pytania należy przeanalizować właściwie co najmniej kilkanaście obszarów w jakich poruszają się doradcy zawodowi.

Można także odpowiedzieć na nie w sposób lapidarny - bardzo krótko: wszystko, czego nauczą się doradcy będzie im przydatne w pracy z bezrobotnymi i przyniesie tym ostatnim pożądane, pozytywne efekty.

1. Szkolenia jako aktywność wzbogacająca wiedzę

Zanim damy odpowiedź na postawione we wstępie pytania na temat zakresu szkoleń niezbędnych doradcom zawodowym zatrudnionym w urzędach pracy, musimy zdefiniować to co będziemy określać szkoleniem pracowników. A więc musimy dać odpowiedź w kwestii tego, czy każde działanie o charakterze poznawczym jest już szkoleniem?

Otóż terminem szkolenie określamy wiele różnorodnych działań i form doskonalenia umiejętności, podnoszenia wiedzy i kwalifikacji w bardzo różnych obszarach. Najczęściej chodzi tu o rozwijanie umiejętności u osób dorosłych, zwłaszcza o podnoszenie kompetencji związanych z wykonywaną pracą lub umożliwiających podjęcie nowego zajęcia. Szkolenie bywa definiowane jako forma aktywności zaprojektowana w celu wzbogacania wiedzy, umiejętności czy zdolności uczestników."[1]

Szkolenie jest bardzo złożonym procesem, który rozpoczyna się w momencie podjęcia decyzji o uczestnictwie w nim bądź o jego przeprowadzeniu. Taką decyzję może podjąć kierownik komórki organizacyjnej, który dostrzega konieczność doskonalenia pracy podwładnych lub też sami pracownicy.

Decyzja o konieczności szkolenia podejmowana przez pracowników, w naszym przypadku doradców zawodowych, świadczy o ich dojrzałości zawodowej a także o umiejętności przeprowadzenia samooceny własnych działań i stwierdzeniu potrzeby uzupełnienia wiedzy bądź pozyskania wskazówek do właściwego wypełniania obowiązków służbowych. I ta przeprowadzona przez pracownika samoocena powinna stanowić punkt wyjścia do określenia potrzeb szkoleniowych a także rodzajów szkoleń, w jakich będą uczestniczyć pracownicy.

Doradcy zawodowi zatrudnieni w urzędach pracy to osoby dorosłe, które posiadają określone doświadczenia zawodowe i wykształcenie formalne z zakresu poradnictwa zawodowego lub mieszczące się w kanonie preferowanych dziedzin. Należą do nich pedagogika, socjologia, psychologia a także jak niektórzy uważają, wykształcenie prawnicze. Prawdą jest, że predysponuje ono do pracy w zawodzie doradcy zawodowego, gdyż wiedza prawnicza daje możliwość odpowiadania na wiele pytań związanych z procesem zatrudnienia i regulacjami obowiązującymi na rynku pracy, stawianych przez bezrobotnych i poszukujących pracy oraz pracodawców, będących klientami urzędów pracy a tym samym doradców tam http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl zatrudnionych.

Kiedy mamy mówić o szkoleniach dla tej grupy zawodowej - doradców zawodowych - to musimy mieć świadomość, że to będą szkolenia dla osób dorosłych, które chcą nadal rozwijać się zawodowo, a to z kolei będzie implikować charakter i jakość tych działań. Biorąc pod uwagę wydłużanie się okresu aktywności zawodowej a także szybkość zmian jakie zachodzą w otoczeniu, powstaje konieczność permanentnego uczenia się również osób dorosłych - pracowników nawet z dużym stażem i doświadczeniem zawodowym. Okazuje się przy tym, że osoby dorosłe mają duże możliwości mentalne poszerzania wiedzy, nabywania nowych umiejętności i wykorzystywania ich w codziennym działaniu zawodowym. Uczestnictwo w szkoleniach to dla dorosłych aktywność podejmowana w celu wzbogacenia wiedzy i kompetencji zawodowych.

Taka postawa jest zgodna z ideą kontynuowania edukacji przez całe życie, promowaną przez Komisję Europejską. Należy tu dodać, że właściwie wiek nie odgrywa tu większej roli.

Z literatury dotyczącej psychologii rozwojowej wiemy, że wyróżnia ona trzy etapy dorosłości (rozwojowe) w życiu człowieka.[2]

Pierwszy etap przypadający na wiek 20 do 30-40 roku życia to tzw. wczesna dorosłość charakteryzująca się tym, że zdolności przyswajania i stosowania wiedzy osiągają swój najwyższy poziom. Człowieka charakteryzuje również na tym etapie giętkość umysłowa i duża zdolność adaptacji.

Drugi etap to tzw. średnia dorosłość przypadająca na wiek 30-40 rok życia do 50-60 lat. W tym czasie większość zdolności intelektualnych utrzymuje się na niezmienionym poziomie. Wraz z wiekiem spada jednak szybkość przetwarzania i przyswajania informacji, co można udoskonalać poprzez aktywny trening.

Okres trzeci czyli późnej dorosłości a więc 55-60 rok życia charakteryzuje spadek tzw. inteligencji płynnej. Mimo tego, dokształcanie i poszerzanie wiadomości jest jak najbardziej możliwe.

Organizując szkolenia dla dorosłych należy pamiętać, że jest to grupa bardzo różnorodna pod względem możliwości uczenia się, tempa przyswajania nowych danych. Ponadto jest to grupa o różnych cechach osobowości, różnym temperamencie i różnych doświadczeniach zawodowych. O doradcach zawodowych można powiedzieć, iż ich przygotowanie do pracy a także doświadczenia nabyte w trakcie dotychczasowej obsługi klientów są bardzo zróżnicowane. W związku z tym programowanie szkoleń dla tej grupy pracowników jest trudne i odpowiedzialne. Chodzi tu bowiem o realizację pewnej strategii szkoleniowej, prowadzącej poprzez osiąganie pewnych celów etapowych do pełnego zaspokojenia potrzeb szkoleniowych.

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl 2. Na początek - diagnoza potrzeb szkoleniowych

Nie ma dobrej edukacji bez dobrej strategii i dobrego planu jej realizacji. Plan powinien opisywać jakimi metodami i jakie potrzeby szkoleniowe będziemy zaspokajać a więc czego mamy uczyć pracowników -

doradców zawodowych i jakie kompetencje chcemy u nich rozwijać. Podstawą tej strategii jest badanie potrzeb szkoleniowych.

Bardzo ważne przy projektowaniu szkoleń jest odróżnienie potrzeb" od zachcianek". Może się bowiem tak zdarzyć, że doradcy zawodowi określą w jakich szkoleniach chcieliby wziąć udział, kierując się różnymi motywami. Jeżeli ukończenie takich szkoleń nie przyda im istotnych (dla wykonywanej przez nich pracy) kompetencji, może to oznaczać, że zrealizowana została ich zachcianka". Motywem do tego była np. chęć oderwania się od pracy, rozpoznanie nowych zagadnień nie związanych z wykonywanym zawodem itp. Trzeba bowiem równocześnie pamiętać, że szkolenie powinno także wspomóc urząd zatrudniający doradców np. w podniesieniu poziomu usług świadczonych grupom klientów.

Przeprowadzenie dobrej diagnozy potrzeb szkoleniowych jest trudne, wymaga użycia wielu narzędzi, czasu i solidnej pracy. Trudności mogą wynikać także z poziomu wiedzy i kompetencji osób, które chcemy szkolić. W przypadku projektowania szkoleń dla doradców zawodowych zatrudnionych w urzędach pracy należy wziąć pod uwagę, że są to pracownicy posiadający wymagane wyższe wykształcenie kierunkowe oraz specjalistyczne kształcenie podyplomowe. Mogą być wśród nich i tacy pracownicy, którzy dopiero rozpoczynają pracę i odbywają staż zawodowy pod opieką doświadczonego doradcy.

W określaniu potrzeb szkoleniowych doradców zawodowych należy wziąć pod uwagę pięć podstawowych elementów, które będą determinować przyszły plan szkoleń. Niewątpliwie należą do nich: 1. zapotrzebowanie na wiedzę o rynku pracy,

2. uzupełnianie i rozwijanie kompetencji posiadanych przez doradców zawodowych, 3. zapotrzebowanie na umiejętności i wiedzę wynikające z informacji zwrotnych od klientów, 4. potrzeby szkoleniowe wynikające z samooceny pracy doradcy zawodowego, http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl 5. potrzeby związane z wymaganiami efektywnego i nowoczesnego funkcjonowania urzędu pracy stawiane przed pracownikami, w tym doradcami zawodowymi.

Planując strategię szkoleniową według powyższych elementów można powiedzieć, że pierwszy, drugi i piąty element, może (a nawet powinien) zostać określony samodzielnie przez pracodawcę. Bo to właśnie pracodawcy winno zależeć na tym, aby jego pracownik miał dobrą, w miarę pełną i aktualną wiedzę o otaczających go zjawiskach mających wpływ na jego pracę i na to co dzieje się z jego klientami. To dyrekcja urzędu pracy, kształtując jego oblicze, podejmować powinna takie działania, które poprawią jakość obsługi bezrobotnych, jej organizację a tym samym podniosą poziom zaufania do urzędu.

Element trzeci i czwarty analizy potrzeb wynikał będzie z wypowiedzi doradców, np. w przeprowadzonej wśród nich ankiecie lub wywiadzie dotyczących samooceny a także z oceny ich działań przekazywanych przez klientów. Ankietować można także samych klientów pytając o jakość pracy, kompetencje i wiedzę doradców, z których usług korzystali. Można także zestawiać wypowiedzi doradców i ich klientów np. z efektami zatrudnieniowymi bezrobotnych korzystających z pomocy doradczej. Możliwości jest wiele a wybór należy do projektujących dokształcanie.

Diagnoza potrzeb szkoleniowych doradców zawodowych zatrudnionych w urzędzie pracy ma za zadanie ustalić:

- czy szkolenie ma dotyczyć nowych pracowników?

- jaki ma być poziom szkolenia?

- jakich obszarów powinno dotyczyć szkolenie?

- jakie elementy wiedzy i jakie kompetencje muszą być uzupełniane?

- czy planowane szkolenie nie dubluje się z już wcześniej realizowanym?

- jakich metod powinno się użyć w podnoszeniu kwalifikacji?

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl 3. Zakres potrzeb szkoleniowych doradców zawodowych

Urzędy pracy powołane zostały jako samorządowe jednostki realizujące zadania państwa dotyczące zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu. Jednym z priorytetowych zadań sformułowanych przez ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest aktywizacja zawodowa bezrobotnych, w której mieszczą się usługi poradnictwa zawodowego.

Poradnictwo zawodowe świadczone jest przez powiatowe urzędy pracy poprzez zatrudnionych tam doradców zawodowych i wojewódzkie urzędy pracy poprzez centra informacji i planowania kariery zawodowej zatrudniających doradców zawodowych. Zgodnie z zapisami ustawy poradnictwo zawodowe w urzędach pracy polega na udzielaniu bezrobotnym i poszukującym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, a w szczególności udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwościach szkolenia i kształcenia".[3]

Już z powyższego zapisu ustawowego wynikać mogą pewne potrzeby szkoleniowe dla tej grupy pracowników urzędu pracy jaką są doradcy zawodowi. Wzmacniają one już wcześniej wymienione potrzeby związane z aktualną, kompletną wiedzą o rynku pracy.

A więc zakres hipotetycznych potrzeb szkoleniowych może dotyczyć takich obszarów jak: a) Rynek pracy

Aby kompetentnie wspierać bezrobotnych, doradca zawodowy w urzędzie pracy musi permanentnie i na bieżąco uzupełniać swoją wiedzę o rynku pracy w wymiarze makro i lokalnym rynku pracy w wymiarze mikro oraz działaniach okołorynkowych. To co doradca winien w pierwszej kolejności wiedzieć o rynku pracy, to aktualne trendy zachodzących na nim zmian, a więc:

- jakie są planowane na danym terenie działania gospodarcze, które mogą mieć wpływ na powstawanie miejsc pracy?

- dla jakich zawodów, nowe działania gospodarcze będą korzystne pod względem zatrudnienia a dla jakich nie, a więc jakie zawody są aktualnie poszukiwane a które są nadwyżkowe?

- jakie działania można podejmować w kwestiach rozwoju kapitału ludzkiego mieszkańców danego regionu?

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl

- jaki jest rynek szkoleniowy na danym terenie czyli gdzie, kiedy i kto prowadzi działania związane z nauką zawodu, doskonaleniem i uzupełnianiem kwalifikacji?

- jakie inne instytucje obok urzędu pracy świadczą pomoc bezrobotnym i na czym ona polega?

- wiedza o zawodach i zachodzących zmianach w treści pracy.

Inne aspekty związane z przemianami zachodzącymi na rynku pracy, o których doradca zawodowy musi wiedzieć dotyczą pomocy Unii Europejskiej świadczonej w zakresie rozwoju kapitału ludzkiego. Doradca zawodowy musi umieć odpowiedzieć na zadane przez bezrobotnego i innych przychodzących do niego klientów, pytania:

- co to są środki Europejskiego Funduszu Społecznego?

- jakie działania ten Fundusz promuje w naszym kraju i jak można w tych działaniach uczestniczyć?

- kto i kiedy realizuje np. szkolenia zawodowe finansowane ze środków UE?

I wreszcie sprawy niezwykle ważne a wynikające z wstąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej. Otóż doradca musi wiedzieć

- co to są usługi EURES i jak można z nich korzystać?

- gdzie szukać ofert pracy w ramach EURES i jak przygotowywać dokumenty aplikacyjne na potrzeby pracodawców zagranicznych?

- jakie są podstawowe uwarunkowania wyjazdu do pracy do krajów Unii Europejskiej?

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl Problemem jaki nasuwa się w związku z powyższym jest kwestia umiejętności posługiwania się przynajmniej jednym z obowiązujących w Unii językiem obcym. Ta sprawa jest bardzo pilna a potrzeby zapewne w tej kwestii są bardzo duże. Urzędy pracy powinny w sprawie kształcenia doradców zawodowych (oraz całej swojej kadry) pilnie skonstruować plan działania i jak najszybciej go wdrożyć do realizacji.

Uznając sprawę znajomości języków obcych za niezwykle istotną dla służb doradczych, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej winno wdrożyć program szkolenia językowego pracowników i stworzyć odpowiedni system motywacyjny dla zachowań prokształceniowych w zakresie języków obcych.

Ponadto doradca zawodowy udzielając czy to porad indywidualnych czy zbiorowych klientom powinien zwrócić ich uwagę na zagadnienia związane z utrzymaniem miejsca pracy, a więc musi wykazać się swoją wiedzą z zakresu prawa pracy.

Szkolenia dotyczące rynku pracy i związanych z nim aspektów mogą być prowadzonymi wewnętrznie szkoleniami przywarsztatowymi. Opierać się mogą na cyklicznych spotkaniach pracowników ze specjalistami od analizy rynku, których zatrudnia macierzysty urząd. Mogą to być także zajęcia seminaryjne jakie powinien organizować wojewódzki urząd pracy dla doradców zawodowych z województwa w ramach koordynacji rozwoju usług doradczych. Taką delegację daje mu ustawa o promocji zatrudnienia.

b) Uzupełnianie i rozwijanie kompetencji posiadanych przez doradców zawodowych Planowanie w tym zakresie szkoleń powinno się rozpocząć od uświadomienia sobie jakimi kompetencjami powinni legitymować się doradcy świadczący swoje usługi w urzędach pracy. Bilans pomiędzy oczekiwaniami klienta, jego możliwościami, środowiskiem, kulturą organizacji, wartościami i normami etycznymi stwarza dla doradcy specyficzny obszar działania, w którym jego kompetencje i metodologia oddziaływania mogą spowodować podjęcie decyzji przez klienta.

Analiza rezultatów badań empirycznych pozwoliła wyłonić sześć następujących kompetencji głównych -

obszarów tematycznych, w których szczegółowe kompetencje stanowią o efektywności procesu doradczego. Będą to:

1. Kompetencje doradcze w zakresie posługiwania się informacją; http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl 2. Kompetencje doradcze indywidualnej pracy z klientem;

3. Kompetencje metodologiczne;

4. Kompetencje pracy w sieciach;

5. Kompetencje doradcze w zakresie europejskiego rynku pracy; 6. Kompetencje doradcze w zakresie edukacji i praktyk".[4]

Jeżeli na ten obraz wymaganych kompetencji nałożymy na przeprowadzoną inwentaryzację"

posiadanych przez doradców kompetencji, to otrzymamy konkretne wskazania do tego jakie są ich potrzeby szkoleniowe, aby ich kompetencje były rozwijane, uzupełniane do stanu wymaganego.

I tak przykładowo w obszarze pierwszym mogą wystąpić potrzeby, a tym samym konieczność organizacji szkolenia na temat:

- poznania systemu edukacyjnego w Polsce i krajach UE,

- sieci szkół zawodowych, warunków rekrutacji,

- certyfikacji uzyskanych zawodów,

- korzystania z nowoczesnych środków pozyskiwania danych (Internet, intranet),

- oceny jakości informacji wykorzystywanych do pracy z klientami, http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl

- wiedzy zawodoznawczej, tworzenia i upowszechniania informacji zawodowych.

Obszar drugi kompetencji dotyczy bezpośredniej pracy z klientami. Braki jakie tu mogą występować u doradców można wyrównać poprzez szkolenie przykładowo w zakresie wiedzy na tematy takie jak:

- prowadzenie wywiadu i rozmowy doradczej,

- metody planowania karier, w tym zagadnień związanych z Indywidualnym Planem Działania,

- teorie wyboru zawodu i planowania karier,

- teorie interakcji i metody komunikacyjne w procesie doradczym,

- podstawy zawodoznawstwa,

- przygotowanie klienta do stosowania metod aktywnego poszukiwania zatrudnienia.

Trzeci obszar kompetencyjny dotyczy posługiwania się narzędziami, zdobywania uprawnień do używania narzędzi i stosowania określonych metodologii oddziaływania doradczego. Testowanie, ocena i diagnoza to jedne z najtrudniejszych aspektów poradnictwa zawodowego. Każde dobrze przeprowadzone szkolenie w tym zakresie daje pożądane rezultaty w postaci ugruntowanych kompetencji doradcy. Powinien on bez trudu umieć stosować różnego rodzaju testy psychometryczne, analizować i interpretować uzyskiwane wyniki. W tym obszarze możemy także organizować szkolenia dotyczące przykładowo:

- metod planowania kariery,

- norm etycznych w poradnictwie karier,

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl

- podstaw statystyki matematycznej i psychometrii,

- testów i innych metod dotyczących badania uzdolnień, zainteresowań, preferencji zawodowych,

- miar rozwoju kariery i motywacji osiągnięć.

Kompetencje dotyczące pracy w sieci, to ta bardziej nowoczesna strona obecnego poradnictwa zawodowego, już o wymiarze europejskim czy nawet światowym. Nowoczesny doradca znając takie narzędzie jak Internet może z powodzeniem wykorzystywać go do współpracy z innymi doradcami, wymiany myśli i doświadczeń. Czynione są także próby poradnictwa na odległość, kiedy to klient z własnego domu może kontaktować się z wybranym doradcą i korzystać z porady. Doradca powinien umieć także wykorzystywać istniejące już w sieci portale jak np. EURES, PLOTEUS itp.

W tych kwestiach, związanych z pracą w sieci szkolenia doradców są oczywiste i nie powinny być kwestionowane przez nikogo.

Piąty obszar kompetencyjny niejako jest zbliżony do poprzedniego, ponieważ dotyczy zagadnień związanych z europejskim rynkiem pracy, a więc tego wszystkiego co może być w fazie budowania IPD

dostępne klientowi i doradcy za pomocą Internetu z wykorzystaniem specjalistycznych portali. Niemniej jednak doradcy zawodowi zgłaszają zapotrzebowania na szkolenia w tym obszarze. Chodzi tu o takie umiejętności i wiedzę jak:

- poszukiwanie wzorów dobrych praktyk dla poradnictwa w krajach UE,

- poszukiwania miejsc odbywania staży i praktyk przez młodych pracowników,

- uczenia klientów autoprezentacji, prezentacji własnych idei,

- współpraca z organizacjami zagranicznymi zajmującymi się mobilnością pracowników,

- społeczno-kulturowe dostosowanie przyszłych pracowników do zagranicznych rynków pracy.

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl No i wreszcie ostatni obszar kompetencyjny, najbardziej złożony, dotyczący obszaru edukacji. Doradca karier jako ten, który często sam musi przekazywać wiedzę swoim klientom, proponować im rozwiązania winien mieć i rozwijać swoje uzdolnienia edukacyjne. I tutaj należy się spodziewać, że potrzeby szkoleniowe doradców to przede wszystkim:

- dydaktyka,

- metodyka nauczania i uczenia,

- znajomość technik prezentacji,

- systemy edukacji i praktyk w innych krajach UE,

- rozpoznawanie i uznawalność tytułów zawodowych i naukowych w Polsce i innych krajach UE,

- zdobywanie kwalifikacji zawodowych poprzez treningi symulacyjne oraz praktyki zawodowe.

Reasumując, w sześciu przedstawionych powyżej kompetencjach głównych doradców zawodowych winno się dążyć z całą determinacją do osiągnięcia ich maksymalnego poziomu. Wówczas poradnictwo zawodowe będzie w urzędach pracy kompetentne i skuteczne.

Przedstawione zostały także hipotetyczne obszary szkoleń jakie mogą wynikać z potrzeby doskonalenia poszczególnych kompetencji. Jednakże należy zastrzec tu, że nie do końca są to właśnie takie obszary jakie aktualnie przydatne będą wszystkim doradcom zawodowym. Te przykłady mają służyć jedynie pokazaniu możliwości rozwijania poszczególnych kompetencji, a więc doskonalenia zawodowego pracowników.

Jak już wcześniej zostało powiedziane, należy przeprowadzić inwentaryzację" kompetencji istniejących i po przeanalizowaniu ich, określić niezbędny zakres szkolenia. Będzie to jedna z części składowych opracowywanej diagnozy potrzeb szkoleniowych.

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl Kolejnym elementem tej diagnozy będzie analiza informacji zwrotnej płynącej od klientów do doradców zawodowych.

c) Zapotrzebowanie na umiejętności i wiedzę wynikające z informacji zwrotnych od klientów Dzisiaj trudno sobie wyobrazić doradcę zawodowego, który pracując z różnymi klientami nie jest zainteresowany skutecznością swojego działania. Jeżeli tak się zdarzy to trudno jest ocenić takiego doradcę i jego pracę pozytywnie.

Owa ciekawość skutków swojego działania to przecież fundament rozwoju. To właśnie przez tą ciekawość każdy stara się naprawiać błędy we własnym postępowaniu. Jeżeli chodzi o postępowanie związane z pracą na rzecz innych to te ewentualne błędy trzeba naprawiać tak szybko jak to tylko jest możliwe.

W takim przypadku, należy postępować trawestując znane porzekadło, że doradcy zawodowi nie powinni uczyć się na błędach, lecz na uniwersytetach" i wysyłać ich na szkolenia o możliwie najwyższym poziomie.

Dobrą wskazówką mówiącą o tym jakie szkolenia są potrzebne pracownikowi będą wypowiedzi klientów zapytanych w ankiecie o jakość usługi świadczonej im przez doradcę. Ta autoewaluacja oznacza możliwość uzyskania przez doradcę zawodowego możliwości kierowania samym sobą i własną pracą. Jest również najbardziej efektywnym sposobem kontroli, ponieważ opiera się na obiektywnych wskazaniach i ocenie jakości, a nie na bezpośrednim nadzorze. Sprzyja również odpowiedzialności pracowników za realizowane usługi, zwiększa ich motywację do osiągania celów oraz pozwala na doskonalenie zawodowe.

Otóż każdy doradca zawodowy powinien, jako świadomy swojej misji pracownik urzędu pracy, prowadzić na swój użytek badania klientów, z którymi pracował bądź pracuje. Badania te winny mu przynieść zarówno obraz problemu klienta, jak i być lustrem, w którym zobaczy siebie - pracownika starającego się pomóc klientowi. Narzędziem w tym badaniu może być krótka ankieta, którą klient musi koniecznie wypełnić po zakończeniu pracy z doradcą. Ankieta musi być jasno i prosto sformułowana z niezbędną ilością pytań. Powinny być one tak skonstruowane, aby z odpowiedzi klientów odczytać interesujące nas informacje. To one przyczynią się do zbudowania realistycznego planu potrzebnych doradcy zawodowemu szkoleń.

Zbudowanie takiego kwestionariusza ankiety jest dosyć trudne, bo i materia jaką ma on badać nie jest łatwa. Dokonana ma być przecież ocena pracy i osoby doradcy. Ta z kolei może być dla niektórych dosyć brutalna albo tendencyjnie wykrzywiona przez niezadowolonego interlokutora. Trudno. Jak to powszechnie się mówi - coś za coś. Wyniki ankiety będą znane tylko ocenianemu doradcy, on jest http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl świadomy celu jakiemu służy to badanie i wie, że to on w rezultacie z niego będzie korzystał. Warto więc prowadzić tego typu autoewaluację mając w perspektywie możliwość podniesienia własnych kwalifikacji.

d) Potrzeby szkoleniowe, wynikające z samooceny pracy doradcy zawodowego Jeżeli doradca zawodowy podejmuje decyzje o tym, że musi podjąć szkolenie i zgłasza takie zapotrzebowanie przełożonym to świadczy to przede wszystkim o jego dojrzałości zawodowej oraz o tym, że przeprowadził on wnikliwą samoocenę dotychczasowych własnych działań.

Rezultatem tej samooceny jest stwierdzenie u siebie potrzeby uzupełnienia wiedzy bądź pozyskania wskazówek do właściwego wypełniania obowiązków służbowych. Takie potrzeby mogą być także wynikiem wypalenia zawodowego", kiedy to pracownikowi potrzeba nowych impulsów motywujących go do powrotu do normalnego efektywnego funkcjonowania zawodowego.

Częściej jednak potrzeby szkoleniowe u pracowników zajmującym się pomocą innym, a takimi są właśnie doradcy zawodowi, wynikają z poczucia bycia skutecznym i motywacji osiągnięć w wykonywaniu zadań zawodowych.

Pojęcie samoskuteczność oznacza wiarę we własne zdolności organizowania i wprowadzania w życie takich działań, które będą potrzebne do przezwyciężania przyszłych, potencjalnych sytuacji (Bandura, źródło Internet). Jest to specyficzna ocena własnych kompetencji, możliwości wykonania różnych zadań w danej dziedzinie, a więc jest to indywidualny osąd każdego z nas dotyczący naszych zdolności poradzenia sobie z określonymi zadaniami. Wiara we własną skuteczność determinuje to, jak ludzie myślą, czują, jaką mają motywację i w efekcie jak się zachowują. Samoskuteczność wpływa na wybory, jakie dokonujemy i na nasze wysiłki z tym związane, a także na to jak długo podejmujemy ten wysiłek, kiedy napotykamy na przeszkody oraz jak się z tym wszystkim czujemy.

Wiara we własną skuteczność daje podstawy ludzkiej motywacji, pomyślności działania i osobistym umiejętnościom. Poziom naszych motywacji, stany afektywne i działania, które podejmujemy bardziej bazują na tym, w co wierzymy i czy czujemy się na siłach, by coś zrobić, niż na tym, jaka jest obiektywna rzeczywistość".[5]

Ta wiara w skuteczność tego co się robi w ramach podejmowanych z klientem działań aby mu pomóc w rozwiązaniu jego problemów, jest jak najbardziej potrzebna właśnie doradcy zawodowemu w urzędzie pracy. Trzeba ją więc umiejętnie pobudzać i wzmacniać u tej grupy zawodowej poprzez różnego rodzaju działania.

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl Okazuje się, że nie muszą to być wyłącznie motywujące narzędzia finansowe. W wypowiedziach wielu doradców z różnych urzędów pracy można także usłyszeć i takie, które mówią o prowadzeniu dobrej polityki szkoleniowej czy konkretnej nauce nowych metod pracy z klientami. Dobrze wyszkoleni doradcy zawodowi bowiem mają wysoką motywację osiągnięć a więc duże potrzeby wykonywania swoich czynności zawodowych możliwie dobrze, tak aby osiągać wysokie standardy w pracy a nawet je przekraczać. Doradcy dobrze zmotywowani wierzą, że ich działania na rzecz innych są właściwe i skuteczne.

Wiara we własne możliwości, warunkuje aktywność w działaniu, a w konsekwencji lepsze przystosowanie. Osoby mające tę predyspozycję stawiają przed sobą nowe wymagania, po czym skutecznie i wytrwale je realizują. Samoskuteczność pozwala na zachowanie własnej godności i poszanowanie godności innych. Pozwala też na lepsze samopoczucie wynikające z satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi. Jest to umiejętność, która umożliwia czerpanie satysfakcji z życia, daje możliwości cieszenia się nim w pełni, eliminuje negatywne aspekty kontaktów interpersonalnych."[6]

Doradcy zawodowi z urzędów pracy pytani o to czy dokonują samooceny własnych działań w większości odpowiadają twierdząco. Robią to samodzielnie starając się odpowiedzieć sobie między innymi na takie pytania jak:

- czy klienci są zadowoleni z mojej pracy?

- jakie mam trudności w pracy z klientami?

- na ile skuteczne, są podejmowane na rzecz klienta, moje działania?

- co należy zmienić natychmiast, aby działania były skuteczniejsze?

- co należy zmienić w następnej kolejności?

- czego muszę się szybko nauczyć?

- w jakim zakresie muszę pogłębiać swoją wiedzę?

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl Oczywiście takich i podobnych pytań jest dużo więcej. Ale już z odpowiedzi na tych kilka przytoczonych tu pytań można wyciągnąć odpowiednie wnioski, które mogą stanowić kanwę projektowanych szkoleń.

Wielu doradców przyznaje wprost, że ma trudności z prowadzeniem rozmowy doradczej, z tym jak pytać, jakich pytań używać, na ile mogą one ingerować w prywatne sprawy klienta.

Inną trudnością jest dla niektórych określenie problemu klienta i jego kontekstu a następnie zdefiniowanie go wspólnie. Podobnie ma się sprawa związana z określeniem czy jest i gdzie przebiega granica pomiędzy aktywizacją klienta, udzieleniem mu informacji a przeprowadzeniem procesu udzielenia klientowi porady. Ponadto w urzędzie pracy wielu doradców ma problem z dokumentowaniem swojej pracy i pogodzeniem roli urzędnika z rolą spolegliwego opiekuna, przewodnika osoby bezrobotnej lub poszukującej pracy. Niektórzy doradcy pracujący z osobami niepełnosprawnymi zgłaszali konieczność nauki języka migowego a także pogłębiania wiedzy na temat medycznych przeciwwskazań do wykonywania zawodów i pracy.

Wyniki samooceny własnych działań zawodowych przeprowadzanej przez doradcę, zestawione z wynikami oceny dokonanej przez klientów może prowadzić do otrzymania bardzo ciekawych wniosków. Zwykle są one też dobrą wskazówką do tego jakie rodzaje szkoleń powinny być realizowane dla doradców.

Zazwyczaj pojawiają się postulaty doskonalenia w zakresie prowadzenia rozmów doradczych, sporządzania Indywidualnych Planów Działania i oddziaływania informacyjnego oraz podniesienia umiejętności oceny dydaktycznej, poziomu i możliwości kształcenia u klientów, a z drugiej strony w wybranych firmach szkoleniowych.

No i są także postulaty takie, które być może nie są do zrealizowania tak od ręki czy też wprost a dotyczą, jak to w urzędzie pracy, dania klientowi pracy. Tu aż prosi się, aby uczyć doradcę segmentacji rynku pracy i pośrednictwa pracy a przede wszystkim zachowań asertywnych.

e) Inne aspekty określające zakres potrzeb szkoleniowych doradców zawodowych Od 1 maja 2004 r. jesteśmy jednym z 27 krajów członkowskich Unii Europejskiej i mamy dzięki temu dostęp do, niepełnego wprawdzie, rynku pracy Unii. Nasz rynek pracy również został otwarty dla innych.

Rozpoczął się więc nie tylko wypływ kadr z Polski do Europy, ale także napływ chętnych do pracy w Polsce. Pojawiły się więc nowe wyzwania zarówno dla tych, którzy kształtują rozwój rynku pracy jak i tych, którzy wspomagają przekształcenia i rozwój zasobów ludzkich, w tym doradców zawodowych.

Po wejściu naszego kraju do Unii Europejskiej poradnictwo zawodowe, zwłaszcza w urzędach pracy, http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl stanęło przed szeregiem nowych wyzwań związanych z zaspokajaniem potrzeb doradczych. Nowe zadania to przede wszystkim pomoc klientom w uzyskaniu wiedzy o ogromnym europejskim rynku pracy i na temat zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych krajach członkowskich Unii, wymaganych kwalifikacjach, przepisach prawnych związanych z zatrudnieniem i doskonaleniem zawodowym, a także możliwościami kształcenia zawodowego i wreszcie dostarczanie klientom informacji o możliwościach uzyskania pomocy związanej z uzyskaniem zatrudnienia w każdym z krajów unijnych.

Doradcy zawodowi wspomagając opracowywanie planów kariery zawodowej swoich klientów muszą uwzględniać w nich zarówno predyspozycje czy kompetencje zawodowe, jak i przygotowanie kulturowe ewentualnych kandydatów do pracy na unijnych rynkach.

Z drugiej strony spodziewać się należy, że u naszych doradców zawodowych pojawią się niebawem klienci obcojęzyczni, wybierający nasz kraj jako miejsce swojego zatrudnienia bądź też miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Nie trudno jest przewidzieć, jakie wobec tej perspektywy stają przed doradcami nowe wyzwania a przede wszystkim nowe wymagania kwalifikacyjne.

Poradnictwo zawodowe w tej sytuacji winno bardzo intensywnie ewaluować w kierunku poradnictwa międzykulturowego eksponującego różnice kulturowe jako szanse rozwojowe jednostek. Jednym z podstawowych celów takiego poradnictwa jest wymiana pozytywnych doświadczeń różnych krajów w odniesieniu do rynku pracy i rozwiązywania problemów doradczych ludzi wchodzących na rynek pracy, bezrobotnych a także zagrożonych bezrobociem. Pojawia się tu także potrzeba wymiany szeroko pojętej informacji zawodowej pomiędzy krajami a także wymiany rozumianej jako współpraca partnerska w realizacji różnorodnych projektów i programów, w której udział będą brali doradcy różnych krajów. Dzięki tak rozumianej wymianie doradcy będą mieli szansę na zbliżenie się mentalnie do problematyki poradnictwa zawodowego świadczonego przez partnerów z innych krajów Unii Europejskiej. Jest to dobry sposób na zrozumienie realiów innych kultur, specyfiki funkcjonowania systemu edukacyjnego i rynku pracy. Wyniki wymiany to poznanie nowych metod pracy doradczej, doskonalenie własnego warsztatu a przede wszystkim rozwój kompetencji w zakresie wiedzy międzykulturowej doradców. Ponadto w transnacjonalnym poradnictwie istotne są kompetencje językowe, które można kształtować w ramach cyklu szkoleniowego nauki języków obcych, uznanych za oficjalne w krajach Unii Europejskiej.

Jeszcze jeden aspekt współczesnego polskiego poradnictwa zawodowego (świadczonego szczególnie przez urzędy pracy), związany jest z akcesją do Unii Europejskiej. Otóż, nasz kraj korzysta ze środków unijnych w tym między innymi z Europejskiego Funduszu Społecznego. Przygotowujemy się do działań w obrębie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Urzędy pracy będą realizatorami projektów związanych z doskonaleniem zasobów ludzkich a tym samym zwiększenia zatrudnienia i wzrostu udziału aktywnych zawodowo w rynku pracy. Urzędy pracy będą więc realizatorami postanowień Traktatu Amsterdamskiego z 1997 r., a tym samym Europejskiej Strategii Zatrudnienia, szczególnie w (tak zwanych) usługach miękkich.

Już na etapie projektowania działań i tworzenia wytycznych i priorytetów PO KL niezbędna jest wiedza i doświadczenie z zakresu poradnictwa zawodowego. Podobnie wygląda sprawa oceny projektów czy też monitorowania ich wykonania, gdzie potrzebni są również doradcy. Jeszcze bardziej istotną sprawą jest udział doradców zawodowych w procesie realizacji projektów.

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl Konieczność realizacji przewidzianych przepisami zadań poradnictwa zawodowego w stosunku do klientów, a także realizacji nowych zadań wynikających z akcesji Polski do Unii Europejskiej wymaga od doradców poszerzania wiedzy dotyczącej różnic międzykulturowych a także wiedzy związanej z pracą w środowiskach międzykulturowych. Mamy tu więc kolejny ważki postulat organizowania dla doradców z urzędów pracy pakietów szkoleniowych związanych właśnie z poradnictwem transnacjonalnym.

Kilka słów na zakończenie

Urząd pracy, jako instytucja powołana do obsługi instytucjonalnej rynku pracy, przeciwdziałania bezrobociu oraz łagodzenia jego skutków wykonuje swoje zadania w imieniu państwa. Robi to przy pomocy pracowników specjalnie do tego celu przygotowywanych. Na koniec 2006 r. we wszystkich urzędach pracy w Polsce zatrudnionych było 19 933 osoby, co stanowiło niewielką liczbę w odniesieniu do ponad dwumilionowego wówczas bezrobocia. Wśród owych dziewiętnastu tysięcy pracowników w urzędach pracy zatrudnionych było ogółem 872 doradców zawodowych, z czego 694 osoby to pracownicy szczebla powiatowego.[7]

Pokazuje to skalę problemów kadrowych z jakimi borykają się urzędy pracy zwłaszcza, że otrzymują one coraz to nowe zadania. Biorąc pod uwagę zarówno te nowe zadania jak i ciągle zmieniający się rynek pracy ta szczupła (w stosunku do problemu) obsada kadrowa wymaga permanentnego dokształcania, a w przypadkach jej rotacji, uczenia pewnych zagadnień od początku. Potrzeba jest więc, aby w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, odpowiedzialnym merytorycznie za funkcjonowanie urzędów pracy, powstała spójna długofalowa polityka kształcenia kadr. Skoro ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wprowadziła sześć kluczowych grup pracowników urzędów pracy to nałożyła także domniemany obowiązek ciągłego ich doskonalenia.

Krytycznie należy powiedzieć, że w naszym kraju nie powstał dotychczas spójny system kształcenia kadr doradców zawodowych. Nie istnieje procedura akredytacji i weryfikacji kwalifikacji zawodowych doradców. Do tej pory kwalifikacje te można było uzyskać bądź na studiach podyplomowych, opartych o program akceptowany przez Ministerstwo Pracy, bądź na kursach specjalistycznych, które organizowały instytucje związane z obsługą rynku pracy. Były to głównie kursy i szkolenia wewnętrzne dla kadr urzędów pracy.

Obecnie można powiedzieć, że poradnictwo zawodowe, a właściwie organizowanie podyplomowego kształcenia różnych grup zawodowych i uczenia ich poradnictwa zawodowego stało się dobrym sposobem na pozyskanie grantu unijnego. Ten ogromny wysyp" studiów podyplomowych dla doradców zawodowych nie do końca idzie w parze z wysokim poziomem kształcenia.

Trzeba pilnie zweryfikować to co dzieje się obecnie z kształceniem doradców, zadbać o to, aby Rada Szkolnictwa Wyższego uznała konieczność kształcenia dla tego zawodu i wprowadziła do szkolnictwa wyższego program kształcenia w zawodzie doradcy zawodowego na poziomie studiów licencjackich i magisterskich. To w jakiś sposób pozwoliłoby uporządkować kształcenie kadr doradczych.

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl Istotną sprawą jest również doprowadzenie w końcu do finału sprawy, o której mówi się od kilku co najmniej lat, że zawód ten powinien mieć swój status prawny. Być może, że należałoby ze względu i na charakter tego zawodu i na odpowiedzialność jaka stoi za wykonywaniem czynności zawodowych, zmierzać w kierunku jego regulowania.

Czy tak się stanie, czy będzie inaczej, przekonamy się za jakiś czas, a teraz póki co doradcy zawodowi zatrudnieni w urzędach pracy powinni być przez swoich pracodawców objęci dobrą polityką szkoleniową, która przyniesie rozwój ich kompetencji.

Bibliografia:

1. Bańka A., Poczucie samoskuteczności, Instytut Rozwoju Kariery, Print-B, Poznań-Warszawa 2005.

2. Informacja w zakresie instytucjonalnej obsługi rynku pracy w 2006 roku, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, Warszawa 2007.

3. Łaguna M., Szkolenia. Jak je prowadzić, by..., Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.

4. Noworol Cz., Doradztwo całożyciowe dla rozwijania indywidualnych karier przedsiębiorczych. Rola kompetencji doradczych, w: S. Solecki (red.), Rola Doradcy zawodowego w procesie promowania przedsiębiorczości i samozatrudnienia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Przemyślu, Rzeszów 2005.

5. Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.

Opracował:

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl Jacek K. Grabowski

Kierownik Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie

[1] M. Łaguna, Szkolenia. Jak je prowadzić, by..., Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.

[2] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.

[3] Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 20 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 99, poz.

1001 z późn. zm.).

[4] Cz. Noworol, Doradztwo całożyciowe dla rozwijania indywidualnych karier przedsiębiorczych. Rola kompetencji doradczych, w: S. Solecki (red.), Rola Doradcy zawodowego w procesie promowania przedsiębiorczości i samozatrudnienia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Przemyślu, Rzeszów 2005.

[5] A. Bańka, Poczucie samoskuteczności, Instytut Rozwoju Kariery, Print-B, Poznań - Warszawa 2005.

[6] Tamże.

[7] Informacja w zakresie instytucjonalnej obsługi rynku pracy w 2006 roku, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, Warszawa 2007.

http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06

Poradnictwo w sieci - http://www.doradca-zawodowy.pl http://www.doradca-zawodowy.pl

Kreator PDF

Utworzono 19 October, 2010, 01:06