Nauka o organizacji

Organizacja jako obiekt badań

dr Beata Majecka, prof. WSSE

wykład II

rok akademicki 2009/2010

Plan wykładu

Wprowadzenie

Zagadnienia wprowadzające

Organizację można rozpatrywać w trzech

Istota i cechy organizacji

ujęciach:

Typologie organizacji

- czynnościowym

Cykl życia organizacji

- rzeczowym

- atrybutowym

Modele organizacji

Ludzie

Cele i Zadania

czteroelementowy ogólny model wg Leavitta

systemowy model organizacji

otoczenie

Struktura

Urządzenia

i Technologia

OGÓLNY MODEL ORGANIZACJI WG LEAVITTA

1

system

Organizacja to system

idealny

konkretny

organizacje są systemami otwartymi o działaniu naturalny

sztuczny

celowym

złożony

złożony

mieszany

złożone całości zdolne do realizacji swoich z rzeczy

z ludzi

celów dzięki współdziałaniu ich elementów wewnątrz oraz z elementami otoczenia statyczny

dynamiczny

ORGANIZACJA JAKO

bez

z

SYSTEM

zachowania

zachowaniem

Organizacja jako system

Cechy systemu organizacji

konkretny – rzeczowo-materialny

charakterystyczne elementy organizacji

sztuczny – stworzony w drodze świadomej pozwalające traktować ją jako system: działalności człowieka

- cel funkcjonowania

mieszany – złożony z ludzi i rzeczy

- wejścia do systemu

dynamiczny – charakteryzuje się zachowaniami

- wyjścia z systemu

zmiennymi w czasie

- mechanizm funkcjonowania

system z zachowaniem – podejmuje

samodzielnie decyzje o swoim zachowaniu

- otoczenie systemu

Podsystem

Podsystem

Ogólne cechy organizacji

celów

psycho-

i wartości

społeczny

lokalizacja

Podsystem

zarządzania

rozkład przestrzenny

Podsystem

Podsystem

architektura

techniczny

struktury

SYSTEMOWY MODEL ORGANIZACJI

2

Uniwersalne cechy organizacji

Typologie organizacji - kryteria

utworzenie przez ludzi lub przez członków założycieli

połączenie zaangażowania ludzi z materialno-

funkcja genotypowa organizacji – określona na technicznymi lub rzeczowymi środkami działania podstawie roli, jaką organizacje pełnią w otoczeniu, w jaki sposób zaspokajają potrzeby

celowe zorientowanie

społeczne, jaką działalnością się zajmują

posiadanie wewnętrznej struktury

posiadanie wspólnego systemu kierującego

charakter otoczenia organizacji

rozmyślne zachowywanie się

ekwifinalność

stosowana technologia

zdolność do utrwalania wzorców działań

współdziałanie z otoczeniem

zdolność do samoorganizacji

Typologie organizacji – kryteria c.d.

Typologia I (wg Bielskiego)

gospodarcze

cechy i społeczna struktura organizacji oraz charakter uczestnictwa w organizacji

służące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa (organizacje niekomercyjne)

cechy struktury organizacyjnej (rozmiary, stopień zróżnicowania, centralizacja i formalizacja)

administracyjne ogólnopaństwowe i lokalne, militarne i policyjne

cechy podsystemu zarządzania (charakter procesów decyzyjnych czy styl kierowania)

społeczne

religijne

Typologia II (wg Katza i Kahna)

Typologia III (wg Etzioniego)

produkcyjne, czyli gospodarcze

przymusowe

scalające, podtrzymujące porządek społeczny,

utylitarne

socjalizujące, zapewniające ochronę

normatywne

adaptacyjne

polityczne

3

Typologia IV - współczesna

Cykl życia organizacji

cykl życia organizacji jest to sekwencja faz

komercyjne

lub stadiów rozwoju, przez które przechodzi większość organizacji

publiczne

każda faza życia kończy się swego rodzaju

społeczne

kryzysem

w każdej fazie istnieją określone, specyficzne dla tej fazy warunki i sposoby zapewnienia sprawności organizacji

Podstawowy model cyklu

Sumaryczny model cyklu

życia

życia

organizacji

organizacji

narodziny organizacji

Etap I – przedsiębiorczość, czyli innowacyjność, twórczość, pozyskiwanie niezbędnych zasobów

młodość organizacji

Etap II – zespołowość, czyli zwartość, zaangażowanie, współpraca i osobiste

wiek średni

przywództwo

dojrzałość organizacji

Sumaryczny model cyklu życia

Model cyklu życia organizacji

organizacji – c.d.

według Greinera

Etap III – formalizacja i kontrola, sprawność, reguły i procedury sprzyjające stabilizacji

faza przedsiębiorczości

i kontroli

faza kolektywności

Etap IV – dopracowanie struktury, zbieranie informacji o otoczeniu, dążenie do samoodnowy

faza delegacji

lub rozszerzenia dziedziny działalności –

domeny oraz dążenie do równowagi pomiędzy

faza koordynacji

zróżnicowaniem a integracją

faza współdziałania

4