RADIO RETRO Lata trzydzieste Radioodbiorniki wileńskiego Elektrita Radioodbiornik Superior Nasz miesięcznik Świat Ra- obecnie częściej niż jego poprzed- Henryk Berezowski Superior Elektrit dio poprzez stałe prowadze- nik, zostanie omówiony w kolej- www.radioretro.pl nie działu Radio Retro przyczy- nym numerze Świata Radio . Obszerna i ciekawa reklama producenta nia się wydatnie do pogłębienia Trzeba przyznać, że producent pochodząca z lwowskiej firmy Elektro- wiedzy historycznej dotyczącej nie ułatwił nam zadania, w znacz- kabel: Odbiornik SUPERIOR najbardziej pod polskiej techniki radiowej. Dzię- nej większości dostępnych jeszcze względem selektywności zbliżony do ki kontaktom z uważnymi czy- materiałów występuje tylko jeden superheterodyny jest najnowszym apara- telnikami możemy poszerzać tę model oznaczony jako Superior, tem naszej serji roku 1935. wiedzę oraz popularyzować pol- który zawiera dane: zdjęcia oraz Oto jego główne zalety: skie dokonania w radiotechnice. opis, ale modelu Superior 1936. 1. Maksymalny spółczynnik wzmocnie- nia dzięki zastosowaniu ultranowocze- Wymiernym efektem tych działań Model odbiornika Superior wy- snych lamp, zapewnia odbiór nawet jest kolejne uzupełnienie zakresu stępuje w dwóch odmianach zasi- najsłabszych i najbardziej odległych produkcji wileńskiego Elektrita. lania: Z prądem zmiennym oraz stacyj. Wśród początkujących kolekcjone- S prądem stałym (ta odmiana jest 2. Specjalne drzewo (rezonansowe) uży- te do budowy i prawidłowe obliczenie rów oraz w dostępnych zródłach szczególnie rzadka). rozmiarów skrzynek zapewniają naj- model odbiornika Superior nastrę- Superior Z jest odbiornikiem lepszą akustykę głośnika. cza problemy z jego datowaniem, w układzie reakcyjnym, ma trzy 3. Głośnik dynamiczny (permanent) wyglądem oraz konstrukcją. Dziś obwody strojone, trzy zakresy fal, o magnesie ze specjalnego stopu, wy- twarzającego b. silny strumień ma- można stwierdzić, że model sygno- a także trzy lampy (czwarta pro- gnetyczny (8000 gausów) w połącze- wany jako Superior powstał już stownicza). Zakresy fal: 800 2000 m, niu z pentodą wielkiej mocy (9 W) w sezonie 1934/35. Natomiast kolej- 200 600 m i 18 50 m. Odbiornik wy- zapewnia równomierne wzmocnienie i najbardziej naturalną reprodukcję ny model Superior 1936 ukazał posażano w lampy firmy Tungsram wszystkich częstotliwości akustycz- się w następnym sezonie 1935/36. lub Philips: HP4115/AF2, HP4101/ nych. Ten właśnie model, występujący E446, PP4101/E443H i PV495/506. 4. Ostra selektywność odbiornika Supe- rior zapewniona została dzięki uży- ciu wysokowartościowych surowców i części. 5. Specjalny obwód reżektorowy wyklu- cza jakiekolwiek przeszkody ze strony stacji lokalnej. 6. Ebonit, bakelit, stal srebrzysta, fosfo- robronz, platyna oto szlachetne su- rowce użyte do budowy przełącznika zakresów w odbiorniku Superior. 7. Optyczny wskaznik sprzężony z prze- łącznikiem automatycznie podaje za- kres odbieranych fal. 8. Logarytmiczny, ciągły regulator po- zwala na utrzymanie mocy odbioru w granicach od 0 do 2,5 Watt aku- stycznych. 9. Zakres krótkofalowy 19 50 m umoż- liwia odbiór stacyj kolonialnych i za- morskich w ciągu całej doby, bez względu na warunki atmosferyczne z nieskazitelną czystością i dużą siłą. 10. Wielka moc odbiornika pozwala na stosowanie anteny zastępczej lub od- biór bezantenowy. 11. Superior nieoceniony jest jako wyso- kowartościowy wzmacniacz do repro- dukcji muzyki mechanicznej. 12. Nowoczesna skala tabelaryczna po- zwala na precyzyjne dostrajanie się do każdej stacji i daje dokładny przegląd zasięgu odbiornika Superior. 13. Superior odbiera na 3 zakresach fal 19 50, 210 580 i 800 2000 m. Odbiera zatem praktycznie wszystkie stacje. 14. Lampy zastosowane w Superiorze mają najwyższy spółczynnik wzmoc- nienia i selektywności. 15. Superior przeznaczony dla całego kraju jest budowany na 4 woltaże prądu zmiennego 120, 135, 150 i 220 V oraz na 2 woltaże prądu stałego 110 i 220 V. Świat Radio Sierpień 2007 30 Schemat odbiornika został sporzą- dzony przez naszego niezastąpio- nego kolegę Eugeniusza Szczygła, a prezentowany egzemplarz pocho- dzi z kolekcji kolegi Maksymiliana Zdanowskiego. Na wejściu antenowym znajduje się pojedynczy, odłączalny elimina- tor stacji lokalnej. Następnie sygnał zakresu długo- i średniofalowego przechodzi przez filtr wstęgowy, którego oba obwody strojone sprzę- żone są od dołu dwiema dużymi pojemnościami 35 nF. Dla zakresu fal krótkich sygnał podaje się tyl- ko na pojedynczy obwód strojony cewka L4 i druga sekcja agregatu kondensatorowego. Jest oczywiste, że dla fal krótkich odbiornik jest tylko dwuobwodowy, jest to często spotykane wówczas rozwiązanie. Sygnał radiowy podawany jest na- stępnie na siatkę pentody regula- cyjnej selektody. Siatka jest na potencjale masy, więc katoda otrzy- muje polaryzację dodatnią poprzez potencjometr 4,7 k&!. Zastosowanie selektody umożliwia bardzo szero- ki zakres zmiany jej wzmocnienia sygnał z anody poprzez dwie cewki pięcie dla siatki sterującej lampy 1. Kondensatory i służy tutaj do regulacji siły głosu reakcyjne i zmienny kondensator głośnikowej. elektrolityczne aparatu. regulacji reakcji podaje się powtór- W odmianie S Superior ma lampy 2. Reżektor Dalej wydzielony sygnał w.cz. nie na siatkę lampy. Dalej sygnał żarzone szeregowo prądem 180 mA: 3. Opancerzone z anody obciążonej dławikowo m.cz. poprzez filtr w.cz. podawany B2047, B2046, BL2 oraz 1927/1928. zespoły cewkowe L3, poprzez pojemność podaje się jest na siatkę 9-watowej pentody Odbiornik znajduje się w sporej 4. Opancerzony na trzeci (drugi) obwód strojony. mocy. Na obciążeniu duży głośnik skrzynce (z uwagi na dosyć duże potrójny agregat Druga lampa pentoda napięcio- dynamiczny o średnicy 22 cm, chassis) fornirowanej, orzechowej kondensatorowy wa oprócz wzmacniacza pracuje z magnesem stałym. o wymiarach 38 x 40,5 x 26 cm; 5. Bezpiecznik w układzie detektora siatkowego. Zasilacz pełnookresowy, opornik waga aparatu 12,2 kg. 6. Przełącznik Działa tutaj także układ reakcyjny drutowy 500 &! zapewnia przed- Henryk Berezowski napięć 120, 135, 150, 220 V 7. Transformator sieciowy 8. Żarówki oświetle- niowe 9. Tabelaryczna skala 10. Wskaznik odbie- ranych stacyj 11. Regulator siły odbioru (selektor) i ogólny wyłącznik 12. Strojenie i prze- łącznik zakresów 13. Reakcja 14. Automatyczny wskaznik zakresów 15. Stalowe chassis 16. Pentoda wielkiej częstotliwości (selektoda) 17. Pentoda wielkiej częstotliwości (audion) 18. Pentoda małej częstotliwości (9 W) 19. Dwukierunkowa lampa prostownicza Świat Radio Sierpień 2007 31