Konsument i jego zachowanie
Funkcje gospodarstwa domowego:
1. KONSUMPCYJNA  zaspakajanie potrzeb;
2. PRODUKCYJNA  zdobywanie środków finansowych umożliwiających konsumpcję;
Teoria racjonalnego zachowania konsumenta
Założenia modelu:
1. Zasoby konsumenta są ograniczone w przeciwieństwie do nieograniczonych potrzeb;
2. Konsument musi dokonać wyboru, a z każdym wyborem łączy się koszt alternatywny;
3. Konsument postępuje racjonalnie, tzn. zgodnie z preferencjami i umiejętnościami ich
uszeregowania oraz możliwościami nabywczymi (uwzględnia dochód i ceny dóbr).
Teoria homo economicus
Założenia modelu homo economicus
1. Działa na rynku i jest podatny na wpływ mechanizmu rynkowego;
2. Jest wolny pod względem ekonomicznym, może samodzielnie podejmować decyzje w
odniesieniu do celów i przedmiotów swojej własności;
3. Dąży do osiągnięcia indywidualnych korzyści (egocentryzm ekonomiczny)
4. Ponosi odpowiedzialność za swoje decyzje;
5. Dokonuje racjonalnych wyborów  kieruje się ceną, ograniczeniami dochodowymi,
użytecznością i preferencjami;
Cel konsumenta:
Celem działalności gospodarstwa domowego jest maksymalizacja użyteczności (satysfakcji)
czerpanej ze spożycia koszyka dóbr (które może ono nabyć przy danym dochodzie
nominalnym i danych cenach) oraz z czasu wolnego.
Zakres decyzji gospodarstwa domowego:
1. Wybór struktury konsumpcji bieżącej;
2. Wybór ilości czasu pracy i czasu wolnego;
3. Wybór konsumpcji w czasie (oszczędności i konsumpcja bieżąca);
Użyteczność:
Określa subiektywne zadowolenie, pożytek, satysfakcję, korzyści uzyskanych z konsumpcji
określonego koszyka dóbr.
Podstawy wyboru struktury konsumpcji bieżącej
Preferencje konsumenta odzwierciedlają jego subiektywną ocenę użyteczność dóbr i ich
kombinacji.
Ograniczenia:
a) Dochody konsumenta;
b) Ceny dóbr;
Krzywa obojętności
Krzywa obojętność obrazuje różne kombinacje dwóch dóbr dające ten sam poziom
użyteczności całkowitej. Krzywa ta jest zbiorem punktów określających kombinacji dwóch
dóbr, przesuwając się po krzywej konsument zastępuje (substytuuje) jedno dobra drugim,
przy założeniu jednakowej użyteczności.
Kształt krzywej obojętności,
Q1
wypukły w kierunku środka
układu współrzędnych, wskazuje,
że dodatkową ilość jednego
dobra uzyskuje się kosztem coraz
mniejszych ilość drugiego.
0
Q2
Krańcowa stopa substytucji (K )
ss
Q1
Jest to takie zwiększenie (lub zmniejszenie) ilości
dobra Q1, które równoważy zmniejszenie (lub
zwiększenie) dobra Q2 o jednostkę nie

1
zmniejszając stopnia zaspokojenia łącznych
potrzeb konsumenta. Tak zdefiniowaną Kss można
określić miarą nachylenia krzywej obojętności w
danym punkcie i przedstawić za pomocą
równania:

"


" ą
0
Q2
2
Mapa krzywych obojętności
Konsument preferuje krzywe obojętności o wyższej użyteczności. Tym samym stara się
 przejść z krzywej O1 do krzywych o wyższych indeksach, czyli o większej użyteczności.
Q1
O3
O2
O1
0
Q2
Prawo malejącej stopy substytucji
Im rzadsze jest dobro tym większa jest jego relatywna zdolność do substytucji
W miarę jak rośnie ilość dobra Q1, a użyteczność krańcowa jego kolejnych jednostek maleje,
coraz mniej dobra Q2 można zastąpić dobrem Q1, zwłaszcza, że użyteczność krańcowa dobra
Q2 rośnie.
Linia ograniczenia budżetowego
Linia ograniczenia budżetowego, określana również jako ścieżka cen, jest graficzną
wizualizację zbioru kombinacji dóbr Q1 i Q2 przy osiągalnych dla konsumentach warunkach
brzegowych, tzn. określonym
dochodzie i danych cenach.
Q1

B
0
Q2
Zmiana nachylenia linii ograniczenia budżetowego na skutek zmian cen
Q1
Q1
B2
B1
B3
B2
B3 B1
0
0
Q2
Q2
Zmiana ceny dobra Q2 Zamiana ceny dobra Q1
Zmiany popytu konsumenta dokonujące się pod wpływem zmiany relacji cen nabywanych dóbr
nazywamy substytucyjnym efektem zmiany ceny.
Przesunięcie linii ograniczenia budżetowego na skutek zmiany dochodów
Q1
B2
B3 B1
0
Q2
Wraz ze wzrostem dochodu linia ograniczenia budżetowego oddala się od środka
współrzędnych, a przy jego obniżeniu przybliża się do środka współrzędnych.
Zmiana popytu konsumenta wynikająca ze zmiany siły nabywczej jego nominalnego dochodu
(wzrost dochodu realnego) to efekt dochodowy
Równowaga konsumenta
II Prawo Gossen a
Prawo wyrównywania użyteczności krańcowej: rozmiary popytu na każde dobro zwiększają
się do punktu, w którym użyteczność krańcowa uzyskana z jednostki pieniężnej wydanej na
to dobro jest dokładnie równa użyteczności krańcowej osiągniętej z jednostki pieniężnej
wydanej na inne dobro.
Q1
O2
O
B O1
0
Q2






Krzywa dochód�konsumpcja
Zależność między dochodem a poziomem konsumpcji dla dóbr normalnych i podrzędnych
można przedstawić za pomocną tzw. krzywych dochód konsumpcja. Jest to geometryczne
miejsce punktów równowagi konsumenta reprezentujących wszystkie poziomy jej
dochodów.
Q1 Q1
Kd k
Kd k
O3
O2
O3
O2
O1
O1
0
0 B1 B2 B3 Q2 Q2
B1 B2 B3
Krzywa dochód konsumpcja dla
Krzywa dochód konsumpcja dla
przypadku, gdy oba dobro Q1 jest dobrem
przypadku, gdy oba dobra są to dobra
normalnym, a Q2 podrzędnym.
normalne.
Efekt regla (zapadki)
Zablokowanie spadku konsumpcji. Mimo spadku dochodu, konsumpcja bieżąca nie maleje,
braki dochodu uzupełniane są m.in. z oszczędności.
Dążenie gospodarstw domowych do utrzymania poziomu konsumpcji jest czynnikiem
stabilizującym gospodarkę.
Krzywa cena�konsumpcja a popyt indywidualny
Krzywa ta graficznie odzwierciedla popyt konkretnego konsumenta na dane dobra przy
różnych cenach tego dobra.
Q1
Kc k
O3
O2
O1
0
Q2
B1 B2 B3
EFEKT SUBSTYTUCYJNY I DOCHODOWY ZMIANY POZIOMU CENY
Efektu substytucyjny zmiany poziomu ceny
Pokazuje zmianę popytu konsumenta na dobra jako skutek zmiany relacji cen nabywanych
dóbr. Ilustracją efektu substytucyjnego jest przesuniecie punktu równowagi wzdłuż tej samej
krzywej obojętności.
Efekt dochodowy zmiany poziomu ceny
Określa zmianę popytu konsumenta wynikająca ze zmiany siły nabywczej jego dochodu
nominalnego. Ilustracją efektu dochodowego jest przejście na inna krzywą obojętności na
skutek przemieszczenia się linii budżetowej.
WEKTOR EFEKTÓW POZWALA OKREŚLIĆ RODZAJ DOBRA, KTÓREGO CENA ULEGA
A ZMIANIE.
DOBRO PODSTAWOWE - EFEKTY JEDNOKIERUNKOWE
" cena rośnie ilość maleje - efekt substytucyjny i dochodowy są ujemne
" cena maleje ilość rośnie - efekt substytucyjny i dochodowy są dodatnie
DOBRO NIŻSZEGO RZ
DU - EFEKTY RÓŻNOKIERUNKOWE (+/- )
" dochód rośnie, ilość popytu maleje i odwrotnie
DOBRO GIFFENA  EFEKTY RÓŻNOKIERUNKOWE
" efekt dochodowy jest większy od efektu substytucyjnego.
Równanie Słuckiego
Q2
B1
B0
B~1
Z
X
Y
0
Q1
Efekt substytucyjny Efekt dochodowy
Efekt substytucyjny
Jest to zmiana popytu na dobro nr 1, gdy cena dobra nr 1 zmienia się z p do p  , a
1 1
jednocześnie sztucznie przeliczony zostaje dochód pieniężny z I na I , tak aby zachować siłę
nabywczą.


" , ,
gdzie:
I  skorygowany sztucznie dochód.


" gdzie " , " gdzie "
Efekt dochodowy
Jest to zmiana popytu na dobro nr 1, gdy zmieniamy dochód z I do I, zachowując stałą cenę
dobra nr 1 na poziomie p .


" , ,
Całkowita zmiana popytu
Jest to zmiana popytu z tytułu zmiany ceny przy stałym dochodzie.


" , ,
Równanie tożsame Słuckiego

" " "


, , , , , ,