Modele cykliczno  fazowe  wg
Anny Brzezińskiej
Podstawowe pojęcia: transformacja
doświadczenia i cykl rozwoju
Fazy w cyklu:
progresu, plateau, regresu i kryzysu
Nowe doświadczenia mogą zmieniać jakość
doświadczenia wcześniej opanowanego,
mogą je przekształcać, nadawać nową formę.
Modele cykliczno-fazowe
Zasada H.Wernera  aktywność człowieka w
różnych obszarach wykazuje tendencję do
oscylowania między biegunami progresji i regresji
Rozwój na kontinuum: fiksacja  mobilność
Powodzenie w działaniu zależy od gotowości do
progresu i regresu
Żeby się rozwijać, trzeba się cofać
Model cykliczno  fazowy
Osiągnięcie
rozwojowe
czas
 FAZA PROGRESU
różnicowanie doświadczenia, zmiany ilościowe,
FAZA PLATEAU
porządkowanie i wstępna integracja nowego doświadczenia,
zmiany jakościowe
FAZA REGRESU
konflikt nowego ze starym, dezintegracja doświadczenia
uprzedniego z poprzedniego cyklu (dezintegracja struktury z
poprzedniego cyklu rozwojowego)
FAZA KRYZYSU
ujawnienie silnego konfliktu wewnętrznego między posiadanymi a
nowymi doświadczeniami i potem ponowna integracja
Modele cykliczne
Rozwój - nie jest ukierunkowany na
osiąganie coraz wyższych stanów,
Jest cyklem zmian stadialnych
wyznaczonych zmianami fizjologicznymi
lub zbiorem ról społecznych
albo zadań podejmowanych w przebiegu
życia
Modele cykliczne  cd.
Zmiany rozwojowe
konieczne w danym odcinku życia ze względu na:
uwarunkowania biologiczne,
uwarunkowania społeczne,
zadania rozwojowe
podstawowe wzory życia typowe dla
wieku
Teoria zadań rozwojowych
R. Havighursta
Rozwój ujmowany z punktu widzenia
zadań rozwojowych, jakie jednostka
napotyka i musi realizować
Doświadczenia specyficzne dla danego
okresu, z których wyłaniają się
problemy do rozwiązania
Teoria zadań rozwojowych R.
Havighursta
Zadania rozwojowe  pewne postawy,
umiejętności lub wiedza, jaką jednostka
powinna nabyć w danym momencie życia
Inaczej:
sprawności i kompetencje nabywane przez
jednostkę w trakcie jej kontaktów z
otoczeniem,
osiągające coraz wyższy poziom
mistrzostwa
Teoria ... R. Havighursta  cd.
Podejmowanie i rozwiązywanie zadań
rozwojowych pociąga za sobą
przemiany sprawności motorycznych,
poznawczych, emocjonalnych i
społecznych
Powodzenie w spełnianiu zadań w
okresach póz
niejszych zależy od
radzenia sobie we wcześniejszych
Teoria R. Havighursta
y
ródło zadań rozwojowych:
dojrzewanie fizyczne,
oczekiwania kulturowe
osobiste standardy, wartości i aspiracje
jednostki
Teoria ... R. Havighursta  cd.
Rozwój trwa przez całe życie;
polega na przechodzeniu do kolejnych
stadiów przez rozwiązywanie
problemów typowych dla danego
okresu
Stadia
Niemowlęctwo i wczesne
dzieciństwo
Średnie dzieciństwo
Adolescencja
Wczesna dorosłość
Wiek średni
Póz
na dojrzałość
Niemowlęctwo i wczesne
dzieciństwo
Uczenie się chodzenia
Uczenie się przyjmowania stałego pokarmu
Uczenie się mówienia
Uczenie się kontroli nad wydalaniem
Uczenie się różnic płci i skromności seksualnej
Tworzenie pojęć i uczenie się mowy do opisu
rzeczywistości społecznej i fizycznej
Nabywanie gotowości do czytania
Średnie dzieciństwo
Uczenie się sprawności fizycznych
potrzebnych w codziennych zabawach
Wytwarzanie zdrowych postaw wobec
samego siebie i wzrastającego organizmu
Uczenie się przebywania z rówieśnikami
Uczenie się właściwych ról męskich lub
kobiecych
Średnie dzieciństwo
Rozwijanie podstawowych umiejętności
czytania, pisania i liczenia
Rozwijanie pojęć potocznych
przydatnych w życiu codziennym
Rozwijanie świadomości, moralności i
skali wartości
Osiąganie niezależności osobistej
Rozwijanie postaw wobec grup
społecznych oraz instytucji
Adolescencja
Osiągnięcie nowych, bardziej dojrzałych
więzi z rówieśnikami obojga płci
Ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej
Akceptacja swojego wyglądu i
skuteczne posługiwanie się własnym
ciałem
Osiągnięcie niezależności uczuciowej od
rodziców i innych osób dorosłych
Adolescencja
Przygotowanie do małżeństwa i życia w
rodzinie
Przygotowanie do kariery zawodowej
(niezależności ekonomicznej)
Rozwijanie ideologii (sieci wartości i
systemu etycznego kierującego
zachowaniem
Dążenie i osiągnięcie postępowania
odpowiedzialnego społecznie
Wczesna dorosłość
Wybór małżonka(i)
Uczenie się współżycia z małżonką(iem)
Założenie rodziny
Wychowywanie dzieci
Prowadzenie domu
Rozpoczęcie pracy zawodowej
Przyjmowanie odpowiedzialności
obywatelskiej
Znalezienie pokrewnej grupy społecznej
Wiek średni
Akceptowanie i dostosowanie się do
fizjologicznych zmian wieku średniego
Wspomaganie dorastających dzieci (aby
stawali się odpowiedzialnymi i
szczęśliwymi ludz
mi dorosłymi)
Osiągnięcie dojrzałej odpowiedzialności
społecznej i obywatelskiej
Wiek średni
Uzyskanie i utrzymywanie zadowalającej
sprawności w pracy zawodowej
Wypełnienie wolnego czasu zajęciami
typowymi dla ludzi dorosłych
Traktowanie małżonka(i) jako osoby
Przystosowanie do starzenia się rodziców
Póz
na dojrzałość
Przystosowanie się do spadku sił fizycznych
Urządzenie w sposób dogodny fizycznych
warunków bytu
Przystosowanie się do emerytury i
zmniejszonych dochodów
Pogodzenie się ze śmiercią współmałżonka(i)
Utrzymywanie stosunków towarzyskich z
ludz
mi w swoim wieku
Przyjmowanie i dostosowanie się do
zmiennych ról społecznych
 Pomyślne rozwiązanie zadania
rozwojowego -> przystosowanie
(zadowolenie i poczucie sukcesu przy
podejmowaniu kolejnych zadań)
Niepomyślne
-> nieprzystosowanie
poczucie społecznej dezaprobaty,
lękliwość i nieprzystosowanie
Teoria R. Havighursta
Moment wyuczalności
 określony przez czynniki
motywacyjne i fizjologiczną
dojrzałość oraz presje społeczne
 optymalny dla rozwiązania
zadania
Teoria ... R. Havighursta  cd.
Zmieniający się organizm Aktualne oczekiwania społeczne Nabyte wcześniej kompetencje
NACISKI BIOLOGICZNE NACISKI SPOA
ECZNE NACISKI PSYCHICZNE
soma polis psyche
Zadania rozwojowe
KRYZYS
Rozwiązanie
NOWE KOMPETENCJE
Sezony życia człowieka dorosłego
D.J.Levinsona
Opisuje życie człowieka w terminach rytmów
oraz wzorów życia, wspólnych dla ludzi
w danym wieku
Uwzględnia łącznie biologiczne, społeczne i
psychologiczne aspekty życia ludzkiego
Szczególna waga  struktura życia, która
wyznacza wzory zachowania człowieka w
danym odcinku życia
Bieg życia zindywidualizowany, ale można
wyodrębnić właściwości uniwersalne
Sezony życia ... D.J.Levinsona
Każdy okres równie ważny dla spełnienia się
życia w całym jego cyklu
Rozróżnienie między okresami stabilności
struktury życia i okresami przejściowymi
W ramach głównego okresu  trzy podokresy:
Faza nowicjatu
Faza pośrednia
Faza kulminacyjna
I.Przeddorosłość 0  22 lata
II. Wczesna dorosłość 17  45 lat
Przejście do wczesnej dorosłości 17  22 lata
Wejście we wczesna dorosłość 22  28 lat
Przejście w lata 30. Życia 28  33 lata
Kulminacja wczesnej dorosłości 33- 40 lat
III. Średnia dorosłość 40  65 lat
Przejście do średniej dorosłości 40  45 lat
Wejście w średnia dorosłość 45  50 lat
Przejście w lata 50. Życia 50  55 lat
Kulminacja średniej dorosłości 55  60 lat
III. Póz
na dorosłość 60 i więcej lat
Przejście do póz
nej dorosłości 60-65 lat
Stadia życia rodzinnego
wg Evelyn Duvall
Rozwój  proces podejmowania przez
jednostkę coraz to nowych ról społecznych,
specyficznych dla danego wieku;
Rola społeczna  zespół oczekiwań, jakie
społeczeństwo kieruje pod adresem danej
jednostki, zajmującej określoną pozycję w
hierarchii społecznej
Najbardziej wyraz
nie zmieniają się role
rodzinne
Stadia życia rodzinnego wg
Evelyn Duvall
Każde stadium równowartościowe
Kolejność wynika z podejmowania
jednych a porzucania drugich ról
społecznych, specyficznych dla
określonego wieku w naszej
kulturze
Stadia życia rodzinnego
wg Evelyn Duvall
Podjęcie roli małżonka; mlode
Stadium 1 Młodej rodziny
małżeństwo, bezdzietne,
trwające nie dłużej niż 5 lat
Podjęcie roli rodzica,
Stadium 2 Rodziny opiekującej się
najstarsze dziecko od
dzieckiem
urodzenia do 3 lat
Zmiana roli rodzica; najstarsze
Stadium 3 Rodziny dziecka
dziecko między 3 a 6 lat
przedszkolnego
Zmiana roli rodzica; najstarsze
Stadium 4 Rodziny dziecka
dziecko między 6 a 13 lat
rozpoczynającego naukę
szkolną
Zmiana roli rodzica; najstarsze
Stadium 5 Rodziny dziecka
dziecko między 13 a 21 lat
dorastającego
Stadia życia rodzinnego wg Evelyn
Duvall
Rodzice towarzyszą dzieciom w
Stadium 6 Rodziny opuszczanej
osiąganiu przez nie
niezależności;
od momentu opuszczenia domu
przez pierwsze z dzieci do
ostatniego
Dramatyczna zmiana roli rodzica
Stadium 7 Opuszczonego gniazda
związana z faktem opuszczenia
domu przez wszystkie dzieci;
od momentu opuszczenia domu
przez ostatnie dziecko do chwili
przejścia na emeryturę
Jedno lub oboje małżonków
Stadium 8 Rodziny starzejącej się
przechodzi na emeryturę