kpt. mgr Bo\
ena KWIATKOWSKA-BASAA
AJ
Szkoła Główna Słu\
by Po\
arniczej
Katedra Programowania i Zarządzania Bezpieczeństwem
Zakład Zarządzania Kryzysowego
BEZPIECZEC
STWO MIESZKAC
CÓW WYBRANYCH
POWIATÓW W ŚWIETLE BADAC
EMPIRYCZNYCH
Materiał empiryczny zaprezentowany w poni\
szym artykule ze-
brany został w IV kwartale 2003 roku. Badania prowadzono meto-
dÄ… kwestionariuszowÄ… za pomocÄ… standaryzowanego kwestionariu-
sza. Zrealizowano 500 ankiet z mieszkańcami powiatów: Mysło-
wice, Krosno, Wieruszów i Wyszków. Zebrany materiał poddano
analizie jakościowej i statystycznej. Hipotezy współzale\
ności
zmiennych sprawdzano za pomocÄ… testu Ç2 przy zaÅ‚o\
eniu pozio-
mu istotności p < 0,05.
The empirical research presented in the following paper was col-
lected in the fourth quarter of 2003. The research was carried out
by means of an inquiry method with the aid of standarized
questionnaire. Five fundred questionnaires were filled up by the
inhabitants of Mysłowice, Krosno, Wieruszów and Wyszków
districs. The gathered material underwent qualitative and statistical
analysis. The hypotheses of variables correlation were checked by
means of Ç2 tests assuming the essentiality level p < 0.05.
Zasadniczym celem badań, których wyniki prezentuje niniejsze opracowanie
była empiryczna diagnoza problemów związanych z zarządzaniem bezpieczeń-
stwem na szczeblu lokalnym. Główne wymiary analizy stanowią takie aspekty, jak:
" poczucie bezpieczeństwa mieszkańców badanych powiatów;
" działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa;
" recepcja prawnych i organizacyjnych aspektów zarządzania bezpieczeństwem
w powiecie.
Podstawą metodologiczną prezentowanego artykułu jest zało\
enie, i\
pojęcie
i poczucie bezpieczeństwa, a tak\
e zagro\
eń, ma swoisty, obiektywno-subiektywny
charakter. Z jednej strony bowiem bezpieczeństwo jest stanem, a raczej procesem,
określonym przez zespół czynników wymiernych i okoliczności poddających się,
mniej lub bardziej, racjonalnemu oglądowi osób i instytucji, zajmujących się tą
dziedziną profesjonalnie. Z drugiej strony, bezpieczeństwo oznacza subiektywne
poczucie opinii publicznej, kształtowane pod wpływem rozlicznych czynników i
stereotypów. Wskaz
nikami pozwalającymi ocenić subiektywne poczucie bezpie-
czeństwa w prezentowanych badaniach są rozkłady odpowiedzi na pytania bezpo-
średnio odnoszące się do tego problemu, jak równie\
te, w których poczucie bez-
pieczeństwa identyfikowano przy pomocy opinii na temat stopnia zagro\
enia okre-
ślonymi negatywnymi zjawiskami.
Materiał zaprezentowany w poni\
szym artykule zebrany został w 2003 roku.
Dwie docelowe grupy badanych wyselekcjonowano spośród starostów oraz miesz-
kańców wybranych powiatów. Aby skonfrontować opinie mieszkańców i władz
lokalnych reprezentowanych w badaniach przez starostów, zadano im takie same
pytania dotyczące spraw bezpieczeństwa. Starostów badano techniką ankiety pocz-
towej realizując 218 ankiet. Natomiast badania mieszkańców wybranych powiatów
prowadzono metodÄ… kwestionariuszowÄ… za pomocÄ… standaryzowanego kwestiona-
riusza. Wyboru powiatów dokonano na podstawie analizy charakterystycznych dla
danego obszaru zagro\
eń występujących tam statystycznie częściej ni\
na terenie
reszty kraju. Zrealizowano 500 ankiet z mieszkańcami powiatów,
z czego w powiecie mysłowickim  25,8%, krośnieńskim  34%, wieruszowskim 
18,4% i wyszkowskim  21,8%. Przy doborze respondentów uwzględniono zmien-
ne płci, wieku i wykształcenia. Zebrany materiał poddano analizie jakościowej
i statystycznej. Hipotezy współzale\
ności zmiennych sprawdzano za pomocą testu
Ç2 przy zaÅ‚o\
eniu poziomu istotności p < 0,05.
Ideał społeczeństwa bezpiecznego, "wolnego od lęku i niedostatku"1 postulo-
wany przez polityków i autorów paktów praw człowieka okazał się jedną z naj-
większych utopii świata po II wojnie światowej. Utopią okazała się w naszych
czasach idea powszechnego bezpieczeństwa, \
adne bowiem państwo, nawet najbo-
gatsze, nie było dotąd w stanie zabezpieczyć wszystkich swych obywateli przed
ryzykiem \
ycia w coraz bardziej skomplikowanych warunkach współczesnej cywi-
lizacji, przed rozprzestrzeniającą się przestępczością, skutkami klęsk \
ywiołowych
i wadliwym działaniem administracji publicznej.
Świat przez swoją rosnącą zło\
oność, tempo zmian i niepewność jeszcze bar-
dziej pogłębia nękające ludzi obawy. Dlatego te\
coraz wa\
niejsze dla człowieka
jest to miejsce na ziemi, określone przez Stanisława Ossowskiego "prywatną oj-
czyzną", a póz
niej nazwane przez Stanisława Vincenza  "małą ojczyzną".
1
Karta z 14 VIII 1941 r., pkt 6. Tekst polski [w:] Wybór dokumentów do nauki prawa międzynaro-
dowego, oprac. Kocot K. I Wolfke K., wyd. IV, Wrocław  Warszawa 1978, s. 59.
Z jednej strony mamy uniformizacjÄ™ kultury, wiedzy, sztuki, stylu \
ycia, napędza-
nÄ… rozwojem technologii komunikacyjnych, telekomunikacyjnych, komputero-
wych, afirmację jednostki, akcent na jej dobro, indywidualną odpowiedzialność za
jej czyny, konkurencję, gotowość do ryzyka. Z drugiej jednak strony  dą\
enie do
obrony i zachowania odrębności lokalnych, własnych, swoistych sposobów \
ycia,
idei i ideałów, odczuwamy potrzebę zakorzenienia we wspólnocie, myślenia
o sobie i innych za pomocą zaimka "my", poczucia więzi społecznej.
Człowiek lepiej pracuje i bardziej niezawodnie funkcjonuje, kiedy ma wokół
uporządkowane i dające się przewidzieć sytuacje. Jak pisze Maslow:  sprawne i
trwałe oraz dobre społeczeństwo zapewnia swym członkom wystarczające poczu-
cie bezpieczeństwa (...) .2
W koncepcjach Muraya, Horney i Sulivana potrzeby bezpieczeństwa wią\
e
się przede wszystkim z satysfakcjonującymi kontaktami międzyludzkimi oraz
współpracą i współdziałaniem z najbli\
szym środowiskiem społecznym. Zaspoko-
jenie potrzeby bezpieczeństwa wynika, jak pisze K. Horney, z braku lęku podsta-
wowego. Lęk ten występuje, gdy ma się poczucie, \
e  jest się małym, niewa\
nym,
bezradnym opuszczonym człowiekiem, który czuje się zagro\
ony w świecie na-
stawionym na wykorzystywanie, oszukanie, atakowanie, poni\
anie, zdradÄ™ i za-
wiść .3 Sullivan natomiast wykazał, \
e poczucie bezpieczeństwa nie zale\
y od
rzeczywistego zagro\
enia, lecz od tego, na ile jesteśmy zintegrowani z człowie-
kiem lub grupą, które są dla nas autorytetami. W tym kontekście istnienie rzeczy-
wistych czy domniemanych zagro\
eń odczuwa się wyjątkowo dotkliwie. Utrzy-
mywanie się poczucia braku bezpieczeństwa na wysokim poziomie i kumulacja
negatywnych odczuć mo\
e negatywnie rzutować nie tylko na stosunek obywateli
do ludzi władzy, których się obwinia za ten stan, ale tak\
e do państwa i jego insty-
tucji, od których oczekuje się zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeń-
stwa.
Państwo, które bezpieczeństwa nie gwarantuje, mo\
e stać się w oczach
ludzi instytucjÄ… podejrzanÄ… i obcÄ…. Tym bardziej, \
e we współczesnym społeczeń-
stwie pojawiło się pojęcie alternatywnego, publicznego bezpieczeństwa, które w
większym stopniu odpowiada wyobra\
eniom społecznym.
Zgodnie z tym nowym spojrzeniem działalność władzy powinna zmierzać
do zapewnienia bezpieczeństwa na wielu poziomach i brać pod uwagę takie warto-
ści, jak: pomyślność, sprawiedliwość, równowagę ekologiczną, postęp itp. Pamię-
tać nale\
y, \
e stan bezpieczeństwa i poczucie bezpieczeństwa to dwa ró\
ne zagad-
nienia i na pewno poziom poczucia bezpieczeństwa nie jest wprost proporcjonalny
do poziomu bezpieczeństwa. Poczucie bezpieczeństwa to subiektywny stan, który
mo\
e, ale nie musi opierać się na bezpieczeństwie faktycznie istniejącym. Poczucie
bezpieczeństwa mo\
na wywołać sztucznie. Wystarczy, \
e przedstawi siÄ™ danej
2
A. H. Maslow: Motywacja i osobowość. Warszawa 1990, s.76.
3
K. Horney: Neurotyczna osobowość naszych czasów. Warszawa 1993, s. 38.
osobie lub grupie osób fałszywe przesłanki i utrudni postrzeganie faktów albo ich
zrozumienie. Działania takie podejmowane są całkiem często, zwłaszcza w sytu-
acji, gdy zapewnienie faktycznego bezpieczeństwa jest niemo\
liwe.
W państwach totalitarnych takie poczucie bezpieczeństwa u obywateli miała
kształtować wszechogarniająca propaganda i... zamykanie granic. Zatem poczucie
bezpieczeństwa to (nierzadko) jedynie złudzenie bezpieczeństwa. Poczucie bezpie-
czeństwa, mo\
e być więc definiowane jako subiektywne wyobra\
enie o potencjal-
nych i rzeczywistych zagro\
eniach. Jest to opinia na temat bezpieczeństwa, kształ-
towana na podstawie własnych doświadczeń, opinii innych osób, informacji prze-
kazywanych przez środki masowego przekazu itp. Nale\
y zatem postawić pytanie,
w jakiej relacji pozostają oba aspekty bezpieczeństwa, który jest wa\
niejszy dla
ludzi, na podstawie jakich determinantów powinny być oceniane organy państwa
odpowiedzialne za ochronÄ™ \
ycia i zdrowia ludzi, ochronÄ™ mienia oraz porzÄ…dek i
bezpieczeństwo publiczne?
Poznawanie rzeczywistych z
ródeł strachu i oczekiwań społecznych w zakresie
bezpieczeństwa, a następnie ich realizacja, to jedna z fundamentalnych zasad spo-
łeczeństwa obywatelskiego, w którym instytucje państwa pełnią funkcję słu\
ebnÄ…
wobec społeczeństwa i ka\
dego obywatela z osobna. Jest to podstawowe uzasad-
nienie istnienia dla większości instytucji publicznych, które winny zaspokajać
oczekiwania i potrzeby społeczne. W związku z powy\
szym w realizowanych ba-
daniach, których fragmenty przedstawiam w dalszej części artykułu poło\
ono na-
cisk na problem poczucia bezpieczeństwa.
Wskaz
nikami pozwalającymi ocenić to subiektywne poczucie bezpieczeństwa
są rozkłady odpowiedzi na pytania bezpośrednio odnoszące się do tego problemu,
jak równie\
te, w których poczucie bezpieczeństwa identyfikowano za pomocą
opinii na temat stopnia zagro\
enia określonymi negatywnymi zjawiskami.
Ankietowani reprezentanci mieszkańców badanych powiatów swoje oceny bezpie-
czeństwa formułowali przez pryzmat ich osobistych obaw. Ich opinie zaprezento-
wano na wykresie 1.
Prawie wszystkie poddane ocenie respondentów zjawiska są dla większości
z nich z
ródłem obaw. Niemniej jednak szczegółowa analiza tych danych pozwala
wyodrębnić kilka w miarę jednorodnych grup, do których mo\
na przypisać po-
szczególne czynniki zagro\
enia bezpieczeństwa badanych.
PierwszÄ… grupÄ™ stanowiÄ… obawy natury egzystencjalnej. Dla ponad 40% re-
spondentów z
ródłem bardzo powa\
nych obaw sÄ…: mo\
liwość utraty pracy, brak
środków na utrzymanie rodziny, choroba i brak środków na leczenie, brak per-
spektyw \
yciowych dla siebie i swoich dzieci.
Drugą grupę zjawisk wywołujących du\
e obawy stanowią ró\
ne przejawy pa-
tologii społecznych, które dla ponad 1/3 badanych stanowią istotne zagro\
enie.
Są to: nasilające się patologie społeczne, korupcja i nieuczciwość urzędników,
kradzie\
e, napady i rozboje, rozwój przestępczości zorganizowanej.
 Do trzeciej grupy mo\
na zaliczyć zjawiska zachodzące w przyrodzie i infra-
strukturze technicznej: po\
ary, wybuchy, awarie techniczne, klęski \
ywiołowe
i ska\
enie środowiska. Te czynniki zagro\
enia sÄ… z
ródłem powa\
nych obaw
dla ok. 1/4 respondentów.
Napływ obywateli zza wschodniej granicy oraz niepokojów społecznych, blo-
kady dróg oraz konsekwencje przystąpienia Polski do Unii Europejskiej to
grupa czynników mających swoje podło\
e w procesach zachodzÄ…cych w sferze
politycznej. Są one relatywnie rzadziej postrzegane przez respondentów jako
zagro\
enie ich bezpieczeństwa.
Drugi typ analiz postrzegania przez respondentów zagro\
eń bezpieczeństwa
zmierzał do poszukiwania bardziej ogólnych prawidłowości, jakie rzutują na spo-
sób myślenia o potencjalnych zagro\
eniach. Dla tego celu wykorzystano wyniki
przeprowadzonej analizy czynnikowej. Pokazała ona, \
e obawy respondentów są
odbiciem czterech typów myślenia (czynników):
" myślenia w kategoriach obaw o podstawy własnej egzystencji, w której decy-
dującym kryterium są skutki ewentualnych zdarzeń dla losów jednostki;
" obaw o przyszłość, wynikających z niepewności co do efektów procesów za-
chodzÄ…cych w polityce i gospodarce;
" przekonania, \
e zagro\
enia dla bezpieczeństwa tkwią przede wszystkim
w otoczeniu społecznym jednostki;
" nadawania kluczowej rangi obawom o skutki zdarzeń mających charakter prze-
stępstw kryminalnych.
Analizy statystyczne mające na celu określenie zale\
ności między rozkładami
ocen postrzegania czynników zagro\
enia a cechami społeczno-demograficznymi
badanych mieszkańców ujawniły, \
e nasilenie obaw (przed niektórymi zjawiskami)
zale\
y od specyfiki powiatu oraz płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania
respondentów.
Kradzie\
e, napady i rozboje najwięcej obaw wzbudzają w powiecie wyszkow-
skim, a stosunkowo rzadko te obawy wyra\
ają mieszkańcy powiatu wieruszew-
skiego. Klęski \
ywiołowe jako zagro\
enie bezpieczeństwa dostrzegają częściej ni\

respondenci z innych powiatów badani reprezentujący powiat krośnieński. Konse-
kwencje przystÄ…pienia Polski do Unii Europejskiej najmniej obaw wzbudzajÄ…
w powiecie wieruszowskim. Brak perspektyw dla siebie i swoich dzieci jest z
ró-
dłem powa\
nych obaw dla większości mieszkańców powiatów krośnieńskiego i
wyszkowskiego. Konsekwencji choroby jako najpowa\
niejszego zagro\
enia dla
egzystencji obawiają się szczególnie respondenci z powiatu krośnieńskiego.
Z kolei rozwój przestępczości zorganizowanej stanowi istotne z
ródło obawa
dla mieszkańców powiatów mysłowieckiego i wyszkowskiego.
Wykres 1. (dane w %)
Czego Pan(i) najbardziej siÄ™ obawia jako mieszkaniec
swojego powiatu?
11,4
Choroby i braku środków na leczenie
86,8
14,6
Korupcji i nieuczciwości urzędników
81
Braku perspektyw \
yciowych dla siebie i
15,6
80,4
swoich dzieci
Utraty pracy, braku środków na utrzymanie
18,8
78,3
rodziny
20,4
Kradzie\
y, napadów, rozbojów
77,6
20,8
Rozwoju przestępczości zorganizowanej
71,4
24,8
Po\
arów, wybuchów, awarii technicznych
70,6
24,2
Nasilających się patologii społecznych
70,6
Konsekwencji przystÄ…pienia Polski do Unii
28,4
58,6
Europejskiej
34,4
Klęsk \
ywiołowych
58
34,4
Ska\
enia środowiska
55,7
45,2
Napływu obywateli zza wschodniej granicy
43,4
49,4
Niepokojów społecznych, blokad dróg
39,4
0 20 40 60 80 100
Obawiam siÄ™ Nie obawiam siÄ™
Równie\
korupcja i nieuczciwość urzędników w tych dwóch powiatach czę-
ściej jest postrzegana jako czynnik zagro\
enia bezpieczeństwa. W przypadku ska-
\
enia środowiska tak\
e respondenci z tych powiatów częściej wyra\
ajÄ… obawy
przed tym zagro\
eniem.
Stopień nasilenia obaw przed skutkami klęsk \
ywiołowych, po\
arów, wybu-
chów, awarii technicznych, konsekwencji przystąpienia Polski do Unii Europej-
skiej, chorób, oraz rozwoju przestępczości zorganizowanej zale\
y w sposób istotny
od płci badanych. W jednym tylko przypadku: konsekwencji przystąpienia Polski
do Unii Europejskiej mÄ™\
czyz
ni częściej ni\
kobiety artykułują swoje du\
e obawy.
Kolejnym problemem badawczym była próba diagnozy przyczyn tych obaw.
Respondenci powody swoich obaw określali, ustosunkowując się do zapropono-
wanych w ankiecie hipotetycznych powodów, oceniając je w pięciostopniowej
skali, gdzie 1 oznaczał powód mało istotny, a 5  bardzo istotny. Ich oceny zagre-
gowane do średnich przedstawiono na wykresie 2.
Z danych zaprezentowanych na wykresie wynika, \
e wszystkie wymienione w
ankiecie przyczyny sÄ… istotnym z
ródłem obaw respondentów.
Analizy statystyczne wykazały, \
e w poszczególnych powiatach ranga po-
szczególnych przyczyn jest ró\
na, co ukazano w tabeli 1.
Tabela 1.
Przyczyny obaw przed zjawiskami zagra\
ającymi bezpieczeństwu
respondentów w zale\
ności od powiatu (oceny średnie skala 1 5)
Mysłowice Krosno Wieruszów Wyszków
NiepokojÄ…ce mnie wydarzenia
miały miejsce niedawno lub 2,63 3,36 2,44 2,92
nasiliły się w ostatnim czasie
WÅ‚adzÄ™ w powiecie sprawujÄ…
3,50 3,86 2,90 3,66
niekompetentni ludzie
Brak zainteresowania rozwiÄ…za-
niem problemu ze strony władz 3,61 3,23 2,87 3,59
samorzÄ…dowych
Złe funkcjonowanie słu\
b od-
powiedzialnych za bezpieczeń- 2,70 3,23 2,87 3,59
stwo i porzÄ…dek publiczny
Wykres 2.
Przyczyny obaw przed zjawiskami zagra\
ajÄ…cymi
bezpieczeństwu respondentów (oceny średnie skala 1 5)
Niepokojące mnie wydarzenia miały
2,91
miejsce niedawno lub nasiliły się w
ostatnim czasie
2,95
Złe funkcjonowanie słu\
b
3,1
odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i
porzÄ…dek publiczny
3,18
Niezaradność samych ludzi,
3,31
nieumiejętność odnalezienia się w nowej
rzeczywistości
3,51
WÅ‚adzÄ™ w powiecie sprawujÄ…
3,55
niekompetentni ludzie
3,62
Brak zainteresowania ze strony władz
3,74
samorzÄ…dowych rozwiÄ…zaniem problemu
3,77
3,79
Pęd ludzi do zarabiania pieniędzy i kariery
3,81
Brak zainteresowania władz państwowych
w rozwiązywaniu problemów zwykłych 3,98
ludzi
3,99
4,03
Słabość państwa i jego instytucji
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
Poniewa\
na poczucie bezpieczeństwa w istotny sposób wpływa przekonanie
o tym, \
e w przypadku wystÄ…pienia zagro\
enia jednostka mo\
e liczyć na pomoc
innych ludzi i odpowiednich instytucji, respondentów poproszono o opinie na ten
temat. Rozkład tych opinii przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2.
Odsetek badanych przekonanych, \
e w wypadku zagro\
enia mogą liczyć na
pomoc danej osoby lub instytucji
Czy w razie zaistnienia Zagro\
enia Kłopotów Klęsk Innych
sytuacji wymienionych bezpieczeństwa osobistych \
ywioło- negatywnych
obok mógłby Pan(i) osobistego i rodzinnych wych zjawisk
liczyć na pomoc:
Rodziny 86,4 72,1 70,3 62,9
Specjalne powołanych
do tego słu\
b (policja, 53,3 26,3 56,8 41,6
stra\
po\
arna)
35,2
Sąsiadów i znajomych 22,8 43,9 28,2
Wojska 27,4 10,3 57,8 32,5
Organizacji charytatyw-
12,0 13,3 26,0 15,6
nych
Organizacji pozarzÄ…do-
11,9 6,4 29,4 13,8
wych
Władz państwowych 10,4 5,3 23,7 12,2
WÅ‚adz gminnych i po-
6,5 5,1 23,3 9,3
wiatowych
KogoÅ› innego 37,4 48,6 47,0 41,8
Nikogo 16,3 22,8 16,8 27,8
Rozkład powy\
szych opinii, będący wskaz
nikiem zaufania do poszczególnych
instytucji społecznych jest jednocześnie odbiciem oceny ich kompetencji i dotych-
czasowych działań w sytuacjach zagro\
enia bezpieczeństwa obywateli. W tym
kontekście nie jest zaskakująca pierwszoplanowa pozycja rodziny, którą wybrało
najwięcej respondentów, liczących na pomoc zewnętrzną w przypadku wszystkich
rodzajów zagro\
eń. Rodzina bowiem, jak to wynika z ró\
nych badań socjologicz-
nych, jest dla Polaków najwa\
niejszą instytucją społeczną, zarówno w sferze aksjo-
logicznej, jak i w sferze organizacji \
ycia zbiorowego. Zwraca natomiast uwagÄ™
wysoka pozycja specjalistycznych słu\
b (większość badanych rozumiała pod tym
pojęciem Policję i PSP) i stosunkowo rzadko deklarowane zaufanie do władz
gminnych i powiatowych oraz władz państwowych.
Godny zastanowienia jest tak\
e prawie taki sam (w granicach błędu staty-
stycznego) procent ankietowanych liczÄ…cych na pomoc wojska i stra\
y po\
arnej
podczas klęsk \
ywiołowych. Analiza statystyczna wykazała, \
e zaufanie do władz
samorządowych i specjalistycznych słu\
b (PSP, Policja) jest zró\
nicowane w za-
le\
ności od powiatu, z którego wywodzili się respondenci. Zró\
nicowanie to uka-
zano w tabeli 3.
Tabela 3.
Odsetek badanych przekonanych, \
e w razie zagro\
enia mogą liczyć
na pomoc danej instytucji (w zale\
ności od powiatu)
Czy w razie Zagro\
enia bezpie- Kłopotów osobistych
Klęsk \
ywiołowych
zaistnienia czeństwa osobistego i rodzinnych
wymienio-
nych obok
sytuacji
mógłby
Pan(i) liczyć
na pomoc:
WÅ‚adz gmin-
nych i powia- 8,0 6,6 6,6 4,7 11,9 4,2 2,9 1,4 24,9 26,1 31,9 10,3
towych
Specjalne
powołanych 72,6 51,5 64,5 16,6 41,0 25,3 16,1 12,5 70,5 49,0 80,4 33,8
do tego słu\
b
Z danych zamieszczonych w tabeli 3. wynika, \
e zarówno władze samorządo-
we jak i specjalistyczne słu\
by szczególnie niskie notowania uzyskały wśród
mieszkańców powiatu wyszkowskiego. Badani mieszkańcy powiatów w przewa\
a-
jącej większości charakteryzują się silnym poczuciem podmiotowości. 61,8% ba-
danych uwa\
a, \
e sami mieszkańcy mają wpływ na poprawę bezpieczeństwa na
terenie gminy i powiatu. Co siódmy badany twierdzi, \
e mieszkańcy nie mogą
przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa na własnym terenie (16,2%). Dosyć
wysoki odsetek odpowiedzi  trudno powiedzieć wskazuje na znaczną liczbę ludzi
nie zainteresowanych tematem lub nie majÄ…cych wyrobionego zdania (22%).
Poczucie posiadania wpływu na sferę bezpieczeństwa skorelowane jest z kil-
koma czynnikami natury społeczno-demograficznej. O tym, \
e mieszkańcy mogą
się przyczynić do poprawy bezpieczeństwa w swoim najbli\
szym otoczeniu naj-
Krosno
Krosno
Krosno
Wyszków
Wyszków
Wyszków
Mysłowice
Mysłowice
Mysłowice
Wieruszów
Wieruszów
Wieruszów
częściej przekonani są obywatele powiatu Mysłowic, następnie Krosna i Wieru-
szowa, a najrzadziej Wyszkowa.
Tabela 4. (dane w %)
Czy według Pana sami mieszkańcy mogą przyczynić się do poprawy
bezpieczeństwa na terenie gminy i powiatu?
Mysłowice Krosno Wieruszów Wyszków
Mogą przyczynić się do poprawy
71,9 68,8 55,1 47,9
bezpieczeństwa
Nie mogą przyczynić się 16,9 16,8 18,8 12,8
Jak widać, charakter danego terytorium samorządowego wywiera wpływ na
odczucia obywateli. Trudno bez dogłębnych badań określić, jakie wskaz
niki opisu
struktury samorządowej determinują takie a nie inne opinie o podmiotowości oby-
wateli w sferze bezpieczeństwa. Na pewno znaczenie będą miały wskaz
niki poczu-
cia bezpieczeństwa  liczba przestępstw (ich wykrywalność), wiejski lub miejski
charakter gminy/powiatu, poziom społecznej anomii i przywiązania do podstawo-
wych wartości społecznych. Potwierdzeniem tych przypuszczeń mo\
e być zaob-
serwowany związek pomiędzy wyra\
aniem omawianych opinii i miejscem za-
mieszkania badanych. Mo\
na zauwa\
yć tendencję, \
e mieszkańcy wsi rzadziej ni\

mieszkańcy miast wyra\
ajÄ… zdanie, i\
mają wpływ na poprawę bezpieczeństwa.
Do osób o poczuciu podmiotowości w sprawach bezpieczeństwa mo\
na zaliczyć
w pierwszej mierze ludzi młodszych oraz dobrze wykształconych. Nie istnieje
natomiast zale\
ność omawianych opinii z podziałem na ankietowanych mę\
czyzn
i kobiety.
Do respondentów, którzy w poprzednim pytaniu o mo\
liwość udziału miesz-
kańców w działaniach na rzecz bezpieczeństwa odpowiedzieli pozytywnie, skiero-
wano pytanie o to, jakimi sposobami mogą oni przyczynić się do poprawy bezpie-
czeństwa. Najczęściej jako właściwe działanie wskazywano na wybór odpowied-
nich, kompetentnych osób do władz samorządowych. Ponad 90% badanych zgadza
siÄ™, \
e jest to właściwa metoda wkładu mieszkańców w poprawę bezpieczeństwa.
Odmiennego zdania jest niespełna 2% ankietowanych. Pozostali nie mają zdania na
ten temat.
Równie istotnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa, na który mogą mieć
wpływ mieszkańcy, to  ich zdaniem  większa troska i opieka nad dziećmi i mło-
dzie\
Ä… oraz powiÄ…zane z tym odpowiednia edukacja i organizacja akcji promujÄ…-
cych bezpieczne zachowania.
Kolejnym wzorem zachowań mogącym sprzyjać zwiększeniu bezpieczeństwa,
najczęściej ocenianym pozytywnie, jest współpraca ze słu\
bami i instytucjami
odpowiedzialnymi za poziom bezpieczeństwa w gminie/powiecie. Istotnym według
badanych sposobem zwiększenia bezpieczeństwa jest rozsądne zachowanie i uni-
kanie niebezpiecznych sytuacji.
Stosunkowo najrzadziej popierane są takie działania, które wymagałyby zaan-
ga\
owania finansowego poprzez wynajmowanie firm ochrony czy wsparcie finan-
sowe gminy i powiatu. Takie formy działalności popiera około jednej trzeciej
badanych. Formą, którą mo\
na by ocenić jako nieakceptowaną poprzez mieszkań-
ców są petycje, strajki i manifestacje. Takie działania na rzecz poprawy bezpie-
czeństwa akceptuje jedna czwarta badanych.
Ogólnie mo\
na wyró\
nić kilka wzorów zachowań preferowanych bardziej lub
mniej przez mieszkańców. Są to:
- aktywny udział w wyborze władz samorządowych, a póz
niej współpraca
z instytucjami i słu\
bami odpowiedzialnymi za poziom bezpieczeństwa;
- działania, które mo\
na nazwać  pracą u podstaw , tzn. wychowanie i organi-
zowanie przedsięwzięć zwiększających bezpieczeństwo;
- działania anga\
ujące własne środki finansowe obywateli.
Kolejne pytanie ma za zadanie określić, jaki jest poziom społecznego zaanga-
\
owania w sprawy bezpieczeństwa poprzez zbadanie poczucia odpowiedzialności
i sprawstwa w omawianej dziedzinie \
ycia. Pierwsza omawiana alternatywa daje
ju\
pewien pogląd na sposób podejścia badanych do spraw związanych w zaanga-
\
owanie się w poprawę bezpieczeństwa.
Zdecydowana większość badanych uwa\
a, \
e podejmowanie tego rodzaju
działań mo\
e narazić na nieprzewidziane kłopoty (81,3%). Niski poziom spraw-
stwa wywnioskować mo\
na z oceny stwierdzeń, takich jak: jedna osoba niewiele
zmieni, aby poprawić stan bezpieczeństwa i porządku publicznego (75,5%) oraz
niewiele osób wierzy, \
e problemy te mo\
na rozwiązać (72,7%). Takie odpowiedzi
wskazują na istotny problem, który musi być rozwiązany, by w sprawie poprawy
bezpieczeństwa mo\
na było liczyć na zaanga\
owanie i pomoc obywateli.
Pewnym wytłumaczeniem powy\
ej opisanych postaw społecznych jest opinia,
\
e mieszkańcy są zniechęceni do jakichkolwiek działań na rzecz bezpieczeństwa,
poniewa\
dotychczasowe ich działania nie przyniosły oczekiwanych efektów.
Z twierdzeniem tym uto\
samia siÄ™ 79,1% badanych.
Pozytywnie nale\
y ocenić porównanie oceny twierdzeń o podziale odpowie-
dzialności za bezpieczeństwo pomiędzy władze publiczne na szczeblu centralnym
oraz lokalnym. Za odpowiedzialnością władz państwowych na szczeblu central-
nym opowiada się 56,9% mieszkańców, a 83,3% uwa\
a, \
e jest to domena władz
działających w gminie i powiecie.
Jak widać, w świadomości obywateli ugruntowuje się pogląd, \
e sprawy bez-
pieczeństwa bardziej zale\
ą od lokalnych rozwiązań i aktywności władz samorzą-
dowych. Niestety, podsumowaniem rozwa\
ań nad określaniem odpowiedzialności
za utrzymanie i poprawę bezpieczeństwa mo\
e być twierdzenie, \
e bezpieczeństwo
mogą zapewnić sobie tylko ludzie bogaci i wpływowi (75,1%). Po raz kolejny wi-
dać, \
e kwestie bezpieczeństwa bardzo wyraz
nie Å‚Ä…czone sÄ… z poziomem statusu
społeczno-materialnego.
Ponad jedna trzecia badanych uznała, \
e sÄ… inne ni\
bezpieczeństwo problemy,
którymi trzeba zająć się w pierwszej kolejności. Do tych problemów zaliczono
przede wszystkim bezrobocie, ale równie\
i słu\
bÄ™ zdrowia oraz korupcjÄ™.
Tabela 5. (dane w %)
Jakimi sposobami mieszkańcy Jest to Jest to
Trudno
powiatu mogą przyczynić się sposób sposób
powiedzieć
do poprawy bezpieczeństwa? właściwy niewłaściwy
Przez wybór odpowiednich, kompetent-
91,9 1,9 6,2
nych osób do władz samorządowych
Większą troskę i opiekę nad dziećmi
89,9 3,4 6,7
i młodzie\
Ä…
OdpowiedniÄ… edukacjÄ™ i organizacjÄ™ akcji
86,0 5,6 8,4
promujÄ…cych bezpieczne zachowania
Współpracę z odpowiednimi słu\
bami
84,3 3,1 12,5
odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo
Informowanie odpowiednich władz o
82,8 5,9 11,3
pojawiających się niebezpieczeństwach
RozsÄ…dne zachowanie i unikanie niebez-
79,8 7,1 13,0
piecznych sytuacji
Udział w zebraniach i spotkaniach z rad-
61,8 13,0 25,2
nymi
Tworzenie fundacji, stowarzyszeń, inicja-
52,6 14,3 33,0
tyw społecznych na rzecz bezpieczeństwa
Zatrudnianie prywatnych firm zajmujÄ…-
41,3 23,3 35,3
cych się ochroną bezpieczeństwa
Przekazywanie określonych kwot na rzecz
31,5 36,1 32,4
bezpieczeństwa gminy i powiatu
Upominanie siÄ™ przez petycje, strajki,
manifestacje o załatwienie najistotniej- 27,2 37,8 35,0
szych problemów
W celu konfrontacji opinii mieszkańców z władzami lokalnymi starostom za-
dano i takie same pytania dotyczące spraw bezpieczeństwa.
Tabela 6.
Opinie mieszkańców badanych powiatów dotyczące społecznego
zaanga\
owania w sprawy bezpieczeństwa na poziomie lokalnym (dane w %)
Zdecydo- Raczej siÄ™ Zdecydowa- Trudno
Czy zgadza się z następującymi Raczej się
wanie siÄ™ nie zga- nie siÄ™ nie powie-
poglÄ…dami? zgadzam
zgadzam dzam zgadzam dzieć
Działając na rzecz poprawy bez-
pieczeństwa, mo\
na narazić się na 53,3 28,0 9,3 4,4 4,9
nieprzewidziane kłopoty
Rozwiązanie problemów bezpie-
czeństwa i porządku publicznego
nale\
y do odpowiednich władz 43,3 40,0 9,5 3,5 3,7
i słu\
b działających w gminie
i powiecie
Jedna osoba niewiele zmieni, aby
poprawić stan bezpieczeństwa 50,5 25,0 12,3 6,5 5,8
i porzÄ…dku publicznego
Niewiele osób wierzy, \
e proble-
39,3 33,4 15,6 1,0 10,7
my te da się rozwiązać
Zapewnienie bezpieczeństwa
i porzÄ…dku publicznego jest rolÄ… 25,3 31,6 26,4 5,7 10,9
władz centralnych
W pierwszym rzędzie nale\
y zająć
55,6 20,0 3,1 3,6 17,8
siÄ™ innymi problemami
Mieszkańcy są niechętni do
współpracy z odpowiednimi słu\
-
bami odpowiedzialnymi za bez- 25,6 45,5 14,5 6,3 8,2
pieczeństwo i porządek publiczny
w gminie (powiecie)
Mieszkańcy są zniechęceni do
jakiejkolwiek działalności na rzecz
bezpieczeństwa, poniewa\
dotych- 43,2 35,9 10,0 3,0 8,0
czasowe ich działania nie przynio-
sły oczekiwanych efektów
Mieszkańcy uwa\
ajÄ…, \
e bezpie-
czeństwo mogą zapewnić sobie 46,8 28,3 10,7 2,7 11,4
tylko ludzie bogaci i wpływowi
W opinii starostów mieszkańcy nie anga\
ują się w działania na rzecz bezpie-
czeństwa, poniewa\
mo\
e to ich narazić na nieprzewidziane kłopoty (60,7%). Roz-
kład procentowy wskazuje na podobne nachylenie opinii, jednak są one w przy-
padku odpowiedzi mieszkańców (81,3%) bardziej radykalne. Mo\
na przypuszczać,
\
e dochodzi do pewnego dysonansu pomiędzy opiniami mieszkańców a postrzega-
niem tych opinii przez starostów.
Przedstawiciele władz samorządowych widzą ten aspekt rzeczywistości spo-
łecznej w nieco jaśniejszych barwach. Podobne wnioski mo\
na wysnuć, analizując
ró\
nice w ocenach kolejnych twierdzeń dotyczących bezpieczeństwa.
Z ocen dokonanych przez starostów wyłania się obraz dosyć pozytywnego na-
stawienia mieszkańców do działań władz lokalnych oraz chęci zaanga\
owania siÄ™
w poprawę poziomu bezpieczeństwa.
Według starostów mieszkańcy mają mniej obaw, rzadziej są skłonni zrzucać
odpowiedzialność za bezpieczeństwo na organa administracji samorządowej i nie
tylko oraz są mniej sfrustrowani niepowodzeniami, jakie przyniosło zaanga\
owa-
nie w działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa. Ponadto starostowie w odró\
-
nieniu od ocen wyra\
anych przez mieszkańców, rzadziej u\
ywajÄ… zdecydowanych
kategorii odpowiedzi na korzyść alternatywy  raczej się zgadzam .
Pewną konsekwencją poprzednich analiz będzie teraz opis ocen mieszkańców
co do działań podejmowanych przez władze samorządowe.
Badani mieszkańcy hojnie rozdawali swoje głosy, popierając zdecydowanie
wszystkie wymienione w ankiecie działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa.
Ró\
nice w pozytywnych ocenach będą podstawą wyró\
nienia najczęściej akcepto-
wanych zachowań.
Największym poparciem mieszkańców cieszą się działania kadrowe prowadzą-
ce do wyznaczania na stanowiska kompetentne osoby. Tego rodzaju działania do-
brze oceniło 97,6% badanych.
Drugim elementem mogącym wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa byłoby
zdobycie na ten cel środków finansowych (95,4%).
Kolejne zadanie dla samorządowców to prowadzenie kontroli i konsekwentne
karanie winnych zaniedbań. Do najlepiej ocenionych zadań proponowanych wła-
dzom lokalnym zaliczyć mo\
na nakierowanie na rzeczywiste problemy mieszkań-
ców, polepszenie funkcjonowania słu\
b oraz określenie kompetencji i zakresu od-
powiedzialności osób związanych z bezpieczeństwem.
Na końcu listy ocenianych sposobów poprawy bezpieczeństwa znajduje się
tworzenie korzystnych warunków dla działających w sferze bezpieczeństwa firm
prywatnych.
Tabela 7. (dane w %)
Jaka jest Pana opinia
na temat zaanga\
owania mieszkańców w rozwią-
zywanie problemów bezpieczeństwa?
Mieszkańcy uwa\
ajÄ…, \
e działając na rzecz poprawy
bezpieczeństwa i porządku publicznego mo\
na 11,2 49,5 26,6 7,4 5,3
narazić się na nieprzewidziane kłopoty
Mieszkańcy sądzą, \
e problem ich nie dotyczy 5,3 36,7 33,5 19,1 5,3
Mieszkańcy uznają, \
e rozwiązanie tych problemów
34,6 48,9 11,2 4,3 1,1
nale\
y do odpowiednich władz i słu\
b
Mieszkańcy ograniczają się do sygnalizowania
28,7 58,5 7,4 3,2 2,1
władzom wybranych problemów
Mieszkańcy nie wierzą, \
e problemy te da siÄ™ roz-
6,4 30,9 47,9 6,4 8,5
wiązać
Mieszkańcy uwa\
ajÄ…, \
e zapewnienie bezpieczeń-
stwa i porządku publicznego jest rolą władz central- 10,1 34 34 14,4 7,4
nych
Mieszkańcy chcą aby w pierwszym rzędzie władze
38,4 27,4 15,1 7,5 11,6
samorządowe zajęły się innymi problemami (jakimi?)
Mieszkańcy podejmują samoistne działania na rzecz
bezpieczeństwa, przede wszystkim swoich dzieci 12,3 51,9 19,3 5,3 11,2
i mienia
Mieszkańcy są chętni do współpracy z odpowiedni-
mi słu\
bami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo 6,4 36,2 43,6 4,3 9,6
i porzÄ…dek publiczny w gminie (powiecie)
Mieszkańcy są zniechęceni do jakiejkolwiek działal-
ności na rzecz bezpieczeństwa, poniewa\
dotychcza-
5,3 21,3 46,3 14,4 12,8
sowe ich działania nie przyniosły oczekiwanych
efektów
Mieszkańcy uwa\
ajÄ…, \
e bezpieczeństwo mogą
10,1 24,5 38,8 20,7 5,9
zapewnić sobie tylko ludzie bogaci i wpływowi
Mieszkańcy nie chcą współpracować w dziedzinie
poprawy bezpieczeństwa uwa\
ajÄ…c, \
e jest to tylko 2,7 16,5 45,2 27,1 8,5
 chwyt propagandowy
Mieszkańcy wierzą, \
e partie i komitety startujÄ…ce
w wyborach samorządowych spełniają obietnice 4,3 29,9 33,2 15 17,6
w dziedzinie poprawy bezpieczeństwa
dzam
Trudno
zgadzam
zgadzam
Raczej si
Ä™
si
Ä™
nie zga-
powiedzie
ć
si
Ä™
zgadzam
Raczej si
Ä™
nie
Zdecydowanie
Zdecydowanie
Tabela 8. (dane w %)
Co Pana (i) zdaniem powinny zrobić władze
samorządowe aby poprawić sytuację Raczej Raczej Trudno
Tak Nie
w dziedzinie bezpieczeństwa na terenie gminy tak nie powiedzieć
i powiatu?
Powoływać na odpowiednie stanowiska ludzi
86,7 10,9 0,4 0,4 1,4
kompetentnych
Stanowić odpowiednie prawo miejscowe 61,8 25,2 6,0 2,0 5,0
Prowadzić kontrolę i konsekwentnie karać win-
68,7 25,2 2,2 1,2 2,7
nych zaniedbań
Wygospodarować odpowiednie środki i prze-
66,7 28,7 1,7 0,6 2,2
znaczyć je na poprawę bezpieczeństwa
Polepszyć funkcjonowanie odpowiednich słu\
b 64,9 25,3 1,6 2,5 5,7
Systematycznie informować na temat istnieją-
51,5 33,8 4,2 2,4 8,0
cych zagro\
eń
Działać na rzecz większego zaanga\
owania
47,5 38,4 4,4 1,6 8,1
społeczności lokalnej
Tworzyć korzystne warunki dla działających w
32,8 32,8 9,5 6,5 18,4
sferze bezpieczeństwa firm prywatnych
Postulować zmiany w istniejącym prawie 54,2 28,6 5,3 0,2 11,8
Ustalić dokładne kompetencje i zakres odpo-
wiedzialności osób związanych z bezpieczeń- 64,9 25,2 3,0 0,8 6,1
stwem
Ubiegać się o większe uprawnienia w zakresie
50,5 31,5 5,9 1,3 10,8
organizacji i zarządzania bezpieczeństwem
Zająć się rzeczywistymi problemami mieszkań-
ców a nie załatwianiem własnych spraw 75,3 16,9 2,4 0,3 5,1
i interesów
Spośród wymienionych powy\
ej sposobów zwiększania bezpieczeństwa będą-
cych w kompetencjach władz samorządowych wyró\
nić mo\
na kilka grup.
Pierwsza grupa działań to nadzór i kontrola nad słu\
bami odpowiedzialnymi za
utrzymanie bezpieczeństwa i porządku. Ta grupa jest oceniana jako najwa\
niejsza
w działaniach samorządów.
Kolejny zbiór postulowanych działań obejmuje takie postępowanie, które
mo\
na nazwać konsultacyjnym. Chodzi tu głównie o komunikację ze społecznoś-
cią oraz tworzenie ram dla aktywności społecznej mieszkańców.
Następną grupę zadań dla władz lokalnych mo\
na określić jako działania na
rzecz zwiększenia mo\
liwości formalnoprawnych oraz finansowych dla poprawy
bezpieczeństwa obywateli. Inny wymiar oceny rozwiązań prawnych i organizacyj-
nych zawierajÄ… dane zaprezentowane na wykresie 2., przedstawiajÄ…cym uzasadnie-
nia poczucia zagro\
enia:
Wykres 3.
Przyczyny zagro\
enia poczucia bezpieczeństwa (oceny średnie skala 1-5)
Słabość państwa i jego instytucji 4,03
Złe prawo regulujące ochronę bezpieczeństwa i
3,77
porzÄ…dku publicznego
Brak zainteresowania ze strony władz
3,74
samorzÄ…dowych rozwiÄ…zaniem problemu
WÅ‚adzÄ™ w powiecie sprawujÄ… niekompetentni
3,55
ludzie
Za małe kompetencje samorządów w dziedzinie
3,18
bezpieczeństwa i porządku publicznego
ZÅ‚e funkcjonowanie odpowiedzialnych za
3,1
bezpieczeństwo i porządek publiczny słu\
b
Przerzucenie zbyt wielkiej odpowiedzialności w
dziedzinie bezpieczeństwa i porządku 2,95
publicznego na samorzÄ…dy
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
Z powy\
szego wykresu wynika, \
e wśród badanych przewa\
ajÄ… negatywne
oceny istniejącego stanu oraz rozwiązań prawnych i organizacyjnych w zakresie
bezpieczeństwa. Szczególnie widoczna jest niska ocena skuteczności państwa
i jego organów.
Wnioski
Prezentowane w niniejszym artykule wyniki badań, dotyczących niektórych
aspektów poczucia bezpieczeństwa na szczeblu lokalnym na pewno nie rozstrzyg-
ną wszystkich wątpliwości. Niemniej jednak, z uwagi na dość du\
ą ilość zebranego
materiału empirycznego i przeprowadzone analizy statystyczne mo\
na podjąć pró-
bę sformułowania kilku wniosków końcowych:
" powszechność obaw mieszkańców przed ró\
nymi rodzajami zagro\
eń pozwala
sądzić, \
e ich poczucie bezpieczeństwa nie jest wysokie:
" za najbardziej istotne zagro\
enia w sferze bezpieczeństwa uznać mo\
na te,
które powszechnie funkcjonują w świadomości społeczności lokalnych, bezro-
bocie, pospolite przestępstwa, nasilające się patologie społeczne, rosnąca agre-
sja wśród dzieci i młodzie\
y;
" mieszkańcy powiatów w przewa\
ającej większości charakteryzują się silnym
poczuciem podmiotowości, czego wyrazem jest powszechne przekonanie, \
e
sami mieszkańcy mają wpływ na poprawę bezpieczeństwa na terenie gminy
i powiatu.
Jako skuteczne formy działań w tym zakresie wskazywano na wybór odpo-
wiednich, kompetentnych osób do władz samorządowych. Równie istotnym ele-
mentem zapewnienia bezpieczeństwa, na który mogą mieć wpływ mieszkańcy, to
ich zdaniem większa troska i opieka nad dziećmi i młodzie\
Ä… oraz powiÄ…zane z tym
odpowiednia edukacja i organizacja akcji promujÄ…cych bezpieczne zachowania.
Kolejnym wzorem zachowań mogącym sprzyjać zwiększeniu bezpieczeństwa naj-
częściej ocenianym pozytywnie jest współpraca ze słu\
bami i instytucjami odpo-
wiedzialnymi za poziom bezpieczeństwa w gminie/powiecie. Istotnym według
badanych sposobem zwiększenia bezpieczeństwa jest rozsądne zachowanie i uni-
kanie niebezpiecznych sytuacji.
Mimo uznania bezpieczeństwa za wa\
ny problem społeczny, trzeba zasygnali-
zować, \
e jedna trzecia badanych uznała, \
e sÄ… inne ni\
bezpieczeństwo problemy,
którymi trzeba zająć się w pierwszej kolejności. Do tych problemów zaliczono
przede wszystkim bezrobocie, ale równie\
i słu\
bÄ™ zdrowia oraz korupcjÄ™.
Za główne zadania dla władz lokalnych mieszkańcy uznali: nadzór i kontrolę
nad słu\
bami odpowiedzialnymi za utrzymanie bezpieczeństwa i porządku, komu-
nikację ze społecznością oraz tworzenie ram dla aktywności społecznej mieszkań-
ców.
Z faktu, \
e 82,8% respondentów uwa\
ało, i\
nale\
y postulować zmiany w ist-
niejącym prawie, a 87,0% widziało potrzebę stanowienia odpowiedniego prawa
miejscowego, mo\
na wnosić, \
e system prawa odnoszący się do sfery bezpieczeń-
stwa jest oceniany negatywnie.
Bo\
ena KAWIATKOWSKA-BASAA
AJ
SAFETY OF INHABITANTS OF SELECTED DISTRICTS
IN THE LIGHT OF EMPIRICAL RESEARCH
S U M M A R Y
The presented in the paper research result refer to some aspects of safety manage-
ment at the local level with special regard to the sense of safety in the local com-
munities. Two groups under examination were selected among the starosts and
inhabitants of chosen districts. The starosts of districts were questioned by means
of a postal questionnaire while the inhabitants were polled by means of standard-
ized questionnaire.
The applied method of problem analysis was performed exclusively in the view of
subjective opinions of the selected group of respondents  this is why the authoress
is very careful in formulating conclusions or generalizations. Nevertheless, due to
the vast amount of gathered material and statistical analyses conducted, the author-
ess presents some final reflections which may constitute the grounds to continue
the research in the field described in the paper. Further experience and the analysis
of the obtained material may lead to a more complete diagnosis of the issues con-
tained in the formula  safety management at the local level .