Kontrakt socjalny jako narzędzie aktywnej integracji


KONTRAKT SOCJALNY,
JAKO NARZDZIE AKTYWNEJ
INTEGRACJI
Magdalena Popłooska-Kowalska
Zielona Góra
FAZY METODYCZNEGO DZIAAANIE BEZPOÅšREDNIEGO
ZAPOZNANIE SI Z PROBLEMEM SPOAECZNYM LUB ZGAASZANYM ŻYCZENIEM 
można też spotkać określenie tej fazy jako  FAZA WSTPNA, czyli FAZA NAWIZANIA KONTAKTU
ANALIZA SYTUACJI  okreÅ›lana jako  FAZA ZBIERANIA MATE­RIAAU, FAZA PO NAWIZANIU KONTAKTU
OCENA WSTPNA I OCENA OPERACYJNA  określana również jako  FAZA WIELOWYMIAROWEJ OCENY
OPRACOWANIE PROJEKTU DZIAAANIA  znana również jako  FAZA POLEGAJCA NA WYNEGOCJOWANIU
WARUNKÓW DALSZEJ WSPÓAPRACY ORAZ NAKREŚLENIU PROGRAMU ROZWIZANIA PROBLEMÓW
FAZA KONTRAKTU I NAKREÅšLENIA PLANU DZIAAANIA
PODJCIE WSPÓLNEGO PROJEKTU  określana również jako  REALIZACJA PROGRAMU
OCENA REZULTATÓW
ZAKOCCZENIE DZIAAANIA - określane także jako 
ETAP ZAKOCCZENIA KONTAKTU ZADANIOWEGO Z KLIENTEM
FAZA EWALUACYJNA
WG USTAWY O POMOCY SPOAECZNEJ
- kontrakt socjalny to pisemna umowa zawarta
z osobą ubiegającą się o pomoc, w której określa
siÄ™ uprawnienia i zobowiÄ…zania stron umowy,
w ramach wspólnie podejmowanych działań
zmierzających do przezwyciężenia trudnej sytuacji
życiowej osoby lub rodziny.
WG PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAA LUDZKI  PROJEKTY
SYSTEMOWE DLA OPS I PCPR
- kontrakt socjalny jest pisemną umową pomiędzy osobą
korzystającą ze świadczeo pomocy społecznej a pracownikiem
socjalnym, mającą na celu określenie sposobu współdziałania
w rozwiązywaniu problemów osoby znajdującej się w trudnej
sytuacji życiowej, umożliwienia aktywizacji społeczno 
zawodowej oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
Kontrakt socjalny przewiduje wzajemne zobowiÄ…zania stron,
w tym możliwości zastosowania:
}ðzasiÅ‚ków i pomocy w naturze,
}ðpracy socjalnej,
}ðinstrumentów aktywnej integracji,
}ðdziaÅ‚ao o charakterze Å›rodowiskowym.
KONTRAKT W PRACY SOCJALNEJ MOŻNA
POSTRZEGAD NA DWA SPOSOBY:
Fðwynegocjowanej umowy
FðciÄ…gÅ‚ego procesu
Kontrakt jest  żywą umową , która wynika
z interakcji pracownika socjalnego z klientem,
nie może zatem być stosowany mechanicznie
i traktowany jako element szantażu,
poprzez nakładanie dotkliwych ograniczeń
w procesie udzielania pomocy.
ZNACZENIE KONTRAKTU W PROCESIE PRACY SOCJALNEJ
to narzędzie, które może być stosowane w pracy
z jednostkÄ…, rodzinÄ… oraz grupÄ…,
służy jasnemu i precyzyjnemu sformułowaniu
problemu, celów ogólnych, zadań szczegółowych
oraz działań, jakie należy zrealizować, żeby
osiągnąć stan pożądany przez strony kontraktu,
stawia na partnerstwo i samostanowienie
klienta,/upodmiotowienie klienta/,
odwołuje się do odpowiedzialności klienta,
zwiększa aktywność stron zaangażowanych w
problem,
WAŻNE ELEMENTY W PRACY PRZY POMOCY
KONTRAKTU
Fðnegocjacje,
Fðmotywowanie,
Fðdiagnoza.
NEGOCJACJE
Podstawowy sposób komunikowania
się, którego celem jest osiągnięcie
porozumienia, czyli podjęcie wspólnej
decyzji w sytuacji, gdy strony majÄ…
pewne interesy wspólne, a pewne
przeciwne.
PODSTAWOWE REGUAY NEGOCJACYJNE
1.ODDZIELANIE LUDZI OD PROBLEMÓW
(atakuj problem  nie ludzi)
2.KONCENTRACJA NA INTERESACH,
A NIE NA STANOWISKACH
3.FORMUAOWANIE PYTAO PRZED
ODPOWIEDZIAMI
4.DOCENIANIE POZYTYWÓW
W PROCESIE NEGOCJACJI WAŻNE JEST:
zrozumienie sposobu myślenia drugiej strony: różnice,
jakie się mogą pojawid się trakcie negocjacji, najczęściej
wynikają z niezgodności między myśleniem pracownika
socjalnego a myśleniem klienta.
pamiętanie, że ludzie mają tendencję do widzenia tego,
co chcÄ… widzied, koncentrujÄ… siÄ™ na faktach, potwierdzajÄ…cych ich
dotychczasowy sposób widzenia,
a lekceważą i opacznie interpretują te, które mogą
go podad w wątpliwośd,
ETAPY PRZYGOTOWYWANIE SI
DO NEGOCJACJE
FAZA ANALIZY
diagnoza sytuacji, czyli zebranie informacji,
pogrupowanie ich oraz poddanie analizie.
FAZA PLANOWANIA
przygotowanie się do rozmów, poprzez opracowanie
różnych możliwości dotyczące tego co i jak można zrobid.
FAZA DYSKUSJI
spotkanie stron, które wspólnie zaczynają poszukiwad
możliwości wspólnego porozumienia.
ETAPY W NEGOCJACJACH
USTALANIE REGUA POSTPOWANIA
Wypracowane wspólnie zasady pracy wpływają pozytywnie na przebieg rozmów,
ułatwiają prowadzenie rozmów i chronią przed napięciami, niedomówieniami, itp.
NAZYWANIE INTERESÓW SWOICH I PARTNERA
Interes oznacza: motywy postępowania. Konieczne jest ich poznanie i nazwanie.
Jeśli to nie zostanie wyjaśnione  szanse na porozumienie są niewielkie.
SFORMUAOWANIE PROBLEMÓW
Problem należy określid precyzyjnie. Należy unikad sformułowao ogólnych
Ważne przy tym jest także to, żeby nie trzymad się sztywno raz nazwanego
problemu, w trakcie wspólnej pracy może on byd przeformułowany.
POSZUKIWANIE ROZWIZAO
Etap kooczący negocjacje, który składa się z następujących elementów:
generowanie pomysłów, analiza i weryfikacja oraz podejmowanie decyzji.
PODSTAWOWE BADY W NEGOCJOWANIU
Traktowanie negocjacji jako walki na punkty : WYGRANY  PRZEGRANY.
Lekceważenie klimatu negocjacji.
Brak świadomości własnego stylu negocjacji i własnych zachowań,
Traktowanie impasu w negocjacjach jako fiaska. Impas nie musi oznaczać ich
zakończenia i jeśli nie ma miejsca całkowite zerwanie nie należy rezygnować.
Nie rozpoznawanie własnych i cudzych manipulacji.
(zachowania ingracjacyjne: komplementowanie, celem wkradzenia siÄ™ w Å‚aski partnera,
np.: klient mówi pracownikowi, że jest on taki mądry, że potrafi go zrozumied, jak nikt
wcześniej; autoprezentacja, czyli zawyżanie własnej wartości przez wywieranie nacisku
typu: pani wie, że pani dyrektor jest moim kolegą; konformizm  zgadzanie się na wszystko
w celu osiągnięcia korzyści; autodeprecjacji: rozczulania się nad sobą w stylu  jestem do
niczego, nic mi siÄ™ nie udaje, itp.)
Postrzeganie rozejmu i kompromisu jako objawu słabości.
Opieranie się na schematach i nie poszukiwanie nowych rozwiązań.
MOTYWOWANIE
Motywowanie to jedno z podstawowych działao
w pracy socjalnej.
Pod pojęciem tym należy rozumied:
oddziaływanie (nakłanianie, sugerowanie, namawianie,
zachęcenie), celem jest wywołanie pożądanego
zachowania siÄ™ jednostki w danej sytuacji zadaniowej.
Z motywowaniem bardzo ściśle powiązany jest motyw,
który oznacza chęd, wolę działania.
Motywem mogą byd potrzeby, popędy, pragnienie działania.
TECHNIKI MOTYWOWANIA
MOTYWACJA WYKORZYSTUJCA POCZUCIE WARTOÅšCI
MOTYWACJA OPIERAJCA SI NA SILNYCH EMOCJACH
I FRUSTRACJI KLIENTA
MOTYWACJA NA PODSTAWIE ZGODNOŚCI POGLDÓW
TECHNIKA WYLICZANIA
KOMUNIKATY BUDUJCE AUTORYTET PRACOWNIKA
I MOTYWUJCE KLIENTA
POZYTYWNE ARGUMENTY PERSWAZYJNE MOTYWUJCE KLIENTA,
w tej technice stosuje siÄ™ takie argumenty jak:
 wróżba pomyślna - jeśli mnie Pani posłucha, wszystko dobrze się
ułoży,
 okazanie sympatii  proszę mnie posłuchać, przecież się lubimy,
 apel wdzięczności  powinni mnie Państwo posłuchać ze względu na
to,
że w ciągu tych lat, zrobiłam dla waszej rodziny& ,
 apel moralny  każdy uczciwy człowiek powinien mnie posłuchać,
 wzór pożądany  proponuje to Pani, ponieważ jest Pani mądrą
i inteligentnÄ… kobietÄ…,
 apel konformistyczny  jeśli mnie Pan posłucha, żona będzie bardzo
zadowolona i na pewno Pana pochwali.
PODSTAWOWE REGUAY WYWIERANIA
WPAYWU NA LUDZI
REGUAA KORZYÅšCI
REGUAA WZAJEMNOÅšCI
REGUAA KONSEKWENCJI
I ZAANGAŻOWANIA
REGUAA SPOAECZNEGO DOWODU SAUSZNOÅšCI
REGUAA AUTORYTETU
REGUAA NIEDOSTPNOÅšCI
MOTYWOWANIE LUDZI DO DZIAAANIA
(Alan Loy McGinnis  Sztuka motywacji  Warszawa 1998, str. 33)
Św. Tomasz z Akwinu  włoski teolog i filozof z XIII wieku, który
dużo wiedział o edukacji i motywacji stwierdził, że:
kiedy drugiego człowieka chce się przekonad
do własnych poglądów, trzeba podejśd tam, gdzie on stoi,
wziąd go za rękę i poprowadzid. Nie można stad w drugim
kÄ…cie pokoju i krzyczed. Nie wolno traktowad go jak
statysty w teatrze i kazad podejśd.
Trzeba zacząd z tego punktu, w którym on się znajduje.
To jedyny sposób ruszenia go z miejsca.
DIAGNOZA
DIAGNOZA, BDCA PODSTAW WSZELKICH
DZIAAAO PRACOWNIKA SOCJALNA OZNACZA:
z jednej strony: rozpoznanie przyczyn niepokojÄ…cego
stanu danej jednostki, na podstawie jego cech,
objawów, w oparciu o znajomośd ogólnych
prawidłowości w danej dziedzinie /odniesienie do wiedzy/
z drugiej zaś: rozpoznanie sił jednostki i jej
najbliższego środowiska, na którym można oprzed
postępowanie rewalidacyjne, czyli przywracające
stan pożądany.
DIAGNOZA
Zawsze jest prowizoryczna  w pracy z klientem,
pracownik socjalny nigdy nie powinien uważad,
że zrozumiał coś raz na zawsze.
Jest ciągłym i dynamicznym procesem, ponieważ życie
każdego klienta ulega zmianom i dlatego też ocena
winna byd weryfikowana zawsze gdy pojawiÄ… siÄ™
nowe fakty.
Jest procesem, w którym uczestniczy klient, ponieważ
rozumienie sytuacji, czy też hipotezy, które na tej podstawie
sÄ… wysuwane, mogÄ… zostad potwierdzone jedynie przez klienta.
Tylko on zna wszystkie okoliczności i aspekty swojej sytuacji.
RODZAJE I TYPY DIAGNOZ
Diagnoza zawiera w sobie szereg aspektów, które S. Ziemski nazywał
 DIAGNOZAMI CZSTKOWYMI . Oznacza to, że diagnoza rozwinięta ma pięd
etapów, które wzajemnie się uzupełniają:
Fðdiagnoza przyporzÄ…dkowujÄ…ca/klasyfikacyjna
Fðdiagnoza genetyczna
Fðdiagnoza znaczenia
Fðdiagnoza fazy
Fðdiagnoza prognostyczna
3 FUNKCJE DIAGNOZY
DIAGNOZA:
1. Stanowi punkt wyjścia w projektowaniu
2. Pozwala na kontrolÄ™ przebiegu procesu
działania.
3. Służy ocenie wyników.
DIAGNOZA: BADANIE PROBLEMÓW I POTENCJAAU
 PODSTAWOWE METODY I TECHNIKI BADAWCZE
- wywiad środowiskowy,
- obserwacja
- badanie dokumentów.
CECHY DOBREJ I PEANEJ DIAGNOZY
FðSTARANNOÅšD  wieloaspektowoÅ›d traktowania, czas.
FðWYTRWAAOÅšD  dociekliwoÅ›d, wytrwaÅ‚oÅ›d w zbieraniu informacji,
cierpliwośd w słuchaniu.
FðWPRAWA, BIEGAOÅšD.
FðÅšWIADOMOÅšD POPEANIENIA BADÓW.
FðUMIEJTNOÅšD KOMUNIKOWANIA  znajomoÅ›d jÄ™zyka dostÄ™pnego dla
klienta.
FðKRYTERIUM ZGODNOÅšCI INFORMACJI Z RZECZYWISTOÅšCI  sprawdzanie
wiarygodności informacji.
FðUMIEJTNOÅšD EMPATII  współodczuwanie.
FðUMIEJTNOÅšD OBIEKTYWNEGO SPOJRZENIA NA PROBLEM.
FðNIE STOSOWANIE SCHEMATU, RUTYNY.
FðINTERESOWANIE SI PROBLEMAMI DRUGIEGO CZAOWIEKA.
PODSTAWOWE BADY DIAGNOSTYCZNE
niespostrzeganie istniejÄ…cych cech,
nie wywoływanie przez diagnostę objawów,
spostrzeganie objawów w zmienionej ilościowej lub jakościowej postaci,
spostrzeganie objawów nieistniejących,
mylenie przyczyn ze skutkami,
przypisywanie osobie cech, których nie posiada,
nieprawidłowe odczytanie objawów,
zle skonstruowany wywiad,
etykietyzowanie /zdarza się, że etykiety zaczynają żyć własnym
życiem i są traktowane jako fundament prawdy o klientach/.
RAMY DIAGNOZY INDYWIDUALNEJ
NA PROBLEMY POJAWIAJCE SI W ŻYCIU
KLIENTÓW, NALEŻY
PATRZED Z PERSPEKTYWY ROZWOJOWEJ I
EKOLOGICZNEJ.
ZAKRES DIAGNOZY INDYWIDUALNEJ
wiek, płed /cechy determinowane przez naturę/,
sytuacja: rodzina, materialna, bytowa, zawodowa,
zdrowotna,
zainteresowania,
możliwości samodzielnego pokonania trudności, itp.
badanie ścieżki życia:
" ścieżki rodzinnej,
" ścieżki edukacyjnej,
" ścieżki zawodowej,
" ścieżki aktywności społecznej,
" ścieżki systemu wartości.
ŚCIEŻKA RODZINNA
W tym zakresie należy ustalid m.in.: jakie było pochodzenie społeczne
rodziców, ich wykształcenie, wyuczone i wykonywane zawody, sytuację
ekonomicznÄ…, itp. Ponadto konieczne jest ustalenie jaka
była jej jakośd  czy zapewniała odpowiednie warunki, jakie
były w niej relacje, jakie problemy były jej udziałem, itd.
ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
Badanie polega na ustaleniu: jakie jest wykształcenie klienta
i innych osób pozostających we wspólnym gospodarstwie
domowym, jak zostało zdobyte  czy z własnej inicjatywy,
czy też zostało narzucone, jakie osoby dorosłe w rodzinie
posiadajÄ… kwalifikacje, co potrafiÄ… robid, itp.
ŚCIEŻKA ZAWODOWA
Badanie polega na ustaleniu: przebiegu kariery zawodowej /staż pracy,
częstotliwości zmieniania pracy, itp./, czy wykonywana praca przynosi/przynosiła
satysfakcję, czy jest/była zgodna z posiadanym wykształceniem, zawodem.
ŚCIEŻKA AKTYWNOŚCI SPOAECZNEJ
Badanie tej ścieżki polega na ustaleniu tego: czy dany klient angażuje się
w jakąś działalnośd społeczną, czy wykazuje się jakąś inicjatywą, która
nie wynika z życia zawodowego lub rodzinnego. Jeśli tak  to, co robi, po co,
co mu to daje, itp.
ŚCIEŻKA SYSTEMU WARTOŚCI
Badanie tej ścieżki polega na: poznaniu systemu wartości, hierarchii
wartości naszego klienta, jak i innych osób zaangażowanych w problem
/nie należy oczywiście pytad o to wprost, raczej należy o to co jest dla
danej osoby ważne, istotne/.
DIAGNOZOWANIE RODZIN
W PRZYPADKU PRACY Z RODZIN - DIAGNOZIE MUSI PODLEGAD CAAY
SYSTEM RODZINNY /zwykle rodzina zgłaszając się o pomoc jest przekonana,
że jej problemy powoduje jeden z jej członków, a tak najczęściej nie jest; diagnoza
całego systemu umożliwi dojście do faktycznej sytuacji/.
W DIAGNOZIE RODZIN KONIECZNE ROZPOZNANIE W ZAKRESIE
TAKICH ZMIENNYCH JAK:
cele i zadania systemu,
kultura systemu,
rozwój systemu,
struktura systemu,
procesy zachodzÄ…ce w systemie,
zasoby systemu,
interakcje miedzy systemami,
granice systemu i ich utrzymywanie,
klimat systemu
CELE RODZINY
Cele rodziny są bardzo ważne, ponieważ pomagają w mobilizacji
wysiłków i zachęcają do współpracy wszystkich jej członków.
W procesie diagnozy konieczne jest ustalenie: czy rodzina
precyzuje cele, jakie on sÄ… i czy sÄ… one podzielane przez jej
wszystkich członków.
CELE MOG BYD:
}ðdorazne /np.: dotyczÄ…ce spÄ™dzaniu urlopu/ lub dÅ‚ugoterminowe np.:
dotyczące wykształcenia dzieci
}ðkonkretne np.: kupno lodówki lub formuÅ‚owane mniej precyzyjnie np.:
zapewnienie sobie szacunku otoczenia.
Informacje o celach można zdobyd, zadając członkom rodziny pytania
dotyczące: ich oczekiwao, nadziei, preferencji wyróżniających rodzinę,
planów w zakresie wykorzystania zasobów.
ZASOBY RODZINY
Rodzina stanowi jeden z głównych mechanizmów, których ludzie używają
do zapewnienia sobie zasobów potrzebnych do życia i ich podziału.
W rodzinach najczęściej dochody członków rodziny są łączone i wspólnie
ustala się podział tych dóbr /komu trzeba kupid płaszcz, kto powinien
mied własny pokój, itp./. Czasem zdobywanie i podział zasobów wiąże
się z napięciami w rodzinie, a zawsze ze stanem dobrego samopoczucia
i zdrowia wszystkich członków rodziny.
Pracownik socjalny powinien byd wyczulony na sprawę zasobów,
albowiem ich rozpoznanie pozwala ustalid : czy ośrodkiem jego uwagi
powinny byd kwestie materialne /wówczas wskazana może byd pomoc
w planowaniu budżetu/ czy też psychospołeczne /kiedy pomoc
powinna byd zwiÄ…zana z innym rodzajem wsparcia/.
Ważne w tym zakresie jest również: ustalenie czy rodzina otrzymuje od
kogoś wsparcie, czy też może sama komuś takiego wsparcia dostarcza.
GRANICE RODZINY
Określenie granic rodziny pozwala na ustalenie jej otwartości oraz sposobu
podejście do innych członków rodziny. Ustalając granice należy wyjaśnid takie
kwestie: jak określa się członków rodziny, jak traktuje się nowe osoby
wchodzące do rodziny, czy też te, które z niej odeszły np.: na skutek rozwodu.
KLIMAT RODZINY
Klimat w rodzinie oddziaływuje na wszystkich jej członków. Gdy jego podstawą
jest zadowolenie, zrozumienie, wpływa to na zmniejszenie przykrości związane
z przeżywaniem problemów przez poszczególnych członków. Natomiast jeśli
klimat jest depresyjny i obfituje w napięcia, to problemy działają w sposób
frustrujący i pogłębiają izolację od pozostałych członków rodziny.
Diagnozowanie tej zmiennej możliwe jest poprzez obserwowanie zachowania
członków rodziny oraz pytanie o poczucie zadowolenia, napięcia.
Należy jednak pamiętad, że w rodzinach głęboko dysfunkcjonalnych,
deklaracje co do stanu emocji mogÄ… byd znacznie bardziej optymistyczne
niż stan faktyczny.
ETAPY KONTRAKTU
w/g Ch.D.Garvin i B.A.Seabury
1.ZAMIAR
2.PROBLEM DO ROZWIZANIA
3.CELE
4.ZADANIA
5.DZIAAANIA
DZIAAANIE
ZADANIE
DZIAAANIE
CEL
DZIAAANIE
ZADANIE
PROBLEM
DZIAAANIE
ZAMIAR DO
ROZWIZANIA
DZIAAANIE
ZADANIE
CEL
DZIAAANIE
DZIAAANIE
ZADANIE
DZIAAANIE
ZAMIAR
Zamiar to podstawowy warunek kontraktu i dlatego
powinien on zostad uzgodniony jak najwcześniej.
Zamiar kształtuje wszystkie następne decyzje  bez
porozumienia i zgody obu stron w zakresie wspólnej
pracy, jej kontynuowanie jest dośd ryzykowane i raczej
nie należy oczekiwad pozytywnych efektów.
Jeżeli strony nie uzgodnią wspólnych zamiarów, nie czują
się zobowiązane do przestrzegania zasad współpracy.
W przypadku gdy zamiary nie sÄ… ustalone i rzetelnie
określone  zawarty kontrakt jest z gruntu fałszywy.
PROBLEM DO ROZWIZANIA
PROBLEMEM JEST ZIDENTYFIKOWAN I SZKODLIW SYTUACJA,
KTÓR NALEŻY ZMIENID, BY POPRAWID FUNKCJONOWANIE DANEGO
PODMIOTU. JEST TO SYTUACJA, Z KTÓR CZAOWIEK NIE MOŻE SOBIE PORADZID ZA
POMOC POSIADANEJ WIEDZY.
PROBLEMY MOG BYD NATURY:
osobistej, np.: nadużywanie alkoholu, niepełnosprawnośd,
zaburzenia emocjonalne,
interpersonalnej, np.: konflikty małżeoskie, trudności rodzicielskie,
czy też związane z pełnieniem ról,
sytuacyjnej, np.: trudności finansowe, z prowadzeniem
gospodarstwa domowego, powodujące społeczną izolację.
PROBLEM, JAKO ZJAWISKO PSYCHOLOGICZNE,
CHARAKTERYZUJE SI TAKIMI CECHAMI JAK M.IN.:
jest poprzedzany lub też wywołuje stan pewnego napięcia oraz
motywację do pozbycia się powstałego napięcia,
każdy podmiot odczuwa problem w sposób subiektywny,
rozwiązanie problemu wymaga zdobycia nowej wiedzy lub też
nowych sposobów postępowania,
problemy są zadaniami, które mogą byd rozwiązane na więcej
niż jeden sposobów.
ANALIZUJC PROBLEMY KLIENTA NALEŻY
ODPOWIEDZIED NA NASTPUJCE PYTANIA:
ilu i jakich osób problem dotyczy,
jakie sÄ… jego rozmiary,
dlaczego jest to problem,
jakie sÄ… jego objawy, przyczyny oraz skutki,
co się stanie jeśli problem nie zostanie rozwiązany,
jakie podmioty mogą pomóc w rozwiązaniu danego problemu.
Najlepiej jest gdy problemy zostanÄ…
sformułowane przez samego klienta i do tego
powinien on byd zachęcany przez pracownika
socjalnego, który ma także za zdanie pomagad
mu w identyfikacji problemów.
Do klienta powinien także należed wybór
problemu, którego przepracowaniem należy zająd
się w pierwszej kolejności.
DRZEWO PROBLEMÓW
NIEPEANOSPRAWNOŚĆ
OSAMOTNIENIE
UZALEŻNIENIE
POGORSZENIE
IZOLACJA
SKUTKI
STANU ZDROWIA
BRAK DACHU NAD GAOW
EKSMISJA
KONFLIKTY
UZALEŻNIENIE
Z POWODU NIEOPAACANIA CZYNSZU
W RODZINIE
PRZYCZYNY
NADUŻYWANIE
BRAK
NIEODPOWIEDZIALNOŚĆ
ALKOHOLU
ŚRODKÓW
ZWOLNIENIE
Z PRACY
DRZEWO PROBLEMÓW  DRZEWO CELÓW
PRZEKSZTAACENIE SYTUACJI
NEGATYWNEJ W POZYTYWN:
PRZYCZYNY  ÅšRODKI
SKUTKI  CELE.
DRZEWO CELÓW
POPRAWA STANU
ZDROWIA
PODTRZYMYWANIE
KONTAKTÓW
PODJCIE
LECZENIA
ABSTYNENCJA CELE
ODNOWIENIE KONTAKTÓW
ZE ZNAJOMYMI
UZYSKANIE DACHU NAD GAOW
REGULARNE OPAACANIE
MEDIACJE
CZYNSZU
PRZYSTPIENIE
DO KLUBU AA
ÅšRODKI
PODJCIE
DODATEK KSZTAATOWANIE
LECZENIA
MIESZKANIOWY NAWYKÓW POSZUKIWANIE
ODPOWIEDZIALNOÅšCI PRACY
CELE
CEL TO PRZYSZAOŚCIOWY STAN POŻDANY
DLA KLIENTA.
Najczęściej jest on odwrotnością /przeciwieostwem
problemu, np.: brak pracy  zatrudnienie, uzależnienie
od alkoholu - abstynencja.
W takim ujęciu są one zbyt ogólne, za szerokie i nie da się
ich osiągnąd w krótkim czasie, poprzez wykonanie
prostych zadao.
Konieczne jest zatem ich uszczegółowienie,
czyli zastosowanie opisu pożądanych zachowao klienta,
okoliczności, w których mogą się one pojawiad
oraz kryteriów ich wykonania.
CELE MOG BYĆ:
ostateczne, długofalowe,
pośrednie, czyli szczegółowe
/w kontrakcie określane jako zadania/,
funkcjonalne, które określają zasady
współpracy między stronami, czyli czas
trwania, miejsce spotkao, terminy
i zakres uczestnictwa.
CELE POWINNY BYĆ:
szczegółowe,
proste: tak aby klient mógł je wykonad,
realne do osiągnięcia,
jasne i czytelne dla obu stron,
ułożone hierarchicznie,
wzbudzad motywację do ich osiągnięcia,
odpowiadad podjętym zobowiązaniom,
elastyczne czyli możliwe do modyfikacji w razie potrzeby,
pozwalając na określenie stopnia realizacji,
wyrażone w formie pożądanego rezultatu.
NA ETAPIE OKREŚLANIA CELÓW, POZA ICH
SFORMUAOWANIEM NALEŻY ODPOWIEDZIED
NA NASTPUJCE PYTANIA:
jakie korzyści one przyniosą,
na jakie przeszkody na drodze do ich realizacji można się
natknÄ…d,
jakie umiejętności i jaka wiedza są niezbędne do
osiągnięcia danego celu,
jakie osoby, grupy, instytucje mogÄ… byd pomocne i
warto je zaangażowad w proces dochodzenia do założonego
celu.
ZADANIA
Cele ogólne mają charakter długofalowy, którego nie
da się osiągnąd w krótkim czasie i dlatego konieczne
jest ich przełożenie na cele bardziej szczegółowe,
krótkoterminowe, czyli zadania.
Zadania różnią się od celu:
częstotliwością oraz intensywnością danego
zachowania lub też jest zachowaniem, które powinno
siÄ™ pojawid.
Najprościej mówiąc cele finalne założone w kontrakcie,
na tym etapie - przekładają się na konkretne zadania
do wykonania przez klienta oraz pracownika socjalnego.
Zadania muszą byd ułożone hierarchicznie
i powinny określad:
kto co robi,
w jakim czasie,
w jaki sposób.
Precyzując zadania należy uwzględnid sytuację
problemową i środowiskową, możliwości
i umiejętności stron zaangażowanych w kontrakt
oraz przewidzied konsekwencje podejmowanych
działao.
DZIAAANIA
Ostatnim etapem kontraktu jest:
przełożenie zadao na konkretne
formy/sposoby/techniki działao, które muszą się
pojawid, żeby dane zadanie zostało wykonane.
Działania dotyczą wszystkich stron kontraktu
i stosuje siÄ™ do nich takie same zasady,
jak w przypadku zadao, czyli:
hierarchicznośd, limity czasowe, możliwości
i predyspozycje podmiotów.
PRZYKAAD WYKORZYSTANIA INSTRUMENTÓW
AKTYWNEJ INTEGRACJI W KONTRAKCIE
W przypadku osoby długotrwale bezrobotnej o niskiej samoocenie
i braku wiary we własne siły oraz możliwości, która nie legitymuje
się żadnymi kwalifikacjami, można wykorzystad np.:
instrumenty z zakresu aktywizacji:
edukacyjnej (skierowanie i sfinansowanie zajęd w ramach kształcenia
ustawicznego, majÄ…cych na celu uzyskanie zawodu lub przygotowania
zawodowego),
zdrowotnej (skierowanie i sfinansowanie terapii psychospołecznej),
społecznej (grupa samopomocowa dla osób długotrwale
bezrobotnych).
W PRZEDSTAWIONYM PRZYPADKU MAMY
DWA PROBLEMY:
1.NISKA SAMOOCENA I BRAK WIARY W SIEBIE.
2.BRAK KWALIFIKACJI.
CELE W TYM PRZYPADKU MOG BYD NASTPUJCE:
1.PODNIESIENIE SAMOOCENY I WIARY W SIEBIE.
2.UZYSKANIE KWALIFIKACJI NA KURSIE ZAWODOWYM.
ZADANIA I DZIAAANIA DLA KLIENTA ZADANIA I DZIAAANIA DLA PRACOWNIKA SOCJALNEGO
UDZIELENIE WSPARCIA FINANSOWEGO
KLIENTOWI (działania w tym zakresie będą następujące:
przeprowadzenie wywiadu, określenie dat wypłaty
SPOTKANIE Z PSYCHOLOGIEM (działania w tym zakresie mogą przyznanych świadczeń  zasiłek okresowy, celowy na
być następujące: ustalenie dyżurów psychologa, zapisanie się na dojazdy na kurs, itp.).
wizytę, ustalenie następnych spotkań, udział w umówionych MONITOROWANIE PODEJMOWANYCH PRZEZ
spotkaniach, omawianie z pracownikiem wyników spotkań ). KLIENTA DZIAAAC (działania w tym zakresie to w
UDZIAA W SPOTKANIACH GRUP SAMOPOMOCACH (działania szczególności regularne spotkania z klientem, których
w tym zakresie mogą być następujące: zgłoszenie się do osoby celem powinno być omawianie tego, w jaki sposób klient
prowadzącej grupę, regularny udział w spotkaniach grupy, spotkania realizuje swoje zadania, jakie ma z tym problemy, jakie
z pracownikiem socjalnym, celem podzielenie się refleksjami na zachodzą w nim zmiany, ale także zbieranie informacji na
temat udziału w grupie). temat sytuacji z innych zródeł).
UKOCCZENIE KURSU ZAWODOWEGO (działania w tym WSPIERANIE KLIENTA W REALIZACJI ZADAC
zakresie mogą być następujące: spotkanie z doradcą zawodowym, (oczywiście w razie potrzeby pracownik może pomóc
zebranie informacji o kursach zawodowych, zapisanie się na kurs, klientowi wykonać działania, które przerastają jego
uczestnictwo w kursie, zdanie egzaminu). możliwości , podczas spotkań wzmacnianie klienta w jego
działaniach).
SFINANSOWANIE KURSU ZAWODOWEGO
(działaniem w tym zakresie będzie opłacenie kursu).
CZTERY PODSTAWOWE
CHARAKTERYSTYKI KONTRAKTU
zrozumiałośd
obopólnośd
dynamizm i elastycznośd
pragmatyzm i realizm
INNE WAŻNE CECHY KONTRAKTU
PRECYZYJNOÅšD
dotyczy w szczególności terminów wykonania zadania,
Spotkao; bardzo ważne jest wyjaśnienie klientowi, jakie są
jego obowiÄ…zki i oczekiwania ze strony pracownika,
należy bardzo dokładnie wytłumaczyd zasady współpracy.
SPOSÓB UCZESTNICTWA
ObowiÄ…zuje zasada partnerstwa.
Obie strony są realizatorem przyjętych uzgodnieo.
Pracownik może klientowi pomagad w określaniu celów lub
zadao, ale nie powinien w żadnym wypadku narzucad
swojego zdania.
ZASADY, KTÓRE NALEŻY RESPEKTOWAD W FAZIE REALIZACJI PLANU, W
TYM TAKŻE W FAZIE KONTRAKTU
ZASADA EKONOMICZNOÅšCI
dbałośd o właściwe wykorzystanie czasu i energii
własnej oraz klienta.
Nie należy podejmowad działao, które klient może
zrobid sam  jest to nadopiekuoczośd
oraz strata czasu dla pracownika.
ZASADA UZNANIA PRAWA KLIENTA DO SAMOSTANOWIENIA
klient ma prawo sam wybrad sposób wykonania
danego zadania.
ZASADA INDYWIDUALIZACJI
dostosowanie działao, zadao do potrzeb, cech
oraz możliwości klienta z uwzględnieniem poziomu
jego rozwoju.
ZASADA WZAJEMNEJ ZALEŻNOŚCI
uznanie komplementarności działao pracownika
i klienta, czyli wzajemne uzupełnianie się obu stron.
W KONTRAKCIE BARDZO WAŻNE JEST, ŻEBY PRACOWNIK
SOCJALNY CAAY CZAS ASYSTOWAA KLIENTOWI, JEGO ROLA
WINNA POLEGAD NA:
podnoszeniu w maksymalnym stopniu poziomu motywacji klienta
do działania oraz utrzymaniu gotowości koncentracji na zadaniu,
zwracaniu uwagi na ewentualne przeszkody, jakie mogÄ… siÄ™
pojawid przy realizacji zadao oraz przedyskutowaniu różnych
wariantów przezwyciężenia trudności,
przy omawianiu efektów należy zawsze podkreślad pozytywy, nawet
jeśli niewiele się zmieniło (dostrzeganie pozytywów jest stymulujące dla
dalszych działao; na początku należy pochwalid, a dopiero pózniej
zwrócid uwagę na błędy, w myśl zasady: ZANIM ZGANISZ
POCHWAL; wskazywanie pozytywów jest korzystne również dla
pracownika, ponieważ daje zadowolenie, że coś się udało).
OGRANICZENIA W STOSOWANIU KONTRAKTÓW
Kontrakt jest przedsięwzięciem, które wymaga stosownych kompetencji
od obu stron zaangażowanych w negocjacje. W związku z tym skrajne
zaburzenia, niedorozwój, uszkodzenie mózgu, itp. uniemożliwiają
uczestniczenie w opracowaniu kontraktu. Można wtedy próbowad
negocjacji z przedstawicielem reprezentujÄ…cym klienta.
Zawarcie kontraktu nie jest możliwe, gdy klient pragnie realizowad cel
pogwałcający wartości wyznawane przez pracownika socjalnego.
Kiedy dochodzi do zderzenia fundamentalnych wartości należy
poinformowad klienta o zaistniałym konflikcie i przekazanie go do innego
specjalisty gotowego zajÄ…d siÄ™ sprawÄ….
W sytuacjach kryzysowych, gdy konieczna jest natychmiastowa
pomoc, czyli istotna jest szybkośd działania i można sobie pozwolid
na omawianie każdej decyzji i czekania
na akceptacjÄ™ klienta.
W przypadku, gdy dojdzie do zachwiania partnerstwa,
kiedy nie do kooca problemy są wyjaśnione (klient się z nimi
nie utożsamia) lub są one ukryte. Wtedy dążenia klienta
i pracownika socjalnego sÄ… odmienne i nie ma szans na
osiągniecie celu, ze względu a brak woli, motywacji, środków
czy też kompetencji.
BIBLIOGRAFIA
Alan Loy McGinnis, Sztuka motywacji, Warszawa 1998
Brenda DuBois, Karla Krogsrud Miley, Praca socjalna zawód, który dodaje sił - tom 1, Katowice 1999
Cristina de Robertis, Metodyka działania w pracy socjalnej, Katowice 1998
Charles D. Garvin, Brett A. Seabury, Działania interpersonalne w pracy socjalnej, Katowice 1998
Carole Sutton, Psychologia dla pracowników socjalnych, Gdaosk 2004
G. Kennedy, Negocjacje doskonałe, Poznao 2000
Robert Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi, Gdaosk 1994
Stefan Ziemski, Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1975
Praca socjalna: nr 3/1989 i 3/2005
Wspólne tematy: 3/2001, 7-8/2005, 6/2006
Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 roku, nr 175, poz. 1362 z
pózniejszymi zmianami)
Rozporządzenie ministra polityki społecznej z dnia 8 listopada 2010 roku w sprawie wzoru
kontraktu socjalnego (Dz. U. z 2010 roku, nr 218, poz. 1439)
Zasady przygotowywania, realizacji i rozliczania projektów systemowych Ośrodków Pomocy
Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzi z dnia 1 stycznia 2011 roku


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CHRAPEK,podstawy robotyki, Roboty przemysłowe jako narzędzia
Budżetowanie jako narzędzie rachunkowości zarządczej
Gazprom jako narzędzie polityki energetycznej Rosji w Europie wybrane aspekty
Metoda ABC jako narzędzie wspomagające zarządzanie procesowe w przedsiębiorstwie
Modele dynamiki klastra jako narzędzie badania mozliwosci adaptacyjno rozwojowych klastra
Nowela pozytywistyczna jako narzędzie polityki społecznej
2 konspekt Ekonomia menedżerska Analiza marginalna jako narzędzie optymalizacji
Nowela pozytywistyczna jako narzędzie polityki społecznej
Polityka inwestycyjna samorzadu terytorialnego jako narzedzie ksztaltowania rozwoju regionu
Wskaznik jako narzędzie zwiększające efektywność czytania
1 test jako narzedzie diagnostyczne
praca licencjacka Internet jako narzędzie marketingu
E wizerunek Internet jako narzedzie kreowania image u w biznesie ewizer

więcej podobnych podstron