Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym KUPUJ 1 KLIKNI
CIEM.
Nakładem Wydawnictwa ASTRUM ukazały si tak e ksi ki:
,,Ezoteryka 
" Ted Andrews, Aura, czyli pole energetyczne człowieka
" Scott Cunningham, Moc żywiołów. Magia naturalna dla zaawansowanych
" Fried Froemer, Wahadełko. Nauka tajemna
" Ernst Issberner-Haldane, Czytanie z ręki
" Myrah Lawrance, Czytanie z dłoni. Podstawy i analiza
" El bieta Libiszewska-Kindler, Ajurweda
" Alicja Lubczyk, Potęga umysłu. Siła podświadomości
" Rafał Schermann, Pismo nie kłamie
" Gisela Schoeller, Mity egipskie
" Teresa St pór, Chirologia. Przyszłość w Twoich dłoniach
" Teresa St pór, Tajemnica piramid
" Teresa St pór, Wahadełko spróbuj i Ty
a tak e:
" Heidrun Breden, Horst Georg Breden, 100 metod samoleczenia w medy-
cynie naturalnej
" Renate Bu aloe, Kobiety i stres. Metody walki i przezwyciężania
" Paul Edelmann, Uwe Leiendecker, Choroby żył w pytaniach i odpowiedziach
" Helga Eisele, Kobiety po czterdziestce
" Stephanie Faber, 100 receptur samoleczenia roślinami w medycynie naturalnej
" Barbara Jakimowicz-Klein, Alergie. Pytania i odpowiedzi
" Barbara Jakimowicz-Klein, Aromaterapia. Pytania i odpowiedzi
" Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta antymiażdżycowa
" Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta antyreumatyczna
" Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta na pamięć i koncentrację
" Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta odpornościowa
" Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta pielęgnacyjna. Zdrowa skóra, piękne włosy
" Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta witalna
" Barbara Jakimowicz-Klein, Zachować młodość. Diety i styl życia hamujące pro-
cesy starzenia
" Barbara Jakimowicz-Klein, Zdrowe oczy
" Joanna Kaczara, Masaż niemowlęcia
" Jan K kol, Magia feng shui
" Andrzej Sieradzki, Pokonaj stres
" Katarzyna Sosnowska, Bóle kręgosłupa...
" Klaus Strackharn, Leczenie bólów migrenowych
" Lech Tkaczyk, Dieta Funkcjonalna. Nowe spojrzenie na zdrowe żywienie
" Karen Vago, Odtruwanie organizmu. Jak zapobiegać zatruciom toksynami
Zajrzyj do naszej Księgarni Internetowej www.astrum.wroc.pl i zamów:

AUTOTERAPIA


WROCA
AW
© Copyright by Wydawnictwo ASTRUM Sp. z o.o.
Wrocław 2000
Wszelkie prawa zastrzeMone
Redakcja
BARBARA JAKIMOWICZ-KLEIN
Redakcja techniczna
ELLBIETA BURSZTYNOWICZ
Projekt okładki
JERZY MICHALSKI
Wydanie II
Ladna cz Ać tej pracy nie mo e być powielana i rozpowszechniana
w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób,
wł cznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taAmy lub przy u yciu
innych systemów, bez pisemnej zgody wydawcy
Zamówienia na ksi Mki moMna składać na kartach pocztowych
lub przez Internetow Ksi*garni* Wysyłkow
www.wydawnictwo-astrum.pl
www.sluchowiska.com
www.ksiazki-dla-dzieci.com
Nasz adres
Wydawnictwo ASTRUM
50-950 Wrocław 2, skr. poczt. 292
e-mail: [e-mail]
tel. [phone]; fax [phone]
Napisz do nas lub zadzwo6!
ISBN 978-83-7277-387-6
Spis treAci
Szlachetne zdrowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Stres. Istota  przyczyny  skutki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
rodowisko ródłem stresu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Ciało płaci za umysł  w obronie przed stresem . . . . . . . . . . . 20
Czas relaksu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Relaksacja według jogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Pozycje jogi (asany) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Joga w codziennej praktyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Asany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
W kr gu relaksacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Relaksacja stopniowa Jacobsona. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Trening autogenny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Rozmowa z nadAwiadomoAci , czyli technika ,,punkt po
punkcie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Ćwiczenia z wizualizacj i dKwi*kiem . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Metoda J. Silvy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Reiki  Siła Lycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Rebirthing  poznaj samego siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Zako czenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Aneks  Leczenie synergiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Aromaterapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Litoterapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Fitoterapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Lampy solne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
5
Szlachetne zdrowie
Szlachetne i cenne... Niestety, uAwiadamiamy to sobie
zbyt póKno. Chwytamy si* wtedy kaMdego farmaceutyku,
wydajemy maj tek na lekarzy, a zapominamy o naturze
i jej wszechstronnym działaniu na ludzki organizm. Nie
pami*tamy, Me moMemy skutecznie leczyć si* sami...  i to
nie tylko babcinymi ziółkami!
Naturalne metody samoleczenia to fitoterapia, aro-
materapia, chromoterapia, litoterapia (w tym BTL*), le-
czenie za pomoc sugestii itd.
Prezentowana ksi Mka Autoterapia to kompendium
wiedzy dotycz cej sposobów na łagodzenie niszcz -
cych skutków stresu. Autorka zwi*Kle i nader przyst*p-
nie opisała tu najbardziej efektywne z nich  jog*, tre-
ningi relaksacyjne, metod* Reiki itd. Ale same te metody
mog nie wystarczyć, warto podnieAć ich skutecznoAć.
Najlepsze rezultaty uzyskuje si*, ł cz c róMne naturalne
sposoby terapii. Jest to tzw. leczenie synergiczne. MoMe
teM ono stanowić doskonałe uzupełnienie konwencjo-
nalnych, tradycyjnych terapii. Nie wymaga przy tym na-
kładów finansowych, konsultacji i wyczekiwania przed
gabinetami specjalistów. Wystarczy odrobina konsek-
wencji i wiary w jego skutecznoAć. Pami*taj zatem 
Twoje zdrowie w Twoich r*kach!
* Wi*cej informacji na temat BTL (biotermicznej litoterapii)
w Aneksie  Leczenie synergiczne.
6
Stres. Istota  przyczyny  skutki
,,PrzeMywam stres , ,,jestem zestresowany  te i podob-
ne wyraMenia weszły na stałe do słownictwa współ-
czesnego człowieka. Wyst*puj w rozmaitych konteks-
tach znaczeniowych, posługuj si* nimi Europejczycy
i Amerykanie, młodzieM i doroAli. Bywaj synonimem
cierpienia, okreAlamy tym mianem wysiłek, ból, trud-
noAci adaptacyjne w nowym Arodowisku. Nikt z nas nie
jest wolny od poczucia dyskomfortu wywołanego trud-
n czy konfliktow sytuacj , wrogoAci najbliMszego
otoczenia, chorob , przykrym przeMyciem, a takMe hała-
sem, zgiełkiem, poApiechem  skutkami wysoce rozwi-
ni*tej cywilizacji w wielkich zurbanizowanych aglome-
racjach. Jednak stres nie zawsze musi budzić w nas ne-
gatywne skojarzenia. Bywaj bowiem takie sytuacje,
kiedy postawieni przed waMnym zadaniem (to uczucie
znaj doskonale studenci przed egzaminem), odczuwa-
my mobilizuj ce napi*cie, które wyzwala w nas tak
siln motywacj* i aktywnoAć całego organizmu, Me
potrafimy w pełni wykorzystać drzemi ce w nas moMli-
woAci. CóM zatem tak fascynuje w zjawisku zwanym
stresem, Me niemal od stu lat jest przedmiotem bada6
naukowych lekarzy, psychologów i socjologów?
Od zarania dziejów stres jest właAciwie nieroz-
ł cznym towarzyszem człowieka. Naszym przodkom
7
znany był głód  wystarczyły złe zbiory lub nieudany
sezon Å‚owiecki. Surowe zimy, podobnie jak rozprze-
strzeniaj ce si* w sposób niekontrolowany poprzez
zakaMon wod*, zepsute poMywienie czy brak nawy-
ków higienicznych choroby dziesi tkowały ludnoAć.
Surowe warunki Arodowiskowe wyzwalały w praczło-
wieku mechanizmy adaptacyjne pozwalaj ce mu prze-
trwać. W obliczu zagroMenia mobilizowały do walki
lub dawały sygnał do ucieczki. GotowoAć i zdolnoAć do
adaptacji w zmiennych warunkach przypisana jest czło-
wiekowi biologicznie i naleMy do jego najistotniejszych
cech, warunkuj cych przetrwanie wobec naporu róM-
norodnych czynników Mycia codziennego. U progu XXI
wieku potrafimy opanować juM wi*kszoAć Arodowis-
kowych niebezpiecze6stw, których ofiarami byli nasi
przodkowie. NauczyliAmy si* ujarzmiać natur*, poja-
wiaj si* coraz doskonalsze specyfiki lecz ce i zapobie-
gaj ce wielu chorobom, w znacznym stopniu poznali-
Amy mechanizmy reguluj ce funkcjonowanie naszego
organizmu. Czy uwolniliAmy si* zatem od stresu? Zaw-
rotny post*p techniki i cywilizacji stawia ludzi cz*sto
przed zadaniami, do których z trudem musz si* przy-
stosować. Nie wszyscy jednak potrafi sprostać tym wy-
maganiom. Cz*sto ulegamy złudnej nadziei, Me pomog
nam w tym ,,ulepszacze  rzeczywistoAci w postaci leków
uspokajaj cych i uMywek, co prowadzi do groKnych uza-
leMnie6 od leków, alkoholu, narkotyków, a w ekstre-
malnych sytuacjach do całkowitej autodestrukcji  sa-
8
mobójczej Amierci. Nie bez kozery wi*c wiatowa Or-
ganizacja Zdrowia okreAliła stres jako ,,chorob* stule-
cia 1. Pierwsi tym zjawiskiem zainteresowali si* leka-
rze, dla których sytuacje stresowe s niejako wpisane
w ich zawód, b*d cy jednym z najbardziej stresogen-
nych. KaMdy specjalista w swej codziennej praktyce
spotyka si* ze stresem b dK jako Kródłem choroby, b dK
jako zjawiskiem jej towarzysz cym. Długotrwały gł*-
boki stres moMe być przyczyn wielu groKnych chorób.
S nimi przede wszystkim choroby układu kr Menia,
przewodu pokarmowego, układu nerwowego, a takMe
zaburzenia psychiczne. Jednak nie tylko ten aspekt stre-
su ma zwi zek z przebiegiem choroby. JuM samo wy-
st pienie jej symptomów stawia organizm w sytuacji
stresowej i uruchamia drzemi ce w nas mechanizmy
obronne pozwalaj ce zwalczać chorob*.
Po raz pierwszy terminu stres uMył kanadyjski
lekarz, Hans Selye, profesor Instytutu Medycyny i Chi-
rurgii Eksperymentalnej Uniwersytetu w Montrealu.
Pocz tkowo nie uMywał tego terminu, opisuj c stres
jako syndrom niespecyficznych odpowiedzi na zagra-
Maj ce bodKce. Mechanizm działania stresu według Se-
lyego przebiega trójfazowo: alarm, obrona, rezygnacja.
W pierwszym etapie nast*puje alarm w obliczu zagro-
Menia. Organizm przystosowuje si* wówczas do usu-
ni*cia szkodliwego bodKca, ulega zaburzeniu bioche-
1
H. Selye, Stres okiełznany, Warszawa 1977, s. 5.
9
miczna równowaga wewn trzustrojowa, co powoduje
zwi*kszon aktywnoAć hormonów, uruchamia si* bio-
chemiczny mechanizm alarmowy w postaci przyspie-
szonego oddechu i zmiany ciAnienia t*tniczego. Nast*pn
faz jest właAciwa obrona przed stresorem (bodKcem po-
woduj cym stres), co przejawia si* w formie ,,walki lub
,,ucieczki przed nim. JeAli działanie stresora jest cz*stsze
i uporczywe, wówczas wyczerpuj si* zapasy naszej
energii i pojawiaj si* symptomy charakterystyczne dla
fazy trzeciej, czyli wyczerpania lub rezygnacji. Ten trój-
etapowy proces Selye nazywa Zespołem Ogólnej Ada-
ptacji  GAS (General Adaptation Syndrome).
PrzeMywaj c codziennie liczne sytuacje stresowe,
rzadko jesteAmy Awiadomi tego, w jaki sposób nasz or-
ganizm reaguje na nieprzyjazne mu bodKce. Ilustruje
to natomiast lista najbardziej charakterystycznych obja-
wów zwi zanych z reakcjami na stres:
Fizyczne:
a) mi*Anie  ból i napi*cie brzucha, ból pleców, sztyw-
noAć karku, napi*ta twarz;
b) postawa  zgarbiona, agresywna, zamkni*ta, obronna;
c) zachowanie  niespokojne, nerwowe tiki, nieuzasad-
nione ruchy;
d) mowa  brak pewnoAci, agresywnoAć, j kanie.
Fizjologiczne:
a) serce  przyspieszenie pracy, wyMsze ciAnienie t*tni-
10
cze, zimne dłonie i stopy, uczucie na przemian gor ca
i zimna, przyspieszone t*tno, zaczerwienienie twarzy;
b) przemiana materii  biegunka, nacisk na p*cherz,
obstrukcja;
c) hormony  nadmierne wydzielanie hormonów stre-
sowych  ACTH  kortykosteroidów i katecholamin
(adrenaliny i noradrenaliny) do osocza krwi i moczu.
Psychiczne:
a) umysł  trudnoAci w koncentracji, ból głowy, zapo-
minanie, zagubienie, chaos myAlowy;
b) nastrój  zmienny (znudzenie, wybuchowoAć, egzal-
tacja);
c) zachowanie  draMliwe, niecierpliwe, pochopne, nie-
konsekwentne2.
Fizjologiczna koncepcja stresu Hansa Selyego dominu-
j ca w pierwszej połowie XX wieku zaw*Ma jego poj*cie
jedynie do schematu bodziec reakcja. Psychologiczny
aspekt tego zjawiska pozwolił bliMej poznać doAwiad-
czenia zwi zane z drug wojn Awiatow . Kluczow
rol* w tej dziedzinie odegrała współpraca lekarzy armii
ameryka6skiej z psychologami i psychiatrami. Zasadni-
czym problemem, z jakim spotkali si* wspomniani spe-
cjaliAci, były trudnoAci w adaptacji Mołnierzy do słuMby
wojskowej i towarzysz ce im zaburzenia natury psy-
2
L. Kulmatycki, Lekcja relaksacji, Wrocław 1999, s. 22.
11
chicznej i fizjologicznej, wynikaj ce z udziału w ope-
racjach wojennych. Zacz*to wówczas terminem stres
okreAlać te aspekty walki, które mimo Me nie powodo-
wały okalecze6 fizycznych, prowadziły do zmian w psy-
chice i funkcjach fizjologicznych. ZauwaMono, Me u Moł-
nierzy wszystkich formacji wojskowych naraMonych
na długotrwałe przebywanie w ekstremalnych warun-
kach wojny wyst*puj podobne reakcje, takie jak: pa-
nika, reakcje nerwicowe, choroby psychiczne itp. Tak
teM, np. młodzi piloci w pocz tkowym okresie słuMby
w warunkach wojennych odznaczali si* opanowaniem
i siln motywacj do lotów bojowych. Po pewnym czasie
przebywania w trudnych warunkach walk powietrz-
nych, gdzie kaMdy lot wi zał si* z ryzykiem utraty zdro-
wia lub Mycia, wykazywać zacz*li symptomy charak-
terystyczne dla chorób o podłoMu psychosomatycz-
nym (nazwane póKniej syndromem nerwicy wojen-
nej), takich jak: zm*czenie, zmiennoAć nastroju, bezsen-
noAć, stany l*kowe, bóle głowy, dolegliwoAci gastry-
czne, zaburzenia układu kr Menia, stany depresyjne,
a takMe objawy wtórne, m.in. zaburzenia mowy i po-
raMenie układu ruchowego. Analiza reakcji organizmu
i zachowa6 ludzkich w ekstremalnych warunkach
wojny była krokiem milowym w badaniach nad stre-
sem, pozwoliła bowiem dostrzec psychologiczny aspekt
zagadnienia, a prace badawcze Richarda Lazarusa otwie-
raj okres zainteresowania stresem psychologicznym.
Istnieje wiele definicji na okreAlenie stresu psycho-
12
logicznego. Wi*kszoAć z nich zmierza do pojmowa-
nia stresu jako zwi*kszonego wysiłku adaptacyjnego
w zwi zku z zachowaniem równowagi mi*dzy jed-
nostk a Arodowiskiem. Poznaj c nawet pobieMnie róMne
koncepcje dotycz ce istoty zjawiska, jakim jest stres,
nasuwa si* właAciwie banalna refleksja, Me jest on nie-
rozł cznym towarzyszem naszego Mycia. Umiej*tnoAć
radzenia sobie ze stresem, zdolnoAć do adaptacji w okre-
Alonych warunkach zaleMy zarówno od indywidual-
nych predyspozycji jednostki, jak i od warunków My-
cia. Zmagaj c si* z uci MliwoAci dnia codziennego, bar-
dzo cz*sto nieAwiadomi jesteAmy faktu, Me znaczn
cz*Ać odczuwanego stresu generujemy sami. ZaleMy to
od wielu czynników, takich jak: osobowoAć, rodzaj pro-
fesji, status społeczny i maj tkowy itp. OdpornoAć na
stres zaleMy od tego, jacy jesteAmy. Wejrzenie w siebie,
poznanie typowych reakcji czy zachowa6 w momencie
zetkni*cia si* z sytuacj stresow daje nam wi*ksze
moMliwoAci w wyborze strategii walki ze stresem. Pa-
mi*tać naleMy, Me czynnikiem, który stanowi najwi*ksz
przeszkod* w opanowaniu stresora jest l*k spowodo-
wany nie tyle realnym niebezpiecze6stwem, co wyo-
braMeniami o nim. Wielu z nas obdarzonych jest pew-
nymi cechami osobowoAci, które szczególnie ,,przyci -
gaj  stres. S to mi*dzy innymi takie cechy, jak: nie-
cierpliwoAć, agresywnoAć, nadmierna ambicja, skrytoAć,
brak wyobraKni. KaMdy człowiek przejawia indywidu-
alne predyspozycje do okreAlonych zachowa6 w trud-
13
nej sytuacji. Obdarzeni nawet wysok tolerancj na
stres moMemy mieć bardzo nisk tolerancj* na jakiA
rodzaj okreAlonego stresora, czyli coA w rodzaju słabego
punktu. Wtedy nasze reakcje mog być niewspółmierne
do zaistniałej sytuacji.
14
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym KUPUJ 1 KLIKNI
CIEM.