sredniowiecze037aangelsa

Temat: Najstarsza poezja polska.

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią".
Utwór anonimowego autora, powstał w latach 1463 - 1465. Najdłuższy polski wiersz
średniowieczny. Utwór rozpoczyna się wstępnym wprowadzeniem odautorskim, w
którym autor prosi Boga o pomoc w tworzeniu dzieła. Utwór ma formę dialogu
między mistrzem Polikarpem a śmiercią, która ukazała się w kościele z polecenia
Boga. Charakterystyczną cechą tego tekstu jest plastyczne ukazanie obrazu
śmierci, jej biblijnych dziejów i wszechwładzy nad światem. Śmierć jest tu
ukazana jako rozkładający się trup (późnogotyckie wyobrażenie śmierci).
Szczegółowo opisuje odrażający, budzący grozę i wstręt wygląd postaci. Śmierć
jest postacią straszną, nie znająca litości i przechwalającą się radością
zabijania. Postać pełna energii. Autor bardzo dobitnie akcentuje równość
wszystkich ludzi wobec śmierci. Wszystko co ziemskie jest marnością, wszystko
musi przeminąć. Każdy w końcu staje się ofiarą śmierci. Tylko ludzie żyjący
cnotliwie (mnisi) nie lękają się jej "kosy", bowiem gdy umrą pójdą do nieba.
Autor zawiera w wierszu 4 rzeczy ostateczne: mękę konania, śmierć, sąd
ostateczny oraz niebo i piekło. Utwór ten to moralno - dydaktyczny poemat o
charakterze satyrycznym. Jest przestrogą, że życie ziemskie jest marnością a
liczy się wyłącznie życie wieczne.
"O zachowaniu się przy stole" (= wiersz Słoty).
Dokument epoki, dowodzący kształtowania się kultury dworsko - rycerskiej oraz
dwornego stosunku do kobiet. Autor głosi pochwałę biesiadnego stołu i gani
niewłaściwe zachowanie niektórych biesiadników, daje pouczenia, w jaki sposób
należy jeść i przestrzegać dobrych manier w stosunku do osób biorących udział w
uczcie, szczególnie wobec kobiet, które są źródłem radości i dobra w życiu. Hołd
dla kobiet wspiera Słota argumentem religijnym. Jednocześnie także je napomina.
Utwór kończy się prośbą do Boga o odpuszczenie grzechów i zesłanie radości na
wszystkich ludzi. W utworze tym po raz pierwszy pojawiają się rymy męskie.
"Lament świętokrzyski".
Utwór lamentacyjny, zbliżony do pasji. Wiersz ma formę monologu. Pochodzi z
biblioteki klasztoru św. Krzyża. W dwu pierwszych strofach, pisanych
ośmiosylabowcem, bohaterka (MB) utworu zwraca się do ludzi z prośbą o
wysłuchanie jej i użalenie się nad jej losem. Zwrotka następna jest to
wprowadzenie do dramatu matki oglądającej śmierć syna. Dwie kolejne to liryczna
apostrofa do syna. W następnej strofie wypowiedź kieruje do Anioła Gabriela z
pełnym żalu zapytaniem o obietnice szczęścia. Przedostatnia strofa stanowi
inwokację do wszystkich matek, żeby poprosiły Boga, by nie spotkał ich podobny
los. Utwór kończy się dwuwersową pointą, wiążącą akcent macierzyńskiej miłości i
oddania z tonem rozpaczy: "Nie mam, ani będę mieć jinego, Jednego Ciebie , synu,
na krzyżu rozbitego". Wiersz ten to zapis wewnętrznych dramatycznych przeżyć
postaci.
"Legenda o św. Aleksym"
Utwór ukazujący ideały średniowiecza. Bohaterem jest św. Aleksy, który wyrzekł
się majątku, wysokiego urodzenia i opuściwszy dom, rozpoczął tułaczkę, stał się
pątnikiem, żebrakiem. Stał się patronem biedoty. Wiersz ten głosił pochwałę
ubóstwa, wyrzeczenie się dóbr materialnych i szczęścia osobistego, ideał pokory
i posłuszeństwa wobec nakazów religijnych, wskazywała drogę zbawienia. Tekst
cechuje prostota, epickość i naturalność opowieści.
"Pieśń o zabiciu Jędrzeja Tęczyńskiego"
Jędrzej - zamożny szlachcic, dał do naprawy zbroję jednemu z płatnerzy
krakowskich. Niezadowolony z roboty pobił rzemieślnika. Wzburzony tłum mieszczan
wystąpił przeciw Tęczyńskiemu. Ten schronił się do zakrystii kościoła
franciszkanów, ale tłum dopadł go i zamordował. Utwór ukazuje konflikt
mieszczańsko - szlachecki.
"Satyra na leniwych chłopów"
Dokument historyczny o konfliktach klasowych w ramach społeczeństwa feudalnego.
Utwór ukazuje, w jaki sposób chłopi próbowali walczyć z uciskiem ze strony
panów. Satyra ukazuje środki samoobrony chłopów - symulowanie pracy lub
wykonywanie je byle jak, niszczenie narzędzi. Autor, pewnie, szlachcic ukazuje
chłopów w złym świetle.