ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
Problemy wychowawcze i edukacyjne
w klasie drugiej gimnazjum
(opis i analiza przypadku)
1. Identyfikacja problemu
Zajmę się problemami z nauką oraz wychowawczymi w klasie drugiej gimnazjum,
w której zostałam wychowawcą (w roku szkolnym xx).
CHARAKTERYSTYKA KLASY
W roku szkolnym xx zostałam wychowawcą klasy 2 w naszym gimnazjum. Tak się
złożyło, że miałam w tej klasie również uczyć języka polskiego. Klasę objęłam po koleżance,
która odeszła do innej szkoły (też uczyła tę klasę języka polskiego). Pamiętałam, że koleżanka
sygnalizowała w poprzednim roku problemy wychowawcze z tą grupą młodzieży; wydawało
się jednak, że to ze względu na młody wiek i niewielkie doświadczenie pedagogiczne, nie
radzi sobie z klasą przypuszczalnie była to po części przyczyna problemów. Klasa
traktowała młodą nauczycielkę bardziej jak koleżankę, a ta z kolei nie potrafiła utrzymać
emocji na wodzy i często na lekcji płakała z bezsilności stąd trudno jej było zyskać
autorytet w grupie. Inni nauczyciele nie skarżyli się na klasę, twierdzili że dzieci są
sympatyczne i miłe, nie stwarzają problemów oraz niezle się uczą. Toteż wydawało się, że
wspólnie zaczynamy etap poznawania się i zdobywania wiedzy na swój temat od zera . Do
tej pory znałam wcześniej uczniów przychodzących do naszego gimnazjum (uczyłam ich
szkole podstawowej) tych poznawałam od początku. Pragnęłam nie wchodzić do klasy
z uprzedzeniami czy wyrobioną opinią na temat poszczególnych jednostek chciałam, żeby
uczniowie sami pracowali na opinię o sobie powiedziałam o tym na jednym
z pierwszych spotkań.
Rzeczywiście nasze wzajemne kontakty początkowo układały się bardzo dobrze
uczniowie nie kryli radości z powodu zmiany wychowawcy, chętnie i z zaangażowaniem
realizowali projekty dydaktyczne i wychowawcze. Należy nadmienić, że klasa jest niezwykle
zgrana; jest w niej jedenaście dziewcząt i dziesięciu chłopców (chłopcy i pięć dziewcząt
chodzili wcześniej wspólnie do szkoły podstawowej, a pozostałe sześć dziewcząt przyszło ze
szkoły z sąsiedniej wioski). Jest to też klasa, w której z powodzeniem można realizować
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
1
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
wszelkie wezwania artystyczne (uczniowie chętnie występują w programach artystycznych
i biorą udział w konkursach).
Jednak już około połowy pazdziernika dochodziły coraz liczniejsze sygnały, że
w klasie są problemy: uczniowie pogorszyli się w nauce, a i zachowanie pozostawiało wiele
do życzenia. Mnożyły się uwagi sygnalizowane w zeszycie uwag i w pokoju nauczycielskim
(przekazywane na gorąco). Dotyczyły poszczególnych uczniów, ale i całej klasy, jako
zespołu.
1. Geneza i dynamika zjawiska
Podobną sytuację mieliśmy w szkole rok wcześniej. Wtedy również, obecna klasa 3a, a
wtedy druga sprawiała ogromne trudności wychowawcze i opuściła się w nauce. Powtarzało
się to cyklicznie. Należy domniemywać, że związane jest z okresem dojrzewania,
przechodzonym burzliwie, kiedy to nie liczą się autorytety, a młodzież odczuwa gwałtowną
potrzebę manifestowania swojej niezależności i łamania ustalonych norm. Kiedy trafi się
zgrana grupa, ale działająca destrukcyjnie, a nie twórczo zaczynają się problemy.
Niepokojący był fakt, że rzeczywiście prawie cała klasa (z wyjątkiem 2-3 osób najlepiej
się uczących) powielała negatywne wzorce np. cała klasa nie była przygotowana do lekcji
(nie przeczytała zadanego materiału), nie miała zadania domowego, a na moim przedmiocie:
np. nie przeczytała lektury (zadanej grubo wcześniej) czy też nie opanowała pamięciowo
wierszyka (co wydaje się najłatwiejsze). Mało tego, pojawiały się próby oszustwa:
wmawianie nauczycielowi, że czegoś tam nie zadał, zapowiedział inny termin lub nie
zapowiedział wcale, albo po prostu nieprzyznawanie się, że klasa miała coś tam zrealizować.
Już wówczas podjęłam środki zaradcze. Na lekcjach wychowawczych prowadziłam
z uczniami rozmowy na temat ich planów życiowych i oczekiwań. Pragnąc uświadomić im,
że przyszłość zależy od stopnia wyedukowania. Uczniowie prezentowali sylwetki ludzi,
którzy czegoś w życiu dokonali i mogli być wzorem do naśladowania (np. Jan Paweł II,
Matka Teresa, ale i... np. Mateusz Kusznierewicz oraz znane postacie z własnego
środowiska). Zorganizowałam wspólne spotkanie uczniów, rodziców i nauczycieli, na którym
podjęliśmy dyskusję na temat, jak zaradzić problemom edukacyjnym i wychowawczym
w klasie. Uczniowie mający problemy z nauką mogli je zgłaszać nauczycielowi uczącemu
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
2
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
dany przedmiot i korzystać z konsultacji. Oczywiście warunek był jeden: uczniowie sami
musieli dostrzec fakt, że nauka jest dla nich ważna.
Pozornie wydawało się, problem przygasa mniej było uwag do klasy. Niestety kolejny
incydent zniweczył dotychczasowe działania profilaktyczne. Dotknął mnie osobiście: ktoś z
mojej klasy, w czasie lekcji ukradł mi z torebki telefon komórkowy. Wydawało się to tak
niemożliwe, że stało się prawdopodobne. Początkowo nikt nie chciał wierzyć, że mogło się to
zdarzyć. Dopiero, kiedy telefon został podrzucony pod pokój pań sprzątających, potwierdziła
się teoria kradzieży. Sprawy nie zgłaszałam na policję (może to był błąd?). Sprawcy nie
znaleziono, chociaż były domniemania. Ja sama nie chciałam szukać. Kradzież komórki
skomentowałam pogadanką na temat: Zły to ptak, który kala własne gniazdo (w której było
też na temat poczucia winy, wyrzutów sumienia, naganności sięgania po cudze itp.). Niestety
praca w zespole klasowym stała się niezwykle trudna - straciłam zaufanie do klasy, jednak
musiałam z nią pracować. Byłam w bardzo trudnej sytuacji: oni wiedzieli, kto był sprawcą
(oczywiście nic nie powiedzieli), ja już nawet nie chciałam się dowiadywać. Klasa przycichła,
uspokoiła się, w poczuciu winy starała się naprawić wyrządzone zło mniej było skarg na
zachowanie uczniów, chociaż z nauką się nie poprawiło. Po przerwie międzysemestralnej
wspólnie z klasą przystąpiliśmy do realizacji projektu regionalnego międzyklasowego
konkursu szkolnego. Młodzież dała z siebie wszystko i w rezultacie klasa zwyciężyła.
Znów wychodziliśmy na tzw. prostą wspólne działanie i radość zwycięstwa pozwoliły
puścić w niepamięć niedawne przykre wydarzenia, razem planowaliśmy wycieczkę klasową.
Nie upłynęło zbyt dużo czasu od konkursu około 1,5 tygodnia. Kolejny incydent
zaskoczył wszystkich (okazało się, że sprawcami byli znów uczniowie z mojej klasy). Prima
Aprilis powitał społeczność szkolną następującymi żartami : zapchanie wszystkich zamków
w szkole (nie można było otworzyć kluczem i rozpocząć lekcji w terminie); stoczenie
potężnej betoniarki pod drzwi wejściowe do szatni, która znajduje się na poziomie piwnicy;
wypuszczenie powietrza z opon samochodu dyrektorki. Uznaliśmy, że są to już wybryki
chuligańskie. A jak rozwiązać problem radziła cała Rada Pedagogiczna. Również dość szybko
doszliśmy do tego, kto był autorem .
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
3
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
3. Podjęte działania
" Natychmiast został zorganizowany apel ogólnoszkolny, na którym dyrektorka
wyraziła dezaprobatę dla takich wybryków, poinformowała że sprawcy zostaną
ukarani i poniosą materialną odpowiedzialność za zniszczone mienie szkolne.
" Zostały przeprowadzone indywidualne rozmowy z uczniami biorącymi udział w
incydencie.
" Zorganizowałam wspólne zebranie uczniów, rodziców, wychowawcy (ja) i dyrektora
szkoły, na którym został przedstawiony problem i przedyskutowany w aspekcie
naganności moralnej czynu i zakresu odpowiedzialności materialnej.
" Został zaproszony policjant, który wygłosił pogadankę na temat: co to jest
wykroczenie, przestępstwo, wybryk chuligański; jakie kary grożą nieletnim za tego
typu działania.
" Jako nauczyciel języka polskiego i wychowawca podjęłam następujące działania:
- niemal każde spotkanie z klasą rozpoczynałam od króciutkiej 2-3 min.
pogadanki (na temat wartości moralnych, autorytetów, wzorców zachowania,
czynów chwalebnych i nagannych, a nawet savoir- vivre `u);
- przeprowadziłam cykl lekcji wychowawczych metodą techniki projekcyjnej,
na których realizowaliśmy scenariusze różnorodnych sytuacji problemowych
z życia codziennego (proponowałam temat scenki do odegrania
i przedstawiałam sytuację problemową; uczniowie konstruowali scenariusz,
odgrywali, wymyślali różne rozwiązania - pozytywne i negatywne);
- przeprowadziłam w klasie anonimowy wywiad, w którym uczniowie
odpowiadali pisemnie na pytania otwarte: Jakie wartości w życiu cenię
najbardziej , Kto jest dla mnie autorytetem; czy jest to osoba z mojego
otoczenia, bohater filmowy, książkowy, ktoś z rodziny? i wspólnie z klasą
przedyskutowałam jego wyniki;
- korzystając ze skali wartości Value Survey`a przeprowadziłam w klasie
ankietę częściową na temat najważniejszych wartości dla poszczególnych
uczniów w skali od 1 do 18.
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
4
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
4. Znaczenie problemu
Środowisko w tej miejscowości, w której mieści się gimnazjum jest specyficzne. Od
lat borykamy się ze swoistym kodeksem tu obowiązującym. Na przykład dla wielu ludzi
obowiązuje zasada Kalego: jeśli Kali ukraść krowę, to dobrze, ale jeżeli Kalemu ukraść
krowę, to zle . Oznacza to, w niektórych rodzinach, akceptację pewnych zachowań
nagannych moralnie i nie jest to powodem do wstydu, ale oznaką zaradności życiowej.
Również problem niszczenia mienia społecznego czy szkolnego jest bagatelizowany; jeśli coś
nie jest moją prywatną własnością mogę to spokojnie zniszczyć. Stąd np. dewastuje się
przystanki autobusowe, które wcześniej mieszkańcy wsi wspólnymi siłami budowali czy
niszczy np. spłuczki w ubikacjach szkolnych. Dopiero wyciąganie konsekwencji finansowych
powstrzymuje wandali przed działaniem.
Stąd praca, zarówno z uczniami, jak i z rodzicami jest bardzo ciężka. Podczas
ostatniego wspólnego spotkania dało się wyczuć wśród rodziców, że nie do końca akceptują
nasze pociągnięcia. Pozornie zgadzali się z potrzebą ukarania winnych, obarczenia ich do
odpowiedzialnością materialną i ewentualnie obniżeniem stopnia z zachowania; jednak na
podstawie ich wystąpień można było stwierdzić, że mają o swych dzieciach bardzo
pozytywne zdanie, a zaistniały problem bagatelizują. Istnieje, ze strony rodziców, tendencja
tuszowania i ukrywania niewłaściwych zachowań dziecka. Spotkałam się tylko z jedną matką,
która nie tłumaczyła swego syna (chodziło o nieusprawiedliwione godziny); przyniosło to
znakomity rezultat chłopiec w następnym semestrze nie miał, ani jednej lekcji
nieusprawiedliwionej. Wobec tego, można było się przekonać, że dzieci poniekąd powielają
postawy swych rodziców. Wydawało się, że mamy do czynienia z zakłóconym rozumieniem
obowiązującego kodeksu moralnego. Jednak na podstawie przeprowadzonych działań
terapeutycznych z młodzieżą, przekonałam się, że tak nie jest. Okazało się, że większość
uczniów stosuje właściwą skalę wartości moralnych. W odgrywanych scenkach z życia
codziennego potrafili ukazać naganne zachowania społeczne i je skrytykować. Pisząc
o wartościach moralnych na pierwszym miejscu stawiali uczciwość , a celem było zdobycie
wykształcenia i zawodu. Autorytetem najczęściej była rodzina uczniowie doceniali uczciwą
pracę swych rodziców i ich troskę o rodzinę (raz pojawiła się postać bohatera filmowego
i lekarza z oddaniem leczącego swych pacjentów). W skali wartości Value Survey`a na
pierwszym miejscu znalazło się: bezpieczeństwo rodziny, dalej w kolejności: szczęście,
dostatnie życie, pokój na świecie, poczucie własnej godności. Zdarzały się jednak poglądy
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
5
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
typu: najważniejsze są pieniądze i dobry samochód (myślę, że świadczą o niedojrzałości
niektórych respondentów oraz są symbolem dążenia do poprawy swego bytu).
Należy nadmienić, że sytuacja ekonomiczna wielu rodzin jest bardzo trudna: panujące
bezrobocie, brak pieniędzy sytuują niektóre rodziny na granicy ubóstwa. Mamy do czynienia
z niepełnymi rodzinami: ojciec, albo matka wyjeżdżają za granicę do pracy. Kolejnym
problemem społecznym są patologie: akceptowany i dość powszechny alkoholizm. Wielu
uważa, że nauka nie jest potrzebna, bo pózniej i tak nie znajdą żadnej pracy.
5. Prognoza
Należy w kolejnym roku szkolnym nadal prowadzić z klasą działania terapeutyczne
i porządkować obowiązujący system wartości oraz pamiętać, by włączyć w nie rodziców.
Jednocześnie od początku roku szkolnego położyć akcent na stronę edukacyjną i uświadamiać
uczniom, że stają przed pierwszym poważnym problemem wyboru drogi życiowej. Jeżeli nie
podejmie się tych działań, wielu uczniów wkroczy w nowe środowisko z niewłaściwym
rozumieniem systemu norm moralnych, co może utrudnić im funkcjonowanie i spowodować
brak akceptacji w nowej grupie. Jednocześnie niepodjęcie programu zaradczego w kwestii
edukacyjnej spowoduje dla wielu przekreślenie ich szans życiowych, jeśli chodzi o wybór
dobrej szkoły ponadgimnazjalnej, a w przyszłości zawodu.
6. Propozycje rozwiązań
DZIAAANIA EDUKACYJNE
1.Realizować program preorientacji zawodowej uczniów.
2.W celu wyrównania braków w wiadomościach zachęcać uczniów do systematycznego
korzystania z konsultacji u nauczycieli przedmiotowych.
3.Wdrożyć program zajęć pozalekcyjnych przygotowujących do egzaminu z zakresu
przedmiotów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych (dla chętnych uczniów).
3.Systematycznie i na bieżąco informować rodziców o postępach uczniów w nauce ( raz
w miesiącu podczas dnia otwartego).
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
6
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
DZIAAANIA WYCHOWAWCZE
1.Nadal prowadzić działania terapeutyczne porządkujące system wartości moralnych i dążyć
do propagowania pozytywnych wzorców zachowań.
2.Proponować uczniom odnajdywanie autorytetów - pozytywnych bohaterów życia
społecznego i codziennego.
3.Podejmować pozytywne grupowe działania na rzecz szkoły (np. porządkowanie terenu,
urządzenie klasopracowni).
4.Zrealizować projekt integrującej klasowej wycieczki turystyczno-poznawczej.
5.Pozostawać w stałym, systematycznym kontakcie z rodzicami i również dla nich prowadzić
szkolenia i warsztaty terapeutyczne porządkujące hierarchię wartości moralnych oraz uczące
właściwego stosunku do swego dziecka.
6.Nawiązać współpracę i objąć opieką najmłodszą klasę z sąsiedniej szkoły podstawowej
w celu wyrabiania postaw altruistycznych .
WNIOSKI
W wyniku dotychczasowych obserwacji można stwierdzić, że największe problemy
wychowawcze i dydaktyczne pojawiają się w grupie młodzieży uczęszczającej do klasy
drugiej (piętnastolatków). Dlatego, aby ich uniknąć, lub zmniejszyć nasilenie już w klasie
pierwszej należy uczniów objąć profilaktyką i ukazywać im pozytywne wzorce postępowania;
zwracać uwagę na przestrzeganie regulaminu szkoły i konsekwentnie tego wymagać;
prowadzić działania dyscyplinujące; porządkować hierarchię kodeksu moralnego; zwrócić
uwagę na dobór uczniów do klasy pierwszej unikać, by klasa ze szkoły podstawowej w
całości przechodziła do oddziału gimnazjalnego (należy dzieci nieco przemieszać, chociaż nie
rozbijać przyjazni); prowadzić stałą współpracę z rodzicami.
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
7
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
Literatura
1. Aobocki M.: Metody badań pedagogicznych . Warszawa 1982.
2. Spionek H.: Zaburzenia rozwoju dziecka a niepowodzenia szkolne .
3. Spionek H.: Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych .
4.Pilch T. : Zasady badań pedagogicznych . Ossolineum, Wrocław1987 r.
5. Skorny Z.: Obserwacje psychologiczne dzieci i młodzieży .
6.Skorny Z.: Obserwacje, interpretacje i charakterystyki psychologiczne .
7.Gordon T.: Wychowanie bez porażek w szkole .
8.Konarzewski J.: Metodologia pracy badawczej nauczyciela . Warszawa 2000.
9.Tyszkowa M.: Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych . PWN. Warszawa
1976.
10. Pedagogika wobec kryzysów życiowych . Praca zbiorowa pod red. J.Stochomiaka.
Warszawa 1998.
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
8
ZOFIA KOWALSKA
Rozdział xx
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
9
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
analiz przyp 1Analiza Matematyczna 2 ZadaniaanalizaANALIZA KOMPUTEROWA SYSTEMÓW POMIAROWYCH — MSEAnaliza stat ścianki szczelnejAnaliza 1Analiza?N Ocena dzialan na rzecz?zpieczenstwa energetycznego dostawy gazu listopad 09Analizowanie działania układów mikroprocesorowychAnaliza samobójstw w materiale sekcyjnym Zakładu Medycyny Sądowej AMB w latach 1990 2003Analiza ekonomiczna spółki Centrum Klima S Aroprm ćwiczenie 6 PROGRAMOWANIE ROBOTA Z UWZGLĘDNIENIEM ANALIZY OBRAZU ARLANGFinanse Finanse zakładów ubezpieczeń Analiza sytuacji ekonom finansowa (50 str )analiza algorytmowANALIZA GRAFOLOGICZNA(1)Analiza zależności dwóch cech statystycznych ilościowychPrzyczynek do analizy polozenia17 Iskra Joanna Analiza wartości hemoglobiny glikowanej Hbwięcej podobnych podstron