PROBLEMY OPIEKI PIEL
GNIARSKIEJ
W CHOROBACH HEMATOLOGICZNYCH
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
KOCI
BA ANITA
CHOROBY HEMATOLOGICZNE
CHOROBY KRWI CHOROBY UKA
ADU
Niedokrwistość KRWIOTWÓRCZEGO
Granulocytopenia Białaczki
Agranulocytoza
Płytkowe skazy krwotoczne
Hematologia - zajmuje się badaniem procesu hematopoezy,
immunologią, epidemiologią, a także farmakologią chorób krwi.
Proces hematopoezy - proces tworzenia się i rozwoju
poszczególnych komórek krwi.
Niedokrwistość ( łac. anaemia)- zespół objawów chorobowych polegający na
stwierdzeniu niższych od norm wartości hemoglobiny i erytrocytów. Ma ona
bardzo wiele różnych odmian, czasami bardzo trudnych do wyleczenia.
Dzielimy ją na trzy grupy:
1. Niedokrwistość spowodowana utratą krwi;
2. Niedokrwistość wynikająca z upośledzenia wytarzania erytrocytów
(niedoborowe, hipoplastyczne);
3. Niedokrwistość związana ze skróconym czasem życia erytrocytów.
Niedokrwistość u ludzi dorosłych wg WHO rozpoznać można, wówczas kiedy
zawartość hemoglobiny spada poniżej 13 g/dl u mężczyzn oraz poniżej 12
g/dl u kobiet.
Najczęściej niedokrwistości objawiają się deficytem żelaza, witaminy B12, jak
również kwasu foliowego. Przyczyną niedokrwistości mogą być także
niedobory innych witamin jak np. C, E, B2, B6.
Granulocytopenia i agranulocytoza - to jedne z najgroz
niejszych chorób
krwi, gdyż dotyczą najliczniejszych elementów upostaciowionych: leukocytów.
Granulocytopenia oznacza zmniejszenie liczby granulocytów
obojętnochłonnych czyli neutrofili poniżej 2500 w 1 mm3.
Płytkowe skazy krwotoczne - choroby krwi związane z nieprawidłową liczbą
płytek krwi. Do najczęstszych odmian należy małopłytkowość. Objawy skazy
pojawiają się wówczas kiedy liczba płytek jest mniejsza niż 150-300
tys./mm3. Cechą charakterystyczną małopłytkowości są krwawienia skórno-
śluzówkowe.
Białaczki - to choroby nowotworowe szpiku, objawiają się zarówno
ilościowymi jak i jakościowymi leukocytów.
Ostre białaczki- grupa chorób układu krwiotwórczego, w których dochodzi do
proliferacji i zahamowania dojrzewania leukocytów. Stanowią one 50- 60%.
wszystkich białaczek. U dzieci częstość zachorowań na białaczki ostre jest
najwyższa w wieku 2-5 lat; najczęstszą postacią jest ostra białaczka
limfoblastyczna (ponad 80%).
Podstawowe badania- badanie morfologii krwi obwodowej i rozmaz krwi;
najistotniejsze jest stwierdzenie obecności komórek blastycznych.
Liczba krwinek białych przy rozpoznaniu nie zawsze jest podwyższona!!!
Pacjent na oddziale hematologii jest pacjentem  specyficznym . Zauważa się
objawy, które w początkowym okresie mogą nie być kojarzone z chorobami
układu krwiotwórczego  przypominają grypę, chorobę reumatyczną, po czym
wkrótce pojawiają się objawy choroby.
S
TO OBJAWY:
1. Wynikające z wyparcia układu czerwonokrwinkowego ze szpiku:
A. Bladość;
B. A
atwe męczenie;
C. Poty;
D. Kołatanie serca;
E. Upośledzenie łaknienia;
F. Zmiany usposobienia.
2. Objawy wynikające z wyparcia układu białokrwinkowego ze szpiku:
A. Zakażenia oporne na leczenie antybiotykami (zakażenia grzybicze);
B. Zmiany martwicze błon śluzowych.
3. Objawy wynikające z wyparcia układu płytkotwórczego:
A. Wybroczyny i wylewy na skórze, oraz śluzówkach;
B. Krwawienia z nosa, dróg rodnych i przewodu pokarmowego.
4. Objawy ogólne :
A. Utrata masy ciała, wyniszczenie;
B. Gorączka.
5. Objawy kliniczne wynikające z nacieczenia narządów komórkami
białaczkowymi :
A. Bóle kostne, stawowe;
B. Powiększenie węzłów chłonnych;
C. Bóle brzucha w wyniku powiększenia wątroby, śledziony i nacieczenia węzłów
chłonnych;
D. Bóle głowy;
E. Porażenie nerwów obwodowych;
F. Duszność wynikająca z powiększenia śródpiersia i nacieków w płucach.
Ogólne zasady leczenia chorób rozrostowych układu krwiotwórczego
Chemioterapia hamująca proliferację komórek nowotworowych.
Pacjent hematologiczny jest pacjentem wymagającym szczególnej troski.
Oddziały szpitalne hematologiczne o wzmożonym reżimie sanitarnym (sale 2
osobowe, przy czym oddziały transplantacyjne 1 osobowe boksy z wejściem
przez śluzę);
- Osobny personel na każdym odcinku;
- Każda sala z własnym węzłem sanitarnym;
- Ograniczanie wizyt przez odwiedzających, a jeżeli tak to w maseczkach (w
okresie aplazji szpiku zakaz odwiedzin);
- Personel nie może wykazywać znamion choroby wirusowej;
- Obowiązuje bezwzględne przestrzeganie zasad higieny przez pacjentów;
przestrzeganie procedur przez personel;
- Dieta jałowa u pacjentów przeszczepowych; u pacjentów pozostałych kontrola
produktów spożywanych.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA
Grupa chorób spowodowana rozplemem nowotworowym prekursorów
komórek krwi. Charakteryzuje się zaburzeniem proliferacji i dojrzewania
komórek z nagromadzeniem form niedojrzałych (np. mieloblastów) w szpiku,
a także ich naciekaniem różnych narządów i tkanek.
W 80% ostra białaczka szpikowa dotyczy osób dorosłych, pozostałe 20%
przypadków występuje u dzieci. Są najczęstszymi białaczkami okresu
niemowlęcego.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
Problemy pielęgnacyjne pacjenta w trakcie chemioterapii:
1. Nudności:
- Zastosowanie środków i metod, które zwykle pomagały choremu;
- Jedzenie posiłków na zimno lub w temp. pokojowej;
- Dieta płynna, zimna, małymi łykami;
- Unikamy potraw słodkich, tłustych, mocno słonych i pikantnych o mocnym
zapachu;
- Wyeliminowanie bodz
ców takich jak: widoki jedzenia, dz
więki, zapachy;
- Wypróbowanie różnych schematów posiłków;
- Wypoczywanie w spokojnym otoczeniu i w wygodnej pozycji;
- Rozpraszanie uwagi pacjenta;
2. Wymioty:
- Badania biochemiczne (elektrolity);
- Uzupełnianie płynów;
- Przebywanie na świeżym powietrzu;
- Zastosowanie środków p/wymiotnych.
-
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
3. Zaburzenia czynności jelit:
A. Biegunki:
- Stosowanie diety płynnej ze stopniowym przechodzeniem na dietę ubogą w
błonnik;
- Dieta uboga w błonnik, wysokobiałkowa i wysokokaloryczna;
- Unikanie potraw pobudzających motorykę jelit oraz potraw wzdymających;
- Jeśli pacjent prowadzi normalny tryb życia, zaleca się częste odpoczywanie;
- Wprowadzenie większej ilości pokarmów bogatych w potas (pieczone kartofle,
pomidory, szparagi);
- 3 litry płynów dziennie;
- Częste spożywanie posiłków w małych ilościach;
- Unikanie potraw o skrajnych temperaturach;
- W przypadku nietolerancji laktozy unikamy mleka i jego przetworów;
- Stosowanie wysokoproteinowych i wysokokalorycznych używek;
-
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
- Podawanie leków p/biegunkowych  Stoperan, Smecta, Nifuroksazyd,
loperamid (bilans wodno-elektrolitowy);
- Bardzo staranna higiena śluzówki i skóry okolicy odbytu;
- Zapewnienie wygody w załatwianiu potrzeby fizjologicznej, higieny intymnej.
B. Zaparcia:
- Zwrócenie uwagi na konieczność natychmiastowego wypróżnienia jeśli istnieje
taka potrzeba;
- Kontrola żywności dostarczanej przez najbliższych;
- Dieta wysokobłonnikowa, 3 litry płynów dziennie (woda niegazowana!);
- Zwiększenie aktywności;
- Jeśli stolec nie występuje przez 48-72 h, to stosujemy leki farmakologiczne lub
lewatywa.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
4. Dolegliwości jamy ustnej, obrzęk śluzówek, pieczenie gardła, zmiany
grzybicze. Stan zapalny może rozwinąć się aż do bolesnych owrzodzeń,
krwawień i wtórnych infekcji.
Zalecenia:
- Systematyczna (2xdziennie) ocena stanu śluzówki jamy ustnej;
- Higiena jamy ustnej po każdym posiłku i co 4 godziny podczas czuwania;
- Do płukania ust należy stosować poleconych roztworów a nie preparatów
gotowych zawierających zazwyczaj alkohol: woda utleniona + woda (1:4),
soda kuchenna+ woda (1 łyżeczka na 500 ml);
- Smarowanie ust tłustym kremem, pomadką ochronną;
- Unikanie mikrourazów śluzówki jamy ustnej (wykluczenie palenia, picia
alkoholu, unikanie bardzo gorących, zimnych, ostrych bądz
pikantnych
potraw);
- Używanie jedynie bardzo dopasowanych protez, a jeżeli to niemożliwe,
używanie ich tylko do posiłków;
- Stosowanie ogólnych lub miejscowych środków p/bólowych, jeśli ból jest silny
a szczególnie jeśli przeszkadza w jedzeniu(15-20 min. przed posiłkiem lub do
pędzlowanie pojedynczych zmian).
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
5. Wypadanie włosów:
- Psychoterapia- poinformowanie o możliwości utraty owłosienia;
- Podanie cytostatyków w krótkim czasie zmniejsza wypadanie wlosów;
- Zastosowanie oziębienia owłosionej skóry głowy powoduje zmniejszenie
stężenia cytostatyków w naczyniach oziębionej skóry, a przez to zmniejsza
uszkodzenia komórek macierzystych mieszków włosowych i wypadanie
włosów;
- Unikanie stosowania suszarek, lokówek, wałków;
- Delikatne szczotkowanie i czesanie włosów;
- Zaleca się, jeśli to możliwe, nie obcinanie włosów, ponieważ długie włosy
umożliwiają zamaskowanie obszarów łysienia;
- Stosowanie kredki do brwi/ sztucznych rzęs;
- Używanie łagodnych szamponów proteinowych i delikatne mycie co 4-7 dni;
- Noszenie czapek, chustek czy peruki.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
6. Odleżyny:
- Aktywowanie pacjenta, by uniknąć odleżyn, trudności z oddychaniem
(udogodnienia);
- Czystość i komfort, oklepywanie miejsc narażonych na powstawanie odleżyn;
- Pomoc w utrzymaniu pielęgnacji jamy ustnej, higieny osobistej;
- Intymność pacjenta.
7. Stany podwyższonej temperatury, gorączka.
Jest symptomem wskazującym na możliwość zakażenia, może być jednak
spowodowana innymi czynnikami: podanie cytostatyku (Cytosar),
przetoczenie preparatów krwiopochodnych, reakcje uczuleniowe, obecność
tkanek martwiczych:
- Utrzymanie higieny osobistej;
- Bezwzględne mycie rąk przez personel  rękawiczki/ przed posiłkami;
- Środki obniżające temperaturę, antybiotyki, leki p/grzybicze;
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
- Pielęgnacja głębokiego wkłucia (w przypadku użycia wenflonu usuwanie po
każdorazowym podaniu cytostatyku);
- Wykonywanie posiewów (krew, gardło, mocz, kał);
- Zapewnienie prawidłowej wentylacji płuc (gimnastyka oddechowa);
- Zapewnienie płynów doustnych.
8. Zmęczenie i osłabienie:
- Wygoda, cisza i spokój (wygodne ułożenie chorego w łóżku, wietrzenie sali,
ew. wyłączenie światła);
- Utrzymanie równowagi gospodarki wodno-elektrolitowej (założenie DZM,
prowadzenie bilansu płynów, określenie stężenia elektrolitów w surowicy krwi,
podanie preparatów wielowitaminowych);
- Zachowanie czystości otoczenia (pomoc choremu w toalecie całego ciała,
zmiana bielizny pościelowej i osobistej);
- Punktualne i planowe wykonywanie zabiegów;
- Rozmowa na trudne tematy taki jak: śmierć i umieranie;
- Zapewnienie poszanowania godności osobistej.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
9. Bezsenność spowodowana strachem przed śmiercią:
- Zapewnienie optymalnych warunków do snu (wyłączenie zbędnego
oświetlenia, zapewnienie ciszy i spokoju, wywietrzenie Sali przed snem,
prześcielenie łóżka, ułożenie chorego w wygodnej pozycji);
- Psychoterapeutyczna rozmowa pielęgniarki z pacjentem (umożliwienie
choremu kontaktu z rodziną, zaproponowanie rozmowy i wsparcia
duchowego ze strony psychologa);
- Podanie środków uspokajających (leki ziołowe, barbiturany).
10. Lęk przed śmiercią:
- Podanie leków psychofarmakologicznych (na zlecenie lekarza);
- Ułatwienie kontaktu z rodziną i bliskimi mu osobami;
- Współpraca z rodziną chorego-pomoc w kształtowaniu korzystnych relacji;
- Ułatwienie kontaktu z psychologiem, duchownym.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
11. Spadek elementów morfotycznych krwi:
- Monitorowanie parametrów życiowych;
- Częste badania kontrolujące (Morfologia, badania biochemiczne);
- Przetaczanie KKCz, płytek krwi, osocza;
- Zapewnienie prawidłowej wentylacji płuc (tlenoterapia);
- Walka z zakażeniami wewnątrzszpitalnymi.
12.Ból:
Dążenie do wyeliminowania go. Ból - może być spowodowany bezpośrednim
uszkodzeniem tkanek przez proces nowotworowy bądz
następstwem tego
procesu.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
BÓL- to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z aktualnie
występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek bądz
opisywane w
kategoriach takiego uszkodzenia.
BÓL TOTALNY (ang. Total pain)- to negatywne odczucia powstające w
wyższych piętrach CUN w odpowiedzi na ból lub inne przeżycia. Określenie
to stosujemy dla opisania cierpienia u chorych z bólami nowotworowymi.
Wyróżniamy cztery składowe bólu totalnego:
1. Czynniki somatyczne powodujące ból;
2. Depresja;
3. Lęk;
4. Strach.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
O znacznym nasileniu dolegliwości mogą świadczyć:
- Niepokój ruchowy;
- Przymusowa pozycja ciała;
- Niemożność zaśnięcia;
- Grymas twarzy;
- Przyśpieszenie tętna;
- Podwyższone ciśnienie tętnicze;
- Przyśpieszenie oddechów;
- Poty.
Ból jest odczuciem subiektywnym pacjenta i trudno obiektywnie go zmierzyć.
Trzeba więc przyjąć, że ból jest zawsze taki, jakim opisuje go chory, a nie
takim, jakim on wydaje się być!!!
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
Powszechnie stosowaną skalą do oceny natężenia bólu jest skala
wizualno- analogowa (z ang. Visual analogue scale- VAS). Jest to
10- centymetrowy odcinek, którego początek (0) określany jest jako
całkowity brak bólu, a koniec (10) jako nasilniejszy ból, jaki chory
może sobie wyobrazić (nie jako najsilniejszy ból chorego!!!).
[_________________________________]
Brak bólu Największy wyobrażalny ból
Skala VAS:
1-3: słabe bóle;
4-6: bóle umiarkowane, wymagające leczenia;
7-10: bardzo silne, bezwzględnie wymagające leczenia.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
III STOPIEC

Silne opioidy ą� leki nieopioidowe ą� leki wspomagające
Ból silny �� bardzo silny, brak odpowiedzi na leki II stopnia
FENTANYL TTS, MORFINA, BUPRENORFINA
II STOPIEC

Słabe opioidy ą� leki nieopioidowe ą� leki wspomagające
Ból umiarkowany �� silny, brak odpowiedzi na leki I stopnia
TRAMADOL, KODEINA
I STOPIEC

Leki nieopioidowe ą� leki wspomagające
Ból słaby �� umiarkowany
NLPZ, PARACETAMOL
Ryc. Drabina analgetyczna WHO
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
ZASADY UŚMIERZANIA BÓLÓW NOWOTWOROWYCH (1):
1. Stosowanie leków p/bólowych wg trzystopniowej drabiny
analgetycznej w zależności od natężenia bólu;
2. W regularnych odstępach czasu  według zegarka .
Podawanie leków  na żądanie w bólu przewlekłym prowadzi do
konieczności stosowania znacznie wyższych kolejnych dawek, co
może prowadzić do wystąpienia niepożądanych objawów ubocznych;
3. Doustnie lub (u chorych z zaburzeniami połykania, wymiotujących i
nieprzytomnych)- podskórnie;
4. W dawkach dobranych indywidualnie do bólu (-ów) i stanu
klinicznego pacjenta;
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
ZASADY UŚMIERZANIA BÓLÓW NOWOTWOROWYCH (2):
5. W skojarzeniu z lekami wspomagającymi tzw. adjuwantami
(wzmagające działanie analgetyków bądz
w celu złagodzenia
objawów towarzyszących, nasilających odczuwanie bólów przez
chorego, np. leki p/wymiotne i przeczyszczające w uzupełnieniu
terapii morfinowej);
6. Konieczność monitorowania - nadzorowania leczenia.
Na początku terapii, po upływie doby, a potem co najmniej raz w
tygodniu należy ocenić skuteczność przeciwbólową i obecność
objawów, których wystąpienie bądz
nasilenie może mieć związek z
zastosowanym leczeniem p/bólowym (np. wymioty, zaparcie stolca).
U chorych z niestabilnym bólem ocena powinna być dokonywana
codziennie.
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
OPRÓCZ POTRZEB MEDYCZNYCH I PIEL
GNACYJNYCH
NALEŻY KAZDORAZOWO OCENIĆ PROBLEMY
PSYCHOSOCJALNE I DUCHOWE, MAJACE ISTOTNY
WPA
Y NA ODCZUWANIE BÓLU ( BÓL
WSZECHOGARNIAJ
CY ) ORAZ STOPIEC
ICH
ZASPOKOJENIA!!!
OSTRA BIAA
ACZKA SZPIKOWA-
PROCES PIEL
GNOWANIA
DZI
KUJ
ZA UWAG