Fronda - Archiwum - Nr 01



TABLE.main {}
TR.row {}
TD.cell {}
DIV.block {}
DIV.paragraph {}
.font0 { font:8.5pt "Times New Roman", serif; }
.font1 { font:10.5pt "Times New Roman", serif; }
.font2 { font:11.0pt "Times New Roman", serif; }
.font3 { font:11.5pt "Times New Roman", serif; }

#divMenu {font-family:sans-serif; font-size:10pt} #divMenu a{color:black;} #divMenu a:visited{color:#333333;} #divMenu a:hover{color:red;} self.name = 'dol' /******************************************************************************** Submitted with modifications by Jack Routledge (http://fastway.to/compute) to DynamicDrive.com Copyright (C) 1999 Thomas Brattli @ www.bratta.com This script is made by and copyrighted to Thomas Brattli This may be used freely as long as this msg is intact! This script has been featured on http://www.dynamicdrive.com ******************************************************************************** Browsercheck:*/ ie=document.all?1:0 n=document.layers?1:0 ns6=document.getElementById&&!document.all?1:0 var ltop; var tim=0; //Object constructor function makeMenu(obj,nest){ nest=(!nest) ? '':'document.'+nest+'.' if (n) this.css=eval(nest+'document.'+obj) else if (ns6) this.css=document.getElementById(obj).style else if (ie) this.css=eval(obj+'.style') this.state=1 this.go=0 if (n) this.width=this.css.document.width else if (ns6) this.width=document.getElementById(obj).offsetWidth else if (ie) this.width=eval(obj+'.offsetWidth') // this.left=b_getleft this.obj = obj + "Object"; eval(this.obj + "=this") } //Get's the top position. function b_getleft(){ if (n||ns6){ gleft=parseInt(this.css.left)} else if (ie){ gleft=eval(this.css.pixelLeft)} return gleft; } /******************************************************************************** Checking if the page is scrolled, if it is move the menu after ********************************************************************************/ function checkScrolled(){ if(!oMenu.go) { oMenu.css.top=eval(scrolled)+parseInt(ltop) oMenu.css.left=eval(scrollex)+parseInt(llef) } if(n||ns6) setTimeout('checkScrolled()',30) } /******************************************************************************** Inits the page, makes the menu object, moves it to the right place, show it ********************************************************************************/ function menuInit(){ oMenu=new makeMenu('divMenu') if (n||ns6) { scrolled="window.pageYOffset" ltop=oMenu.css.top scrollex="window.pageXOffset" llef=oMenu.css.left } else if (ie) { scrolled="document.body.scrollTop" ltop=oMenu.css.pixelTop scrollex="document.body.scrollLeft" llef=oMenu.css.pixelLeft } var sz = document.body.clientWidth; if(!sz) sz = window.innerWidth-20; oMenu.css.width=sz oMenu.css.visibility='visible' ie?window.onscroll=checkScrolled:checkScrolled(); } //Initing menu on pageload window.onload=menuInit;






























surowe wnętrzności dwumiesięcznego prosięcia, zaś Żydzi u wezgłowia położnicy stawiali dawniej głowę koguta lub kury natkniętą na patyk. Do spektakularnych zabiegów antyurocznych należały: w lubelskiem - przepuszczanie małych kurcząt przez nogawki męskich gaci, oglądanie nieba przez własne rozstawione nogi, nakładanie koszuli na wywrót, a stara kobieta traciła moc we wzroku w taki oto sposób: zajść ją od tyłu i za jej plecami palcem lewej ręki kiwnąć trzy razy nie mówiąc przy tym ni słowa. W przepisach dla młodej matki - Żydówki czytamy: "Gdy człowiek ze złymi oczyma spojrzy na niemowlę, matka pochyla się nad nim i trzy razy wciąga ustami powietrze, po czym pluje w ślad za tym człowiekiem; albo mając na myśli "bez uroku" (czyli coś w rodzaju popularnego "na psa urok") - trzy razy człowiekowi temu na głowę spogląda; jak idzie z małym w gościnę zawiązuje mu w koszuli trochę soli i kawałek chleba; dziecko może mieć też przy szyi torebkę zawierającą proch z trzech progów..."(18)


Ścisłe przepisy rządziły słowami wypowiadanymi podczas odwracania uroków. Gdy wchodził uroczyciel do chałupy, gdzie rodzina siedziała przy posiłku, pierwszy, kto się zorientował w mocy przybysza mówił prędko: "Natośmy siedli, abyśmy zjedli, nie damy się odegnać". Wzywano imienia boskiego i wszystkich świętych, a spośród nich świętą Otylię - patronkę od chorób oczu. Wezwanie do niej brzmiało: "Święta Otylia trzy córeczki miała / Jedna prała / Druga haftowała / Trzecia urok odczyniała." Podstawę hagiograficzną do tego wierszyka dają dzieje świętej Zofii i trzech jej córek, dlatego Zofia zastępowała czasem Otylię w modlitwach. "Ojcze nasz" i "Zdrowaś Mario" w celu odegnania uroku nie kończono przez "Amen". Podgórzanie stawali na podwórcach i wołali w daleką, nieznaną, trochę straszną przestrzeń: "Uroki! Uroki! / Czyście spadły z lasa? / Czy z ludzi? / Czy z czego innego? / Idźcie na góry / Na lasy / Na korzenie / Gdzie nie postoi / Żadne boskie stworzenie"(19).


Latem Sylwek z podgostynińskiej wsi dojechał do Grecji. Poznał tam japońskiego turystę. Ten podarował mu na pamiątkę spotkania wisiorek w kształcie serca z zatopionym w środku okiem. Pozbawił się tego talizmanu, bo właściwie nie potrzebował kolejnego podobnego. Od wielu już lat nosi wszyty po wewnętrznej stronie kieszeni spodni "proszek przeciwko złemu oku" z etykietą czarnego koguta. Podarowała mu go Margarita z miasta Meksyk.






We Włoszech apotropaiczne amulety przypominały kształtami: życiodajne organy płciowe, rogi przynoszące pomyślność, a nadto -oczy - przez magiczną przewrotność tym razem szczęśliwe, malowano je na przykład na łodziach krążących po Morzu Śródziemnym, młodzi ludzie nosili przy sobie naturalne kamyki przypominające oczy. (...)


(...)Salomon mówi: nie spoglądaj na złą kobietę. Izajasz powiada: kto zamyka przed złem uszy i oczy, ten zamieszka w niebie (...) (20)


"Natychmiast jakby łuski spadły z jego oczu i odzyskał wzrok..." (Dz. 9,18) "Światłem ciała jest oko. Jeśli więc twoje oko jest zdrowe, całe twoje ciało będzie w świetle ..." (Mt. 6,22)


Karolina Prewęcka












PRZYPISY


l.Brunetto Latini, "Skarbiec wiedzy", Warszawa 1992, s.55


2.Dorothea Forstner, "Świat symboliki chrześcijańskiej", Warszawa 1990, s.348


3.Henryk Biegeleisen, "Lecznictwo ludu polskiego", Kraków 1929, s.234 4.tamże, s.233


5."Nietolerancja i zabobon w Polsce", Warszawa 1987, s.124


6.Biegeleisen, op.cit., s.233


7.Kazimierz W. Wójcicki, "Klechdy. Starożytne podania i powieści ludowe" Warszawa


1981, s.93


8.Latini. op.cit., s.164


9.Julian Talko-Hryncewicz, "Zarysy lecznictwa ludowego na Rusi Południowej", Kraków


1893, s.202


lO.Marya Barthel de Weydenthal, "Uroczne oczy", Lwów 1921, s.19


ll.Biegeleisen, op.cit., s.250


12.TaIko-Hryncewicz, op.cit., s.210


13.Stanisław Poniatowski, "Uroczne oczy", 1922, s.5


14.Franciszek Kotula, "Przeciw urokom", Warszawa 1989 s 95


I5.tamże, s.81


l6.tamże, s.80


l7. tamże, s.88


18. Regina Lilientalowa, "Wierzenia, przesądy i praktyki ludu żydowskiego", w: "Wisła"


Warszawa 1905, s.152


19.Kotula, "Znaki przeszłości", Warszawa 1976, s.199


20.Latini, op.cit., s.301


Źródła powstały w większości przed II wojną, wiadomości dotyczą więc miniony- ch praktyk i przesądów ludowych. O ich przetrwaniu niechaj każdy, przeciw uroko-m zaopatrzony, opowieść sam sobie spróbuje dokończyć.Podziękowania dla Krystyny Gieryszewskiej.
























99
























98





























« Poprzednie  [Spis treści]  Następne »




_uacct = "UA-3447492-1"; urchinTracker();