. Katedra Biochemii ,
Farmakologii i
Toksykologia weterynaryjna
Toksykologii
UP we Wrocławiu
Ćwiczenie 3
TEMAT: Schemat analizy toksykologicznej: a) badania
chemiczne, b) badania botaniczne, c) badania biologiczne.
Zatrucie solą kuchenną.(ilościowe oznaczanie soli (NaCl) w paszach oraz
chlorków (Cl-) w treści przewodu pokarmowego
Autor prezentacji : dr n. wet. Ewa Kucharczak
SCHEMAT ANALIZY TOKSYKOLOGICZNEJ
Cel badań toksykologicznych:
Wykrycie w podejrzanym materiale trujących związków
chemicznych lub ich produktów przemiany
Tok postępowania analitycznego na podstawie:
1. Wywiadu toksykologicznego
2. Etiologii zatrucia
3. Pisma przewodniego
4. Wyników badań wstępnych
ANALIZA TOKSYKOLOGICZNA
REJESTRACJA MATERIAA
ÓW DO BADAC

TOKSYKOLOGICZNYCH
" Sprawdzenie stanu opakowania przesyłki i poszczególnych próbek
" Sprawdzenie zgodności numeracji i zawartości dostarczonych
materiałów z informacjami umieszczonymi w piśmie przewodnim
" Opis próbek w książce badań laboratoryjnych /data dostarczenia
próbek/ dostawca materiałów i właściciel/ nr próbki nadany przez
laboratorium
" Zapoznanie się z pismem przewodnim/ ewentualnie uzyskanie
dodatkowych informacji od osoby kompetentnej/ lekarz wet/
właściciel zwierzęcia
" Ustalenie wstępnego planu badań toksykologicznych
ANALIZA TOKSYKOLOGICZNA
PODZIAA
MATERIAA
U DO BADAC
TOKSYKOLOGICZNYCH
" właściwa analiza toksykologiczna
" z tego 1/10 materiału  próby
2/3
wstępne
MATERIAA
U
" przechowanie w celu póz
niejszych
badań/ powtórki analiz/ badań
1/3
kontrolnych
MATERIAA
U
ANALIZA TOKSYKOLOGICZNA
BADANIA WST
PNE - dodatni wynik ułatwia i skraca czas wykonania analizy
właściwej
Cechy organoleptyczne :
" charakterystyczne zabarwienie
" stan skupienia/ konsystencja materiału
" charakterystyczny zapach
" ustalenie składu dostarczonego materiału / treść
przewodu pokarmowego/ pasze/ ewentualna
obecność substancji niepożądanych / substancji
chemicznych/ nasion
" badanie odczynu pH/ przewód pokarmowy /
bydło - żwacz/trawieniec
ANALIZA TOKSYKOLOGICZNA
Wstępne badania chemiczne:
w rurce do prażenia  ogrzewanie wysuszonego materiału w
rurce szklanej / oddzielenie substancji organicznej od
nieorganicznej
barwienie płomienia  charakterystyczne zabarwienie
płomienia po wprowadzeniu badanej substancji do
płomienia utleniającego  szczególnie w celu
identyfikacji metali
badanie rozpuszczalności w wodzie  metoda chemicznej
analizy jakościowej toksycznych anionów/ poszukiwanie
siarczanów, chlorków, azotanów, azotynów
badanie rozpuszczalności w rozpuszczalnikach
organicznych/ substancje organiczne/ pestycydy/
alkaloidy roślinne
ANALIZA TOKSYKOLOGICZNA
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U BIOLOGICZNEGO
Celem identyfikacji związku toksycznego jest jego uzyskanie / wyosobnienie z
materiału biologicznego w postaci roztworu zagęszczonego w stosunku do
pierwotnego jego rozcieńczenia w tkankach
Metody
" Destylacja z parą wodną
" Ekstrakcja wodą
" Mineralizacja
" Ekstrakcja rozpuszczalnikami organicznymi
" Mikrodyfuzja
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO
DESTYLACJA Z PAR
WODN

wyodrębnianie trucizn, które w temperaturze
wrzenia wody odznaczają się dużą prężnością par:
kwasy, alkohole, aldehydy, cyjanowodór, fenol,
krezole, lotne olejki gorczyczne, czteroetylek
ołowiu, benzen, żółty fosfor, nikotyna, anilina
Duże znaczenie w tym procesie ma odczyn pH materiału poddawanego destylacji.
Związki o charakterze kwaśnym destyluje się ze środowiska kwaśnego ( dodatek
kwasu winowego).
Po zakończeniu destylacji ze środowiska kwaśnego alkalizacja materiału
wodorotlenkiem sodu - destylacja z roztworu zasadowego
Schemat aparatury destylacyjnej
1.kolba destylacyjna
2. nasadka destylacyjna
3. chłodnica
4.przedłużacz
5.odbieralnik
6. termometr
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO
EKSTRAKCJA WOD

Wypłukanie związku toksycznego z badanego materiału wodą
destylowaną lub w procesie dializy.
Za pomocą tej metody wyodrębnić możemy:
sól kuchenną, kwasy mineralne, wodorotlenki, nawozy sztuczne,
azotyny, azotany , chlorany, szczawiany, amoniak
Pasze, materiał roślinny
Rozdrobniony materiał zalewany jest w kolbie wodą destylowaną, co
pewien czas mieszany, po 24 godzinach sączony przez filtr
bibułowy (niekiedy zagęszczany dodatkowo na łaz
ni wodnej) .
Tak uzyskany przesącz poddaje się dalszym badaniom wykrywając i
oznaczając jakościowo i ilościowo zawartość związków
rozpuszczalnych w wodzie.
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO
Tkanki zwierzęce
Metoda dializy  stosowana w przypadku obecności w przesączu
wielocząsteczkowych koloidów i innych związków organicznych.
Metoda umożliwia oddzielenie koloidów od krystaloidów.
Rozdrobniony materiał biologiczny umieszcza się w półprzepuszczalnej
błonie np. pęcherz zwierzęcy, zanurza w naczyniu z wodą
destylowaną i pozostawia na różnie długi czas.
Zasada metody  przechodzenie krystaloidów przez błonę
półprzepuszczalną do otaczającej wody i zatrzymywanie koloidów
wewnątrz błony.
Dializator
W dializatorze po jednej stronie membrany
znajduje się zanieczyszczony roztwór
koloidalny, a druga strona omywana jest
czystym rozpuszczalnikiem
Elektrodializa
Jest to proces dializy przeprowadzony w polu elektrycznym,
panującym między dwiema elektrodami z siatki platynowej,
umieszczonymi w bocznych częściach aparatu, w pobliżu
membran półprzepuszczalnych.
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO
EKSTRAKCJA ROZPUSZCZALNIKAMI ORGANICZNYMI
Zasada metody  przechodzenie poszukiwanych związków lub
produktów ich przemiany z badanego materiału do
rozpuszczalników organicznych , którymi najczęściej są  eter,
chloroform, alkohole, benzen i in.
Uzyskane wyciągi poddaje się dalszym badaniom identyfikacyjnym
metodami jakościowymi bądz
ilościowymi np. chromatograficznymi.
Tą metoda wyodrębniamy z materiału biologicznego następujące
związki:
środki owadobójcze, chwastobójcze, grzybobójcze,
gryzoniobójcze, alkaloidy roślinne, barbiturany, kwas
benzoesowy, nitrozwiązki
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO
MINERALIZACJA
Metoda stosowana do wyodrębniania z materiału biologicznego (tkanki
zwierząt, pasze, materiał roślinny , gleby) przede wszystkim metali.
Zasada metody  zniszczenie substancji organicznej z która metale są
związane i równoczesne przeprowadzenie pierwiastków
metalicznych w postać jonową.
Metody mineralizacji
" Mineralizacja na drodze suchej
" Mineralizacja na drodze mokrej
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO
Mineralizacja na drodze suchej
Przeprowadzana bez dodatku lub z dodatkiem substancji
przyspieszających spalenie
" I etap  suszenie w suszarce w temperaturze 150 0 C  24 godz.
" II etap  spalanie w piecu muflowym w temperaturze 450 0 C - 500 0 C
24 godz.
" po 24 godz.  dopalenie poprzez dodanie środków utleniających -
kwas azotowy  odparowanie - ponowne spalanie w piecu aż do
uzyskania suchej, białej substancji
" rozpuszczenie otrzymanego produktu spalania w mianowanym
roztworze (1n HCl)
" Oznaczanie w otrzymanym mineralizacie metodami jakościowymi
lub ilościowymi zawartości metali
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO
Mineralizacja na drodze mokrej
Przeprowadzana w specjalnych kolbach po umieszczeniu w nich
rozdrobnionego materiału
" Stosowanie w tej metodzie substancji utleniających bądz

ułatwiających utlenianie: kwas azotowy, siarkowy, nadchlorowy,
nadtlenek wodoru, chloran potasowy
" Oznaczanie w otrzymanym mineralizacie metodami jakościowymi
lub ilościowymi zawartości metali
WYODR
BNIANIE TRUCIZN Z MATERIAA
U
BIOLOGICZNEGO- cd
MIKRODYFUZJA
Stosowana do wykrywania w materiale biologicznym trucizn
lotnych:
tlenek węgla, amoniak, cyjanki, ketony
W tej metodzie używa się najczęściej naczyńka Conwaya
Zasada metody
Przenikanie substancji lotnych z jednej części naczyńka do
rozpuszczalnika znajdującego się w jego innej części.
Dodaje się w tej metodzie substancje uwalniające związki
toksyczne z połączeń nielotnych oraz przyspieszające
reakcje. Zawarte w rozpuszczalniku substancje toksyczne
identyfikuje się zazwyczaj ilościowo.
ANALIZA TOKSYKOLOGICZNA
BADANIA BOTANICZNE
" Stosowane w zatruciach roślinnych
" Treść przedżołądków i trawieńca przeżuwaczy
" Treść żołądka innych zwierząt
" Pasze treściwe i objętościowe
" Zwracanie uwagi na ewentualne zmiany cech organoleptycznych
(specyficzny zapach, wilgotność)
" Obecność domieszek mineralnych (ziemia, piasek)
" Obecność nasion i roślin trujących, szkodników roślin i zbóż
ANALIZA TOKSYKOLOGICZNA
BADANIA BIOLOGICZNE
" Uzupełnienie innych metod badań
" Podawanie zwierzętom doświadczalnym (myszy, szczury, króliki)
wyciągów z badanych materiałów rożnymi drogami, najczęściej do
przewodu pokarmowego.
ZATRUCIE SOL
KUCHENN

Sól kuchenna dodawana jest do paszy (w pełni pokryte jest
zapotrzebowanie zwierząt na sód i chlor).
Pobudza wydzielanie soków trawiennych, poprawia smak karmy,
wpływa dodatnio na wykorzystanie białek i pasz ciężko
strawnych.
Zapotrzebowanie większe u zwierząt trawo- aniżeli u mięso- i
wszystkożernych.
Niedobór sodu w paszach  zaburzenia w zdrowiu zwierząt-
konieczne minimum zawartości w paszy.
Normalna zawartość to 0,5%-1% NaCl masy paszy.
ROZPOZNAWANIE ZATRUĆ SOL
KUCHENN

1. Wywiad toksykologiczny- przyczyny zatruć,
wrażliwość gatunkowa, dostęp do wody, żywienie
2. Objawy zatrucia: ogólne objawy ze strony
przewodu pokarmowego, charakterystyczne
objawy nerwowe
3. Zmiany anatomopatologiczne:
" mózg- obrzęk, przekrwienie, wylewy podoponowe
" Histologicznie  okołonaczyniowe nacieki
histiocytów, zmiany zapalne mózgu i opon z
towarzyszącymi eozynofilami
4. Badania laboratoryjne pasz, treści przewodu
pokarmowego, narządów miąższowych i mózgu
MATERIAA
DO BADAC
TOKSYKOLOGICZNYCH
1. Pasze  oznaczanie chlorków ( w przeliczeniu na
NaCl)
" podejrzane o wywołanie zatrucia
" profilaktycznie  przeznaczone do karmienia
zwierząt
2. Surowica - przyżyciowo  ustalenie poziomu
jonów sodowych (Na+ )
3. Poszczególne odcinki przewodu pokarmowego,
wątroba, mózg - pośmiertnie  ilościowe
oznaczanie jonów chloru w treści i narządach
ZASADA METODY OZNACZANIA JONÓW CHLORKOWYCH
(metoda miareczkowa , ilościowa Volharda)
Wiązanie się rozpuszczalnych w wodzie chlorków i
azotanu srebra z wytrąceniem nierozpuszczalnego
osadu chlorku srebra
NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3
biały
ZASADA METODY OZNACZANIA JONÓW CHLORKOWYCH
(metoda miareczkowa , ilościowa Volharda)
Materiał do badań :
" pasza treściwa
" treść przewodu pokarmowego
" mieszanki mineralne
" tkanki zwierząt
Etapy metody:
1. Umieszczenie odważonego materiału w kolbie i zalanie wodą
destylowaną - 24 godz.
2. Po 24 godz. przesączenie wyciągu wodnego, pobranie 10 ml
przesączu dodanie 2 ml azotanu srebra
Etap jakościowego oznaczania obecności jonów chlorkowych
ZASADA METODY OZNACZANIA JONÓW CHLORKOWYCH
(metoda miareczkowa , ilościowa Volharda)
Etap ilościowego oznaczania zawartości chlorków
1. Zakwaszenie przesączu 1ml kwasu azotowego oraz oraz
dodanie 1 ml r-ru siarczanu żelazowo- amonowego (wskaz
nik
zmiany zabarwienia)
2. Miareczkowanie pozostałego w przesączu nadmiaru azotanu
srebra roztworem rodanku amonowego do pojawienia się
koloru łososiowego
3. Obliczenie procentowej zawartości chloru lub chlorku
sodowego w badanym materiale
NORMY GRANICZNE DLA CHLORU (Cl-) U TRZODY
CHLEWNEJ
" Treść żołądka 0,31%
" Treść jelit cienkich 0,17%
" Treść jelit grubych 0,10%
" Wątroba 0,25%
" Mózg 0,18%
NORMY ZAWARTOŚCI NaCl W MIESZANKACH
PRZEMYSA
OWYCH
1. Bydło
" Cielęta 1,5%
" Krowy i bydło opasowe 2%
" Owce, kozy 2%
2. Świnie: 0,5 -1,0%
" Prosięta 0,5 -0,7% (mieszanka P)
" Warchlaki 0,7% (mieszanka W)
" Tuczniki 1,0% (mieszanka T)
" Lochy 1,0 -1,5% (mieszanka L)
3. Drób-
" Dorosłe kury 0,7%
" Brojlery 0,3 -0,4%
" Nioski 0,5 -0,7%