1
CECHY FIZYCZNE MATERIAA
ÓW CECHY MECHANICZNE
Gęstość  masa jednostki objętości materiału bez uwzględnienia porów we- Wytrzymałość na ściskanie i rozciąganie
wnętrznych, Wytrzymałość na zginanie
Gęstość pozorna  masa jednostki objętości materiału wraz z porami wewnątrz, Sprężystość  zdolność materiałów do powracania do pierwotnej postaci po
Gęstość nasypowa  masa jednostki objętości materiałów sypkich (w stanie luz
- usunięciu działającej siły,
nym lub wstrząśnionym), Plastyczność  zdolność do zachowania odkształceń trwałych po usunięciu siły
Szczelność  procentowa objętość wolnych przestrzeni w materiale, Ciągliwość  podatność materiału na znaczne odkształcenia plastyczne pod
Nasiąkliwość  zdolność materiałów do wchłaniania wody i jej utrzymywania w wpływem sił rozciągających,
maksymalnej zawartości, Pełzanie  nieprzerwany wzrost odkształceń plastycznych po zmniejszeniu siły,
Wilgotność  procentowa zawartość wody w materiale, Relaksacja  zanik lub spadek naprężeń przy stałym odkształceniu,
Higroskopijność  zdolność materiałów do wchłaniania wilgoci z otaczającego Twardość  jest to odporność materiału na odkształcenia trwałe pod wpływem
powietrza, sił skupionych,
Szybkość wysychania  zdolność materiałów do wydzielania wody w określo- Twardość można badać następującymi metodami:
nych warunkach, - skalÄ… Mosha,
Kapilarność  zdolność podciągania wody przez kapilary ku górze, - metoda Brinella,
Przesiąkliwość  podatność materiałów na przepuszczanie wody pod ciśnie- - metodą Rockwella,
niem, ścieralność  podatność materiału na zmniejszanie masy, grubości i wymiarów
Paro przepuszczalność  podatność materiałów na przepuszczanie pary wodnej pod wpływem czynników ścierających,
pod ciśnieniem, odporność na uderzenia  zdolność materiału do wytrzymywania nagłych dy-
Mrozoodporność  odporność nasączonego materiału na wpływ niskich tempe- namicznych uderzeń. Miarą jest praca niezbędna do zniszczenia próbki.
ratur,
MATERAIA
Y KAMIENNE
Przewodność cieplna  zdolność przewodzenia strumienia cieplnego do różnicy
Ze względu na materiał z jakiego złożone są materiały budowla-
temperatur na powierzchniach materiałów,
ne dzielimy je na:
Pojemność cieplna  zdolność kumulowania ciepła przez materiał przy jego
- Kamienne,
ogrzewaniu,
- Betonowe,
Rozszerzalność cieplna  zmiana wymiarów pod wpływem zmiany temperatu-
- Ceramiczne,
ry,
- Drewniane,
Ogniotrwałość  jest to cecha mówiąca o zdolności zachowania kształtów pod
- Metalowe,
długotrwałym działaniem wysokiej temperatury;
- ogniotrwaÅ‚e  1580ÚC < Ze wzglÄ™du na zastosowanie:
- trudnotopliwe  1350  1580ÚC - izolacyjne,
- Å‚atwo topliwe  1350ÚC > - podÅ‚ogowe,
Ognioodporność - brak niszczÄ…cego dziaÅ‚ania ognia w temperaturze 825ÚC, - Å›cienne,
- niepalne  szkło, azbest, ceramika, materiały kamienne, Materiały kamienne wydobywa się ze złóż skał twardych usuwanych z wierzch-
- trudnopalne  tlą się, zwęglają przy czynnym z
ródle ognia, nich warstw złoża.
- palne  rozpalają się płomieniem bez z
ródła ognia, Skała  jest to minerał lub mieszanina minerałów,
- łatwopalne  zapalają się pod wpływem wysokiej temperatury, Minerał  substancja naturalna o stałym składzie chemicznym i fizycznym.
Rozróżniamy pięć klas odporności ogniowej.
Klasy minerałów:
IV  ciaÅ‚o nie rozpala siÄ™ w temperaturze 825ÚC prÄ™dzej niż po upÅ‚ywie 4 h,
- pierwiastki  miedz
, diament, złoto, platyna,
II  2 h
- siarczki  piryt,
I  1 h
- tlenki  kwarc, hematyt,
0,5  0,5 h
- chlorowce  sól kuchenna, fluorowce,
h  poniżej 15 min,
- solowce  węglany, azotany, siarczany, kalcyt, gips, kaolinit,
radioaktywność  zdolność Materiałów do emitowania pierwiastków radioak-
- węglanowce  asfalty, bursztyn
tywnych do otoczenia,
 2
- bardzo mała
W zależności od sposobu powstawania:
- ze względu na mrozoodporność,
- magmowe  powstałe przez zastygnięcie ognisto ciekłej magmy. Dzielą się na
- ze względu na możliwość wypolerowania,
głębokie (granit, sjenit) i wylewne (andezyt, bazalt, porfir),
- dające się wypolerować (marmur, granit),
- osadowe  powstajÄ…ce jako osady pochodzenia chemicznego (alabaster, azbest),
- nie dające się wypolerować (piaskowce),
mechanicznego (wapienie, dolomity),
Podział skał osadowych pochodzenia mechanicznego: Wpływ różnych cech na budowę wewnętrzną skały.
- okruchowe  ostre krawędzie, Cechy zależą od wielkości, formy, sposobu wykształcenia oraz wzajemnego po-
- zlepieńce  o krawędziach wygładzonych, wiązania materiałów skałotwórczych.
- piaski  średnica poniżej 2 mm (wapienie i kwarcowce), - zależnie od struktury krystalicznej:
- żwiry  okruchy skalne powyżej 2mm, - drobnokrystaliczna > 5mm
- piaskowce  drobiny piaskowe scementowane jakimś lepiszczem, - średniokrystaliczna 1  5 mm
- metamorficzne  powstałe z przeobrażenia skał osadowych (marmury) lub - drobnokrystaliczne< 1mm,
magmowych (gnejsy), - skryto krystaliczna < 0,1 mm,
- struktura porfirowa  większe kryształy zatopione są w strukturze skrytokrysta-
Ze względu na właściwości materiały kamienne dzielimy na:
licznej.
- ze względu na ciężar objętościowy,
- struktura ziarnista  składa się z różnych ziaren;
- bardzo lekkie  Ápoz <1500 kg/m3,
- gruboziarnista  psfefitowa
- lekkie  1500  1800
- średnioziarnista  psamitowa,
- średnio ciężkie  1800  2200,
- drobnoziarnista  politowa,
- ciężkie  2200  2600,
- równo i różnoziarnista,
- bardzo ciężkie - >2600
- w zależności od tekstury  przestrzenne rozmieszczenie i stopień wypełnie-
- ze względu na przewodnictwo cieplne,
nia przez składnik przestrzeni w skale,
- ciepÅ‚a  < 0,65 W/ K‡m
- bezładna  swobodna,
- zimne  > 0,65 W/ K‡m
- warstwowa  podział na warstwy,
- ze względu na nasiąkliwość wagową:
- falowata,
- bardzo nasiÄ…kliwe nw > 20%,
- Å‚upkowa,
- średnio nasiakliwe 5- 20,
- migdałowcowa,
- mało nasiakliwe 0,5  5
- ze względu na stopień wypełnienia przestrzeni:
- bardzo mało nasiąkliwe <0,5,
- zbita,
- ze względu na wytrzymałość na ściskanie:
- porowata,
- bardzo słabe < 15 MPa
- pęcherzykowata,
- słabe 15  60
- komórkowa,
- średnio 60  120
- gÄ…bczasta,
- o dużej wytrzymałości 120  200
- jamista,
- o bardzo dużej wytrzymałości > 200 MPa,
- ze względu na twardość Procesy związane z obróbka skał.
- twarde - obróbka  doprowadzenie do żądanej formy,
- miękkie, - przeróbka  zastosowanie procesów uszlachetniających prowadzących do
- ze względu na zwięzłość (ilość uderzeń potrzebną na pęknięcie materiału), otrzymania kruszywa (sortowanie, kruszenie, płukanie),
- zła <6 - procesy termiczne  polegające na podgrzewaniu materiału do temperatury
- średnia 6  12 większej od temperatury topnienia i spiekaniu z innym materiałem,
- dobra 13  15 Procesy obróbki
- bardzo dobra >15 - Å‚upanie,
- ze względu na ścieralność powierzchni - płytowanie  rodzaje faktur:
- bardzo duża, - łupana,
- duża, średnia - grotowana,
- mała - groszkowana,
 3
- dłutowana, - do warstw licowych murów stosuje się ciosy licowe, których powierzchnie ze-
- krzesana, wnętrzne poddane są specjalnej obróbce,
- gradzinowana, - kamienne płyty okładzinowe  dokładnie uformowane (przetarte) do licowa-
- szlifowanie, nia ścian budowli inżynierskich,
- polerowanie, - wapienie miękkie grubość 40 mm,
- piaskowce, dolomity 30 mm,
Kruszywa.
- pozostałe, granit 20 mm,
- naturalne (naturalnie ukształtowane),
- płyty cokołowe,
- łamane (ostre krawędzie),
- wbudowane,
Piaski.
- okładzinowe,
- rzeczne  zaokrąglone krawędzie (grubr i miałkie),
- częściowo wbudowane,
- z jezior  zawierają więcej mułu i szczątków organicznych,
- płyty na posadzki,
- morskie,
- posadzki wewnętrzne: skały o dużej ścieralności (marmur 25-30) skały
- kopalniowe,
twarde od 25-60, płyty jednolite lub z kawałków wykonane z płytowych od-
- wydmowe,
padów kamiennych
- górskie
- posadzki zewnętrzne (granit, piaskowiec na bazie kwarcu), o kształtach
- piasek normowy  złoża w Białej Górze po Tomaszowem Mazowieckim,
kwadratu lub prostokÄ…ta,
Żwiry powyżej 2 mm,
- elementy łupane z płyt tartych,
- kopalne,
- kamienne podokienniki  ze skał nienasiąkliwych (granit, piaskowce na ba-
- rzeczne,
zie kwarcu), wewnętrzne ze skał miękkich (marmurów, wapieni twardych),
- żwir + piasek + kamienie = pospółka
- elementy schodowe,
Elementy uzyskiwane z materiałów kamiennych.
- elementy drogowe,
- kamień polny,
- płytki chodnikowe )granit),
- zwykle o kształcie owalnym, stosowany do murów dzikich,
- kostki (bazaltowe, granitowe),
- kamień łamany o kształcie nieregularnym,
- Å‚aczniki,
- ma różne kształty i wymaga zwykle przycinania na miejscu budowy zaostrzo-
- Å‚uki,
nym dłutem lub kilofem,
- płyty przetarte surowe  powierzchnie płaskie wyrównane najdokładniej,
- ²  przeznaczony do wykonywania fundamentów i murów,
powierzchnie boczne nieobrobione,
- I  do wykonywania dróg i budowli inżynierskich,
CERAMIKA
- K  do wykorzystania na kruszywa,
- kamień łupany, Wyroby ceramiczne są materiałami formowanymi z mas, których głównym skład-
- otrzymuje siÄ™ z eksploatacji odpowiednich złóż skaÅ‚ magmowych, osadowych nikiem jest glina, a nastÄ™pnie wypalane lub spiekane w temperaturach 800Ú- 1000Ú
lub metamorficznych, C.
- stosuje się do wykonywania murów warstwowych i rzędowych,
Ze względu na strukturę wyroby ceramiczne dzielimy na:
- w zależności od kształtu i zastosowania rozróżnia się dwa rodzaje kamieni łu-
- wyroby o czerpie porowatym, o nasiąkliwości wodą około 6-22%. Należą do
panych:
nich: wyroby ceglarskie, wyroby glazurowane, wyroby ogniotrwałe,
- warstwowy,
- wyroby o czerpie spieczonym, ścisłym, o nasiąkliwości wodą do 6%. Należą
- rzędowy  powinien stanowić bryłę zbliżona kształtem do prostopadłościanu,
do nich wyroby klinkierowe, terakota, kamionka kanalizacyjna,
- rozróżnia się pięć klas wytrzymałości kamienia łupanego:
- wyroby ceramiki półszlachetnej i szlachetnej. Zaliczamy do niej: porcelanę,
- I  200 MPa,
fajans, wyroby sanitarne, elektryczne,
- II  120 MPa,
Surowce na wyroby ceramiczne.
- III  60 MPa,
- gliny ilaste,
- IV  15 MPa,
- Å‚upki,
- V  6 MPa,
- gliny morenowe,
- bloki surowe, ciosy i bloczki,
- gliny wstęgowe,
- bloki surowe otrzymuje się obrabiając kamień łamany za pomocą dłut na pro-
- mułki,
stopadłościenne bloczki,
- susza powstały z wypalania,
 4
- materiały odpadowe z elektrowni, - klasy; 5; 7,5; 10 MPa,
- gruz i inne szczątki budowlane, - cegły kratówki,
- K1 250x120x65,
Przebieg procesu produkcji materiałów ceramicznych.
- K2 250x120x140,
- urabianie masy,
- K3 250x120x220,
- sezonowanie,
- klasy wytrzymałości: 5; 7,5; 10; 15,
- mieszanie i odławianie zanieczyszczeń,
- stosuje się do ścian osłonowych i nośnych, nie można stosować do murów
- formowanie,
piwnicznych i fundamentowych w warunkach wysokiego poziomu wód grun-
- prasowanie i wyciskanie,
towych,
- suszenie,
- cegły szczelinówki,
- wypalanie,
- są przystosowana do modułów budowlanych,
- stygnięcie,
- wymiary: 188x188x(138, 188, 220),
Wady i uszkodzenia wyrobów ceramicznych.
- klasy: 5; 7,5; 10; 15,
- Powstałe przy doborze składników,
- stosuje się je do budowy ścian zewnętrznych z wyjątkiem murów fundamen-
- margle,
towych i piwnicznych,
- sole,
- pustaki szczelinowe typu UNI
- mechaniczne,
- przeznaczone do wznoszenia ścian zewnętrznych i wewnętrznych budynków,
- duże kamyki,
- cztery typy pustaków:
- niedostateczny przerób gliny,
- A  188x188x188,
- wady formowania,
- B  188x188x88,
- wady w procesie suszenia,
- C  188x188x94,
- niedostateczne,
- D  188x94x94,
- zbyt długie,
- Klasy wytrzymałości: 3,5; 5; 7,5,
- zbyt szybkie chłodzenie,
- pustaki szczelinowe MAX,
- transport i składowanie,
- wymiary: 288x188x(138, 188, 220),
Ceramiczne materiały ścienne.
- klasy wytrzymałości 5; 7,5; 10; 15,
- cegła pełna,
- posiadają rowek ułatwiający przepołowienie ich,
- 250x125x65,
- pustaki szczelinowe typu U,
- klasy wytrzymałości; 5-20 MPa,
- wymiary: 250x185x(138, 188, 220),
- waga 3,3  4 kg,
- klasy wytrzymałości: 5; 7,5; 10; 50,
- stosowane na ściany nośne, działowe, fundamenty, płyty Kleina, elementy
- pustaki UZ,
nadproży,
- wymiary: 188x88x(138x188x220),
- cegła klinkierowa
- pustaki UZ stosuje się jako elementy uzupełniające przy wiązaniu murów z pu-
- produkowana w dwóch klasach: 2,5 i 3,5,
staków pionowo drążonych typu: SZ, MAX, U,
- mała nasiąkliwość,
- pustaki do ścian działowych,
- duża mrozoodporność,
- PD 1  o grubości 65 mm,
- stosuje się ją do kanalizacji, podziemnych części budowli, do licowania ścian i
- PD 2  o grubości 120 mm,
do budowli wodnych,
- długości całych pustaków: 250, 290, 330, długości pustaków połówkowych:
- masa cegły 3,5-4,4 kg,
125, 145, 165 mm,
- cegła dziurawka,
- pustaki ceramiczne do przewodów dymowych,
- wzdłużne  wozówkowe,
- typy: P  bez bocznego otworu, PO z bocznym otworem,
- poprzeczne  główkowe,
- klasy 5,
- klasy: 3,5; 5 MPa,
- wymiary:190x190x240,
- mają mniejsze zastosowanie: ściany działowe, konstrukcyjne do 1 piętra, ele-
- pustaki do przewodów wentylacyjnych,
menty osłonowe, mają lepsze parametry cieplne,
- 300x250x190,
- cegła sitówka,
- 300x250x250,
- otwory w podstawie,
 5
- 300x190x190, - są stosowane do konstrukcji bardziej obciążonych, przy budowie murów opo-
- wytrzymałość: 5 MPa, rowych, w środowiskach agresywnych, wilgotnych, przy konstrukcjach mo-
stowych, wodnych,
Ceramiczne materiały stropowe.
- klinkier drogowy,
- pustaki Akermana,
- kształtki klinkierowe,
- stosuje się jako wypełnienie żelbetowych stropów monolitycznych między że-
- płytki terakotowe,
brami,
- gładkie i ryflowane,
- wymiary: szerokość 300, długość 200 lub 300, wysokość 150, 180, 200, 220,
- rurki i kształtki kamionkowe kanalizacyjne,
- strop taki wymaga uprzedniego deskowania, nie posiada belek,
- elementy kanalizacyjne: rury z kołnierzem lub bez,
- pustaki DZ  3,
- żłoby kamienne,
- stosuje się jako wypełnienie stropów żelbetowych z belkami prefabrykowany-
- zwężki i łuki,
mi,
- elementy do przewodów kanalizacyjnych,
- wymiary: szer. 532, długość 300, wys. 200,
- słupki ogrodzeniowe,
- pustaki stropowe Fert i F,
- kształtki parapetowe, płytki i kształtki ścienne,
- służą do wykonywania lekkich stropów ceramiczno  żelbetowych,
- podłogowe  szkliwione lub nie, o klasie ścieralności powyżej 5,
- rozpiętość między belkami stropu: 40, 45, 60
- szerokość pustaków: 270, 320, 570, Wyroby porcelanowe.
- wysokość 200, długość 300 lub 150, - armatura sanitarna,
- układane są na belkach o szerokości 120 mm, - płytki ścienne,
- Ceram 50,
SPOIWA
- Cerit 18x22,5x30, do rozpiętości 7,2 m,
Spoiwa  ciała aktywne chemicznie, które po sproszkowaniu i wymieszaniu z wo-
Materiału dekarskie.
dą wiążą i twardnieją.
- dachówki karpiówki (proste, sześciokątne, herbowe)
Spoiwa:
- dachówki zakładkowe,
- powietrzne  takie, które po zmieszaniu z wodą wiążą na powietrzu, w wodzie
- dachówka krotoszyńska,
nie wiążą i nie twardnieją, po utwardzeniu nie mogą przebywać w wodzie,
- dachówka marsylska,
- wapno, gips, spoiwa magnezowe,
- dachówka holenderska
- hydrauliczne  wiążą w powietrzu i w wodzie, są odporne na działanie wody,
- gÄ…siory dachowe,
- cementy wszystkie, wapno hydrauliczne ( wapno hydrauliczne musi wiązać na
- ciągnione lub tłoczone,
powietrzu, przynajmniej na poczÄ…tku)
- typ mniszka,
wiązanie  proces od zarobienia wodą do przejścia w stan stały,
- dachówki do wlotów powietrza i pod stopnie,
twardnienie  nabieranie wytrzymałości przez zaprawy (czas twardnienia dla ce-
Inne wyroby ceramcizne. mentu około 28 dni)
- cegły kominówki, mleko  dużo wody mało spoiwa,
- cegły kanalizacyjne,
GIPS
- rurki drenarskie o średnicy od 50 do 200 mm,
Spoiwo to otrzymujemy prze wypalenie kamienia gipsowego w temperaturze 150
- kafle glazurowane o nasiąkliwości od 20 do 22 %, wytrzymują znaczne tem-
 160ÚC (CaSO4 ×ð H2O) i otrzymujemy siarczan wapniowy 2CaSO4 ×ð H2O. Gips
peratury,
dzielimy na dwie odmiany:
- 220x220,
- ą  odwodnienie przeprowadzone w obecności pary wodnej,
- 220x110,
- ²  intensywnie odprowadzane jest para wodna,
- wyroby ogniotrwałe,
Jeżeli kamieÅ„ gipsowy podgrzejemy do 200 ÚC powstanie anhydryt, który posiada
- daszki na słupki i inne ozdobniki,
lepsze właściwości wiążące gdy dalej wypalamy pogarszają się właściwości i w
Wyroby ceramiczne o czerpie spieczonym.
800ÚC otrzymujemy estrichgips, który ma wolniejszy czas wiÄ…zania (2h) i ma
- cegła klinkierowa,
większą wytrzymałość 5  16 MPa.
- 250x125x65,
Gipsy dzielimy na;
- klasy: 25 i 35 MPa,
- szybkowiążące (gips budowlany koniec wiązanie przed 15 minutą),(zaczyna
- nasiąkliwość do 6 %,
wiązanie po 3 min a kończy po 15),
 6
- gipsu normalnie wiążące (koniec wiązanie między 15 a 40 minutą), - glinian trójwapniowy 10% - opóz
nia wiÄ…zanie,
- gips wolno wiążący (koniec wiązanie nie krótszy niż 40 min (gips tynkarski)), - brownmilleryt 7% - żelazo glinian cztero wapniowy,
Po zmieszaniu cementu z wodą następuje proces wiązania (hydroliza i hydratacja).
Środki opóz
niajÄ…ce wiÄ…zanie:
Proces wiązania od 2 do 4 h. Twardnienie po 7 dniach, a wytrzymałości nabiera po
- sierść bydlęca,
28 dniach.
- wywar z kopyt,
- klej kostny,
WAPNO.
- cukier,
Uzyskuje siÄ™ przez wypalenie kamienia wapiennego CaCO3, proces przeprowa-
- wywar z traw piołunu,
dzany w wysokiej temperaturze, uzyskane wapno to ciało porowate o kolorze bia-
Zastosowanie gipsu. Å‚ym lub szarym.
- do tynków wewnętrznych, Wapno palone w formach zbrylonych lub proszku, łatwo przechodzi w dwutlenek,
- do szczegółów architektonicznych, dlatego powinno się chronić przed zawilgoceniem.
- elementy drobnowymiarowe,
W zależności jak szybko się gasi dzielimy wapno na (ocenia się
- pustaki,
prze wrzucenie bryły wapna do wody):
- tynki GK (gipsowo kartonowe),
- szybko gaszące poniże 15 min,
- zaprawy murarskie,
- średnio 15  30 min,
- formy do wyrobów ceramicznych,
- wolnogaszone ponad 30 min,
- do ubytków ścian,
Może się rozpadać po gaszeniu na proszek. W procesie gaszenia wydziela się cie-
- z estichgipsów wykonuje się podkłady pod podłogi,
pło. W zależności od sposobu gaszenie dzielimy na:
Cechy gipsu.
- mokrogaszone  ciasto wapienne, gaszone mechanicznie lub ręcznie w skrzy-
- krótki czas wiązania,
niach, mieszane z wodą i przez spust spuszczane do dołu, powinno poleżeć 14
- gips G3, G4 wytrzymałość od 3  8 MPa, po 2 godzinach od związania,
dni do zaprawy murarskiej, 2 miesiące do zaprawy tynkarskie, dół przykrywa się
- duża higroskopijność,
piaskiem,
- po związaniu zwiększa objętość,
- suchogaszone, wody około 65% ciężaru wapna do aby bryły rozpadły się na
proszek, proszek ten mieli się je w młynach kulowych i pakuje do worków, nie
CEMENT
wymaga gaszenia i dołowania,
Rodzaje cementów:
Wiązanie wapna gaszone przebiega w dwóch sposobach:
cement portlandzki - najbardziej rozpowszechniony. Otrzymuje siÄ™ przez mie-
- karboniazacja  polega na Å‚Ä…czeniu siÄ™ wodorotlenku wapnia Ca(OH)2 z CO2
lenie klinkieru cementowego z dodatkiem gipsu i domieszek hydraulicznych.
znajdujÄ…cym siÄ™ w powietrzu,
Klinkier powstaje przez wypalenie w piecach obrotowych margla lub gliny
- tworzenie krzemianów w autoklawach przy wyrobach betonów komórkowych
oraz wapienie w temperaturze 1400ÚC. Klinkier mieli siÄ™ na cement dodajÄ…c
i silikatach,
surowego gipsu,
Rodzaje wapna:
cement hutniczy otrzymywany przez mielenie klinkieru cementowego z żuż-
- wapno hydrauliczne otrzymywane z wapieni marglistych, twardnieje bez do-
lem wielkopiecowym i popiołami lotnymi. Dobrze sprawuje się w wodzie mor-
stępu powietrza, może być poddane działaniu wody podczas twardnienia, stoso-
skiej i wysokich temperaturach. Zawartość żużla i popiołów 30  80 % wago-
wane do prac murarskich, tynkarskich, długi czas wiązania, duża wytrzymałość,
wo. W czasie mielenie dodaje się gipsu, dzięki czemu wolniej wiąże.
- wapno pokarbidowe (acetylenowe)  barwa jasno szara, zapach gaszÄ…ce siÄ™
- cement portlandzki biały  otrzymujemy z surowców bez żelaza, wypalany w
jeszcze karbidu, stosuje się w połączeniu z ciastem wapiennym,
1600ÚC, kolor biaÅ‚y, ma zastosowanie do produkcji kolorowych cementów,
- wapno hydratyzowane  sucho gaszone,
- cement murarski  klinkier z dopełniaczami, marki 15, grubo uziarniony, sto-
- wapno zwykłe palone i gaszone,
sowany do zaprawy murarskie w celu połączenia elementów,
Zalety:
- cement szybkotwardniejący  duża ilość alitu, początek wiązania po 40 min,
- dobra urabialność,
koniec po 24 h, wytrzymałość uzyskuje do 20 MPa,
- zdolność łączenie się z domieszkami hydraulicznymi (tlenki żelaza, glin, krzem),
- cement pucolanowy  do budownictwa wodnego, odporny na agresje che-
- zdolność tworzenia krzemianu wapniowego,
micznÄ…,
Wady:
Klinkier cementowy składa się z
- mała wytrzymałość od 0,5 do 2 MPa, mała wytrzymałość na działanie wody, du-
- alit 50  60% - poprawia właściwości hydrauliczne,
ża energochłonność,
- belit  20% - przyrost wytrzymałości,
 7
- wytrzymałość od 1- 4 MPa, do tynków wewnętrznych, do łączenia elementów
ZAPRAWY
gipsowych i wapiennych, ale w środowisku suchym,
zaprawa  zaczyn z kruszywa, spoiwa i wody lub dopełniaczy,
Zaprawa cementowo  gliniana,
beton  zaczyn z grubym kruszywem powyżej 4 mm,
- uszczelniająca, odporna na wilgotność, stosowana do ław fundamentowych, do
żelazobeton  beton z prętami stalowymi,
cokołów, do ścian fundamentowych, najpierw zawiesina gliny w wodzie potem
Zastosowanie:
Å‚Ä…czymy z piaskiem,
A
ączenie elementów przegród budowlanych, ochrona budynku przed wpływami
WYROBY Z ZAPRAW I BETONÓW
atmosferycznymi, nadanie estetycznego wyglądu, produkcja elementów wyrobów
budowlanych, równomierne przekazywanie obciążeń przez wypełnianie spoin.
Wyroby ścienne.
Podział ze względu na dziedzinę zastosowania.
cegły cementowe,
- murarskie, - stosuje się z zaprawy cementowo  piaskowej sposobem chałupniczym, lub
- tynkarskie, przemysłowym,
- kwasoodporne, - klasy: 5; 7,5; 10,
- ciepłochronne, - dwa typy: P  pełna, W  drążona do 2/3 głębokości cegły,
- żaroodporne, - stosuje się do licowania ścian wykonanych z innych materiałów oraz do mu-
Marka zaprawy jest to wytrzymałość 28 dniowa na ściskanie. rowania wewnętrznych ścian nośnych i działowych,
- duża przewodność cieplna,
Podział zapraw:
cegły i bloczki wapienno piaskowe,
- cementowa,
- produkuje się jako pełne lub pionowo drążone z mieszaniny drobnoziarnistego
- wapienna,
piasku kwarcowego i wapna gaszonego, po uformowaniu metodÄ… prasowania
- cementowo  wapienna,
poddaje się naparzaniu w autoklawach parą woda pod ciśnieniem,
- gipsowa,
- rodzaje wyrobów:
- gipsowo  wapienna,
- cegła pełna 1 NF  125x250x65,
- cementowo  glinowa,
- 1,5 NF  250x120x104,
Zaprawa wapienna:
- bloczki drążone typu 2 NFD  250x120x138,
- dobra urabialność,
- bloczki drążone typu 3NFD  250x120x220,
- mała wytrzymałość na ściskanie 0,2  2 MPa,
- bloczki drążone typu 6 NFD  250x250x220,
- stosowana na gruntach suchych do budynków jednokondygnacyjnych, do tyn-
- cegły i bloczki produkuje się w trzech klasach: 7,5: 10; 15,
ków wewnętrznych, najlepsza z ciasta wapiennego, czas stosowania 8 godzin,
- stosuje się do licowania ścian wykonanych z innych materiałów oraz do mu-
Zaprawa cementowa:
rowania wewnętrznych ścian nośnych i działowych,
- słaba urabialność,
wyroby gipsowe:
- duża wytrzymałość 1,5; 3; 5; 8; 10; 12; 20 MPa,
- stosujemy w pomieszczeniach suchych, o stałej i dużej wilgotności względnej
- piasek mieszamy z cementem i dolewamy wody, czas przydatności do pracy 2
powietrza,
godziny,
- produkuje się pustaki do ścian działowych i zewnętrznych,
- zastosowanie: do zapraw murarskich tynkarskich, w środowisku wilgotnym, do
- pustak typu BSP o wymiarach: 600x300x300, drążony z trzema komorami,
łączenia elementów konstrukcyjnych,
- płyty Pro-Monta do ścian działowych o wymiarach 500x667x80,
Dodatki do zaprawy:
- płyty gipsowo kartonowe (paro odporne i zwykłe),
- uplastyczniające: wapno, mączki mineralne, sole kwasów tłuszczowych, chlorek
drobnowymiarowe pustaki betonowe,
wapniowy przyspiesza wiÄ…zanie,
- ą  zwykły: 240x240x490, uzupełniający: 490x240x120,
- barwniki: na bazie mÄ…czek mineralnych,
- SM-185 zwykły: 390x190x180,
Zaprawa cementowo - wapienna
- Muranów zasadniczy: 250x250x140, węgarkowy: 250x170(wcięcie 120)x140,
- lepsza urabialność,
- klasy zależnie od użytego kruszywa:2,5; 5; 7,5; 10,
- lepsza wytrzymałość,
- zastosowanie do ścian działowych i uzupełniających, ścian wewnętrznych i
- cement stosowany marki 25 i 35, do robót murarskich tynkarskich,
zewnętrznych ścian nośnych z wyjątkiem ścian piwnicznych i kominowych,
- wytrzymałość na ściskanie 0,6  7 MPa, czas stosowania 5 godz,
bloczki z betonu komórkowego,
Zaprawa gipsowa i gipsowo  wapienna,
- bloczki o wymiarach: 240x240x490,
- gips dodaje się na końcu,
- płyty o wymiarach: 60x240x490 i 120x240x490,
 8
- wytrzymałość od 2 do 5 MPa,
Elementy stropowe.
belki i pustaki do stropów DZ 3, DZ 4, DZ 5,
- produkuje się z betonu żwirowego klasy B  15, żużlobetonu, kermazytobeto-
nu, gruzobetonu,
- produkuje się w siedmiu długościach od 236 do 596 cm, belki DZ  4 mogą
mieć długość 626 lub 656 cm,
belki stropu T  27,
- elementami wypełniającymi są płyty żelbetowe,
- stropy T  27 stosuje siÄ™ przede wszystkim w budownictwie wiejskim,
strop ITB 70,
strop Terriva, rozpiętość do 7,8 m,
strop Filigram,
Inne wyroby z zapraw i betonów.
rury azbestowo  cementowe,
rury betonowe,
rury żelbetowo wirowane,
płyty chodnikowe,
krawężniki i obrzeża betonowe,
płyty kamienno  betonowe,
elementy schodowe,
dachówki cementowe,
płyty dachowe cementowo  azbestowe,
 9
- P  25,
MATERIAA
Y BITUMICZNE
- P  40,
Lepiszcza to takie materiały budowlane, które wiążą i twardnieją wskutek
- P  50,
zjawisk fizycznych: stygnięcie lub odparowanie rozpuszczalnika. Lepiszcze bitu-
- P  60,
miczne są pochodzenia organicznego. Do wspólnych cech materiałów bitumicz-
- P  70,
nych należą:
- P  75,
- czarna lub ciemnobrunatna barwa,
- P  90,
- krzepnięcie w miarę obniżania temperatury,
- P  120,
- rozpuszczalność w rozpuszczalnikach organicznych
P  40 / 175
W zależności od pochodzenia lepiszcza bitumiczne dzielimy na:
40  średnia temperatura mięknienia,
- asfalty,
175  penetracja,
- smoły,
Otrzymuje się z destylacji ropy naftowej na poziomie średnim. Są stosowane
Asfalty.
do produkcji papy, lakierów, lepików oraz bezpośredniego wykonywania izolacji
Asfalty są związkami węglowodorowymi, rozpuszczalnymi w dwusiarczku
przeciwwilgociowych i przeciwwodnych. Jakość asfaltów przemysłowych jest
węgla i posiadającymi właściwości wiążące. Mają one budowę koloidalną, z której
nieco gorsza od rogowych.
wypływają ich specyficzne cechy. Do ważniejszych właściwości chemicznych as-
Do grupy asfaltów przemysłowych należą również asfalty izolacyjne wysoko-
faltów należą:
topliwe, oznaczane symbolami IW  80 i IW  100, stosowane jako masy izola-
- całkowita odporność na działanie wody,
cyjne do pokrywania rurociągów oraz do produkcji lepików asfaltowych.
- odporność na działanie kwasów i alkilów,
Smoły.
- rozpuszczajÄ… siÄ™ w rozpuszczalnikach organicznych
Smoły  produkty suchej destylacji węgla kamiennego i drewna (torfu lub
Asfalty występują w złożach naturalnych (Jugosławia, Francja, Trynidad,
węgla drzewnego). Są one cieczami o konsystencji rzadkiej do gęsto plastycznej i
USA, ZSRR) oraz sÄ… otrzymywane w procesie destylacji ropy naftowej, jako tzw.
barwie czarnej lub ciemnobrunatnej. Produktami suchej destylacji węgla kamien-
asfalty sztuczne (ponaftowe). Asfalty naturalne są bardzo twarde, czyste, używa
nego są: koks, gaz oraz smoła. Smoły otrzymane bezpośrednio z procesu suche de-
się ich do wzbogacania innych asfaltów.
stylacji i nie poddane dalszej przeróbce nazywamy smołami surowymi. Zawierają
W zależności od właściwości i zastosowania asfalty dzielimy na:
one różne: oleje, paki i wodę. Jest to materiał miernej jakości dla budownictwa i
- Asfalty drogowe, oznaczone literą D i liczbą określającą stopień penetracji,
stanowi materiał do dalszej przeróbki. Po dalszej destylacji smoły surowej, gdzie
dzielą się na 7 rodzajów:
usuwa się wodę, niektóre oleje oraz wydziela pak, otrzymuje się smołę destylowa-
- D  300,
nÄ….
- D  200,
Pak jest ciaÅ‚em staÅ‚ym w temp 20 Ú C podobnym do asfaltu, stosowanym
- D  100,
do produkcji lepików, pap, lakierów.
- D  70,
Mieszając w złożonych stosunkach ilościowych smołę, niektóre oleje i
- D  50,
ewentualnie pak otrzymujemy smoły preparowane. W zależności od składu mają
- D  35,
one różne właściwości i stanowią podstawowy materiał budowlany jako smoły da-
- D  20,
chowe i drogowe.
Asfalty D  300 i D  200 stosuje siÄ™ do wyrobu emulsji, do budowy na-
Smoły mają zastosowanie do produkcji pap, mas izolacyjnych oraz w
wierzchni drogowych, D  70 i D  50 do produkcji asfalto  betonów i mas zale-
drogownictwie do sporządzania mas smołowo  mineralnych. Mogą stanowić sa-
wowych, D  35  ma zastosowanie do stabilizacji smół i do produkcji asfaltów
modzielne powłoki izolacyjne typu lekkiego przy powlekaniu powierzchni beto-
lanych.
nowych lub drewnianych.
Asfalty drogowe uzyskuje się z głębokiego oddestylowania ropy naftowej, na-
Smoły są odporne na działanie wody, ługów i kwasów, rozpuszczają się
stępnie dodatkowo się je utlenia, aby badać im większa wytrzymałość. Do asfal-
w rozpuszczalnikach organicznych (benzen), posiadajÄ… charakterystyczny zapach.
tów drogowych dodaje się również parafiny, dlatego dzielimy je na:
Smoły są odporne na korozję biologiczną (grzyby, pleśnie) lecz są mniej odporne
- bezparafinowe (D) do 1,5 % parafiny,
od asfaltów na starzenie się.
- parafinowe (DA) 2-3 % parafiny,
Rozróżniamy smoły:
Asfalty drogowe stosuje siÄ™ do wykonywania napraw nawierzchni, do beto-
- drogową  służy do napraw nawierzchni,
nów asfaltowych, zapraw asfaltowych,
- dachową (przemysłową)  do produkcji emulsji i lepików, nasączania
- Asfalty przemysłowe oznaczone literą P i minimalną temperaturą mięknienia
pap,
dzilą się na 9 rodzajów:
 10
Papy smołowe  posiadają w normalnych warunkach atmosferycznych mniejszą
Wyroby z lepiszczy:
odporność na starzenie się od pap asfaltowych.
Materiały do izolacji przeciwwilgociowych dzieli się w zależności od po-
- papa smołowa izolacyjna  używana jest na dolne warstwy dwuwarstwo-
staci na materiały płynne oraz materiały rolowe czyli papy i taśmy.
wych pokryć dachowych i izolacji wodoszczelnych o mniejszym zagrożeniu i
Papy.
przy budowlach prowizorycznych,
Papami nazywamy odpowiednią osnowę  tekturę, tkaninę z włókien szklanych,
- papa smołowa z obustronną powłoką niemineralizowaną  ma zastosowa-
sztucznych, lnianych lub konopnych  przesyconą bitumem. W zależności od im-
nie przy prowizorycznych kryciach dachów i do izolacji wodoszczelnych jako
pregnatu dzieli się papy na smołowe i asfaltowe, w zależności od osnowy na zwy-
warstwa wierzchnia w warunkach agresji biologicznej,
kłe (tekturowe), jutowe, z włókien szklanych, wigoniowe, filce, w zależności od
- papa smołowa z obustronną powłoką mineralizowaną  zastosowanie jako
sposobu wykonania na papy izolacyjne (bez powłok), z powłokami mineralizowa-
papa z powłoką niemineralizowaną,
nymi, z posypkÄ… mineralnÄ… i na papy specjalne.
- papa smołowa specjalna z dwustronną powłoką mineralizowaną  posiada
Posypka zwiększa ciężar, może zmniejszać wpływ czynników atmosfe-
posypkę mineralną w postaci łupka chlorytowo  serycytowego, który zwięk-
rycznych (proces starzenia).
sza jej odporność na działanie czynników atmosferycznych,
Podział pap ze względu na przeznaczenie:
Taśmy izolacyjne  występują najczęściej pod nazwą  Denso , są taśmami juto-
- izolacyjne  nie majÄ… posypki,
wymi, impregnowanymi mieszankÄ… asfaltowÄ…. Stosowana jest do izolacji rurociÄ…-
- podkładowe  mogą mieć posypkę,
gów powierzchni o skomplikowanym kształcie, szczelin dylatacyjnych. Taśmę
- wierzchniego krycia  zawsze z posypkÄ… (nawet obustronnie),
można izolować elementy narażone na bezpośrednie działanie wody.
Papy asfaltowe.
Emulsje asfaltowe
- papa asfaltowa izolacyjna  jest otrzymywana przez przesycenie tektury as-
Emulsje asfaltowe  sÄ… to zawiesiny asfaltu w wodzie, utrzymywane w stanie
faltem. Stosowana jest na dolne warstwy pokryć wielowarstwowych przy kry-
rozproszenia przez dodatek emulgatora i ewentualnie stabilizatora. Otrzymuje siÄ™
ciu dachów i wykonywania izolacji wielowarstwowych,
je przez mechaniczne mieszanie asfaltu z wodÄ… przy jednoczesnym wprowadzaniu
- papa asfaltowa z obustronnÄ… posypkÄ…  jest papa izolacyjnÄ… powleczonÄ…
emulgatorów (mydło, kwasy tłuszczowe) i stabilizatorów. Emulsje asfaltowe są
powierzchniowo mieszaniną twardego asfaltu, a następnie posypana posypką
cieczami o kolorze brunatno brązowym, które rozprowadzone cienka warstwą od-
mineralnÄ… z Å‚upku chlorytowo  serycytowego, talku lub piasku. Stosowana
parowują, pozostawiając na powierzchni powleczonej cienką warstwę o właściwo-
jest na wierzchnie warstwy pokryć dachowych oraz wielowarstwowych izola-
ściach izolacyjnych. Emulsja jest bezwonna, niepalna nie wymaga suchych po-
cji przeciwwilgociowych,
wierzchni. Stosowana jako podłoże izolacji przeciwwodnych, jako środek gruntu-
- papa asfaltowa z obustronną mineralizowaną powłoką i papa specjalna 
jÄ…cy betony, ceramikÄ™, drewno lub jako samodzielna izolacja typu lekkiego. Roz-
jest produkowana przez przesycenie tektury asfaltem o dużej penetracji, obu-
różniamy następujące rodzaje emulsji:
stronne powleczenie mieszanką twardego asfaltu z dodatkiem wypełniacza
- A  anionowa  jako średniowiążące, są stosowane głownie przy sprzyjającej
mineralnego i posypanie posypką mineralną. Wypełniacz zwiększa twardość
pogodzie w okresie letnim,
papy i poprawia jej cechy techniczne. PapÄ™ tÄ™ stosuje siÄ™ na pokryciu dacho-
- K  kationowa  jako szybkowiążące stosuje się do izolacji podłoża wilgot-
we, izolacje wodoszczelne budowli wodno  melioracyjnych,
nego oraz w niskich temperaturach otoczenia przede wszystkim w okresie
- papa asfaltowa na osnowie z włókien szklanych  charakteryzuje się więk-
wiosenno  letnim,
szą od pap tekturowych elastycznością oraz wytrzymałością na rozciąganie.
- N  niejonowa  jako wolnowiążąca, są stosowane do izolacji podłoża poro-
Stosuje siÄ™ je do izolacji wodoszczelnych i chemoodpornych,
watego, gdy pożądane jest wnikanie emulsji asfaltowych wgłąb materiału oraz
- papa asfaltowa jutowa  stosowana jest do eksponowanych izolacji prze-
wypełnienie pór i szczelin,
ciwwilgociowych, do pokryć tarasów, powierzchni zakrzywionych, załama-
nych itp.,
- papa asfaltowa na osnowie z tkanin technicznych  jest materiałem o wy-
sokich walorach użytkowych: bardzo odporna na działanie czynników atmos-
ferycznych, elastycznym, odpornym na wpływy chemiczne. Stosowana po-
dobnie jak papa jutowa,
- tkaniny asfaltowe  służą do izolacji nierównych powierzchni o licznych za-
gięciach i załamaniach,
- filce impregnowane  stosowane przy elastycznych przeponach przeciwwod-
nych,
 11
Roztwory asfaltowe do gruntowania. cyjne. Przed użyciem należy je podgrzać do temp. 160  180 ÚC, a nastÄ™pnie roz-
Są to asfalty przemysłowe, rozpuszczone w szybkoschnących rozpusz- prowadzać na zagruntowanym podłożu za pomocą szczotki dekarskiej.
czalnikach (np.: solwatach, benzol, benzyna lakowa) z ewentualnymi domieszkami Lepiki do parkietów  temperatura miÄ™knienia 40 Ú C, powinien być caÅ‚kowicie
uszlachetniajÄ…cymi. Roztwory majÄ… barwÄ™ czarnÄ…, sÄ… jednolite, pozbawione zawar- bezwonny.
toÅ›ci wody. W temp 10  20 ÚC powinny Å‚atwo rozprowadzać siÄ™ za pomocÄ… pÄ™dz- Kity asfaltowe.
la lub szczotki malarskiej, dajÄ…c równÄ… i gÅ‚adkÄ… powierzchniÄ™ bez Å›ladów piany. SÄ… to masy asfaltowe plastyczne w zakresie temperatur  30ÚC do + 60ÚC.
Roztwory asfaltowe służą do gruntowania powierzchni betonowych i mu- Służą do wypełniania szczelin dylatacyjnych w konstrukcjach betonowych, do
rów jako podłoże izolacyjne powłokowe (z lepików) lub przeponowe (papy). Roz- uszczelnień części dobudowanych, nieszczelności, pęknięć, przejść rurociągów
twory (szczególnie gęstsze) nałożone kilkoma warstwami mogą stanowić samo- przez ściany itp.
dzielną izolację typu lekkiego. Do bardziej znanych roztworów asfaltowych nale- Masy zalewowe.
żą: Są materiałem złożonym z asfaltów, wypełniaczy w postaci mączek, weł-
- ABIZOL R  o rzadkiej konsystencji, sÅ‚uży do gruntowania podÅ‚oży oraz ny żużlowej lub azbestu, olejów lub kauczuku. W temp 150ÚC sÄ… caÅ‚kowicie pÅ‚yn-
powlekania części metalowych, ne. Stosuje się je do zalewania szczelin w nawierzchniach drogowych, umocnie-
- BITIZOL R  o rzadkiej konsystencji, służy do gruntowania podłoży oraz niach brzegowych, posadzkach itp.
powlekania części metalowych, wysycha w ciągu 2 godzin, Lepiki smołowe.
- CORRISOL  jest czarnÄ… masÄ… o konsystencji gÄ™stej farby olejnej. SÅ‚uży do SkÅ‚adajÄ… siÄ™ z paku, smoÅ‚y i dodatków uszlachetniajÄ…cych. W temp 20ÚC
pokrywania przedmiotów metalowych: elementów jazów, mostów, elementów mają konsystencje stałą lub półpłynną, gładką, błyszczącą powierzchnię. Są sto-
drewnianych, powierzchni betonowych i murów, gdzie dwie warstwy prepara- sowane do izolacji przeciwwilgociowych budowli wodno  melioracyjnych. Lepi-
tu mogą stanowić samodzielną izolację, ki smołowe są bardziej kruche od asfaltowych, szybciej ulegają starzeniu się, z
Roztwory asfaltowe specjalne. drugiej jednak strony są bardziej odporne na korozję biologiczną, ze względu na
- ABIZOL P, BITIZOL P  roztwory asfaltowe o konsystencji półgęstej, swoje własności toksyczne.
przeznaczone do wykonywania powłok izolacyjnych typu lekkiego oraz za-
bezpieczeń antykorozyjnych w środowiskach słabo agresywnych. Mogą słu-
DREWNO
żyć również do przyklejania papy oraz konserwacji drewna,
Drzewo jest rośliną, natomiast drewno jest surowcem, materiałem po-
- TERIZOL K  zawiera domieszki antybiotyczne o dużej sile toksycznej, jest
wstałym po ścięciu drzewa. W Polsce drewno jest najstarszym znanym materiałem
stosowany do impregnacji materiałów organicznych oraz konserwacji pokryć
budowlanym. Dawniej drewno używane było do budowy i wyposażenia budyn-
dachowych,
ków, mostów, jazów, dziś stosowane jest w coraz to mniejszym stopniu.
- DACHOLEUM  posiada dodatki włókniste, służy do konserwacji pokryć z
Normalnie wyrośnięte drzewo składa się z następujących głównych czę-
papy oraz jako samodzielna powłoka izolacji typu lekkiego,
ści: korzeni, pnia czyli strzały, gałęzi i liści lub igieł. Korzenie wraz z przyziemną
Lepiki asfaltowe stosowane na zimno.
zgrubiałą częścią pnia, zwaną odziomkiem, tworzą karpinę. Górna część pnia od
Lepiki asfaltowe do stosowania na zimno składają się z asfaltów, wypeł-
odziomka do miejsca, w którym grubość strzały wynosi 7 cm, nazywa się grubizną
niaczy, olejów uplastyczniających i rozpuszczalników. Wypełniaczami są mączki
pnia. Wierzchołek pnia natomiast łącznie z gałęziami określany jest mianem koro-
lub włókna mineralne. Wymieszany lepik rozprowadza się na zagruntowanej po-
ny. Poszczególne części drzewa stanowią różną wartość użytkową. Najwarto-
wierzchni za pomocą szpachli. Lepiki na zimno stanowią materiał klejący przy
ściowszym materiałem jest drewno pochodzące z dolnej, bezsęcznej części pnia.
wykonywaniu ciężkich, wielowarstwowych przepon izolacyjnych z materiałów ro-
Kształt grubizny pnia jest zbliżony do stożka ściętego. Najlepszy materiał uzysku-
lowych
je się ze starzał pełnych, tj. takich, których kształt zbliżony jest do walca. Budowa
Lepiki asfaltowe stosowane na gorÄ…co.
pnia jest warstwowa  włóknista. Przekrój pnia posiada wyraz
ne usłojenie współ-
Lepiki te dzielą się na lepiki z wypełniaczami oraz lepiki bez wypełnia-
środkowe, w którym można wyróżnić (od środka): rdzeń, drewno składające się z
czy.
twardzieli i bieli, Å‚yka (przewodzi substancje pokarmowe) oraz kory (stanowi
Lepiki asfaltowe z wypełniaczami składają się z: wypełniaczy oraz pla-
ochronÄ™ drewna). Twardziel  (nie zawiera wody, nasycony jest barwnikami i po-
styfikatorów (oleje, paki). Ilość wypełniaczy dochodzi do 35 %. Lepiki te są sto-
siada większą odporność na korozję), ma większą wytrzymałość mechaniczną od
sowane do przyklejania papy do zagruntowanego podłoża, do klejenia papy, kon-
bieli  (zawiera dużo wody i jest odporny na korozję biologiczną). Drewno stoso-
serwacji oraz samodzielne powłoki izolacyjne.
wane w budownictwie dzieli się na dwie podstawowe grupy: drewno liściaste i
Lepiki asfaltowe bez wypełniaczy stanowią mieszaninę asfaltów i dodat-
iglaste. Praktycznie największe zastosowanie w budownictwie ma drewno: sosno-
ków uplastyczniających. Lepiki te są stosowane do przyklejania papy do zagrun-
we, świerkowe, dębowe i bukowe.
towanego podłoża, do klejenia papy, konserwacji oraz samodzielne powłoki izola-
 12
Drewno składa się z węgla około 50 %, tlenu około 44%, wodoru 6% i
Gatunki drewna i jego cechy.
znikomych ilości azotu i związków mineralnych. Węgiel, tlen i wodór tworzą w
Sosna:
drewnie złożone związki organiczne, przede wszystkim celulozę, hemicelulozę i
- najszerzej stosowana w budownictwie,
ligninÄ™.
- rośnie na wszystkich terenach lecz z terenów piaszczystych i suchych posiada
Właściwości techniczne. lepsze właściwości techniczne,
Wilgotność. - w lesie zwartym pień jest w formie strzały, na terenie otwartym w postaci
Jest to ilość wody zawarta w drewnie w stosunku do ciężaru drewna. Wilgotność kłody,
ma duży wpływ na inne właściwości techniczne drewna. Po ścięciu drewno z bie- - bile ma kolor jasny a twardziel czerwonawy,
giem czasu traci zawartą w sobie wilgotność. Drewno iglaste wysycha szybciej od - posiada wyraz
ne słoje roczne,
liściastego, miękkie prędzej od twardego. Drewno po ścięciu posiada wilgotność - jest łatwa w obróbce,
około 35%, drewno w stanie powietrzno  suchym ma wilgotność 15  20 %, a - stosunkowo trwała,
przechowywane w suchych pomieszczeniach 8  13 %. Właściwości techniczne - sprężysta,
podaje się przeważnie dla wilgotności 15%. Duża wilgotność lub nadmierne prze- - ze względu na duże zażywiczenie jest odporna na działanie wody,
suszenie często bywa powodem paczenia się wyrobów. - biel łatwo nasącza się impregnatami,
Barwa drewna. Åšwierk:
Barwa drewna jest od białej - jasno żółtej do brązowej - brunatnej. Po ścięciu - lubi gleby wilgotne,
ciemnieje. - rośnie około 80  100 lat,
Higroskopijność. - biel ma kolor żółtawy a twardziel czerwonawy,
Drewno wchłania wilgoć z powietrza tak długo, aż jego wilgotność nie zrównowa- - posiada dużo sęków,
ży się z wilgotności otoczenia. Z powodu dużej higroskopijności drewna, trzeba je - ma wyraz
ny zapach żywicy,
niekiedy impregnować. - drewno miękkie i sprężyste,
Ciężar drewna. - wadą jest, że łatwo pęka i paczy się,
Zależy od jego rodzaju wilgotności. Ciężar właściwy niewiele różni się przy po- - posiada wyraz
ne słoje roczne,
szczególnych gatunkach i wynosi około 1550 kg/m3. - drewno z lasów wysokogórskich ma wąskie słoje, a z terenów nizinnych sze-
Skurcz i spęczanie. rokie,
Drewno wilgotne kurczy się w czasie suszenia, natomiast drewno suche, wchłania- - ma tendencję do powstawania pęcherzów żywicznych,
jąc wilgoć, pęcznieje. Powoduje to pękanie lub paczenie się drewna. - wytrzymuje około 50 lat,
Przewodność cieplna. Jodła:
Zależy od rodzaju drewna i wilgotności. Waha się w granicach 0,12  0,18 Kcal/m - rośnie do wysokości 1200 m.n.p.m.,
- rośnie około 100 lat,
×ð hÚC.
- kolor żółtawo biały,
Właściwości mechaniczne.
- widoczne kanały żywiczne,
Właściwości mechaniczne drewna zależą przede wszystkim od: rodzaju drewna,
- skłonne do wypaczania się,
jego wilgotności, ilości i rodzaju wad, kierunku działania siły.
- Å‚upliwe,
Wytrzymałość na ściskanie i rozciąganie  zależy od kierunku działania siły w
- sęki mają tendencje do wypadania,
stosunku do włókien. Drewno wykazuje większą wytrzymałość w przypadku siły
- trudniejsze w obróbce,
działającej równolegle do włókien, najmniejszą zaś przy nacisku działającym w
- twardsze,
kierunku promienia. Wytrzymałość drewna na ściskanie wynosi 40  66 MPa, na
Modrzew:
rozciÄ…ganie 84  135 MPa.
- rośnie około 100  120 lat,
Wytrzymałość na zginanie  odgrywa ona dużą rolę przy większości elementów
- biel wąska jasno żółta,
konstrukcyjnych i deskowań. Bada się ja zginając próbkę prostopadle do włókien.
- twardziel czerwony,
wytrzymałość na zginanie wynosi 60  105 MPa.
- po obróbce posiada gładką powierzchnię z trwałym połyskiem,
- wytrzymuje około 90 lat w stanie powietrzno - suchym,
 13
DÄ…b: Wady budowy drewna.
- może być w formie strzały i w formie kłody, - sęki,
- cięcie po około 180 latach lub dłużej, - falistość włókien,
- biel wąski jasno żółty, - falistość słojów,
- twardziel brunatny, - skręt włókien,
- widoczne promienie rdzeniowe, - rdzeń mimośrodowy,
- ciężkie, łupliwe, bardzo twarde: Rc = 78 MPa, - wielordzenność,
- wytrzymuje około 120 lat, - twardzica,
- łatwo ulega zniszczeniu prze owady, - pęcherze żywiczne,
Wady zabarwienia przez grzyby.
- przewodność cieplna 0,20  0,22 W/m2 ×ð K
- zaszarzenie,
Grab:
- sinizna,
- kolor żółtawy,
Pęknięcia.
- beztwardzielowe,
- rdzeniowe,
- ciężkie i twarde,
- okrężne,
- ma duża kruchość,
- mrozowe,
- tendencja do paczenia i pękania,
- mało ścieralne, Zranienia.
- martwica,
- ma zastosowanie na wszelkiego rodzaju złącza,
- zakorki,
Jesion:
- drewno o dużej urodzie, Uszkodzenia przez grzyby.
- na drzewie żyjącym: huba i wrośniak (niezbyt szkodliwe),
- rośnie na wilgotnych i żyznych glebach,
- na drzewie ściętym: stroczek łzawy (zabarwienie szarawo beżowe), grzyb
- ma zielonkawy kolor,
piwniczny (ciemny  gnilica mózgowata), grzyb domowy biały (porzyca in-
- ma zastosowanie w meblarstwie na okleiny i okładziny,
spektowa), bardzo groz
ne dla drewna; grzyb kopalniowy, grzyb podkładowy,
- wytrzymałość Rc = 99 MPa,
grzyb słupowy (niezbyt szkodliwe),
- dobrze zachowuje siÄ™ w wodzie,
- drzewa o szerokich słojach posiadają lepsze właściwości techniczne, Uszkodzenia przez owady.
- na drewnie żywym: mrówka gmachówka, kornik (drukarz) żeruje w warstwie
Buk:
Å‚yka,
- rośnie na glebach żyznych i wilgotnych około 100 lat,
- na drewnie:
- szybko rośnie,
- spuszczel  otwory 7- 9 mm (dąb, duże elementy),
- ma jasno  zielony kolor,
- trzpiennik olbrzym  otwory 4  5 mm (przeważnie w świeżym drewnie),
- beztwardzielowe,
- rydel pospolity  otwory 2  20 mm (każdy gatunek drewna),
- promienie rdzeniowe jaśniejsze,
- kołatek domowy  otwory 1 mm,
- ciężkie, łupliwe, mało trwałe, łatwo nasycalne impregnatami,
- podatne na owady,
Sortyment drewna budowlanego.
- dobrze znosi trwałe zanurzenie w wodzie,
Drewno okrągłe:
- stosowane na sklejkÄ™,
- dłużyca (drzewo iglaste powyżej 9 m),
Wady drewna. - kłody 2,5  9 m drewno iglaste, 2,5  6 drewno liściaste,
- wyżynki i żerdzie,
Wady kształtu.
- pale i słupy,
- zbieżność pnia,
- drewno tartaczne, przeznaczone do przetarcia w tartakach,
- zgrubienie odziomkowe,
- rakowatość, Tarcica:
- nieobrzynana,
- obrzęki,
- obrzynana: na ostro, pryzmatycznie, odzyskuje siÄ™ obrzynki,
- krzywizna pnia,
- spłaszczenie,
 14
forniry i obłogi: strugane i rozwijane,
METALE
- okleiny 1  1,5 mm,
Metale należą do odrębnej pod względem właściwości technicznych gru-
- obłogi 1,5  3 mm,
py materiałów budowlanych. Właściwości fizyczne i chemiczne metali związane
- forniry 3  5 mm,
są z ich budową atomową. Bezkierunkowość wiązań atomów metali wpływa na
gonty i deszczułka,
zdolność ich do krystalizacji w układy o dużej liczbie płaszczyzn symetrii, co wa-
materiały podłogowe,
runkuje plastyczność metali i stanowi o ich jednorodnej budowie. Dzięki takiej
- deski podłogowe o krawędziach: prostokątnych, na złącza zakładkowe,
budowie metale odznaczają się jednakowymi właściwościami fizycznymi i me-
- progi,
chanicznymi we wszystkich kierunkach. Metale sÄ… nieprzezroczyste, majÄ… zdol-
- prefabrykaty podłogowe,
ność do odbijania światła, są kowalne, dobrze przewodzą ciepło i prąd elektrycz-
- deski posadzkowe 3 warstwowe,
ny, sÄ… plastyczne.
- deszczułki posadzkowe,
Od siły wzajemnego oddziaływania na siebie atomów metalu zależy w
- posadzki mozaikowe o grubościach (8, 10, 11 mm), naklejane na pa-
dużym stopniu temperatura topnienia metalu. W korelacji z temperaturą topnienia
pier lub materiał sztuczny,
pozostaje twardość i wytrzymałość mechaniczna metalu. Na ogół im wyższa tem-
- płyty stolarskie 3 warstwowe o grubościach 15 - 32 mm,
peratura topnienia tym większa twardość i wytrzymałość mechaniczna. Metale
sklejki złożone z nieparzystej ilości fornirów o grubościach 4  20 mm,
możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy: metale żelazne (stale, staliwo, żeli-
- wodoodporne lub nie,
wo) i metale nieżelazne  kolorowe (aluminium, miedz
, cynk, ołów, brąz, mo-
- zastosowanie w meblarstwie i na okleiny,
siÄ…dz.
kostka brukowa o różnych wymiarach,
W procesie produkcji żelaza i stali uzyskuje się szereg różnego rodzaju
elementy do nawierzchni kolejowych,
produktów różniących się między sobą w istotny sposób właściwościami technicz-
- elementy w parowozowniach,
nymi.
- podkłady kolejowe,
Surówka stanowi produkt przerobu rud żelaza w wielkich piecach. Sama nie ma
płyty pilśniowe
zastosowania w technice, jest materiałem wyjściowym do wytwarzania żeliwa, sta-
- są otrzymywane przez rozwłóknienie masy drzewnej, otrzymanej z gałęzi i
liwa, stali. Zawiera 2,5 do 4,5% węgla oraz siarkę, fosfor, mangan i krzem.
odpadów, a w dalszej kolejności przez sprasowanie i sklejenie w podgrzewa-
Żeliwo otrzymuje się przez przetopienie surówki z dodatkiem złomu i domieszek
nych prasach pod ciśnieniem,
stwarzających odpowiedni skład chemiczny. Zależnie od rodzaju surówki i dodat-
- porowate,
ków rozróżnia się żeliwo szare (duża wytrzymałość na rozciąganie i gięcie, daje
- twarde,
się obrabiać, jest miękkie) białe i pstre (duża twardość). W przemyśle duże zasto-
- bardzo twarde,
sowanie ma żeliwo odporne na korozję i żeliwo żaroodporne.
- laminowane i lakierowane,
Staliwo jest lanym stopem żelaza z węglem (do 1 %) i innymi pierwiastkami.
- stosowane do: budowy lekkich ścian, na podłogi, w meblarstwie,
Dzieli się na węglowe i stopowe. Ma zastosowanie do licznych odlewów w prze-
płyty wiórowe  złożone z wiórów i kleju syntetycznego,
myśle.
- grubości 10  50 mm,
Stal węglowa jest stalą zawierająca pierwiastki pochodzące tylko z przerobu hut-
- z dodatkiem impregnatu sÄ… wodoodporne,
niczego. Dzieli się na stale niskowęglowe (do 0,25% C), średniowęglowe (0,25-
płyty paz
dzieżowe  zbudowane z włókien lnianych lub innej słomy,
0,6% C) i wysokowęglowe (ponad 0,6% C).
płyty wiórowo  cementowe (suprema),
Stale stopowe produkuje siÄ™, wprowadzajÄ…c w procesie metalurgicznym dodatko-
- złożone z dużych wiórów jodłowych, świerkowych i topolowych, na-
we składniki nadające odpowiednie cechy techniczne. W zależności od właściwo-
stępnie nasycanych substancjami mineralnymi, formowanymi a na końcu
ści dzielimy stale stopowe na:
dodaje się cement, suszy się prze około 3 miesiące,
- konstrukcyjne (stosowane na szyny kolejowe, kotły, łożyska),
- mogą być stosowane jako ściany lub do ociepleń,
- narzędziowe (stosowane na narzędzia, na walce w hutnictwie),
- niepalne i odporne na wilgoć,
- specjalne (należą do nich stale odporne na korozję, kwasoodporne, żarood-
porne, magnetyczne, oporowe),
Ze względu na ciężar objętościowy metale możemy podzielić na:
- lekkie < 4,5g/cm3 (magnez, glin),
- ciężkie > 4,5 g/cm3,
 15
Ze względu na temperaturę topnienia: nym celem procesu otrzymywania stali jest odwęglenie surówki. Surówka zawiera
- Å‚atwo topliwe 230  660ÚC (cyna, cynk, ołów), również domieszki w postaci krzemu, manganu, siarki i fosforu. Podczas przerobu
- trudnotopliwe 1080  1540ÚC (miedz
, żelazo, surówki na stal zarówno węgiel jak i domieszki ulegają częściowemu wypaleniu.
- bardzo trudno topliwe 2500  3410 ÚC, Otrzymana w ten sposób stal nazywa siÄ™ staliwem, a odpowiednio przerobiona sta-
lÄ….
Rola pierwiastków w stopie metalu.
Rudy wykorzystywane w wytopie żelaza:
Węgiel.
- magnetyt Fe3O4  70% Fe,
Zwiększa wytrzymałość materiału, zwiększa się odporność na korozję.
- hematyt Fe2O3  50  60% Fe,
Mangan.
- limonit  30  52% Fe,
Zwiększa wytrzymałość i sprzyja głębokiemu hartowaniu. Stale manganowe są
- syderyt  30  40% Fe,
odporne na uderzenia i ścieranie, zwiększa ziarnistość metalu.
W celu ułatwienia stopienia skały płonnej i oddzielania zanieczyszczeń meta-
Krzem.
lowych od żelaza do wsadu wielkopiecowego dodaje się zwykle substancji, zwa-
Zwiększa sprężystość i wytrzymałość stali (podwyższa granicę plastyczności me-
nych topnikami. Skład chemiczny topników zależy od składu skały płonnej.
talu).
Do rud kwaśnych należy stosować topniki zasadowe (CaCO3). Do rud zwiera-
Chrom.
jących składniki zasadowe stosuje się topniki kwaśne. Najczęściej są to ubogie ru-
Zwiększa wytrzymałość, twardość i zdolność przehartowania stali. Zwiększa od-
dy kwaśne, zawierające znaczne ilości krzemionki lub żużel kwaśny pochodzący z
porność stali na ścieranie, korozję, działanie czynników chemicznych i wysokiej
procesów stalowniczych.
temperatury.
Po uzyskaniu stali o pożądanych właściwościach poddaje się ją następującym
Nikiel.
procesom:
Zwiększa ciągliwość i wytrzymałość stali oraz sprzyja głębokiemu hartowaniu, a
- wyżarzaniu  jest zabiegiem cieplnym polegającym na nagrzaniu stopu do
także uodparnia na korozję i działanie wysokich temperatur.
odpowiedniej temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze i chłodzeniu do
Molibden.
temperatury otoczenia (ujednoradniające, normalizujące, odprężające, rekry-
Zwiększa hartowność stali oraz wytrzymałość na podwyższone temperatury.
stalizujÄ…ce i odpuszczajÄ…ce,
Wanad.
- hartowaniu  polega na nagrzaniu stali do temperatury okoÅ‚o 800Ú C, wy-
Zwiększa drobnoziarnistość i hartowność stali. Dodaje się do w niewielkich ilo-
grzaniu w niej i szybkim ochłodzeniu w wodzie lub oleju.
ściach do stali sprężynowych i narzędziowych.
- odpuszczaniu  przeprowadza się dla materiałów, które były uprzednio pod-
Aluminium.
dane hartowaniu, polega on na nagrzaniu hartowanej stali do temperatury po-
Wpływa na żaroodporność stali.
niżej 700Ú C, wygrzaniu w tej temperaturze i chÅ‚odzeniu najczÄ™sciej na powie-
Miedz
.
trzu.
Polepsza odporność metali na korozję.
Stale możemy podzielić na:
Fosfor.
Powoduje gruboziarnistość metalu i powoduje kruchość. - stale konstrukcyjne,
Siarka. - węglowe,
Powoduje kruchość przy skrawaniu. - stopowe,
- resorowe,
Otrzymywanie surówek.
- łożyskowe,
Otrzymywanie surówek żelaza z rudy odbywa się w procesie dwustop-
- narzędziowe,
niowym. Najpierw w piecach hutniczych zwanych wielkimi piecami, gdzie nastÄ™-
- do pracy na zimno,
puje redukcja rud głównie tlenkowych. W drugim procesie następuje utlenianie
- do pracy na gorÄ…co,
domieszek, przez co otrzymuje się stal o określonym składzie chemicznym
- szybkotnÄ…ce,
Proces redukcji rudy żelaza odbywa się w wielkim piecu, do którego do-
- specjalne,
prowadza się rudę, koks i topniki oraz powietrze niezbędne do spalania paliwa.
- niklowe,
Wszystkie te materiały nazywamy materiałami wsadowymi.
- chromowe,
Procesem wielkopiecowym nazywa się zespół zjawisk fizycznych i reak-
- żaroodporne,
cji chemicznych zachodzących w wielkim piecu, w wyniku których z rudy powsta-
- o szczególnych właściwościach,
je surówka.
- kwasoodporne,
Stal otrzymuje się w wyniku przeróbki surówki, a ponieważ stal może
zawierać do 2% węgla, podczas gdy surówka zawiera 3,2-4,3% węgla, więc głów-
 16
Właściwości metali: Wyroby ze stali.
- fizyczne, kształtowniki:
- gęstość 7,85 g/cm3, - gorąco walcowane,
- temperatura topnienia od 650 (cyna, cynk, ołów) do ponad 2000Ú C (wol- - zimno giÄ™te,
fram, molibden), pręty:
- temperatura wrzenia, - okrągłe 5,5  25 mm,
- ciepło właściwe, - kwadratowe 7  11 mm,
bednarka
- przewodnictwo cieplne 58 W/m×ðK,
pręty zbrojone
- przewodność elektryczna,
- A0 i AI  gładkie  St0, St3,
- własności magnetyczne,
- AII i AIII  żebrowane jednośnie lub dwuskośnie  18G2A, 34GS
- rozszerzalność cieplna 0,000012,
- mechaniczne, Blachy
- cienkie < 3 mm ze stali węglowych,
- wytrzymałość na rozciąganie 300  1000 MPa,
- grube 3  60 mm ze stali stopowych 18G2,
- twardość określana różnymi metodami,
- gładkie:
- udarność
- profilowane,
Nazewnictwo i oznaczanie stali.
- faliste,
Stale konstrukcyjne węglowe zwykłej jakości są znakowane literami St
- trapezowe,
i liczbami porządkowymi od 0 do 7, określającymi numer gatunku w miarę wzra-
- żeberkowane,
stania zawartości węgla. Litera S na końcu znaku oznacza, że stal jest przeznaczo-
- stosowane w miejscach gdzie możliwy jest poślizg,
na na konstrukcje spawane. Litera V oznacza stal o ograniczonej zawartości węgla
rury
a podwyższonej wanadu, a litera W stal o ograniczonej zawartości węgla, fosforu i
- ze szwem lub bez, okrągłe, kwadratowe lub prostokątne o wymiarach 40 
siarki a podwyższonej krzemu i wanadu. Stale V i W są spawalne. Występują
500 mm,
również następujące znaki na końcach symboli:
szyny
X  stal nieuspokojona,
- kolejowe, tramwajowe, podsuwnicowe,
Y  stal półuspokojona,
siatki
G  stal o podwyższonej zawartości manganu,
- pręty są nakładane na siebie i zgrzewane lub specjalnie plecione w kształcie
A  stal o wyższych wymaganiach dotyczących składu chemicznego,
rombów, i sześcianów,
U  stal z wymaganą udarnością w stanie normalizowanym,
- ekspandowane  blacha nacięta i rozciągnięta,
UT  stal z wymaganą udarnością w stanie ulepszonym cieplnie,
Å‚Ä…czniki
Ż  stal przetapianą elektrożużlowo,
- gwoz
dzie, nity, podkładki, śruby,
Stale konstrukcyjne stopowe sÄ… znakowane cyframi i literami. Pierwsze
okucia budowlane
dwie cyfry określają średnią zawartość węgla w setnych procentu, a litery ozna-
- kłódki, zasuwy, haki, uchwyty, łańcuchy, liny, odbojnice,
czają następujące pierwiastki stopowe:
Stopy metali nieżelaznych.
F  wanad,
Metali kolorowych używa się w budownictwie w stosunkowo niewielkim
G  mangan,
stopniu. Główną barierą, hamującą szersze stosowanie, jest wysoka cena surowca.
H  chrom,
Metale te z reguły mają większe odporności na korozję atmosferyczną i wodną.
M  molibden,
Obecnie w coraz większym stopniu wprowadzane jest do budownictwa aluminium
N  nikiel,
zarówno jako materiał dekoracyjny, materiał do wyrobu armatur i konstrukcyjny.
S  krzem,
T  tytan, Aluminium.
Aluminium odznacza się małym ciężarem właściwym, dobrą przewodno-
J  aluminium,
ści elektryczną, dobrym przewodnictwem cieplnym. Ponadto z niektórymi meta-
Nb  niob,
lami tworzy stopy o dobrych własnościach odlewniczych.
B  bor,
Jako główne składniki stopów aluminiowych należy wymienić: miedz
,
Liczby występujące za literami oznaczają zaokrąglone do liczby całkowitej średnie
krzem, magnez, mangan wraz z boksytem.
zawartości pierwiastka, jeżeli jego ilość przekracza 1,5%.
18G2 - 0,18% węgla, od 1 do 2 % manganu,
 17
W celu zwiększenia odporności na korozję stopów aluminiowych stosuje drogownictwie szkło wodne bywa stosowane do utrwalania nawierzchni z kruszy-
się pokrywanie przedmiotów warstwą tlenków wytwarzanych na ich powierzchni wa wapiennego oraz do stabilizacji nawierzchni gruntowych.
metodą elektrolitycznego utleniania. Ponadto stosuje się również polerowanie sto- Szkło zwykłe, powszechnie stosowane w budownictwie, zawiera 70  72
pów aluminium czystym aluminium, które są bardziej odporne na korozję niż jego % krzemionki, 15% tlenku sodowego, 9% tlenku wapniowego i 3,5 % tlenku ma-
stopy. gnezowego. Resztę stanowią inne składniki poprawiające właściwości szkła lub
Stopy te dają się łatwo obrabiać i mają znaczne wytrzymałości mecha- usprawniające procesy produkcyjne. Szkło można barwić tlenkami metali: tlen-
niczne. Obecnie z aluminium produkowane są następujące wyroby: kiem manganu  na fioletowo, tlenkiem miedzi  na czerwono, tlenkiem żelaza -
- blachy o grubości 0,3  10 mm, na zielono, siarka  na żółto
- taśmy o szerokości 10  400 mm, Oprócz krzemionki szkło można również otrzymać z innych tlenków: ba-
- pręty o średnicy 5  50 mm, rowego, fosforowego lub tytanowego.
- kształtowniki i kątowniki równoramienne, teowniki i ceowniki, Produkcja szkła obejmuje przygotowanie surowców i sporządzenie z nich
Miedz
i stopy. zestawu zawierającego ściśle odmierzone proporcje poszczególnych składników,
Miedz
jest stosowana w budownictwie m.in. w postaci cienkich blach do topienie zestawu w piecach szklarskich w temperaturze 1100  1700ÚC, zależnie
izolacji przeciwwodnych, robót dekarskich i zdobniczych, armatur. Jest materia- od zestawu składników, w celu uzyskania masy szklanej o odpowiedniej lepkości,
łem bardzo odpornym na działanie czynników atmosferycznych i wód natural- powolne studzenie masy szklanej, formowanie wyrobów, odprężanie szkła oraz
nych. obróbkę wykończeniową wyrobów.
Stopy miedzi z cynkiem tworzą mosiądz. Stosuje się wiele metod formowania wyrobów z masy szklanej, m.in. wy-
Cynk i stopy. dmuchiwanie automatyczne za pomocą sprężonego powietrza, wyciąganie masy
Rozróżnia się cynk hutniczy, rafinowany, elektrolityczny i rektyfikowany. szklanej pionowo w górę lub poziome jej ciągnienie po powierzchni roztopionego
Z cynku wyrabiane są blachy, pręty i druty. Jest on bardzo odporny na korozję at- metalu, wytłaczanie w prasach, walcowanie i odlewanie.
mosferyczną, nieodporny jest natomiast na kwasy. Często stosowany jest do po- Niekiedy szkło poddaje się hartowaniu, które polega na podgrzaniu go do
wlekania wyrobów stalowych dla ich ochrony przed korozjÄ…. MateriaÅ‚y cynkowe temperatury okoÅ‚o 650ÚC i gwaÅ‚townym ostudzeniu sprężonym powietrzem. SzkÅ‚o
muszą być odizolowane od betonów i zapraw. Produkuje się blachy o grubościach ma wówczas większą wytrzymałość, a w razie stłuczenia rozbija się na drobne
0,15  6 mm. kawałki o nieostrych krawędziach, nie powodując zranienia.
BrÄ…z.
Właściwości techniczne szkła.
Ołów.
O wartości technicznej szkła jako materiału budowlanego decydują takie
Ma zastosowanie do lutów miękkich. Jest również stosowany na powierzchni
jego właściwości jak: przepuszczalność promieni świetlnych, wysoka wytrzyma-
chroniące przed działaniem promieni rentgenowskich i promieniowania jonizują-
łość na ściskanie, rozciąganie i zginanie, ale duża łamliwość i kruchość oraz mała
cego, stosowany jest również do uszczelniania kanalizacji.
w porównaniu z gęstością przewodność cieplna.
Cyna i stopy.
- gęstość 2,5  2,8 g/cm3,
Stosowana na luty miękkie i jako powłoki ochronne na metale.
- jest materiałem nie nasiąkliwym,
- współczynniki przewodnictwa cieplnego  = 1,05 W/m×ðK,
- wytrzymałość na ściskanie 5-7 w skali Mosha, 390 MPa, a hartowane do 1180
SZKA
O
MPa,
Szkłem nazywa się ciało bezpostaciowe powstałe w wyniku ostudzenia
- nie odporne na uderzenia,
stopionej mieszaniny odpowiednio dobranych surowców szklarskich. Podstawo-
- jest materiałem łamliwym i kruchym,
wymi surowcami do produkcji szkła jest krzemionka stosowana zazwyczaj w po-
- moduł sprężystości 7300 MPa,
staci piasku kwarcowego (SiO2), soda kalcynowana (Na2CO3) lub potaż (K2CO3),
- wadą jest mała odporność na nagłe zmiany temperatury,
węglan wapnia (CaCO3) oraz inne dodatki wpływające na jakość szkła.
Soda i potaż speÅ‚niajÄ… rolÄ™ topników obniżajÄ…cych temperaturÄ™ topnienia - rozszerzalność cieplna 8,7×ð10-7,
krzemionki, wapń zaś zwiększa odporność chemiczną szkła, które staje się nieroz- - właściwości optyczne zależne od grubości i kąta padania światła, szkło pła-
skie okienne przepuszcza od 65  90% promieni widzialnych, odbicie 8%, po-
puszczalne w wodzie.
chłanianie 2  3%, załamanie 1,5%,
Ze stopienia krzemionki tylko z dodatkiem topników, czyli sody lub pota-
żu, powstaje szkło krzemowo  sodowe lub krzemowo potasowe, które rozpuszcza - jest odporne na wodę, kwasy, zasady, korozję atmosferyczną i biologiczną,
się w wodzie, a roztwór wodny tego szkła nosi nazwę szkła wodnego. Szkło wod- - jest dobrym izolatorem elektrycznym.
ne stanowi spoiwo do zapraw, kitów i specjalnych betonów kwasoodpornych. W
 18
wynosić do 10 m2. Szkło stosuje się do szklenia wystaw sklepowych i wyrobu
Wyroby ze szkła.
elementów mebli.
Szkło płaskie okienne.
Szkło hartowane.
Produkuje się maszynowo jako szkło ciągnione o grubości 1,3  10 mm w kształ-
Po stłuczeniu rozpada się na małe odłamki. Grubość szkła wynosi 4  8 mm. Ze
cie prostokątów. W zależności od ilości wad rozróżnia się cztery gatunki szkła: S,
względu na zwiększoną odporność na uderzenie stosuje się je do szklenia okien o
I, II, III. Szkło powinno być bezbarwne, a ewentualne odcienie powinno wykazy-
większych powierzchniach.
wać w przekrojach. Przepuszczalność światła w zależności od grubości od 88 
Szyby zespolone  Vitrterm.
77%. Dopuszczalna wypukłość 0,3%. Szkło okienne stosowane jest w ogrodnic-
Składają się z dwóch lub trzech pojedynczych szyb połączonych między sobą
twie do szklenia cieplarni okien inspektowych. Szkło takie powinno łatwo dzielić
szczelną ramką z przekładkami dystansowymi. Pomiędzy przekładkami znajduje
się wzdłuż równomiernej rysy, bez odprysków i pęknięć.
się pochłaniacz wilgoci zapobiegający matowieniu szyb w razie dostania się mię-
Szkło płaskie walcowane gładkie i wzorzyste,
dzy nie wilgoci. Szyby zespolone odznaczają się małym współczynnikiem prze-
Produkuje się w postaci tafli prostokątnych o grubościach od 3,5 do 10 mm. W za-
wodnoÅ›ci cieplnej 1,5  2,7 W/m×ðK, sÄ… przeznaczone do szklenia okien jednora-
leżności od wykonania powierzchni na gładkie i wzorzyste, bezbarwne i barwne.
mowych.
Dopuszczalna wypukłość 0,3%.
Mozaika szklana.
Szkło płaskie zbrojone,
Zwana Vitromozaiką są to ozdobne płytki ze szkła barwionego o wymiarach 2 x 2
Jest wzmocnione siatką z drutu o średnicy 0,5 mm, oczkach kwadratowych lub
x 0,4 cm naklejone na arkusze papieru o wymiarach 31,5 x 31,5 cm lub na taśmę o
sześciokątnych. Siatkę zatapia się równolegle do powierzchni szkła na głębokość
wymiarach 31,5 x 300 cm. Mozaikę stosuje się głównie do wykładania elewacji
nie mniejszą niż 1,5 mm. Przepuszczalność światła powinna wynosić 65%. Po-
budynków lub wykonywania warstwy licowej wielkowymiarowych elementów
wierzchnia szkła zbrojonego może być gładka lub wzorzysta. Zatopienie siatki
ściennych. Może być również stosowana jako wykładzina ścienna w pomieszcze-
drucianej nie tylko wzmacnia szkło, ale także w razie stłuczenia tafli szklanej za-
niach narażonych na zawilgocenie, jak łazienki, WC, kuchnie itp.
pobiega rozpryskiwaniu się odłamków szklanych, co mogłoby zagrażać otoczeniu.
Szkło profilowe.
Jest szczególnie polecane do szklenia budowli ogrodowych, ścianek balkonowych
Są to elementy walcowane, przepuszczające światło, o przekroju poprzecznym ce-
itp.
owym, znane pod nazwą vitrolitu. Płyty szklane mogą być zbrojone. Lub nie. Mo-
Szkło pochłaniające promienie podczerwone - Antisol.
gą być bezbarwne lub o kolorze oranżowym zbliżonym do złotego. Profilowane
Przenikalność promienie świetlnych 75%, a promieni cieplnych 30%. Stosowane
płyty szklane produkuj się w czterech szerokościach: 250, 294, 330, 500 mm. Dłu-
jest w miejscach bardzo nasłonecznionych. Przy szkleniu okien takimi szybami na-
gość płyt może się wahać od 1 do 5 m. Szkło profilowe może być stosowane w
leży używać kitów gęsto plastycznych. Jedna powierzchnia takiej szyby jest po-
ogrodach do budowy przezroczystych ścianek osłonowych, balustrad i ścinek bal-
kryta metalem lub półprzewodnikami.
konów, daszków na pergolach, pokryć szklarni. Wymiary ścianek w pionie do 2,5
Szkło barwione nieprzejrzyste  Marblit.
m, a w poziomie do 1,3 m.
Jest to szkło płaskie walcowane, barwione w masie. Przeznaczone na okładziny.
Pustaki szklane.
Jedna powierzchnia tafli  zewnętrzna jest gładka nie polerowana, druga zaś jest
Otrzymuje się przez spajanie ze sobą dwóch jednakowych nadtopionych części w
zazwyczaj rowkowana w celu zwiększenia przyczepności z zaprawą. Szkło takie
kształcie prostokątnych pudełek. Produkuje się pustaki o czterech wielkościach:
produkuje się zazwyczaj w postaci płyt szklanych o wymiarach 120 X 180 cm, i
190 x 190 x 80, 200 x 200 x 80, 240 x 240 x 80 i 250 x 250 x 80 mm. Pustaki wy-
płytek prostokątnych o wymiarach: 7,5 x 15, 15 x 15, 15 x 30 cm. Grubość płytek
konuje się ze szkła bezbarwnego, barwionego powierzchniowo lub barwionego w
wynosi 6 mm. Płytki szkła powinny być odporna na zamarzanie. Szkło nieprzej-
całej masie. Minimalna wytrzymałość na ściskanie pustaka szklanego nie powinna
rzyste barwi się na biało czarno, seledynowo, niebiesko, różowo i popielato. Płytki
być mniejsza od 1,5 MPa. Pustaki służą do budowy ścianek i murków nie więk-
marblitowe stosuje się na okładziny murków, ścianek itp.
szych niż 3 x 3 m. Do murowania ścinek z pustaków należy stosować zaprawę
Szkło płaskie emaliowane.
cementową marki 5, o konsystencji plastycznej. Ścianki powinny być zbrojone sta-
Zwane również Vitrokolorem, otrzymuje się również przez pokrycie warstwą ko-
lą okrągłą, gładką o średnicy 6 mm. Zaleca się stosowanie zbrojenia pionowego,
lorowej emalii ceramicznej tafli szkła płaskiego lub wzorzystego hartowanego.
poziomego i ramy wokół ściany.
Kolory emalii mogą być różne: żółty, niebieski, czerwony, pomarańczowy. Wy-
miary tafli wynoszą 30 x 30  240 x 150 cm, grubość 5- 8 mm. Szkło emaliowane
stosuje się na okładziny elewacji budynku lub wewnątrz pomieszczeń.
Szkło płaskie polerowane bezbarwne.
Ma obie powierzchnie tafli polerowane. Zależnie od jakości wykonania rozróżnia
się 3 gatunki szkła. Grubość szkła wynosi 5  35 mm, powierzchnia tafli może
 19
Luksfery. tych nitek, będące bardzo dobrym materiałem izolacyjnym, ciepło i dz
więko-
Produkuje siÄ™ ze szkÅ‚a bezbarwnego, przepuszczajÄ…cego Å›wiatÅ‚o, w postaci ksztaÅ‚- chÅ‚onnym. Znosi ono temperaturÄ™ 800ÚC, może wiÄ™c być stosowane do izolacji
tek i licowej powierzchni kwadratowej. Wykonuje się dwie wielkości luksferów o przewodów parowych, przewodów gorącej wody itp. Wełna żużlowa jest pakowa-
wymiarach: 150 x 150 x 50 i 200 x 200 x 50 mm. Elementy majÄ… masÄ™ odpowied- na luz
no w workach papierowych po 10  12 kg lub w baloty o wymiarach 800 x
nio 1,05 i 1,95 kg. Luksfery powinny wykazywać wytrzymałość na ściskanie nie 800 x 600 mm. Ciężar bloku waty od 70  120 kg.
mniejszą niż 3 MPa. Zastosowanie luksferów jest podobne jak pustaków szkla-
nych. Do murowani ścianek z luksferów należy stosować zaprawę cementową
TWORZYWA SZTUCZNE.
marki 5 o konsystencji wilgotnej. Ścianki powinny być zbrojone stalą okrągłą,
Tworzywa sztuczne zwane potocznie masami plastycznymi lub plastyka-
gładką o średnicy 6 mm. Zaleca się stosowanie zbrojenia pionowego, poziomego i
mi, są produkowane z żywic syntetycznych. Podstawą produkcji są wielocząstecz-
ramy wokół ściany.
kowe związki organiczne o szkielecie węglowym, rzadziej krzemowym. Historia
Kopułki ze szkła hartowanego.
tworzyw sztucznych liczy zaledwie 100 lat. Do najstarszych znanych tworzyw
Stosuje się je do oświetlania hal, auli itp. Kształt podstawowy kopułki może być
sztucznych należą kauczuk syntetyczny, celuloid, bakelit. Dynamiczny rozwój
kołowy, kwadratowy lub prostokątny. Średnica kopułek o podstawie koła oraz bok
przemysłu tworzyw sztucznych datuje się od kresu II wojny światowej. Obecnie
kopułek kwadratowych wynosi 80 cm.
na świecie produkuje się wielkie ilości różnego rodzaju tworzyw sztucznych, z
Materiały termoizolacyjne.
których szereg ma zastosowanie w budownictwie. W wielu przypadkach tworzywa
Włókna szklane.
sztuczne przewyższają właściwościami tradycyjne materiały budowlane: drewno,
Uzyskuje się z roztopionego szkła boro  glino o krzemianowego i tytanowo-
stal, beton, w coraz większym stopniu konkurują również ceną. Tworzyw sztuczne
borowego metodą wyciągania z dysz. Szkło przy wyciąganiu włókna, mimo, że
uzyskuje się przez modyfikację naturalnych związków wielocząsteczkowych lub
jest materiałem kruchym i sztywnym, staje się przy grubości nitek 3  5 mm giętką
przez polireakcje jednym z trzech sposobów: polimeryzację, polikondensację, po-
przędzą. Włókna szklane mają bardzo duża wytrzymałość na rozciąganie, prze-
liaddycjÄ™.
wyższającą wytrzymałość stali zwykłej
Do tworzyw sztucznych modyfikowanych, uzyskanych drogÄ… modyfikacji
Wata szklana.
naturalnych związków wielocząsteczkowych, należą pochodne celulozy, białka i
Składa się ze skłębionych włókien szklanych grubości 10 20 źm. Z waty szklanej
kauczuku naturalnego.
produkuje się maty służące m.in. do budowy ekranów akustycznych ograniczają-
Ze względu na właściwości termoplastyczne tworzyw sztucznych dzieli
cych hałas przy trasach komunikacyjnych.
siÄ™ je na dwie grupy: elastomery, plastomery.
Maty z waty szklanej.
Do elastomerów zalicza siÄ™ tworzywa sztuczne, które w temp okoÅ‚o 20ÚC
Wykonuje siÄ™ z luz
no ułożonej warstwy waty na osnowie z welonu szklanego lub
mogą być poddawane dużym odkształceniom, przekraczającym 100% wydłużenia,
tektury. Watę przyszywa się do osnowy na całej długości nićmi szklanymi. Ze
jak np.: kauczuki.
względu na duża nasiąkliwość mat wykonanych na osnowie z tektury nie powinno
Plastomery są tworzywami, które w normalnych temperaturach ulegają
się ich używać do izolacji na zewnątrz budynków. Maty mają następujące wymia-
tylko nieznacznym odkształceniom sprężystym.
ry; długość 3 m, szerokość 1 m i grubość 3,4  5 cm. Gęstość pozorna mat wynosi
Plastomery dzieli siÄ™ na:
60  90 kg/m3.
- tworzywa termoplastyczne (termoplasty), mięknące pod wpływem ciepła i
Szkło piankowe.
twardniejące przy obniżeniu temperatury, przy czym proces ten można powta-
Jest materiałem porowatym otrzymanym przez stopienie stłuczki szklanej z dodat-
rzać wielokrotnie: należą tu: polichlorek winylu, polistyren, poliakrylany,
kiem środków porotwórczych. Produkuje się dwie odmiany szkła piankowego:
- tworzywa termoutwardzalne i chemoutwardzalne (duroplasty), które tward-
białe i czarne. Szkło białe ma pory otwarte i dlatego odznacza się dobrymi wła-
nieją nieodwracalnie pod wpływem ogrzewania lub dodatków chemicznych,
ściwościami dz
więkochłonnymi. Jego gęstość pozorna wynosi 300  400 kg/m3, a
zalicza się do nich: żywice fenolowo  formaldehydowe, poliestry itp.
nasiąkliwość nie powinna być większa niż 25%. Szkło czarne ma pory zamknięte i
jest materiałem nienasiąkliwym, o gęstości pozornej 160  180 kg/m3. Płyty ze
szkła piankowego czarnego mają wymiary 50 x 50 x 5,6,7 lub 12 cm. Materiał ten
daje się obrabiać prostymi narzędziami i może być mocowany za pomocą gwoz
dzi
lub zaprawy. Szkło piankowe, zwłaszcza białe, ma takie samo zastosowanie jak
maty z waty szklanej.
Wełna mineralna.
Jest wytwarzana przez rozpylanie płynnego żużla sprężonym powietrzem lub parą
o wysokim ciśnieniu; w ten sposób powstaje tworzywo z cieniutkich, włoskowa-
 20
Sposoby powstawania materiałów sztucznych. Przetwórstwo materiałów sztucznych.
Polimeryzacja. Obróbka wstępna polega na przygotowaniu w odpowiednich proporcjach składni-
A
ączenie produktów wyjściowych, z których otrzymuje się produkt gotowy bez ków, które mają wchodzić w skład tworzywa sztucznego w zależności od pożąda-
żadnych produktów ubocznych. Produkt jest wielokrotności monomerów wyj- nych cech. Mogą być w formie granulowanej, płynnej lub sproszkowane.
ściowych. Przy pomocy modyfikatorów można zmieniać cechy produkty.
Charakterystyka materiałów sztucznych.
- homopolimeryzacja  łaczenie się takich samych monomerów,
Polichlorek winylu - PCV.
- kopolimeryzacja  łączenie róznych monomerów,
Powstaje w procesie polimeryzacji. Jest homo polimerem i materiałem termopla-
Proces polimeryzacji przebiega bardzo szybko, samorzutnie z wydzielaniem dużej
stycznym. Wytwarza się go z acetylenu (z węgla kamiennego lub ropy naftowej) z
ilości ciepła. Po zainicjowaniu reacji (rodnikowa lub jonowa) następuje tworzenie
dodatkiem kwasu solnego (ze soli). Może być twardy, zmiękczony lub komórko-
się łańcuch z wydzielaniem ciepła, zakończenie reakcji może być spowodowane
wy. Jest odporny na działanie wody i chemikalii, jest niepalny, mięknie w tempe-
dostaniem siÄ™ wolnego wodoru z zewnÄ…trz.
raturze 80ÚC, daje siÄ™ Å‚atwo barwić na dowolne kolory.
Materiały otrzymywane w procesie polimeryzacji to: ciała stałe, ciecze, homo po-
Polioctan winylu  POW.
limery (PCV, polietylen), kopolimery (butadien, stylen).
Jest materiałem termoplastycznym, należy do grupy homo polimerów, jest odpor-
Polikondensacja.
nym na działanie wody i środków chemicznych, posiada bardzo dobra przyczep-
Polega na łączeniu się związków małocząsteczkowych z wydzieleniem produktów
ność do podłoża, dzięki czemu znalazł zastosowanie w produkcji farb, klejów i la-
ubocznych: amoniaku, wody, soli. Podczas twardnienia odznaczają się dużym
kierów.
skurczem. Produkt końcowy różni się od produktów wyjściowych. Proces poli-
Polistylen.
kondensacji przebiega wolniej i spokojniej od polimeryzacji. Jest procesem nie-
Materiał termoplastyczny, należący do grupy homo polimerów. Powstaje z benze-
odwracalnym. Tworzywa te można wykorzystywać jako gotowe wyroby lub jako
nu i etylenu, miÄ™knie w temperaturze 70  100ÚC. Stosowany jest na folie i wyroby
duroplasy przyrządzane w razie potrzeby ze składników.
gospodarstwa domowego, w formie spienionej występuje jako styropian.
Poliaddycja.
Polietylen.
Polega na łączeniu się związków małocząsteczkowych bez produktu ubocznego.
Materiał termoplastyczny, należący do grupy homo polimerów. Powstaje z etyle-
Następuje przegrupowanie atomów, najczęściej wodoru. Skład produktów inny niż
nu. Ma duża odporność na rozrywanie, stosowany do temperatury 120ÚC, Å‚atwo siÄ™
monomerów wyjściowych. Proces jest nieodwracalny, występuje mniejszy skurcz
barwi, służy do wyrobu folii i opakowań.
niż w polikondensacji. Katalizatorami są kwasy, zasady i woda. Proces przebiega
Fenoplasty.
spokojnie.
Materiał termoutwardzalny. Powstaje z fenoli i formaldehydu lub z pochodnych
Dodatki stosowane do materiałów sztucznych. fenoli i formaldehydu. Jest bardzo wytrzymały, odporny na działanie wody i środ-
Plastyfikatory. ków chemicznych, ma tendencję do żółknięcia i zmiany zabarwienia pod wpły-
Powodują zmiękczanie materiału, co w znacznym stopniu obniża koszt produkcji. wem upływu czasu. Służy do wyrobu: laminatów, klei, farb. Opary fenoplastów są
Nie mogą zmieniać składu chemicznego materiału. Rozróżniamy dwie grupy pla- toksyczne jednak w połączeniu z mocznikiem maja właściwości dezynfekujące.
styfikatorów: Aminoplasty.
- żelatywizujące  można je mieszać w nieograniczonych ilościach z produk- Materiał termoutwardzalne. Powstają z połączenia mocznika z formaldehydem,
tem, melaniny z formaldehydem lub melaniny formaliną. Dają się trwale barwić, mają
- nie żelatywizujące  mają zdolność do migracji w materiale  proces pocenia dobre właściwości wytrzymałościowe. Aminoplasty melaninowe są odporne na
się, właściwości materiału ulegają pogorszeniu, agresje chemiczną.
Stabilizatory. Poliestry.
Mają działanie anty utleniaczy. Stosowane do tworzyw termoplastycznych. Są materiałami chemoutwardzalnymi. Powstają z nienasyconych kwasów karbok-
Barwniki i pigmenty. sylowych i karbodników lub z węglowych z alkoholami wielowodorowymi. Od-
Powinny być światło trwałe i nie zmieniać kolorów z biegiem czasu. porne są na działanie czynników chemicznych lecz nie na wodę. Tworzą twarde
Wypełniacze. tworzywa w połączeniu z włóknami szklanymi.
Mogą modyfikować właściwości materiału, zmniejszają jego cenę. Zajmują w ma- Poliamidy.
teriale nawet do 80% powierzchni. Stosowane sÄ… do tego celu: mÄ…czki mineralne, Tworzywa termoplastyczne, powstajÄ… w procesie polikondensacji. PowstajÄ… z
wypełniacze organiczne, włókna szklane lub powietrzne. kwasów dwukarboksylowych z wieloaminami. Służą do produkcji włókien sztucz-
Nośniki. nych, stylonu i nylonu.
Mogą być w postaci wstęg papierowych, z tkanin, z włókna szklanego, zwiększają
wytrzymałość.
 21
Silikony. Materiały ścienne.
Powstają w procesie polikondensacji. Są materiałami hydrofobowymi (nie łączą- - płyty warstwowe  złożone z dwóch warstw, zewnętrzna z PCV a rdzeń z ma-
cymi się w ogóle z wodą). Złożone są ze związków krzemu z chlorkiem metylu, są teriałów termoizolacyjnych (poliuretan, styropian),
niepalne. Materiały do izolacji cieplnej.
Poliuretany. - styropian  zwykły lub samo gasnący, może być w formie granulatu, płyt lub
Tworzywa termoplastyczne powstałe w procesie poliaddycji. Powstają z 2 i 3 iza- wszelkiego rodzaju kształtek, współczynnik przenikalności cieplnej 0,045
cjonianów i glikolu lub dwuaminy. Występują w postaci żywicy twardej lub two-
W/m×ðK, jest niewÄ…tpliwie najtaÅ„szym materiaÅ‚em termoizolacyjnym lecz w
rzywa spienionego.
czasie pożaru wydziela trujące gazy,
Żywice epoksydowe. - polocel  ekspandowane PCV, komórki sa zamknięte, twardy lub miękki,
Tworzywa chemoutwardzalne powstałe w procesie poliaddycji. Powstają z epi- - poliluretan,
chlrohyndryny z dwufenolem i dwuaminem. Maja dobrą przyczepność. Znalazły - pianizol, jest materiałem którym się wypełnia kanały w ścianach, stosuje się
zastosowanie na farby, lakiery, kleje.
go w formie spienionej za pomocą specjalnych agregatów, przenikalność
WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci materiałów sztucznych. cieplna 0,06 W/m×ðK,
- gęstość 920  1800 kg/m3, Materiały do izolacji przeciwwodnej.
- folie z PCV, miękkie lub twarde,
- twardość 15  200 Mpa,
- folie izobutylenowe,
- wytrzymałość na zginanie 7  kilkuset Mpa,
Wyroby instalacyjne.
- wytrzymałość na ściskanie 70  300 Mpa,
- z PCV  rury i kształtki przeznaczone do sieci wewnętrznych i zewnętrznych,
- współczynnik przewodnictwa cieplnego 0,02 W/m×ðK,
o średnicach 6  45 cm,
- niepalne,
- rury z polietylenu niskociśnieniowego stosowane do instalacji wodnych ga-
Wady:
zowych,
- wydzielanie substancji lotnych toksycznych dla człowieka,
- z żywic fenolowych stosowane do instalacji elektrycznej (gniazdka, wtyczki),
- mało odporna na starzenie się,
- wyroby do stolarki okiennej i drzwiowej, wykorzystywane są materiały o wy-
- Å‚atwo siÄ™ elektryzujÄ… przez co szybko siÄ™ brudzÄ…,
sokiej jakości z PCV,
Wyroby z materiałów sztucznych.
Kity i wyroby malarskie.
Materiały podłogowe.
- chemoodporne  epidiamowe, znoszą środowisko kwaśne, i zasadowe,
- rolowane lub w płytach o powierzchniach gładkich z PCV, składają się z jed-
- poliestrowe  kwasoodporne,
nej lub kilku warstw, warstwa spodnia może być z pianki lub włókna i musi
- akrylowe  uszczelniajÄ…ce,
być odporna na korozje biologiczną, nie może być stosowana w pomieszcze-
- farby, lakiery i emalie, farby emulsyjne, farby chemoutwardzalne z żywic,
niach gdzie potrzebne jest zachowanie dużej czystości ze względu na elektry-
farby poliwinylowe do stali, silikonowe, epoksydowe do gruntowania,
zowanie się wykładziny i przyciąganie brudu,
- kleje ciekłe  żywice z polioctanu winylu, kauczukowe, polimetanowe, latek-
- wykładziny dywanowe, złożone z dwóch warstw. Spodnia warstwa podkła-
sowe, epoksydowe  płynne lub stałe,
dowa a wierzchnia igłowana, sfilcowana i fryzowana,
- masy podłogowe bez spoinowe, złożone są z 2 lub 3 składników: poliestrowe
i poliuretanowe z dodatkiem gumy granulowanej mogą być wykorzystane na
powierzchnie w obiektach sportowych. Stosowane sÄ… do wykonywania pod-
łóg, dylatacji, do przejść między różnymi materiałami podłogowymi, do wy-
równywania grubości, antypoślizgowe.
Materiały do krycia dachów.
- wyroby z twardego PCV o różnych kolorach. Występują jako folie, gąsiory,
elementy brzegowe,
- płyty poliestrowe  produkowane są również świetliki i kopułki,
- płyty z polimetakrylanu metylu  płyty faliste lub płaskie , przezroczyste, ła-
two się zarysowują, produkowane są również różnego rodzaju kształtowniki,
- elementy poliweglanowe  wyrabiane są z nich łuki, kopułki, łatwo się barwią
w całej masie dając kolor jakby zadymiony, mogą być zbrojone włóknem
szklanym dzięki czemu maja większą wytrzymałość,