2012-05-16
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w
Ciechanowie
Wydział Ochrony Zdrowia
Przedmiot: Epidemiologia
dr Bożena Ostrowska
Temat:
Drogi szerzenia się zarazków
i drobnoustrojów
Warunkiem przetrwania drobnoustrojów
w populacji gospodarzy (ludzkiej, zwierzęcej
roślinnej) jest możliwość ich przenoszenia
się z organizmów zasiedlonych na organizmy
wrażliwe.
Drogi szerzenia się drobnoustrojów
podzielone zostały na trzy grupy:
1.Droga bezpośrednia.
2.Droga pośrednia.
3.Droga mieszana.
1
2012-05-16
Ad.1. Do bezpośrednich dróg zakażenia
zaliczamy:
1.Drogę łożyskową w czasie ciąży,
2.Drogę pochwową w czasie porodu,
3.Kontakty  pocałunki, kontakty płciowe,
podawanie ręki,
4.Ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta,
5.Kontakty bezpośrednie z chorymi podczas
badań i zabiegów lekarsko  pielęgniarskich,
6.Przetaczanie krwi.
Ad. 2. Do dróg pośrednich zalicza się :
1.Drogę powietrzno  kropelkową
i powietrzno  pyłową.
2.Drogę pokarmowo  wodną.
3.Przedmioty codziennego użytku, w tym
drogę jatrogenną.
4.Gleba.
5.Owady.
2
2012-05-16
Droga powietrzno kropelkowa:
Droga ta składa się z jednego ogniwa-
człowiek  kropelki śluzu  człowiek
Tą drogą przenosi się znaczna liczba
zarazków zakażających drogi oddechowe,
a także wywołujące uogólnione choroby
organizmu jak np. wirusy ospy wietrznej,
grypy, kataru, paciorkowce zapalenia
płuc, dwoinki zapalenia opon
mózgowych oraz prątki gruz
licy.
Droga pokarmowo  wodna  składa
się z kilku ogniw :
człowiek  (kał)  woda  produkty spożywcze  człowiek
lub
człowiek (kał)  muchy  produkty spożywcze  człowiek
Drogą pokarmową szerzą się choroby:
cholera, dur brzuszny, czerwonka, zatrucia
pokarmowe, gruz
lica.
3
2012-05-16
Przedmioty codziennego użytku:
Używanie tych samych ręczników, bielizny
osobistej , pościelowej powoduje
przenoszenie się dwoinek rzeżączki, grzybów,
chorób skórnych, chorób pasożytniczych np.
świerzbu. Zarazki mogą przenosić się również
przez zabawki, książki, czasopisma, naczynia.
Szczególna droga przenoszenia zarazków jest
niezamierzona droga jatrogenna  poprzez
narzędzia i sprzęt medyczny używane do
badan i pielęgnacji chorych.
Gleba 
uczestniczy w przenoszeniu dużej liczby
zarazków. W glebie znajdują się laseczki
beztlenowe (Clostridium), które
występują najczęściej pod postacią
przetrwalników. Przez glebę człowiek
zaraża się beztlenowcami przy
skaleczeniach i zranieniach np. tężcem.
4
2012-05-16
Owady :
Droga zakażania przez owady jest jedna
z ważnych dróg przenoszenia zarazków
z gospodarzy  nosicieli lub osób,
zwierząt chorych, czyli z
ródeł zakażenia
do organizmów wrażliwych na zakażenie.
W warunkach tropikalnych droga
ta odgrywa podstawową rolę
w przenoszeniu zarazków.
Muchy:
Przenoszą liczne bakteria żyjące w kale tj. pałeczki
przewodu pokarmowego tj. Shigella, Salmonella,
Pseudomonas, Proteus. Muchy przenoszą również
ziarniaki: Gram  dodatnie, gronkowce,
paciorkowce. Przenoszą cysty pierwotniaków i jaja
robaków. Muchy przenoszą również enterowirusy 
szczególnie niebezpieczne jest przenoszenie wirusa
choroby Heine  Medina. Profilaktyka zakażeń przez
muchy wymaga uniemożliwienia ich rozwoju od jaja
do owada poprzez dezynfekcję, uszczelnianie
śmietników i ustępów oraz zakładania siatek
na okna w kuchniach i jadłodajniach.
5
2012-05-16
Kleszcze:
W Polsce kleszcze przenoszą wirusy kleszczowego
zapalenia mózgu z nosicieli (myszy, myszowate)
na ludzi i ssaki domowe. Kleszcze pasożytują
zarówno w środowisku wiejskim jak i miejskich - w
krzaczastych zakrzewieniach, drzewach.
Żyją licznie na skórze zwierząt domowych np. kozy,
udomowione psy, które mają bliski kontakt z
człowiekiem. Szczególnie groz
ne jest zakażenie kóz,
które pośrednio zakażają mleko. Kleszcze są
nosicielami bakterii: które wywołują boreliozę.
Wszy:
Żyją na skórze dzikich i domowych zwierząt,
a także ptaków. Wszawica jako choroba
pasożytnicza jest niebezpieczna dla ludzi w
związku z przenoszeniem groz
nego zarazku z
rodzaju Rickettsia prowazeki powodującego
groz
ną chorobę  dur plamisty. Dur plamisty
często towarzyszy: wojnom, katastrofom
zamieszkom społecznym, powodziom i biedzie.
Profilaktyka duru plamistego polega na
odwszawianiu ludzi, dezynfekcji bielizny osobistej
i ubrań oraz środowiska w którym żyją.
6
2012-05-16
Pchły:
Żyją w środowisku zwierząt leśnych
i domowych oraz w środowisku człowieka.
Przenoszą groz
ne zarazki jak pałeczka dżumy
(ze szczurów na człowieka i z człowieka
na człowieka). Pchły rozmnażają się
w środowiskach higienicznie zaniedbanych.
Profilaktyka polega na przeprowadzaniu
deratyzacji i dezynsekcji, szczególnie
zapobieganiu i przenoszenia się pcheł
od szczurów.
Komary:
Komary są przenosicielami
niebezpiecznych wirusów, np. w krajach
tropikalnych końskiego zapalenia mózgu
oraz malarii. W Polsce ze względu
na sezony klimatyczne komary nie
przenoszą poważniejszych zakażeń
wirusowych, ale powodują liczne
ukąszenia, a w następstwie nawet
uogólnione alergie skóry.
7
2012-05-16
Pluskwy:
Występują w złych warunkach bytowania i złych
warunkach higienicznych, towarzyszą dużym
skupiskom ludzi. Żywią się krwią śpiących ludzi.
Powodują liczne zmiany alergiczne i zapalenia
skóry. Profilaktyka zakażeń polega na dezynsekcji
miejsc bytowania pluskiew.
Inne owady tj. pająki, drobne chrząszcze, żyjące
w magazynach, składnicach i przechowalniach
żywności np. żywiące się ziarnami zbóż, mogą
powodować po rozpadzie alergiczne zapalenie
skóry i choroby układu oddechowego.
Drogi mieszane - nietypowe:
Zakażona krew- zarazki przenoszone z przetaczaną
krwią , pobieranie krwi, badania diagnostyczne,
udzielanie pierwszej pomocy, bójki, kontakty płciowe.
Ręce  personelu lekarskiego i pielęgniarskiego , nie
myte i nie dezynfekowane przenoszą zarazki od jednego
chorego do drugiego chorego, wzajemnie na siebie oraz
na otaczające przedmioty. Zakażenia przez brudne ręce
występują również podczas przygotowywania i
podawania posiłków. Profilaktyka polega na częstym
myciu rąk.
Pobieranie od bezobjawowo zakażonego dawcy
bezobjawowo zakażone narządy wewnętrzne i
przeszczepianie biorcy tj. szpik kostny, nerka, wątroba,
serce.
8