Wiga Bednarkowa
 Tkanie tekstów
 Nauczyciele i terapeuci to z konieczności
ludzie praktyczni, którzy nie powinni być
strofowani za przyjmowanie metod takich,
które zdają się przynosić rezultaty
Polonista-pedagog, by sprostać zadaniom stawia- albo refleksyjnym, statycznym, kontemplacyjnym,
nym mu przez współczesność, musi się solidne napra- opisowym (rozbudowana grupa nominalna).
cować! Kto bowiem, jeśli nie on, powinien pomagać Do zajęć uczniowie samodzielnie wykonali na
uczniom odszukać i odnajdywać wartości we wszyst- lekcjach pracy techniki (przewidziane programami)
kim, co nas otacza? krosienka. Tu wykorzystano ramy do blejtramów,
Niełatwo jest motywować do czytania lektur, gdy przez które poprowadzono równolegle naciągnięte
bardziej nęcące wydają się komercyjne rozrywki! stylonowe żyłki w odstępach ok. 2 cm. Materiałem
Trudno ćwiczyć pisanie poprawnych pod względem  tkackim stała się marszczona bibułka w umownych
ortograficznym tekstów, gdy w sukurs przychodzą kolorach pocięta na dwuipółcentymetrowe paski.
uczniom programy komputerowe z rezydentnymi  Zapis wizualny polegał na przepleceniu przez
słownikami ortograficznymi, czy słownikiem synoni- osnowę krosna bibułkowego wątku, który kolorem
mów& odpowiadał wyrazowi z określonej części mowy.
Jak zatem zachęcać do aktywnego uczestniczenia, Ćwiczenie okazało się trudne dla niektórych
zaistnienia w kulturze: do stawania się rozmówcą uczniów. Przyczyny niepowodzeń były różne: kłopoty
w akcie komunikacyjnym, nie tylko werbalnym? I czy manualne  kolorowa bibułka nieposłusznie wymyka-
możliwe jest wychowania estetyczne? Co robić, gdy ła się z osnowy  jak literki, które nie mieszczą się
uczeń, np. ma  brzydkie pismo? w liniach zeszytu& ; nie zawsze wiadomo było do
Postanowiłam  nałożyć na siebie elementy synek- jakiej części mowy zaliczyć wyraz. Wyrazy, których
tyki, wiedzy o języku, stylistyki i& działania pla- określenie kategorii sprawiało uczniom kłopot, nale-
styczne wymagające precyzji manualnej, by wykorzy- żało utkać białą bibułą. To też miało swoje uzasadnie-
stać to w metodyce nauczania języka polskiego. nie!
Sugerowane przez dydaktyków, również przez Po wypełnieniu krosna materią, jak po napisaniu
autorki To lubiÄ™!, wzmacnianie obserwacji i analizy strony tekstu, czas na refleksjÄ™.
materiału językowego czynnościami kolorowania Aby utrwalić swą mozolną pracę, poleciłam poło-
określonych części mowy podsunęło mi pomysł tkania żyć krosienka na kartce cienkiego papieru (tzw. prze-
tekstów nie słowami, a ich kolorowymi ekwiwalenta- bitkowego). Spryskiwaczem dokładnie zwilżaliśmy
mi. kolorową bibułę i po przykryciu taką samą kartką
Tkanie dosłowne i w przenośni. Pisanie jest jak papieru dokładnie, delikatnie, by nie przesunąć wąt-
tkanie barwnego kobierca. Tekst może być meliczny, ków, odciskaliśmy obrazki przypominające akwarelki.
harmonijnie zbudowany; może mieć budowę  poszar- Jedna kopia wklejona do zeszytu stała się swo-
paną ; może być spokojny, jednostajny, monotonny istym zapisem lekcji, druga, umieszczona na galerii
nawet, ale również ekspresyjny, wielobarwny, nietu- pośród innych, posłużyła uczniom do wyrażania swo-
zinkowy. ich opinii, odczuć, które w nich budziła.
Użycie odpowiednich części mowy może czynić Różne są ludzkie upodobania  jednym odpowiada-
tekst dynamicznym, temperalnym (liczne czasowniki), ły niemal monochromatyczne obrazki, z których wiał
chłodny spokój. Karolina powiedziała, że przy nim
1
(przekład intersemiotycznym fragmentu opisu lasu) w tekście obok siebie. Naturalne wydało mi się uka-
mogłaby odpoczywać i taki obrazek powiesiłaby zanie znaczenia wyrażenia przyimkowego.
w kąciku między łóżkiem a fotelikiem. A
ukaszowi Tkając, uczniowie rozwiązują problemy językowe
i Adrianowi bardzo podobała się akwarelka utkana w działaniu, bez znudzenia, z odrobiną twórczej rywa-
z fragmentu Lokomotywy Juliana Tuwima: ten obraz lizacji o estetykę efektu końcowego. Tkanie uwrażli-
jest taki żywy, wesoły, te kolory tak w nim skaczą! wia na słowo, na styl (np. można przeprowadzić ćwi-
Powiesiłbym go w kąciku z moimi zabawkami. Te czenie, w którym ze względu na ubóstwo słownikowe
obrazy są jak malarstwo współczesne, raczej jak taka powtarzające się wyrazy  malowane będą jednym
grafika, ale tu o każdym można dużo powiedzieć, coś kolorem, co po zakończeniu ćwiczenia wymagać bę-
siÄ™ na nich dzieje (!), nie tak jak na tych Ani (Ania dzie subtelnego komentarza nauczyciela), wprowadza
wybrała zapis fragmentu Ptasiego radia, w którym chwilę zastanowienia nad wagą słowa, daje czas na
dominowały wyliczane monotonnie rzeczowniki), refleksję&
które są takie śpiące& Uczniowie polubili tkanie, z dumą opatrują komen-
Biała bibuła wprowadziła do koloru  dziury , które tarzem swoje obrazy; nie ma na takich lekcjach
czekały na wypełnienie treścią. Dzieci z zaangażowa- uczniów nieaktywnych, biernych, zestresowanych 
niem dopasowywały pytania, jakimi mogłyby zapytać pytają, pytają, pytają& Nauczyciel nie jest ani wykła-
o nowo poznane części mowy; szukały sposobu gra- dowcą, ani odpytującym, ani osobą karzącą  pomaga
ficznego zapisu, np. błędów ortograficznych, które w stawianiu pytań, podpowiada gdzie szukać pomocy
popełniali koledzy przepisując z podręcznika zazna- (np. w słownikach, z którymi uczniowie są  zaprzy-
czone przeze mnie cytaty. ZawiÄ…zanie amarantowej jaz
nieni , bo widzÄ… w nich pomoc, nie przeszkodzÄ™ do
pętelki w miejscu, gdzie wyraz zapisano niezgodnie pokonania).
z ortografią, stwarzało okazję do aktywnego, ba-
dawczego spojrzenia na graficzny obraz tekstu. Ja-
skrawa plamka wprowadzała uczniów w stan zanie-
pokojenia, kłóciła się z harmonijnym (bezbłędnym!)
w formie i treści obrazkiem.
Jestem przekonana, że ćwiczenia te głęboko utkwi-
ły moim uczniom w pamięci i żywię nadzieję, że  sto-
i zawsze napiszą, posługując się tylko czterema, nie
pięcioma literami, i w  ciężko nawet bez historycz-
nych odwołań będą pisać  ż .
Każda kolejna lekcja tkackiego rzemiosła przyno-
siła lepsze rezultaty. Paluszki stawały się gibkie i ko-
bierce bogatsze, reprezentujące coraz dłuższe teksty.
Motywacja do nabywania sprawności w stawianiu
pytania w relacjach między wyrazami w zdaniu
i w konsekwencji umiejętność określania kategorii
w sposób niemalże automatyczny (jak zmiana biegów
w pędzącym samochodzie) sprawiała dzieciom ra-
dość. Mogłam wprowadzać plastyczne zaznaczenie
przyimków z jednoczesnym wplataniem koloru
w wyraz, z którym przyimek jest w związku (przy jej
bladej, smutnej cerze rumieńce na wychudzonych
policzkach były jakieś nienaturalne).
Uczniowie zauważyli, że przyimki nie występują
samodzielnie, że ich znaczenie ukrywa się w związku
z rzeczownikiem, nawet wtedy, gdy nie występują
2