Pytania na egzamin z historii
Definicja historii wychowania: Historia wychowania to nauka zajmująca się dziejami oświaty,
praktyki szkolnej i myśli pedagogicznej.
STAROŻYTNOŚĆ
1. Pierwsza szkoła: leśna.
2. Pierwszy egzamin: inicjacja.
3. Wspólnota pierwotna to: formacja społeczno-ekonomiczna będąca pierwszą formą
współżycia zbiorowości ludzkiej.
4. Okres wspólnoty pierwotnej: grupa pierwotna, ustrój rodowy, demokracja wojskowa.
5. FunkcjonujÄ…ca forma wychowania: wychowanie naturalne.
6. Najstarsze cywilizacje: Babilon, Sumer, Egipt, Chiny
7. Najstarsze miasta: Jerycho, Uhr, Eridu, Kisz, Umma
8. Religie w starożytności: Buddyzm, Islam, Chrześcijaństwo
9. Kto wymyślił pismo: Sumerowie
10.Pismo:
a. Sumer-klinowe
b. Egipt-obrazkowe
c. Ameryka (Inkowie)-supełkowe
11. Typy szkół w Egipcie: kapłańskie, pisarzy, wojskowe, szkoły wytwórców (rzemieślników,
rolników)
12. Etapy egzaminów w Chinach i tytuły: I etap kwitnący talent, II etap promowany uczony, III
etap zdolny do urzędu.
13. Konfucjusz: twórca systemu filozoficzno-moralnego Chin, pierwszy filozof świecki który
proponował wiedzę opartą na podstawach naukowych
STAROŻYTNA GRECJA
14. Kto napisał Iliadę i Odyseję: Homer.
15. Grecja dzieli się na: Bliski wschód (Egipt, Syria, Babilon, Irak, Turcja, Izrael), Daleki wschód
(Indie, Chiny, Japonia)
16. Okresy w starożytnej Grecji: Homerycki IV w.pn.e., klasyczny IV-III w.p.n.e., hellenistyczny
III-II w.p.n.e.
17. Upadek Grecji: 146 p.n.e. nastąpił podbój Grecji przez Rzymian
18. Krypteja: szkoła przetrwania w Starożytnej Grecji
19.Niewolnictwo:
a. Patriarchalne- pierwsza forma niewolnictwa, niewolnicy prowadzili gospodarstwa ludzi
do których należeli, pracowali z właścicielami
b. Klasyczne- wykorzystywani niewolnicy fizycznie do produkcji, tylko w cywilizacjach
zachodnich
20. Prawodawca Aten: Solon
21. Polis: państwo-miasto, pierwsze polis to Sparta
22. Nomos: Styl życia w polis
23. Twórca wychowania: Homer- uważa się go za wychowawcę w Starożytnej Grecji
24. Prawodawca Sparty: Likurg- przypisywano mu organizacjÄ™ systemu wychowania w Sparcie
25. Cechy wychowania spartańskiego: charakter militarny, szkoły państwowe bez rozwoju
umysłu, przyzwyczajanie do znoszenia bólu, państwo decydowało o wychowaniu, dziewczynki
też uczęszczały do szkoły, efebia obowiązkowa, ostatni etap wychowania to 10 lat służby
wojskowej.
26. Cechy wychowania ateńskiego: wychowanie humanistyczne, harmonijny rozwój umysłu i
ciała, szkoły prywatne, uczono pisania i czytania, potem gimnastyka, tylko chłopcy chodzili do
szkoły, efebia początkowo dobrowolna, mając 20 lat stawał się pełnoprawnym obywatelem.
27. Geruzja: rada starców w Sparcie
28. Eforowie: najwyżsi urzędnicy państwowi, czuwali nad sprawami wychowania w Sparcie
29. Pardonom: urzędnik państwowy w Sparcie, stał na czele wychowania całej edukacji
Spartańskiej
30. Efebia: wychowanie wojskowe
31. Kalokagatia: ideał człowieka w Atenach wykształconego fizycznie i umysłowo
32. Solon: twórca Aten, autor pierwszych przepisów, reformator w Atenach
33. Gramatysta: uczył czytania, pisania, rachunków oraz literatury w Atenach
34. Kitarysta: (lutnista) uczył gry na lutni w Atenach
35. Palestra: (boisko sportowe) pierwszy stopień wychowania obywatelskiego
36. Pedotrib: nauczyciel w palestrze, Ateny
37. Kunszty: obejmowały naukę tańca, ćwiczenia gimnastycznego, skoków, biegów, musztry
wojskowej, jazdy konno.
38. Najważniejsze umiejętności w Atenach: czytanie i pływanie.
39. Kim byli Sofiści i przedstawiciele: Sofiści to wędrowni mędrcy, nauczyciele, pedagodzy.
Uczyli mowy, dobierania argumentów. Filozofia Sofistów koncentrowała się wokół człowieka,
czyniąc go miarą wszystkich rzeczy. Działali w V-IV w. p.n.e. Przedstawiciele: Krytiasz,
Gorgiasz, Protagoras, Hippiasz i Alkidamos.
40. Najważniejsze przedmioty Sofistów: filozofia, dialektyka, retoryka.
41. Relatywizm teoriopoznawczy: poznanie prawdy przez zmysły, relatywizm  względność
42. Isokrates: uczeń sofistów, założył pierwszą formalną szkołę retoryki w Atenach ok. 390r
p.n.e.
43. Hellenizm: ideał arystokratyczny wolnego i szlachetnego człowieka, wykształcony ogólnie,
ale dość jednostronnie i powierzchownie, raczej językowo i literacko niż przyrodniczo.
44.W okresie hellenistycznym ukształtował się podział szkół:
a) elementarne  miasta i wsie, chłopcy i dziewczęta z rodzin mniej zamożnych
b) średnie i wyższe  tylko dla chłopców, wiedza encyklopedyczna, język grecki obowiązkowy.
W szkole średniej 7 sztuk wyzwolonych.
45. Gimnazjarcha: dyrektor i mecenas szkoły średniej w okresie hellenistycznym.
46. Platon: założył pierwszą Akademię w Atenach, stworzył teorię państwa, jego dzieła  Obrona
Sokratesa ,  Państwo ,  Prawo ,  Uczta
47. Cztery cnoty Platona: sprawiedliwość (harmonia wewnętrzna duszy), mądrość (dusza
rozumna), odwaga (dusza uczuciowa), umiarkowanie (dusza impulsywna)
48. Anamneza: przypominanie sobie przez duszę tego co widziała w świecie idei. Według Platona
dzielił świat na świat idei i świat rzeczy realnych
49. Idealizm: kierunek przeciwstawny realizmowi, według którego idea, myśl, świadomość są
pierwotne, natomiast byt, rzecz  wtórne. Platon uważał, że pierwiastki idealne mają przewagę
nad realnymi.
50. Sokrates: był nauczycielem Platona, nie napisał żadnego dzieła, nauczał za darmo, uważał że
w życiu człowieka jest wiedza wrodzona i nabyta.
51. PedagogikÄ™ Sokratesa nazywamy heurezÄ…
52.Metody Sokratesa:
- Heurystyczna (akuszerska) powolne dochodzenie do prawdy.
- Indukcja od szczegółu do ogółu
- Dedukcja od ogółu do szczegółu
- Negatywna (krytyczna, elektryczna) tępimy to co negatywne przez oczyszczanie umysłu
- Pozytywna (majutyczna, odkrywcza) uczymy siÄ™ tego co dobre
53. Czego uczył Sokrates: uczył bezinteresownie cnoty każdego kto tego zapragnął
54. Czyje są metody poznania: Sokratesa; nie pozostawił żadnych dzieł; jego słynne słowa to
 wiem, że nic nie wiem
55. Arystoteles: twórca teorii nauczania; jego dzieła to:  Polityka , Metafizyka ,  Etyka
56. Pierwsze liceum: założył Arystoteles w 334 r. p.n.e.
57. 3 dusze według Arystotelesa: roślinna, zwierzęca, myśląca
58. Etapy poznania Arystotelesa: etap pierwszy  od urodzenia do 7 roku życia, etap drugi od 7
do 15 roku życia, etap trzeci od 16 do 22 roku życia
59. Stopnie poznania Arystotelesa: postrzeganie, zapamiętywanie, uogólnianie
60. Dualizm: dwoistość, istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk, nurtów, pierwiastków,
zasad działania lub poznania np. materii i ducha, ciała i duszy, zła i dobra; Arystoteles chciał
pogodzić materializm z idealizmem.
61. Twórca dialektyki: Piotr Abelard
62. Heureza: metoda nauczania mająca nakłonić ucznia do aktywnych, samodzielnych
obserwacji, doświadczeń, poszukiwań
63. Kto napisał  Żywot i  Moralność : Plutarch
STAROŻYTNY RZYM
64. Powstanie miasta Rzym: 21.04.753 p.n.e. (Remus i Romulus)
65.Okresy w starożytnym Rzymie:
a) rodowy (królewski) do VI w p.n.e.
b) republikański od VI do I w p.n.e.
c) cesarski od I w p.n.e. do V w n.e.
66. Kto i kiedy podzielił Rzym na dwie części: Teodozjusz Wielki w 395 r. na wschodnią
Bizancjum, na zachodniÄ… w centrum z Rzymem
67. Terytorium Rzymu obejmowało: 15 diecezji
68. Sztuka przemawiania w Rzymie: retoryka
69. Supremacja: dominujÄ…ca gospodarka ( w Rzymie rolnictwo)
70. Pietas: zasady moralne w wychowywaniu młodzieży w Rzymie
71. Ludus: szkoła elementarna (gra, zabawa w której uczyli nauczyciele zwani literaturami)
72. Kalkulatorzy: nauczyciele rachunku na wyższym poziomie w elementarnej szkole
73. Literator: nauczyciel w elementarnej szkole
74. Ekwici: stan wywodzący się z plebejuszów, który na dostawach wojennych, dzierżawach
http://notatek.pl/pytania-na-egzamin-z-historii-wychowania-i-
dorobił się dużego majątku.
75. Pedagogie: szkoły dla niewolników którzy byli pedagogami
mysli-pedagogicznej?notatka
76. Cycero Marek: domagał się aby mówca znał 7 sztuk wyzwolonych, psychologię, prawo
państwowe, geografię i filozofię. Główny nacisk kładł na życie moralne, teoretyk wykształcenia
retorycznego.
77. Katon Starszy: nauczyciel własnego syna, obrońca tradycyjnego ideału wychowania w
starożytnym Rzymie
78.7 sztuk wyzwolonych:
a. trivium
Øð gramatyka, retoryka, dialektyka,
b. quadrivium
Øð arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka
79.  Discyplinae : M. Terentiusa Warro  pierwszy w starożytnym Rzymie podręcznik siedmiu
sztuk wyzwolonych
80. Marcjan Capella: w utworze  O zaślubinach Merkurego i Fillologi nadaje nazwę 7 sztuk
wyzwolonych
81. Gallus: założył pierwszą szkołę retoryki w Rzymie I w p.n.e.
Marek Fabiusz Kwintylian: zwolennik szkoły publicznej, pierwszy profesor retoryki rzymskiej
uznany przez cesarza, napisał dzieło  O kształceniu mówcy w którym głosił wyższość retoryki
nad filozofią wychowania zbiorowego nad indywidualnym, przeciwnik kar cielesnych, zdolności
rosnÄ… w miarÄ™ rozwoju, zwolennik retoryki
82. Cechy mówcy Kwintyliana: mówca musiał być wzorem wykształconego człowieka i
obywatela, musiał umieć znalez
ć się w każdej sytuacji
83. Rodzaje mów: doradcze, sądownicze, panegiryczne
84. Narodziny szkół średnich w Rzymie: koniec republikańskiego okresu
85. Program szkół średnich w Rzymie: 7 sztuk wyzwolonych
86. Typy szkół w okresie cesarstwa: elementarne, średnie, retoryki
87. Pierwsza szkoła retoryki w Rzymie: Plotius Galliusz I w p.n.e.
88. Edykt Mediolański: w 313 r wydał do Konstantyn Wielki, który przyznawał religii
chrześcijańskiej równouprawnienie z innymi religiami
89. Pierwszy uniwersytet: założył Teodozjusz II cesarz w 425 r. n.e.
ÅšREDNIOWIECZE
90.395 r cesarz Teodozjusz Wielki dokonuje podziału Starożytnego Rzymu na Zachodni i
Wschodni (ze stolicÄ… w Konstantynopolu)
91.Cenzura czasowa średniowiecza:
vð w Europie:
Øð poczÄ…tek 476 (upadek cesarstwa Zachodnio Rzymskiego)
Øð koniec 1453 (upadek Konstantynopola)
f& 1450 (wynalezienie druku przez Gutenberga)
f& 1492 (odkrycie Ameryki przez Kolumba)
f& 1517 ( wystÄ…pienie Lutra)
vð w Polsce:
Øð poczÄ…tek 966 (przyjÄ™cie chrztu przez PolskÄ™)
Øð koniec 1474 (pojawienie siÄ™ pierwszego druku w Polsce)
92. Teocentryzm: Bóg w centrum, przekładało się to na sztukę, kulturę i szkolnictwo
93. Teologia: królowa nauk
94. Scholastyka (IX-XV w): metoda, system nauczania średniowiecznego której istotą jest
przyjmowanie pewnych stwierdzeń i prawd; dążenie do rozumowego uzasadnienia treści