2 WTOREK 5 PAyDZIERNIKA 2004 Sprawdzian szóstoklasisty Wynalazek zera Przeczytaj uważnie tekst. Przeczytaj wiersz. Znaki, za pomocą których zapisujemy obecnie licz- by, nazywamy cyframi; używamy dziesięciu cyfr: 1, Bajka o pewnej nadętej cyfrze 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0. Wyraz cyfra pochodzi od arab- Przechwalało się zero skiego wyrazu sifr oznaczającego zero. Zero nie jest To ci dumne dopiero! jednak wynlazkiem arabskim. Arabowie bowiem Ale nosa zadziera zaczerpnęli je od Hindusów. Niepodobna dziś ustalić Nikt nieważny bez zera. dokładnej daty tego przełomowego faktu ułatwiają- cego w znakomity sposób zarówno zapisywanie liczb, Chcesz coś znaczyć? Ku zeru jak i wykonywanie na nich działań. Zerem operował Swój krok, jedynko, skieruj. już uczony indyjski Arjabhata, którego dzieło pt. Sur- Czterdziestko, zero przystaw, jasiddhanta w zachowanej swej postaci sięga V wie- A zmienisz się w czterysta. ku [n.e.]; użyty tam jest termin siunia, który oznacza A. 80 pustkę, zero. Zero było zapisywane początkowo jako B. 81 Słowem zrobisz karierę punkt; jeszcze dziś w Turcji, Egipcie i krajach Bli- C. 90 Cyfro, łącząc się z zerem. skiego Wschodu zero zapisuje się w kształcie kropki D. 91 Tutaj wyjawię szczerze, czworokątnej [...] i co ciekawe piątkę w kształcie Co sam sądzę o zerze: zera [...]. 12. Ile razy trzeba napisać cyfrę 0, numerując strony Najstarsze dokumenty zawierające znaki liczb sięga- książki, począwszy od setnej, a skończywszy na dwu- Zero Twój znak zwodniczy, ją czwartego tysiąclecia p.n.e. Rzuca się w oczy bar- setnej? Bo samo jesteś NICZYM! dzo pózne powstanie znaku zero. A. 18 Czym wytłumaczyć, że jeden ze znaków, za pomo- B. 20 K. Skurzyński, Matematyka - nasza niedostrzegalna cą których zapisujemy liczby, powstał kilka tysięcy lat C. 22 kultura wydawnictwo Kleks, Bielsko-Biała 2001 pózniej od innych? Fakt ten tłumaczymy trudnością uz- D. 23 nania zera za liczbę [...]. Uwaga! Na podstawie przeczytanego wiersza wyko- Włodzimierz Krysicki, Jak liczono dawniej, a jak li- 13. Pomiędzy cyfry liczby dwucyfrowej, w której cyf- naj zadania od 18. do 20. czymy dziś , Nasza Księgarnia, Warszawa 1986 rą dziesiątek jest 5, wpisano cyfrę 0. Ile wynosi różni- ca otrzymanej w ten sposób liczby i danej liczby dwu- 18. Który wyraz najlepiej opisuje charakter zera Na podstawie przeczytanego tekstu wykonaj zada- cyfrowej? z wiersza? nia: 1., 3., 4., 5., 7. i 8. A. 90 A. Skromność. B. 100 B. Pycha. 1. Cyfrę zero zawdzięczamy C. 450 C. Rozrzutność. A. Arabom. D. 500 D. Szczerość. B. Hindusom. C. Egipcjanom. 14. Utworzono zgodnie z pewną zasadą zestaw liczb: 19. Fragment wiersza zrobisz karierę/Cyfro to D. Turkom. A. wyraz dzwiękonaśladowczy. 101, 2002, 30003, 404, 5005, 60006, 707, 8008, B. porównanie. 2. Egipcjanin, Turek piszemy wielką literą, ponieważ 90009, 10010, 110011, 1200012& C. przenośnia. są to D. epitet. A. nazwy mieszkańców miast. Która z liczb powinna być szesnastą liczbą w tym ze- B. nazwy mieszkańców państw. stawie? 20. W wierszu para rymujących się wyrazów to C. wyjątki ortograficzne. A. 16016 A. zadziera zera. D. nazwy obce. B. 160016 B. zera zeru. C. 1600016 C. zeru przystaw. 3. Ilu obecnie używa się cyfr do zapisywania liczb? D. 16000016 D. skieruj przystaw. A. Jednej. B. Dziewięciu. Przeczytaj ofertę domu kultury. 21. Napisz, jakie przemiany stanu skupienia wody C. Dziesięciu. zachodzą w temperaturze 0 stopni Celsjusza? ZAJCIA DLA ZAINTERESOWANYCH MATEMATYK D. Nieskończenie wielu. ....................................................................................... W ROKU SZKOLNYM 2004/05 ....................................................................................... 4. Wyraz cyfra pochodzi od wyrazu Rodzaj zajęć Termin A. arabskiego sifr. 22. W prognozie pogody podano, że w Zakopanem B. arabskiego siunia. temperatura nad ranem wyniesie 0 stopni Celsujsza. każdy czwarty poniedziałek Koło matematyczne C. hinduskiego sifr. Gdzie można znalezć prognozę pogody dla Polski na miesiąca w godz.16.45 18.30 dla szóstoklasistów D. hinduskiego siunia. najbliższe dni? Wskaż przynajmniej dwa zródła takich informacji. każdy drugi wtorek miesiąca Koło matematyczne 5. Z jakiego okresu pochodzą najstarsze dokumenty, ....................................................................................... w godz. 16.30 18.15 dla gimnazjalistów w których zapisane są znaki liczb? ....................................................................................... A. Z V wieku n.e. ....................................................................................... każdy trzeci poniedziałek mie- Wykłady z historii B. Z IV wieku p.n.e. siąca w godz. 16.15 17.45 matematyki dla wszystkich C. Z V tysiąclecia p.n.e. 23. Twój nauczyciel matematyki zachęca cię do wzię- zainteresowanych D. Z IV tysiąclecia p.n.e. cia udziału w konkursie matematycznym. Z powodu rodzinnego wyjazdu nie będziesz mógł jednak w nim każda czwarta środa miesią- Matematyka z komputerem 6. Piąty wiek naszej ery obejmuje lata uczestniczyć. Przestrzegając zasad dobrego wychowa- ca w godz. 16.30 18.15 dla szóstoklasistów A. 400 500 nia, odmów nauczycielowi, podając powód swojej nie- B. 401 500 obecności. C. 500 600 ....................................................................................... Środa D. 501 600 ....................................................................................... ...................................................................................... 7. Słowo siunia oznacza w języku Hindusów A. kropkę. 24. Napisz notatkę do szkolnego czasopisma o zor- 1 B. piątkę. ganizowanym przez Samorząd Uczniowski wieczorku września C. punkt. matematycznym pt. Historia liczb. Uwzględnij w swej 2004 D. pustkę. wypowiedzi między innymi takie punkty jak: czas i miejsce imprezy, przybyli goście, wykład na temat 8. Znak zero powstał Uwaga! Zadania od 15. do 17. odnoszą się do przed- pochodzenia liczb, gry matematyczne dla uczestników A. w tym samym czasie co inne znaki cyfr. stawionej oferty domu kultury. spotkania, twoja ocena wieczorku. B. kilka lat pózniej niż inne znaki cyfr. ....................................................................................... C. kilka tysięcy lat pózniej niż inne znaki cyfr. 15. W którym dniu września odbyło się koło mate- ....................................................................................... D. kilka tysięcy lat wcześniej niż inne znaki cyfr. matyczne dla gimnazjalistów? ....................................................................................... A. W siódmym. 9. W którym szeregu wyrazy uporządkowano alfabe- B. W dziewiątym. 25. Oto oferta hurtowni książek SOWA. tycznie? C. W czternastym. W. Krysicki A. zero, zera, zerowy, zerówka, zerować D. W szesnastym. B. zerówka, zerować, zero, zera, zerowy Jak liczono dawniej, a jak liczymy dziś C. zera, zero, zerować, zerowy, zerówka 16. Które zajęcia odbyły się w dniu rozpoczęcia astro- Cena: 12,30 zł D. zero, zerowy, zerować, zera, zerówka nomicznej jesieni? A. Koło matematyczne dla szóstoklasistów. 10. Książki Włodzimierza Krysickiego Jak liczono B. Koło matematyczne dla gimnazjalistów. a. Bibliotekarka przeznaczyła na zakup książek dawniej, a jak liczymy dziś szukać trzeba w księgarni C. Wykłady z historii matematyki. 230 zł. W hurtowni SOWA zakupiła 15 książek pt. Jak w dziale D. Matematyka z komputerem dla szóstoklasistów. liczono dawniej, a jak liczymy dziś. Przy zakupie udzie- A. literatura popularno-naukowa. lono 12-% rabatu. Ile pieniędzy zostało bibliotekarce B. literatura obcojęzyczna. 17. Ile minut trwają zajęcia koła matematycznego dla na zakup innych książek? C. literatura piękna. szóstoklasistów? b. W księgarni ABAK cena książki pt. Jak liczono D. literatura faktu. A. 215 dawniej, a jak liczymy dziś jest o 10 % wyższa niż w hur- B. 185 towni SOWA. Ile trzeba zapłacić za tę książkę w księ- 11. Ile jest liczb dwucyfrowych, w których nie wy- C. 135 garni ABAK? stępuje cyfra 0? D. 105 Zapisz wszystkie obliczenia.