Metody grupowej pomocy psychologicznej Proces grupowy fazy rozwoju Etap I: Tworzenie grupy Opracowanie oferty Plan oferty: 1. Uzasadnienie - Dlaczego? 2. Cele i zamierzenia - Co chcesz osiÄ…gnąć? 3. Praktyczne ustalenia - Gdzie? Jak czÄ™sto? Jakie zasady? 4. Procedury Jak wyÅ‚onisz czÅ‚onków? Jak ocenisz efekty? 5. Ewaluacja Jakie zmierzysz postÄ™py? Praktyczne zasady tworzenia grup ´ð SkÅ‚ad grupy o terapeutyczne raczej jednorodne o rozwojowe raczej różnorodne ´ð Wielkość grupy Zależy od: o wieku (dzieci: 3-4 osoby, mÅ‚odzież: 6-8 osób, doroÅ›li: ok 8 osób na 1 terapeutÄ™), o typu grupy i problemu nad jakim pracuje, o doÅ›wiadczenia prowadzÄ…cego ´ð CzÄ™stotliwość i czas trwania spotkaÅ„ o Dzieci i mÅ‚odzież np. dwa razy w tyg po 45 min (tak jak czas trwania lekcji) o DoroÅ›li dobrze funkcjonujÄ…cy raz w tyg po 2h o Gorzej funkcjonujÄ…cy pacjenci szpitalni codziennie po 45 min o Lepiej funkcjonujÄ…cy pacjenci szpitalni kilka razy w tyg po 90 min Praktyczne zasady tworzenia grup ´ð Okres funkcjonowania grupy ´ð Miejsce spotkaÅ„ ´ð Współprowadzenie grupy ´ð Grupa otwarta/zamkniÄ™ta Grupy otwarte Grupy zamkniÄ™te ·ð Zmienność skÅ‚adu ·ð StaÅ‚y skÅ‚ad ·ð ZwiÄ™kszona dynamika grupy ·ð Mniejsza dynamika ·ð Mniejsza spójność ·ð Duża spójność ·ð Podejmowane przez prowadzÄ…cego ·ð Ryzyko zależnoÅ›ci interwencje powinny siÄ™ zakoÅ„czyć w ciÄ…gu jednej sesji ·ð Wprowadzanie nowych czÅ‚onków pojedynczo, po wczeÅ›niejszej rozmowie indywidualnej ·ð Ustalenie szczegółowych zasad uczestnictwa Nabór i kwalifikacja uczestników ´ð OgÅ‚aszanie naboru ´ð Proces kwalifikacji i selekcji o Indywidualna sesja kwalifikacyjna Terapia grupowa NIE jest wskazana dla osób: ´ð o skÅ‚onnoÅ›ciach samobójczych, ´ð psychotycznych, ´ð socjopatycznych, ´ð silnie paranoidalnych, ´ð poważnie zdezintegrowanych, ´ð skrajnie skoncentrowanych na sobie Spotkanie poprzedzajÄ…ce pracÄ™ z grupÄ… Precyzowanie oczekiwaÅ„ uczestników i prowadzÄ…cego ´ð Wyrażenie oczekiwaÅ„ ´ð Omówienie praw i obowiÄ…zków Ustalanie podstawowych reguÅ‚ ´ð Zasada dyskrecji ´ð Zabezpieczenie przed zagrożeniem fizycznym, zastraszaniem, przymusem, presjÄ… ´ð Zagrożenia zwiÄ…zanych z wprowadzaniem zmian w życiu ´ð Zapewnienie Å›wiadomej zgody klientów na udziaÅ‚ w grupie ´ð Informacja o oczekiwaniach ´ð Informacja odnoÅ›nie stosowanych technik i ćwiczeÅ„ *Zasady ustala prowadzÄ…cy lub uczestnicy. Omówienie korzyÅ›ci zwiÄ…zanych z grupÄ… ´ð Zbadanie swojego sposobu wchodzenia w relacje z innymi ´ð Nauka bardziej skutecznych sposobów kontaktowania siÄ™ z ludzmi ´ð Możliwość eksperymentowania, testowania nowych zachowaÅ„ ´ð Możliwość poznania siebie przez doÅ›wiadczenia innych ´ð Możliwość sprawdzenia jak ja wpÅ‚ywam na innych Omówienie nieporozumieÅ„ ´ð Grupy sÄ… dla wszystkich ´ð Przepracowanie wÅ‚asnych problemów w grupie automatycznie rozwiąże problemy w domu ´ð Celem grupy jest to, aby uczestnicy opuszczajÄ…c jÄ…, odczuwali bliskość i kochali siÄ™ nawzajem Omówienie nieporozumieÅ„ ´ð W grupach atakuje siÄ™ ludzi i pozbawia możliwoÅ›ci obrony ´ð Grupy mówiÄ… ludziom, jak żyć ´ð Nacisk grupy sprawia, że ludzie zatracajÄ… poczucie tożsamoÅ›ci ´ð W grupach uczestniczÄ… tylko ludzie zaburzeni emocjonalnie ´ð Grupy tworzÄ… Å›wiat sztuczny i nieprawdziwy Etap II: PoczÄ…tek pracy grupy Pierwsza sesja grupy ´ð Zapoznanie siÄ™ ze sobÄ… ´ð Przedstawienie siÄ™ prowadzÄ…cego i omówienie jego roli ´ð Cele o Wspólne o Indywidualne ´ð Oczekiwania ´ð Informacje dotyczÄ…ce procedur, przebiegu pracy ´ð Zasady, prawa i obowiÄ…zki (kontrakt) Kontrakt zasady warte uwagi: ´ð Poufność ´ð Dobrowolność ´ð Åšwiadoma i poinformowana zgoda ´ð OkreÅ›lone oczekiwania ´ð Obecność, punktualność ´ð Jedzenie, picie, palenie ´ð Przyprowadzanie przyjaciół, spotkania towarzyskie poza grupÄ…, wchodzenie w zwiÄ…zki intymne z innymi uczestnikami itd. itp. Pierwsze problemy ´ð Milczenie ´ð Dezorientacja ´ð Różnica w zaangażowaniu uczestników ´ð LÄ™k przed nieznanym ´ð Dyskusje badajÄ…ce grunt i dobre rady PoczÄ…tkowy opór grupy ´ð Czynniki kulturowe a gotowość do pracy ´ð Rozpoznanie i ujawnienie obaw bÄ™dÄ…cych zródÅ‚em oporu ´ð Tworzenie atmosfery zaufania rozmowy w grupach 2os. Ä…ð4os. Ä…ð6os. Trup w szafie ´ð Gdy norma otwartoÅ›ci zamieniona na normÄ™ ostrożnoÅ›ci ´ð Cechy sytuacji, gdzie obecny jest trup w szafie o Niski poziom zaufania o Wzrasta wzajemna wrogość o Brak skÅ‚onnoÅ›ci do ryzyka o Poczucie prowadzÄ…cego, że pracuje ciężej niż klienci Koncentracja na sobie vs na innych ´ð Terapeuta stara siÄ™ doprowadzić do koncentracji na sobie Zwraca mojÄ… uwagÄ™, że dużo mówisz o wielu ważnych osobach ze swojego życia. Ich tutaj nie ma i nie bÄ™dziemy w stanie pracować nad nimi. Ale możemy pracować nad Twoimi uczuciami i reakcjami wobec nich i nad tym, jak ich zachowania wpÅ‚ywajÄ… na ciebie. Tu i teraz vs tam i wtedy ´ð PierwszeÅ„stwo relacje w grupie ´ð Zajmowanie siÄ™ sprawami zewnÄ™trznymi po uprzednim oswojeniu relacji w grupie Zaufanie a nieufność ´ð Niski poziom zaufania o Ukryta niechęć o Wrogość o Podejrzenia o Zachowania ucieczkowe żð abstrakcyjne, nadmierne intelektualne rozmowy żð mgliste wypowiedzi ´ð Wysoki poziom zaufania o Wyrażanie uczuć bez lÄ™ku przed cenzurÄ… o Decydowanie o wÅ‚asnych celach o Skupianie siÄ™ na swoich sprawach o Podejmowanie ryzyka ujawniania osobistych problemów Budowanie zaufania: Role prowadzÄ…cego i uczestników Modelowanie ´ð Czy czujÄ™ energiÄ™ i entuzjazm w zwiÄ…zku z tÄ… grupÄ…? ´ð Czy mam zaufanie do siebie jako prowadzÄ…cego, czy jestem w stanie wzbudzać zaufanie u innych? ´ð Czy jestem w stanie być psychicznie w peÅ‚ni obecny w czasie sesji, a także czy czujÄ™ siÄ™ gotowy do otwartego reagowania na to, co dzieje siÄ™ w grupie? Postawy i dziaÅ‚ania budujÄ…ce zaufanie ´ð Okazywanie uwagi i sÅ‚uchanie ´ð Rozumienie zachowaÅ„ niewerbalnych ´ð Empatia ´ð Szacunek ´ð Konfrontowanie peÅ‚ne uwagi i dbaÅ‚oÅ›ci Rozpoczynanie sesji ´ð PoproÅ›, by KAÅ»DY uczestnik krótko powiedziaÅ‚, czego oczekuje od dzisiejszej sesji. ´ð Spróbuj zidentyfikować wspólnÄ… problematykÄ™. ´ð Zapytaj, co wydarzyÅ‚o siÄ™ w życiu klientów od czasu ostatniego spotkania ´ð Zapytaj o ewentualne niewyrażone emocje lub pytania, które pozostaÅ‚y po ostatniej sesji ´ð * Podziel siÄ™ swoimi spostrzeżeniami dotyczÄ…cymi rozwoju grupy KoÅ„czenie sesji ´ð Dokonaj podsumowania ´ð Pozostaw uczestników z jakimiÅ› otwartymi pytaniami do przemyÅ›lenia ´ð Zapytaj o poziom energii i zaangażowania ´ð PoproÅ›, by KAÅ»DY krótko powiedziaÅ‚, czego dziÅ› dowiedziaÅ‚ siÄ™ o sobie ´ð * Zadanie domowe / postanowienia ´ð Zapytaj o tematy, którymi chcieliby siÄ™ zająć na nastÄ™pnej sesji ´ð Zachęć do przekazania sobie informacji zwrotnych miÄ™dzy uczestnikami Etap III: Grupa w stadium przejÅ›ciowym Problemowe zachowania i uczestnicy ´ð Milczenie i wycofanie ´ð Monopolizowanie uwagi ´ð Gadulstwo ´ð Zadawanie pytaÅ„ i dobre rady ´ð Pocieszanie ´ð Wrogość ´ð Zależność ´ð Wywyższanie siÄ™ ´ð Intelektualizowanie ´ð Nadmierne okazywanie emocji ´ð Kontakty towarzyskie LÄ™k ´ð Wysoki ´ð W osobach, w grupie jako caÅ‚oÅ›ci Postawy obronne i opór ´ð LÄ™k przed oÅ›mieszeniem siÄ™ ´ð LÄ™k przed odrzuceniem ´ð LÄ™k przed odkryciem pustki ´ð LÄ™k przed utratÄ… kontroli ´ð LÄ™k przed odsÅ‚oniÄ™ciem siÄ™ Walka o wÅ‚adzÄ™ Przejawia siÄ™ poprzez: ´ð Współzawodnictwo ´ð Starania o lepszÄ… pozycjÄ™ w grupie ´ð Zarzuty wobec prowadzÄ…cego ´ð Dyskusje na temat podziaÅ‚u odpowiedzialnoÅ›ci i zasad podejmowania decyzji Konflikt ´ð Skuteczna praca z konfliktem prowadzi do wzrostu zaufania Konfrontacja ´ð ZachÄ™ta do przyjrzenia siÄ™ wÅ‚asnemu funkcjonowaniu w celu okreÅ›lenia chÄ™ci wprowadzenia ewentualnych zmian ´ð Wskazówki: o Wiedzieć w jakim celu siÄ™ inicjuje o Zamiast przypinać etykiety raczej skonfrontować z tym, jakie reakcje wzbudza u innych o Wrażliwość i wyczucie o Zapewnić osobie konfrontowanej czas na przyjÄ™cie informacji zwrotnej i zastanowienie siÄ™ Krytyka wobec prowadzÄ…cego ´ð Test ´ð PoczÄ…tek uniezależnienia siÄ™ od aprobaty prowadzÄ…cego Reakcje prowadzÄ…cego wobec oporu ´ð Poczucie zagrożenia ´ð ZÅ‚ość ´ð Poczucie niekompetencji ´ð Niechęć do klientów ´ð Niepokój zwiÄ…zany z tempem pracy Etap IV: Stadium konstruktywnej pracy Czynniki terapeutyczne dziaÅ‚ajÄ…ce w grupie ´ð Otwieranie siÄ™ przed innymi ´ð Katharsis ´ð Konfrontacja ´ð Czynnik poznawczy ´ð Informacje zwrotne ´ð Motywacja do zmiany ´ð Spójność i poczucie wspólnoty ´ð Swoboda eksperymentowania ´ð Nadzieja ´ð Humor ´ð Gotowość do podejmowania ryzyka i zaufania innym ´ð Å»yczliwość, troska i akceptacja ´ð Moc osobista Etap V: ZakoÅ„czenie pracy grupy Zadania stadium koÅ„cowego ´ð Radzenie sobie z rozstaniem ´ð NiedokoÅ„czone sprawy ´ð Podsumowanie doÅ›wiadczeÅ„ ´ð Utrwalanie zmian w zachowaniu ´ð Udzielanie i przyjmowanie informacji zwrotnych ´ð Zastosowanie kontraktów ´ð Ewaluacja doÅ›wiadczeÅ„ ´ð Follow up DziÄ™kujemy! Aleksandra Ciura Karolina Kaduszkiewicz