Pracownia immunologii
transplantacyjnej
Historia transplantologii
1902 Alexis Carrel opracowuje metodę szycia naczyń
1902 Albert  autoprzeszczep nerki u psa
1905 przeszczep rogówki
1918 wprowadzenie transfuzji krwi
1954 Murray i Hume w Bostonie, przeszczepiają nerkę od
bliz
niaka
1962 Hamberger i Terasaki typowanie tkankowe
1963 Pierwszy przeszczep wątroby w Denver, USA
1966 Kussmeyer i Nielson, crossmatch
1967 Christiaan Barnard przeszczepia serce
1969 Pierwszy przesczep serce wykonany w Polsce  Jan Moll
1970 powszechne wprowadzenie typowania antygenów HLA
1978 Cyklosporyna I faza badań klinicznych, typowanie
HLA-DR
1993 Mykofenolat mofetilu
Rodzaje przeszczepów
Autologiczny  w obrębie tej samej osoby
Allogeniczny  pomiędzy dwiema osobami
różnymi genetycznie, ale w obrębie tego
samego gatunku
Izogeniczny (Syngeniczny)  pomiędzy
osobami o takim samym genomie
Ksenogeniczny  pomiędzy gatunkami
Rodzaje przeszczepów  c.d.
Ortotopowy  w to samo miejsce
Heterotopowy w inne miejsce
Przeszczepy od zmarłych
Serce/Płuca
Zastawki serca
Nerki
Wątroba
Rogówka
Trzustka
Jelito cienkie
Kości
Skóra
Przeszczepy od żywych
Nerka
Płat wątroby
Jelito cienkie
Skóra
Szpik
Dawca domino
Osoba, która po otrzymaniu przeszczepów jest wstanie
oddać własny organ do przeszczepienia dla innego
chorego np. Osoba z chorobą płuc, która otrzymuje
płuca i serce może oddać swoje serce innej osobie.
Antygeny transplantacyjne
Większe
HLA klasy I
HLA klasy II
Mniejsze
Typu  Klasy I
HLA E, F, G
Typu  Klasy II
DMA/DMB, niezbędne do wprowadzenia peptydu do HLA
klasy II
Typu  Klasy III
Białka dopełniacza C2, C4 i Bf
21-OH hydroksylaza
TNF alpha i beta
Ekspresja HLA na komórkach
HLA I
HLA II
Komórki dendrytyczne
Wszystkie komórki
Makrofagi
zawierające jądro
profesjonalne
Limfocyty B
Komórki
prezentujące
antygen (APC)
Neutropfile
Śródbłonek
Keratynocyty
Po aktywacji
Astrocyty
IFN-gamma
Oligodendrocyty
Geny HLA
Geny kodujące cząsteczki HLA zlokalizowane są na ramieniu krótkim chromosomu 6 (6p)
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki
Dobór immunologiczny ma na celu
zmniejszenie liczby epizodów ostrego
odrzucenia i wydłużenie przeżycia
przeszczepionego narządu
Przed każdą procedurą przeszczepową
muszą być zachowane ściśle określone
zasady
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki  c.d.
Identyczność grup krwi dawcy i biorcy
6 zgodnych antygenów locus HLA ABDR
Wykonanie próby krzyżowej bezpośrednio
przed przeszczepem nerki
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki  c.d.
Antygeny HLA ABDR u dawców i biorców
oznaczamymetodą PCR-SSP low
resolution
Największy wpływ na przeżycie
przeszczepu mają antygeny HLA w
następującej kolejności:
HLA DR
HLA B
HLA A
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki  c.d.
Niezgodność w locus DR wiąże się z
najwyższym ryzykiem niewydolności
przeszczepu zwłaszcza w pierwszych 6
miesiącach
Przy kolejnym przeszczepie po przeszczepie,
którego utrata nastąpiła w czasie pierwszego
roku wzrasta ryzyko utraty kolejnego
przeszczepu
Bezwzględnie należy unikać niezgodności w
zakresie HLA DR we wszystkich przypadkach
retransplantacji
Cross-match
Wykrywa przeciwciała biorcy skierowane
przeciwko antygenom HLA dawcy
Komórki dawcy in vitro ulegają lizie po
dodaniu surowicy biorcy w obecności
dopełniacza
Nie pozwala na zróżnicowanie przeciwciał
anty-HLA I i II ani IgG od IgM
Wykonywana jest celem zapobieżenia
nadostremu odrzucaniu przeszczepu
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach innych narządów
posiadających naczynia
Serce
Grupa krwi, badania wirusologiczne
Czas zimnego niedokrwienia 4 h
DR>B>A
Cross-match
A. Lange 2000
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach narządów
posiadających naczynia
Wątroba
Grupa krwi
Zgodność w HLA nie ma większego znaczenia
Trzustka
Grupa krwi
DR
A. Lange 2000
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach szpiku kostnego
Do allogenicznego przeszczepu szpiku
kwalifikowani są najczęściej chorzy na
różne rodzaje chorób układu
krwiotwórczego:
Ostra białaczka szpikowa 35%
Ostra białaczka limfoblastyczna 32%
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach szpiku kostnego
Kolejność postępowania:
1. Oznaczenie antygenów HLA locus ABC
metodą serologiczną (test mikrocytotoksyczny
Terasakiego); oznaczenie locus D metodą
PCR-SSP (molekularną) u wszystkich
potencjalnych dawców rodzinnych oraz u biorcy
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach szpiku kostnego
Kolejność postępowania:
2. Jeżeli Ag dawcy i biorcy są identyczne to
antygeny klasy I (HLA ABC) powtarzamy
metodą molekularną PCR SSP low
resolution
3. Oznaczenie antygenów HLA klasy I i II u
dawcy i biorcy metodą PCR na poziomie
wysokiej rozdzielczości
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach szpiku kostnego
W przypadku braku dawcy rodzinnego
poszukujemy dawcy niespokrewnionego w
Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych
Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej
POLTRANSPLANT
Jeżeli znajdziemy dawcę
niespokrewnionego, postępowanie w
doborze HLA jest identyczne, jak w
przypadku dawcy spokrewnionego
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach szpiku kostnego
Konieczna jest całkowita zgodność w
zakresie HLA ze względu na możliwość
odrzucenia przeszczepu oraz wystąpienie
choroby  przeszczep przeciwko
gospodarzowi  GVHD (graft versus host
disease)
GVHD
Dotyczy około 70% biorców allogenicznych
przeszczepów szpiku
Przeszczepy syngeniczne obarczone są
niskim ryzykiem ze względu na genetyczną
zgodność w zakresie pełnego garnituru
chromosomów
GVHD
Ostra Przewlekła
Do 100 dni od 20-30% po
przeszczepu, pojawia transplantacji szpiku
się u ponad połowy
biorców
gł. czynnik ryzyka:
przebyta ostra GVHD
Klinicznie przypomina
chorobę z autoagresji
GVHD - klinika
Skóra
Lichenoid rash
mucolisis / Epidermal necrosis [TEN]
Zespół suchości
Przewód pokarmowy
Uszkodzenie wątroby
Zaburzenia motoryki przełyku
IBD
Bronchiolitis obliterans
Polymyositis
Nawracające infekcje
Utrata masy ciała